Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2015 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Rudnicki

Protokolant: Małgorzata Wąchała

po rozpoznaniu w dniu 03.11.2015 r.

we W.

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. w R.

przeciwko H. J.

o uznanie umowy za bezskuteczną

I. oddala powództwo;

II. zasądza od powoda na rzecz pozwanej 3 617 zł kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Powód (...) sp. z o.o. w R. wystąpił przeciwko H. J. o uznanie za bezskuteczną wobec powoda umowy darowizny z dnia 28.08.2013 r., mocą której F. Ł. darował pozwanej udział 1/2 w nieruchomości położonej we W. przy ul. (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...).

Powód podał, że wyrokiem z dnia 28.02.2011 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia w sprawie IX C 380/08 zasądził od F. Ł. na rzecz (...) sp. z o.o. 45 000 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia 04.07.2007 r. do dnia zapłaty oraz 161, 40 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Wyrokiem z dnia 25.04.2012 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu w sprawie II Ca 822/11 zasądził od F. Ł. na rzecz (...) sp. z o.o. 1 800 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Na podstawie umowy cesji wierzytelności z dnia 22.04.2011 r., zmienionej aneksem z dnia 24.07.2013 r., powód nabył od (...) sp. z o.o. wierzytelności wynikające z wyżej wskazanych wyroków. Postanowieniem z dnia 18.10.2013 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia w sprawie VIII Co 1484/13 nadał wyżej wymieniony wyrokom klauzulę wykonalności na rzecz powoda. Pismem z dnia 10.05.2013 r. F. Ł. został powiadomiony o zmianie wierzyciela i wstąpieniu powoda w miejsce (...). Pismem z dnia 10.05.2013 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Śródmieścia E. P. został powiadomiony o zmianie wierzyciela i wstąpieniu powoda w miejsce (...) w sprawie KM 2922/13.

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Katowice-Wschód w Katowicach M. S. (1) w sprawie KM 1242/12 wszczął egzekucję z wniosku (...) sp. z o.o. przeciwko F. Ł.. Ponieważ w toku egzekucji okazało się, że wierzytelność można zaspokoić tylko z udziału 1/2 w nieruchomości będącego własnością F. Ł., postanowieniem z dnia 24.09.2012 r. w sprawie KM 1242/12 Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Katowice-Wschód w Katowicach M. S. (1) uznał się za niewłaściwego do prowadzenia postępowania egzekucyjnego i przekazał sprawę według właściwości Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Śródmieścia E. P..

Pismem z dnia 21.01.2013 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Śródmieścia E. P. zawiadomiła o wszczęciu egzekucji z udziału w wyżej opisanej nieruchomości w sprawie KM 2922/13.

Na podstawie umowy darowizny z dnia 28.08.2013 r. F. Ł. darował pozwanej należący do niego udział 1/2 w nieruchomości położonej we W. przy ul. (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...). Pozwana jest matką F. Ł.. Na dzień dokonania darowizny w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości ujawnione było ostrzeżenie o przyłączeniu się do egzekucji z udziału F. Ł. wierzyciela (...) sp. z o.o., którego następcą prawnym jest (...) sp. z o.o.

Wobec bezskuteczności egzekucji prowadzonych w inny sposób, pismem z dnia 22.01.2014 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Śródmieścia E. P. zawiadomiła o wszczęciu w sprawie KM 22375/13 egzekucji z udziału 1/2 w nieruchomości w sprawie wierzyciela (...) sp. z o.o., tj. powoda. Jednakże z uwagi na okoliczność, że dłużnik F. Ł. darował pozwanej udział 1/2 w nieruchomości, wyłączona została możliwość egzekucji z tego udziału w nieruchomości. W efekcie na dzień wytoczenia powództwa, na skutek dokonania darowizny udziału 1/2 w nieruchomości pozwanej, dłużnik F. Ł. wyzbył się jedynego składnika swojego majątku, z którego mogło nastąpić zaspokojenie wierzytelności powódki, i obecnie brak jest majątku dłużnika F. Ł., z którego mógłby się zaspokoić powód. ­

Podstawę prawną roszczenia powódki stanowią zatem art. 528 kc w zw. z art. 529 kc, albowiem na skutek darowizny udziału w nieruchomości pozwana uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, a dłużnik F. Ł. stał się niewypłacalny, co kreuje domniemanie z art. 529 kc działania ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Faktem jest, że pozwana jest matką F. Ł., jednakże przesłanka ta nie ma znaczenia wobec faktu uzyskania przez nią korzyści majątkowej bezpłatnie. Zatem zastosować należy wyłącznie art. 528 kc jako przepis dalej idący, z pominięciem art. 527 § 3 i 4 kc. Skutkuje to z jednej strony zwolnieniem powoda z obowiązku wykazywania okoliczności statuujących domniemania, a z drugiej strony zasadnością oddalenia wniosków dowodowych zmierzających do obalenia domniemań z art. 527 § 3 i 4 kc, jako dotyczących faktów niemających znaczenia dla sprawy.

W odpowiedzi na pozew z dnia 08.12.2014 r. (k. 103-113) pozwana H. J. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda kosztów procesu.

Pozwana zarzuciła brak legitymacji czynnej powoda, albowiem wierzytelność powodowej spółki będąca przedmiotem ochrony paulińskiej wywiedzionej w pozwie wygasła na skutek złożenia skutecznego oświadczenia woli przez F. Ł. (darczyńcę) w postaci potrącenia tej wierzytelności.

Podniosła, że w dniu 26.04.2013 r. F. Ł. nabył od (...) sp. z o.o. w S. wymagalną i zasądzoną orzeczeniami sądowymi i komorniczymi wierzytelność wobec (...) sp. z o.o. w łącznej kwocie 125 000 zł.

W pisemnym oświadczeniu z dnia 29.04.2013 r. złożonym (...) sp. z o.o. F. Ł.

dokonał potrącenia wierzytelności z wymagalną wierzytelnością (...) sp. z o.o. egzekwowaną przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Śródmieścia E. P. w sprawie KM 2922/13. Oświadczenie o potrąceniu jest skuteczne. Wskutek oświadczenia o potrąceniu obie wierzytelności umorzyły się do wysokości wierzytelności niższej.

W dniu 26.04.2013 r. (...) sp. z o.o. zgodnie z art. 512 kc powiadomił (...) sp. z o.o. o zawartej umowie cesji pomiędzy F. Ł. a (...) sp. z o.o.

Pismem z dnia 10.05.2013 r. pełnomocnik powoda poinformował F. Ł., że potrącenie jest nieskuteczne, gdyż w dniu 22.04.2011 r. miało dojść do nabycia wierzytelności należącej do (...) sp. z o.o. względem F. Ł. przez (...) sp. z o.o. w R..

Pozwana podniosła, że nie sposób się zgodzić ze stanowiskiem powoda. Cesja dokonana przez F. Ł. oraz dokonane w jej wyniku potrącenie z dnia 29.04.2013 r. jest w pełni skuteczna. Zgodnie z art. 512 kc, dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie. Ponadto przepis stosuje się do innych czynności prawnych dokonanych między dłużnikiem a poprzednim wierzycielem, w tym czynności potrącenia. Pomimo dokonania cesji na rzecz (...) sp. z o.o. (...) sp. z o.o. nadal dysponowała tą wierzytelnością, egzekwując ją od F. Ł. za pośrednictwem komornika. Powód nie przedstawił żadnego dowodu, że przed wysłaniem pisma do F. Ł. z dnia 10.05.2013 r. wcześniej informował go o dokonaniu cesji z dnia 22.04.2011 r. Potrącenie, którego adresatem była (...) sp. z o.o., ma skutek wobec (...) sp. z o.o.

Powyższe oznacza, że powodowi nie przysługuje wierzytelność wobec F. Ł., zaś postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego E. P. w sprawie KM 22375/13 jest bezpodstawne. W konsekwencji powód nie posiada legitymacji czynnej do występowania w procesie, z uwagi na to, że jego wierzytelność w całości wygasła.

Sąd ustalił w sprawie następujący stan faktyczny.

Wyrokiem z dnia 28.02.2011 r., IX C 380/08, Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia zasądził od F. Ł. na rzecz (...) 45 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 04.07.2007 r. do dnia zapłaty, oddalił dalej idące powództwo oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda 161, 40 zł kosztów procesu.

Wyrokiem z dnia 25.04.2012 r., II CA 822/11, Sąd Okręgowy we Wrocławiu oddalił

apelację pozwanego F. Ł. od wyroku Sądu Rejonowego oraz zasądził od niego na rzecz (...) sp. z o.o. 1 800 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

/ dowód: wyroki SR i SO – k. 10-11 /

Dnia 22.04.2011 r. (...) sp. z o.o. w R. oraz (...) sp. z o.o. w R. zawarli umowę cesji wierzytelności, na mocy której (...) sp. z o.o. przelała na rzecz (...) sp. z o.o. wierzytelność w kwocie 45 000 zł wraz z odsetkami i z kwotami należnymi z tytułu kosztów postępowania, przysługującą jej względem F. Ł. na podstawie wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia z dnia 28.02.2011 r., IX C 380/08, jako zapłatę za umowę dostawy, na podstawie której (...) sp. z o.o. zobowiązana była zapłacić na rzecz (...) sp. z o.o. 10 000 zł netto.

Podpisy osób uprawnionych do reprezentowania stron umowy cesji zostały poświadczone przez notariusza A. G. w R., rep. A nr 2530/2011.

Aneksem nr (...) z dnia 24.07.2013 r. strony zmieniły umowę cesji z dnia 22.04.2011 r. w ten sposób, że wskazały, że cedowana wierzytelność wynika z wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia z dnia 28.02.2011 r., IX C 380/08, oraz wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25.04.2012 r., II Ca 822/11.

/ dowód: umowa cesji wierzytelności – k. 12-14; aneks nr (...) – k. 15-17 /

(...) sp. z o.o. wystąpił do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Katowice – Wschód M. S. (1) w K. o wszczęcie egzekucji przeciwko F. Ł. na podstawie wyroku SR z dnia 28.02.2011 r., IX C 380/08.

Postanowieniem z dnia 24.09.2012 r., KM 1242/12, KS M. S. (1) uznał się niewłaściwym w sprawie i przekazał postępowanie egzekucyjne Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia – Śródmieścia E. P. do łącznego prowadzenia egzekucji.

Pismem z dnia 21.01.2013 r., KM 2922/13, Komornik Sądowy E. P. zawiadomiła F. Ł. o wszczęciu egzekucji z nieruchomości przy ul. (...) we W..

Postanowieniem z dnia 19.07.2013 r., KM 2922/13, Komornik Sądowy E. P. umorzyła postępowanie egzekucyjne przeciwko F. Ł..

/ dowód: postanowienie z dnia 24.09.2012 r. – k. 23; zawiadomienie z dnia 21.01.2013 r. – k. 24-

27; akta KM 2922/13 /

Dnia 26.04.2013 r. (...) sp. z o.o. w S. jako cedent oraz F. Ł. jako cesjonariusz zawarli umowę przelewu wierzytelności, na mocy której cedent przelał na rzecz cesjonariusza wierzytelności wobec (...) sp. z o.o., których źródłem były nieuregulowane zobowiązania zasądzone wyrokiem Sądu Rejonowego Katowice - Wschód z dnia 29.10.2010 r., VI GC 624/09, wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 15.03.2011 r., XIX Ga 15/11, oraz postanowieniem Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Chrzanowie M. M. z dnia 02.05.2012 r., do łącznej kwoty 125 000zł wraz z wszelkimi przynależnymi do wierzytelności prawami, na które złożyły się następujące należności:

- 56 673, 47 zł – należność główna,

- 4 868 zł – opłata sądowa od pozwu,

- 3 617 zł – koszty zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa,

- 120 zł – koszty tłumacza przysięgłego,

- 1 800 zł – koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu przed sądem II instancji,

- 145, 40 zł – koszty egzekucji,

- 900 zł – koszty zastępstwa prawnego w egzekucji,

- 56 876, 13 zł – odsetki ustawowe wyliczone na dzień zawarcia umowy.

Podpisy stron tej umowy zostały poświadczone przez notariusza M. S. (2) w K., rep. (...).

/ dowód: umowa przelewu wierzytelności z dnia 26.04.2013 r. – k. 119-122 /

Pismem z dnia 26.04.2013 r. (...) sp. z o.o. skierowała do (...) sp. z o.o. zawiadomienie o powyższej cesji wierzytelności na rzecz F. Ł..

/ dowód: zawiadomienie z dnia 26.04.2013 r. – k. 30 /

Pismem z dnia 29.04.2013 r., doręczonym w dniu 08.05.2013 r., F. Ł. poinformował (...) sp. z o.o. o nabyciu względem niej od (...) sp. z o.o. wierzytelności w łącznej wysokości 125 000 zł, na którą składają się kwoty wskazane w umowie przelewu z dnia 26.04.2013 r., wymieniając ich wysokość.

Jednocześnie w tym piśmie F. Ł. złożył oświadczenie o potrąceniu powyższych wierzytelności z wierzytelnością (...) sp. z o.o. względem niego, egzekwowaną przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Śródmieścia E. P. w sprawie KM 2922/13 w kwocie 81 227, 03 zł, na którą składały się: należność główna w wysokości 45 000 zł, odsetki od kwoty głównej liczone od dnia 04.07.2007 r. do dnia 06.05.2013 r. w łącznej kwocie 33 208, 15 zł, koszty procesu w kwocie 2 118, 88 zł oraz

koszty zastępstwa w postępowaniu egzekucyjnym w wysokości 900 zł.

F. Ł. oświadczył, że swoją wierzytelność względem (...) sp. z o.o. z tytułu odsetek w kwocie 56 876, 13 zł potrąca z wierzytelnością tej spółki z tytułu należności głównej w kwocie 45 000 zł, a pozostałą kwotę wymagalnych odsetek w wysokości 11 87, 13 zł z wierzytelnością (...) sp. z o.o. z tytułu odsetek ustawowych naliczonych na dzień 06.05.2013 r. w kwocie 33 208, 15 zł.

Dalej wskazał, że wierzytelność (...) sp. z o.o. z tytułu odsetek ustawowych w kwocie 33 208, 15 zł potrąca także ze swoją wymagalną wierzytelnością z tytułu opłaty sądowej od pozwu w kwocie 4 868 zł, kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję w łącznej kwocie 5 417 zł, kosztów tłumaczenia w kwocie 120 zł oraz kosztów egzekucji w wysokości 900 zł, w związku z czym wierzytelności wygaszają się do wysokości 11 305 zł.

Ponadto F. Ł. oświadczył, że z wierzytelnością (...) sp. z o.o. z tytułu odsetek ustawowych w kwocie 33 208,15 zł potrąca także swoją wierzytelność z tytułu należności głównej w kwocie 56 673, 47 zł, zaś z wierzytelnością tej spółki z tytułu kosztów procesu w wysokości 2 118, 88 zł i kosztów zastępstwa w postępowaniu egzekucyjnym w kwocie 900 zł potrąca swoją wierzytelność z tytułu należności głównej w wysokości 56 673, 47 zł.

Jednocześnie F. Ł. wezwał (...) sp. z o.o. do zapłaty na jego rzecz pozostałej kwoty należności głównej w wysokości 43 772, 97 zł w terminie 7 dni oraz do złożenia w terminie 3 dni, licząc od daty otrzymania pisma, wniosku do Komornika Sądowego E. P. o umorzenie postępowania z powodu zaspokojenia wierzyciela w drodze potrącenia.

/ dowód: oświadczenie o potrąceniu wzajemnych wierzytelności z dnia 29.04.2013 r. – k. 123

-130 /

Pismem z dnia 30.04.2013 r. F. Ł. zwrócił się do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Śródmieścia E. P. o wstrzymanie egzekucji w sprawach KM 2922/13, (...), (...), do momentu przesłania przez wierzyciela (...) sp. z o.o. wniosku o umorzenie egzekucji w związku ze skutecznym potrąceniem wzajemnych wymagalnych należności z wierzycielem (...) sp. z o.o.

/ dowód: pismo z dnia 30.04.2013 r. – k. 116 /

Pismem z dnia 10.05.2013 r. pełnomocnik powoda poinformował F. Ł., że zamierzone przez niego potrącenie wierzytelności wobec (...) sp. z o.o. nabytej od (...) sp. z o.o. z zobowiązaniem powoda wobec (...) sp. z o.o. byłoby bezskuteczne albowiem w dniu 22.04.2011 r. wierzytelność przysługująca (...) sp. z o.o. względem powoda została nabyta przez (...) sp. z o.o.

Pismo to przesłano powodowi w dniu 10.05.2013 r, a doręczono mu w dniu 20.05.2013 r.

/ dowód: pismo z dnia 10.05.2013 r. – k. 20; przyznanie – k. 141 akt I C 1878/14 /

Postanowieniem z dnia 18.10.2013 r., VIII Co 1484/13, Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia nadał na rzecz (...) sp. z o.o. w R. klauzulę wykonalności prawomocnemu wyrokowi Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia z dnia 28.02.2011 r., IX C 380/08, w zakresie punktu II i punktu IV oraz prawomocnemu wyrokowi Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25.04.2012 r., II Ca 822/11, w zakresie punktu II.

Postanowieniem z dnia 27.06.2014 r., II Cz 696/14, Sąd Okręgowy we Wrocławiu oddalił zażalenie dłużnika F. Ł. na postanowienie Sądu Rejonowego.

/ dowód: postanowienia SR i SO w aktach VIII Co 1484/13 /

Powód (...) sp. z o.o. wystąpił do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Śródmieścia E. P. o podjęcie umorzonego postępowania egzekucyjnego przeciwko F. Ł..

Postanowieniem z dnia 03.02.2014 r., DzKw 3878/14, referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Krzyków oddalił wniosek o wpis do KW nr (...) ostrzeżenia o wszczęciu egzekucji z udziału dłużnika F. Ł. wynoszącego 1/2 w nieruchomości objętej tą KW.

Postanowieniem z dnia 11.02.2014 r., KM 22375/13, Komornik Sądowy E. P. umorzyła postępowanie egzekucyjne z nieruchomości położonej przy ul. (...) we W. na podstawie art. 825 § 3 kpc, wskazując w uzasadnieniu, że egzekucję skierowano przeciwko osobie, która według klauzuli wykonalności nie jest dłużnikiem i sprzeciwiła się prowadzeniu egzekucji.

/ dowód: postanowienie z dnia 11.02.2014 r. – k. 28; postanowienie z dnia 03.02.2014 r. – k. 29 /

Pismem z dnia 11.02.2014 r. pełnomocnik powoda skierowała do H. J. wezwanie do zapłaty należności zasądzonych wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia z dnia 28.02.2011 r., IX C 380/08, wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25.04.2012 r., II Ca 822/11, postanowieniem Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia z dnia 18.10.2013 r., VIII Co 1484/13.

/ dowód: pismo z dnia 11.02.2014 r. – k. 30-33 /

Właścicielem nieruchomości położonej przy ul. (...) we W. – zabudowanej działki gruntu nr (...), obręb B., o pow. 0, 0266 ha, objętej KW nr (...), jest H. J..

Wpis prawa własności na jej rzecz został dokonany dnia 29.11.2013 r. na podstawie umowy darowizny z dnia 28.08.2013 r., rep. A (...)zawartej przed notariuszem J. T..

Poprzednio jako właściciele tej nieruchomości w KW wpisani byli: H. J. w 1/2 i F. Ł. w 1/2.

/ dowód: wydruk elektronicznej KW nr (...) – k. 34-53 /

Wyrokiem z dnia 11.06.2015 r., I C 1878/14, wydanym w sprawie z powództwa F. Ł. przeciwko (...) sp. z o.o. w R., Sąd Okręgowy we Wrocławiu pozbawił wykonalności prawomocny wyrok Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia z dnia 28.02.2011 r., IX C 380/08, co do punktu II i IV oraz prawomocny wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25.04.2012 r., II Ca 822/11, co do punktu II, którym postanowieniem z dnia 18.10.2013 r., VIII Co 1484/13, Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia nadał klauzulę wykonalności co do powyższych punktów sentencji wyroków na rzecz (...) sp. z o.o. w R., zasądził od (...) sp. z o.o. na rzecz F. Ł. 3 617 zł kosztów procesu oraz nakazał (...) sp. z o.o. uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu 4 766 zł opłaty od pozwu.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowił przepis art. 840 §1 pkt 2 kpc, a zdarzeniem, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane, było potrącenie wierzytelności.

Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska (...) sp. z o.o., zarzucającej, że cesja wierzytelności dokonana przez (...) sp. z o.o. była wcześniejsza w stosunku do cesji wierzytelności dokonanej przez (...) sp. z o.o., a F. Ł. nie wykazał, aby skutecznie potrącił przysługującą mu wierzytelność z wierzytelnością objętą tytułem wykonawczym.

Wskazał, że w myśl art. 513 § 1 kc dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał w chwili powzięcia wiadomości o przelewie. O dopuszczalności skutecznego zgłoszenia zarzutu potrącenia wierzytelności wobec jej zbywcy rozstrzyga zatem chwila powzięcia przez dłużnika wiadomości o przelewie (por. wyrok SN z dnia 06.05.2005 r., III CK 690/04, Glosa (...)). Należy jednak odróżnić możliwość podniesienia przez dłużnika wobec cedenta zarzutu potrącenia od prawa potrącenia wierzytelności powstałej przed uzyskaniem przez niego wiadomości o przelewie. Zgodnie z art. 513 § 2 kc dłużnik może z przelanej wierzytelności potrącić wierzytelność, która mu przysługuje względem zbywcy, chociażby stała się wymagalna dopiero po otrzymaniu przez dłużnika zawiadomienia o przelewie. Z przepisu tego wynika, że dłużnik może potrącić z przelanej wierzytelności m.in. wierzytelność przysługującą mu wobec cedenta nabytą po przelewie, a przed otrzymaniem zawiadomienia o cesji i przed powzięciem przez niego wiadomości o niej i w tym czasie wymagalną (por. wyrok SN z dnia 04.12.1997 r., III CKN 272/97, niepubl.). Ustawodawca dopuścił w tym przypadku możliwość potrącenia w celu ochrony dobrej wiary dłużnika, w szczególności gdy nabywa on wierzytelność wobec cedenta w przekonaniu, że będzie mógł ją potrącić z wierzytelnością, jaka przysługuje cedentowi względem dłużnika. Do przelewu wierzytelności może bowiem co do zasady dojść bez zgody i wiedzy dłużnika.

Istotne w sprawie było zatem ustalenie, kiedy powód został zawiadomiony o przelewie przez cedenta lub kiedy dowiedział się w inny sposób aniżeli na skutek zawiadomienia zbywcy wierzytelności, o dokonanym przelewie. Powód nie mógłby bowiem z przelanej wierzytelności potrącić wierzytelności, która przysługiwała mu wobec zbywcy, jeżeli nabyłby ją po powzięciu wiadomości o przelewie (por. uchwałę SN z dnia 27.07.2006 r., III CZP 59/06, Biul. SN 2006/7/11). Ciężar udowodnienia tej okoliczności w myśl art. 6 kc spoczywał na stronie pozwanej. Powód wykazał przy tym, że pismem z dnia 29.04.2013 r., doręczonym (...) sp. z o.o. w dniu 08.05.2013 r., złożył cedentowi oświadczenie o potrąceniu. Z zebranego materiału dowodowego wynika, że dopiero z pisma pełnomocnika strony pozwanej z dnia 10.05.2013 r. powód dowiedział się o zawartej w dniu 22.04.2011 r. między cedentem a pozwaną spółką umowie przelewu. Niesporne było przy tym między stronami, że pismo to doręczono powodowi w dniu 20.05.2013 r. Skoro powód wiadomość o tej umowie powziął dopiero w dniu 20.05.2013 r., należy uznać, że skutecznie w dniu 08.05.2013 r. dokonał on potrącenia wierzytelności nabytej od cedenta z wierzytelnością objętą tytułem wykonawczym.

Strona pozwana nie kwestionowała wysokości nabytej przez powoda wierzytelności. Powód wskazał przy tym, że cedent zobowiązany był do zapłaty na jego rzecz kwoty 125 000 zł. Strona pozwana nie kwestionowała sposobu dokonanego potrącenia, a jedynie wskazywała, że oświadczenie to było nieskuteczne z tego powodu, że dłużnik nabył wierzytelność już po zawarciu przez stronę pozwaną z cedentem umowy przelewu.

Mając zatem powyższe na względzie, na podstawie art. 840 § 1 pkt 2 kpc Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo, pozbawiając wykonalności ww. tytuł wykonawczy w takim zakresie, w jakim wyrokom wskazanym w pozwie nadana została klauzula wykonalności na rzecz (...) sp. z o.o.

Wyrok z dnia 11.06.2015 r. nie został zaskarżony przez żadną ze stron i wobec tego

uprawomocnił się w dniu 04.08.2015 r.

/ dowód: wyrok z dnia 11.06.2015 r. z uzasadnieniem – k. 172-181; akta sprawy I C 1878/14 /

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Powód dochodził uznania za bezskuteczną wobec niego umowy darowizny z dnia 28.08.2013 r., która miała zostać zawarta pomiędzy dłużnikiem powoda F. Ł. a jego matką – pozwaną H. J. dotyczącej udziału wynoszącego 1/2 w nieruchomości położonej przy ul. (...) we W..

Zgodnie z art. 527 § 1 kc, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Powód dochodzący uznania czynności za bezskuteczną winien zatem wykazać następujące okoliczności stanowiące przesłanki skutecznej ochrony przy wykorzystaniu

skargi pauliańskiej:

1) istnienie wierzytelności przysługującej mu wobec określonego dłużnika,

2) dokonanie przez tego dłużnika z osobą trzecią będącą pozwanym w sprawie czynności prawnej skutkującej uzyskaniem przez tę osobę korzyści majątkowej,

3) pokrzywdzenie wierzycieli wskutek czynności prawnej dłużnika

4) dokonanie wskazanej czynności przez dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli,

5) złą wiarę osoby trzeciej, czyli jej wiedzę o takim działaniu dłużnika lub możliwości jej uzyskania przy zachowaniu należytej staranności.

Żądanie zgłoszone przez powoda ostatecznie – na chwilę zamknięcia rozprawy – 03.11.2015 r. (art. 316 § 1 kpc) nie odpowiada materialnoprawnie pierwszej ze wskazanych przesłanek, a dowodowo w istocie także drugiej z nich.

Powód twierdził, że był wierzycielem F. Ł. jako następca prawny (...) sp. z o.o. Przedłożył dowody w postaci wyroków Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia i Sądu Okręgowego wskazujące na zasądzenie od F. Ł. na rzecz tej spółki należności pieniężnych, a także umowę cesji wierzytelności i postanowienie Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia wskazujące na zmianę osoby wierzyciela oraz uzyskanie przez powodową spółkę klauzuli wykonalności na swoją rzecz. Na tej podstawie powód zainicjował postępowanie egzekucyjne przez Komornikiem Sądowym dla W. E. P.. Powód miał zatem podstawy, aby twierdzić, że przysługuje mu wierzytelność wobec F. Ł.. Stan ten uległ jednakże zasadniczej zmianie.

Wyrokiem z dnia 11.06.2015 r., I C 1878/14, Sąd Okręgowy we Wrocławiu pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy przeciwko F. Ł. na podstawie art. 840 § 1 pkt 2 kpc. Sąd Okręgowy ustalił, że F. Ł. skutecznie – jeszcze przed zawiadomieniem go o przelewie wierzytelności pomiędzy pierwotnym wierzycielem (...) sp. z o.o. a powodową spółką, złożył swojemu wierzycielowi (...) sp. z o.o. jako wierzyciel wzajemny oświadczenie o potrąceniu wierzytelności. Zgodnie z art. 512 kc, dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy; przepis ten stosuje się odpowiednio do innych czynności prawnych między dłużnikiem a poprzednim wierzycielem. Zatem dokonane przez F. Ł. potrącenie wierzytelności zgodnie z art. 498 § 2 spowodowało umorzenie niższej wierzytelności (...) sp. z o.o., czyli wygaśnięcie zobowiązania F. Ł. wobec tej spółki.

Tym samym powód nie może już realizować wierzytelności wobec F. Ł., która wygasła. Nie ma zatem statusu wierzyciela, to zaś wyklucza wystąpienie przeciwko osobie trzeciej, w tym wypadku pozwanej, z żądaniem uznania za bezskuteczną czynności prawnej dokonanej pomiędzy F. Ł. a tą osobą trzecią.

Zgodnie z art. 316 § 1 kpc wydając wyrok sąd bierze pod uwagę stan sprawy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Od dnia 05.08.2015 r., tj. od dnia prawomocności wyroku z dnia 11.06.2015 r., istnieje stan wiążącego przesądzenia, iż powodowi nie przysługuje wierzytelność wobec F. Ł. z uwagi na zaistnienie zdarzenia, wskutek którego zobowiązanie tego dłużnika wygasło – art. 840 § 1 pkt 2 kpc. Uwzględnienie powództwa przeciwegzekucyjnego (opozycyjnego) oznacza rozstrzygnięcie o materialnoprawnym układzie stosunków.

Powód nie będąc wierzycielem uprawnionym do dochodzenia świadczenia pieniężnego od F. Ł., nie może domagać się udzielenia mu ochrony pauliańskiej. Legitymacja powoda do zgłoszenia roszczenia objętego pozwem ustała. Stan taki prowadzi do oddalenia powództwa.

Ponadto można stwierdzić, że powód nie udowodnił dokonania zaskarżonej czynności oraz jej treści. Nie przedłożył aktu notarialnego umowy darowizny z dnia 28.08.2013 r. Sąd oddalił zawarty w pozwie wniosek o zobowiązanie pozwanej do dostarczenia tego dokumentu albowiem wniosek ten był chybiony. W imieniu pozwanego z pozwem wystąpił zawodowy pełnomocnik, który powinien być świadomy zasad prowadzenia procesu cywilnego i występowania w nim w charakterze strony. Sąd w składzie rozpoznającym sprawę uważa, że powód jako zastępowany przez zawodowego pełnomocnika powinien wykazać się należytą aktywnością dowodową i w zakresie dowodów z dokumentów powinien je należycie zaoferować i przedłożyć sądowi. Przedstawienie dowodów w rozumieniu art. 3 i 232 kpc oznacza w wypadku osobowych źródeł dowodowych należyte ich oznaczenie, tj. wskazanie imion, nazwisk i adresów świadków, a w przypadku dowodów z dokumentów po prostu ich złożenie do akt sprawy w załączeniu do pisma procesowego albo podczas rozprawy. Powód nie może wyręczać się w tym zakresie sądem ani stroną przeciwną w ten sposób uzyskiwać dokumenty niezbędne do prowadzenia procesu. Należy zwrócić uwagę, że art. 187 § 2 pkt 4 kpc przewiduje możliwość wnioskowania o zażądanie na rozprawę dowodów znajdujących się w sądach, urzędach i u osób trzecich, czyli nie w posiadaniu strony przeciwnej, która nie jest osobą trzecią. Nawet jednak przyjmując, że takie zobowiązanie mogłoby zostać nałożone na stronę przeciwną, to – z uwagi na zasadę kontradyktoryjności procesu cywilnego – wniosek taki może być usprawiedliwiony tylko wówczas, gdy strona równocześnie wykaże, że sama takich dowodów – mimo starań – nie mogła uzyskać (zob. K. Kołakowski, Dowodzenie w procesie cywilnym. Komentarz do przepisów kodeksu postępowania cywilnego uwzględniający nowelizację z 2000 roku, Warszawa 2000, s. 48).

Tymczasem powód miał możliwość przedłożenia aktu notarialnego umowy darowizny. Jako wierzyciel dysponujący tytułem wykonawczym, na mocy samej treści klauzuli wykonalności, według której sąd wydający tytuł: „ poleca wszystkim organom, urzędom oraz osobom, których może to dotyczyć, aby postanowienia tytułu wykonały, a gdy o to prawnie będą wezwane, udzieliły pomocy”, miał dwie możliwości:

1) mógł wystąpić – na podstawie art. 36 ² ust. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w zw. z art. 525 kpc – do sądu wieczystoksięgowego o wydanie z akt KW nr (...)odpisu aktu notarialnego umowy darowizny będącej podstawą wpisu do KW,

2) mógł wystąpić – na podstawie art. 100 § 2 prawa o notariacie – do sądu okręgowego o wyrażenie notariuszowi, który sporządził akt darowizny, zgody na wydanie jego wypisu.

Pełnomocnik powoda miał możliwość przygotowania się do procesu i zgromadzenia całości niezbędnego materiału dowodowego. Zaniechanie tych czynności może działać wyłącznie na jego niekorzyść.

Pozwana nie kwestionowała faktu zawarcia umowy darowizny, niemniej jednak bez zapoznania się z treścią tej umowy, jej poszczególnymi postanowieniami, sąd nie ma możliwości oceny zasadności zgłoszonego żądania.

Sąd pominął dowód o przesłuchanie świadków wobec cofnięcia wniosku dowodowego przez pozwaną, a także dowód z przesłuchania stron, uznając je za całkowicie zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy. Decydujące znaczenie miały przedłożone przez strony dokumenty oraz wyrok w sprawie I C 1878/14, zaś dowód z przesłuchania stron ma znaczenie wyłącznie pomocnicze i nie służy dokonywaniu zasadniczych ustaleń faktycznych w sprawie.

Wobec ustalenia, że powód nie jest wierzycielem F. Ł., czyli nie posiada legitymacji czynnej w tej sprawie, zbędne jest badanie istnienia pozostałych przesłanek skargi pauliańskiej.

Reasumując sąd doszedł do przekonania, że wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego uzasadniają wniosek o braku przesłanek uznania zaskarżonej czynności prawnej za bezskuteczną przewidzianych w art. 527 § 1 kc, co skutkowało oddaleniem powództwa.

Powoda jako przegrywającego sprawę obciąża na podstawie art. 98 kpc obowiązek zwrotu pozwanej kosztów procesu obejmujących wynagrodzenie pełnomocnika ustalone zgodnie z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa – 3 617 zł.

Mając powyższe okoliczności na uwadze sąd podjął rozstrzygnięcia zawarte w sentencji wyroku.