Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie :

Przewodniczący: SSO Jolanta Burdukiewicz- Krawczyk

Protokolant: Piotr Wojnarowski

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 lutego 2013 r. we W.

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę i ustalenie

I.  zasądza od strony pozwanej Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda K. K. kwotę 184.612,51 zł (słownie: sto osiemdziesiąt cztery tysiące sześćset dwanaście złotych i pięćdziesiąt jeden groszy) z ustawowymi odsetkami od kwot:

- 180.000 od dnia 23 marca 2008 r. do dnia zapłaty;

- 1870,94 zł od dnia 23 grudnia 2009 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda rentę w kwocie po 450 zł miesięcznie począwszy od miesiąca października 2009 roku płatną do dnia 10 danego miesiąca z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat;

III.  ustala, że strona pozwana będzie ponosiła odpowiedzialność na przyszłość za skutki wypadku z dnia 15 października 2007 r. na osobie powoda, które mogą ujawnić się w przyszłości;

IV.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

V.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 8.251,80 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

VI.  nakazuje stronie pozwanej, aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego we Wrocławiu) kwotę 2400 zł tytułem brakujących kosztów sądowych;

VII.  nakazuje powodowi, aby uiścił na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego we Wrocławiu) kwotę 268,72 zł tytułem brakujących kosztów sądowych.

UZASADNIENIE

K. K. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od Towarzystwa (...) S.A. w W.:

a) kwoty 100.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 marca 2008r. tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,

b) kwoty 26.880 zł tytułem zwrotu kosztów opieki oraz 1.897,73 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia i rehabilitacji z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu,

c) kwoty 77.232,55 zł tytułem utraconych zarobków za okres od listopada 2007r. do września 2009r.,

d) renty odszkodowawczej w kwocie po 2300 zł miesięcznie płatnej do 10-go dnia każdego miesiąca począwszy od dnia 1 października 2009r. z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat,

a ponadto wniósł o ustalenie, że strona pozwana będzie ponosiła odpowiedzialność za skutki wypadku komunikacyjnego z dnia 25 października 2007r., jakie mogą objawić się u powoda w przyszłości.

Powód wniósł także w pozwie o zasądzenie od strony pozwanej na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 14.417 zł.

Podniósł, że w dniu 25 października 2007r. w Holandii miał miejsce wypadek komunikacyjny, w wyniku którego powód doznał bardzo poważnych urazów ciała. Sprawcą zdarzenia był P. U., kierujący pojazdem, którego posiadacz był ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilnej u pozwanego. W wyniku tego zdarzenia powód doznał obrażeń w postaci: silnego urazu czaszkowo-mózgowego, krwiaka nadtwardówkowego, złamania kości skalistej, zwężenia pola widzenia po stronie prawej, lewostronnej wierzchołkowej odmy płucnej, obustronnej kontuzji płuc, wielokrotnego złamania żeber, uszkodzenia stawu wyrostka barkowo-obojczykowego, licznych otarć, siniaków, krwiaków oraz ogólnego potłuczenia ciała. Bezpośrednio po wypadku został przewieziony do Centrum Neurochirurgii w N.. Wykonano tam zabieg operacyjny (opróżnienie nadoponowego krwiaka skroniowego) oraz szereg innych badań. W badaniach tych stwierdzono m. in.: obustronną kontuzję płuc, możliwość obustronnego złamania stawu SI, krwiak nadoponowy, wierzchołkową odmę płucną, wielokrotne złamanie żeber. W przebiegu pooperacyjnym stwierdzono: obustronne osłabienie fascialis, przy bilateralnym złamaniu podstawy czaszki. Spowodowało to, że poszkodowany nie mógł połykać i żuć, dlatego też konieczne stało się stosowanie diety w postaci gęstego płynnego jedzenia. Te ograniczenia był też spowodowane raną pooperacyjną. Ponadto poszkodowany miał duże problemy z mówieniem. W wyniku wypadku powód doznał także uszkodzenia słuchu (zmniejszenie możliwości słuchowych, wyciek z ucha). Poszkodowany odczuwał dolegliwości bólowe obustronne górnej części ramion. Miał także bóle obu rąk, co spowodowało trudności ze snem. Poszkodowany przebywał w w/w szpitalu do 09.11.2007 r. W dalszej kolejności powód przytoczył w pozwie twierdzenia dotyczące szczegółowego przebiegu procesu leczenia i rehabilitacji, które trwały aż do okresu poprzedzającego wniesienie pozwu.

Powód podniósł, że kwestia odpowiedzialności pozwanego za skutki przedmiotowego wypadku nie była między stronami sporna. Pełnomocnik powoda pismem z dnia 22 lutego 2008 r. sprecyzował w jego imieniu roszczenia odszkodowawcze, wezwał stronę pozwaną do ich zapłaty, ta jednakże zadośćuczyniła im jedynie częściowo. Pozwany za orzeczony co najmniej 42 % trwały uszczerbek na zdrowiu, przyznał powodów łącznie 70 000 zł tytułem częściowego zadośćuczynienia. Obecnie pozwany odmawia zapłaty w pełnej wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia. Powód twierdził, że przyznana mu kwota zadośćuczynienia nie spełnia charakteru kompensacyjnego tego świadczenia. Podniósł, że przeżył dramatyczne chwile, doznał szeregu bolesnych urazów, które musi leczyć do dnia dzisiejszego, bowiem nie odzyskał pełnej sprawności. Wypadek wpłynął na normalne życie i funkcjonowanie nie tylko powoda, ale również jego rodziny. Bardzo negatywnie wpłynął też na psychikę powoda. Wypadek spowodował wiele negatywnych i trwałych skutków dla stanu zdrowia powoda. Do dnia dzisiejszego powód negatywnie odczuwa skutki zdarzenia. W dalszym ciągu utrzymuje się u niego całkowity paraliż nerwu twarzowego po obu stronach z zanikiem ruchliwości mięśni mimicznych i wyraźna niedomykalność powiek, a ponadto żucie jest ograniczone poprzez brak możliwości otwarcia ust. Przed wypadkiem powód był aktywny zawodowo, pracował jako kierowca w firmie spedycyjnej. Nie odczuwał żadnych dolegliwości fizycznych. Powód ma 15 letniego syna. Przed wypadkiem miał z nim bardzo dobry kontakt, był dla niego wzorem do naśladowania. Syn wiele uczył się od ojca. Dużo czasu spędzali razem. Po wypadku wszystko diametralnie się zmieniło. Powód utracił sprawność fizyczną, to on potrzebował pomocy ze strony syna oraz żony. Nie był w stanie samodzielnie funkcjonować. Stalsię też niezdolny do pracy zawodowej. Ponadto wskutek wypadku pojawiły się u powoda problemy ze snem spowodowane dolegliwościami bólowymi (problemy ze spaniem na boku). Jak wynika z załączonych do pozwu faktur, by uśmierzyć ból, powód systematycznie przyjmował silne leki przeciwbólowe, co może mieć w przyszłości negatywny wpływ na jego narządy wewnętrzne i doprowadzić do rozstroju żołądka. Wpadek miał niekorzystny wpływ także na stan psychiczny powoda. Przed wypadkiem był on osobą towarzyską i uśmiechniętą. Wypadek i związane z nim traumatyczne przeżycia sprawiły, że poszkodowany stał się osobą smutną, pozbawioną nadziei i widoków na przyszłość. Ponadto, powód podniósł, że ma kompleksy z powodu swojego wyglądu po wypadku. Spowodowane jest to faktem, że wystąpił u niego widoczny paraliż nerwu twarzowego po lewej stronie oraz niedomykalność powiek. Po wypadku pogorszyły się również kontakty powoda z otoczeniem, miewał zmienne nastroje, co dodatkowo utrudniało o osiągnięcie porozumienia między nim a domownikami. Powód odczuwa także silny stres powypadkowy, lęk przed jazdą samochodem, paniczny strach w trakcie gwałtownych ruchów pojazdu, szczególnie podczas hamowania lub wyprzedzania. Towarzyszy temu brak poczucia bezpieczeństwa na drodze oraz brak zaufania do innych kierowców.

W tej sytuacji zdaniem powoda żądana kwota zadośćuczynienia nie może być uznana za wygórowaną i nieadekwatną do doznanych przez powoda krzywd, bólu i cierpienia.

W dalszej kolejności powód podniósł, że domaga się zasądzenia 26.880 zł tytułem zwrotu kosztów opieki za okres od października 2007 r. do października 2008 r. Od dnia wypadku przez okres czterech miesięcy powód wymagał opieki przez całą dobę, następnie przez dwa miesiące przez 10 godzin dziennie, a po tym okresie przez kolejne pól roku przez dwie godziny dziennie. Stawka za godzinę opieki w miejscu zamieszkania powoda wynosi 7 zł za godzinę opieki. W związku z powyższym powód wnosi o zwrot: - kwoty 20 160 zł za opiekę przez pierwsze cztery miesiące od dnia wypadku przez 24 godziny na dobę, - kwoty 4.200 zł za opiekę przez kolejne dwa miesiące przez 10 godzin dziennie, - kwoty 2.520 zł za opiekę przez kolejne pól roku przez dwie godziny dziennie.

Powód podniósł, że domaga się zasądzenia od pozwanego także kwoty 77.232,55 zł tytułem zwrotu kosztów utraconych zarobków za okres od listopada 2007r. do września 2009 r. włącznie, czyli w okresie pobierania zasiłku chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego i renty inwalidzkiej. Powód przed wypadkiem pracował w firmie (...) sp. z o.o. z siedzibą w B.. Jak wynika z karty wynagrodzeń powód uzyskiwał miesięcznie dochody w wysokości na poziomie 3000-5000 zł. W związku z wypadkiem powód dochody powoda zmniejszyły się w znaczący sposób, powód otrzymywał bowiem tylko zasiłek chorobowy, następnie świadczenie rehabilitacyjne, a od maja 2009 r. jedynym dochodem powoda jest renta inwalidzka. Pozwany przyznał powodowi tytułem utraconych zarobków kwotę w wysokości zaledwie 1375,33 zł za okres niezdolności do pracy od października do grudnia 2007 r. oraz od stycznia do października 2008 r. Powód domagał się pozostałej części utraconego zarobku, a od kwoty 78.607,88 wyliczonej powyżej jako różnica w zarobkach odjęto świadczenie wypłacone przez pozwanego.(tj. 78.607,88 zł-1.375,33 zł= 77.232,55 zł)

Powód wniósł również o zwrot kosztów, które poniósł w związku z leczeniem powypadkowym i rehabilitacją, w łącznej wysokości 1.897,73 zł.

Uzasadniając żądanie zasądzenia renty w wysokości 2.300 zł w związku ze zwiększeniem się potrzeb i zmniejszeniem widoków powodzenia na przyszłość, powód podniósł, że składają się na nią:

- kwota 1700 zł miesięcznie w związku z częściową utratą możliwości zarobkowania. Kwota ta została ustalona poprzez porównanie średnich zarobków powoda z okresu 12 miesięcy poprzedzających wypadek, tj. 4263,41 zł netto oraz aktualnie otrzymywanej wysokości renty inwalidzkiej, tj. 870 zł. Uwzględniając jednak fakt, iż powód jest niezdolny do pracy w części, na dochodzona wysokość renty wyrównawczej przyjęto więc połowę obliczonej w powyższy sposób różnicy w dochodach

- kwota 600 zł tytułem zwiększonych potrzeb, w tym 400 zł przeznaczane na zabiegi rehabilitacyjne, 150 zł miesięczny koszt leków, 50 zł koszt jednej wizyty lekarskiej.

Towarzystwo (...) S.A. w W. w odpowiedzi na pozew wniosło o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 167-171).

Pozwany przyznał, że ponosi odpowiedzialność za skutki wypadku z dnia 25 października 2007r., w oparciu o obowiązkową umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego zawartą z właścicielem pojazdu, którym kierował sprawca zdarzenia. Przyznał także, że powód jako poszkodowany dokonał pozwanemu zgłoszenia szkody, w sprawie którego przeprowadzono postępowanie zakończone wypłatą powodowi łącznie kwoty 78.576,64 zł.

Zarzucił, że dalej idące roszczenia powoda zawarte w pozwie są bezzasadne. Pozwany nie kwestionował rozmiaru uszkodzeń ciała oraz cierpień powoda, będących skutkiem wypadku. Jednak wbrew twierdzeniom pozwu, wypłacone powodowi zadośćuczynienie w kwocie 70.000 zł jest sumą odpowiednią, odpowiadającą rozmiarowi krzywdy doznanej przez powoda. Pozwany w toku trwającego kilkanaście miesięcy postępowania likwidacyjnego wziął pod uwagę szereg okoliczności dotyczących powoda, także aktualne warunki i stopę życiową społeczeństwa, poziom życia powoda. Zasądzenie dodatkowej kwoty tytułem zadośćuczynienia jest zatem zdaniem pozwanego nadmierne w stosunku do doznanej krzywdy.

Pozwany zarzucił także, że nieuzasadnione jest żądanie zwrotu kosztów opieki za okres od października 2007r. do października 2008r. Bezpośrednio po wypadku powód przebywał bowiem przez okres ponad trzech miesięcy w specjalistycznych placówkach medycznych pod stałą opieką lekarzy. Miał zatem zapewnioną opiekę.

Bezzasadne jest także zdaniem pozwanego żądanie zwrotu utraconych zarobków. Pozwany podniósł, że także w tej mierze spełnił świadczenie wynikające z jego odpowiedzialności odszkodowawczej wobec powoda, wypłacając mu z tego tytułu kwotę 1375,33 zł. Pozwany oparł się przy tym na wynikających z przedstawionych przez powoda dokumentów przedstawiających średnie dochody netto. Nie sposób było jednak uznać żądania powoda, w zakresie obejmującym uzyskiwane przez niego diety z tytułu podróży służbowych, skoro nie można ich zaliczyć do utraconych dochodów.

Ponadto, pozwany zarzucił, że nie jest zasadne żądanie powoda w zakresie, w jakim domaga się zasądzenia renty odszkodowawczej. Powód bowiem – zdaniem pozwanego – otrzymał już odpowiednie i adekwatne świadczenie w związku ze skutkami wypadku z dnia 25 października 2007r. Podniósł, że powód jest osobą młodą i silną, nie utracił w pełni możliwości zaspokajania swoich potrzeb życiowych. Dlatego też może wykonywać pracę w ramach zatrudnienia odpowiedniego do jego stanu zdrowia.

W piśmie procesowym z dnia 15 listopada 2012r. powód rozszerzył powództwo co do żądania zadośćuczynienia, domagając się zasądzenia na jego rzecz od strony pozwanej z tego tytułu łącznie kwoty 180.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 23 marca 2008r. do dnia zapłaty.

Podniósł, że mając na uwadze rozmiar krzywdy, jakiej powód doznał w wyniku wypadku, kwotą adekwatną do krzywdy powoda powinna być suma 250.000 zł. Uwzględniając wypłaconą zaś przez ubezpieczyciela sumę 70.000 zł, powód dochodzi w niniejszej sprawie pozostałej części.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 25 października 2007r. w miejscowości S. na terenie Holandii miał miejsce wypadek komunikacyjny, w wyniku którego poszkodowany został K. K..

Sprawcą zdarzenia był P. U., kierujący pojazdem marki M. (...) (A. (...)) o numerze rejestracyjnym (...). Sprawca wypadku był ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych przez Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W..

(okoliczności bezsporne)

W wyniku tego zdarzenia powód doznał obrażeń w postaci: silnego urazu czaszkowo-mózgowego, krwiaka nadtwardówkowego, złamania kości skalistej, zwężenia pola widzenia po stronie prawej, lewostronnej wierzchołkowej odmy płucnej, obustronnej kontuzji płuc, wielokrotnego złamania żeber, uszkodzenia stawu wyrostka barkowo-obojczykowego, licznych otarć, siniaków, krwiaków oraz ogólnego potłuczenia ciała.

Bezpośrednio po wypadku powód został przewieziony do Centrum Neurochirurgii w N.. Wykonano tam zabieg operacyjny (opróżnienie nadoponowego krwiaka skroniowego) oraz szereg innych badań tj. RTG jamy brzusznej, RTG klatki piersiowej, RTG miednicy, RTG kręgosłupa. W badaniach tych stwierdzono m. in.: obustronną kontuzję płuc, możliwość obustronnego złamania stawu SI, krwiak nadoponowy, wierzchołkową odmę płucną, wielokrotne złamanie żeber. W przebiegu pooperacyjnym stwierdzono: obustronne osłabienie fascialis, przy bilateralnym złamaniu podstawy czaszki.

Powód nie mógł połykać i żuć. Zastosowano dietę w postaci gęstego płynnego jedzenia. Ponadto, powód miał duże problemy z mówieniem - mówił dysartycznie i apatycznie.

W wyniku wypadku powód doznał także uszkodzenia słuchu (zmniejszenie możliwości słuchowych, wyciek z ucha). Odczuwał też dolegliwości bólowe obustronne górnej części ramion. Miał bóle obu rąk, co spowodowało trudności ze snem. Powód przebywał w tym szpitalu do 9 listopada 2007 r.

W dniu 9 listopada 2007 r. powód został przeniesiony do Kliniki (...) ( Klinika (...)). Przeprowadzono tam m.in. badania mózgu oraz badania przebiegu nerwu twarzowego. Powód przebywał tam do 23 listopada 2007 r.

Następnie, w dniu 23 listopada 2007 r. powód został skierowany do Kliniki Centrum (...) w celu zastosowania gimnastyki leczniczej (terapia pojedyncza) - nauczanie chodzenia, trening z ergometrem, gimnastykę grupową, ćwiczenia ruchowe w kąpieli, ergoterapię, terapię fizyczną pleców, tens-leczenie lewego ramienia, elektroterapię twarzy, logopedię pojedynczą, grupę motoryki twarzy, psychologię (opieka psychiczna, trening neuropsychologiczny). Po półtoramiesięcznym pobycie w powyższej placówce powód został wypisany z zaleceniami dalszej opieki lekarskiej w kraju oraz kontynuacji elektroterapii w zakresie leczenia nerwu twarzowego, kontynuacji neurofizjologicznego treningu czynnościowego i przyjmowania leków.

W okresie od lutego 2008 r. powód leczył się w (...) Centrum (...) we W. oraz w (...) Szpitalu (...) we W. (Dział (...) Leczniczej - Fizjoterapii). Powód w tym samym okresie leczył się także z Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej we W. u lekarza okulisty oraz w S. u specjalisty chorób oczu.

W dalszej kolejności K. K.rozpoczął leczenie w (...) (...) Szpitalu (...)u lekarza specjalisty neurologa.

Następnie był rehabilitowany w Centrum (...) w S..

Powód zasięgał też porady w powyższej placówce rehabilitacyjnej z powodu zaburzeń stresowych pourazowych. Jak wynika z konsultacji psychologicznej przeprowadzonej w dniu 19 marca 2008 r., u powoda utrzymywała się amnezja pierwszych dni po wypadku. Przeżywał on dotkliwe dolegliwości fizyczne i psychoneurologiczne. Skarżył się na pustkę w głowie, momenty dezorientacji. Wyrażał ból, brak akceptacji faktu utraty zdrowia. W konsultacji stwierdzono też, że powyższe objawy połączone były z fizycznymi reakcjami organizmu: pojawiającymi się objawy zwiększonej wrażliwości psychologicznej i stanami wzbudzenia w postaci trudności w podtrzymaniu snu, trudnościami w koncentracji, nadmiernej czujności. Duże zaangażowanie w rehabilitację pojawiało się naprzemiennie ze zmęczeniem, któremu towarzyszyła niechęć do wykonywania podstawowych czynności. Pojawiało się u niego poczucie krzywdy, żal i niezrozumienie okoliczności wypadku, rozważanie, czy można by go uniknąć. Pustce emocjonalnej towarzyszył obniżony nastrój, obniżona samoocena, brak apetytu.

W dniu 27 marca 2008 r. u powoda wykonano badanie EMGw trzech mięśniach twarzy po stronie lewej, tj. mięśniu czołowym, okrężnym oka i okrężnym ust. W badaniu tym stwierdzono obustronnie niskie amplitudy odpowiedzi przy drażnieniu mięśni twarzowych za wyjątkiem gałęzi II nerwu twarzowego po stronie prawej. Wystąpiła przewaga zmian po stronie lewej, co wyrażało się dodatkowo redukcją amplitudy odpowiedzi przy stymulacji mięśni twarzowych na niekorzyść strony lewej. Ponadto, we wszystkich gałęziach zarówno po stronie lewej jak i prawej stwierdzono wydłużone czasy przewodzenia. W każdym badanym mięśniu stwierdzono czynność odnerwienia w postaci fibrylacji. Zdiagnozowano uszkodzenie mięśni twarzowych o charakterze aksonalno-demielinizacyjnym.

Powód poddał się też badaniom audiometrycznym w Centrum (...)Sp. j. we W.i (...) Sp. z o.o., jak również badaniom komputerowym wzroku, które wykazało niedomykalność powiek oraz owrzodzenie rogówki.

W okresie od 27 do 30 kwietnia 2009 r. powód przebywał w Klinice (...). Powód został przyjęty do Kliniki celem oceny możliwości leczenia operacyjnego pourazowego uszkodzenia lewego nerwu twarzowego.

W dniu 14 maja 2008 r. powód został przyjęty do Kliniki (...)we W.i przebywał tam do 21 maja 2008 r. W trakcie pobytu w tej placówce wykonano u niego zabieg operacyjny
- wszczepienie płytki złotej na górną powiekę oka lewego. Następnie, w dniu 30 maja 2008r. wykonano u powoda badanie MR głowy w sekwencji FSE(obrazy Tl i T2- zależne) oraz FLAIRw płaszczyznach poprzecznych i strzałkowych. W wyniku tego badania ujawniono cechy niewielkiego zaniku korowo-podkorowego mózgowia.

W maju 2008 r. powód leczył się także u lekarza psychiatry z powodu rozpoznania zaburzeń stresowych pourazowych.

W dniu 18 czerwca 2008 r. powód poddał się kolejnemu badaniu EMG. W jego wyniku stwierdzono: dość ciężkie aksonalne uszkodzenie nerwu twarzowego obustronnie, z przewagą po lewej, z odnerwieniem mięśni po tej stronie i praktycznie śladową czynnością dowolną. Po prawej stronie twarzy zdiagnozowano mniejsze zmiany aksonalne, nie było odnerwienia, zachowana była czynność dowolna o charakterze neurogennym. Natomiast z lewej strony były też obecne zmiany demielinizacyjne (wydłużony czas przewodzenie w gałce II i III).

W czerwcu 2008 r. powód nadal kontynuował leczenie u lekarza psychiatry z powodu zaburzeń stresowych pourazowych.

W dniu 28 września 2008 r. powód został przyjęty do Szpitala (...) w B.. Zastosowano tam leczenie zachowawcze oraz cysternografię radioizotopową.

W dniu 7 października 2008 r. powód poddał się badaniom w (...) Centrum Laryngologii. Zdiagnozowano stan po urazie twarzoczaszki i głowy ze złamaniem podstawy czaszki, porażenie nerwu VII po stronie lewej, stan po odbarczeniu nerwu twarzowego, skrzywienie przegrody nosa na stronę prawą oraz przewlekły naczynioruchowy nieżyt nosa.

W październiku 2008 r. powód w dalszym ciągu (od 8 miesięcy) pozostawał pod stałą opieką Centrum (...) w S.. W dalszym ciągu powód był leczony z powodu zaburzeń stresowych pourazowych.

W dniu 23 czerwca 2009 r. powód został przyjęty do Klinicznego Oddziału Otolaryngologicznego z powodu porażenia pourazowego nerwu twarzowego strony lewej wywołanego przebytym wypadkiem. Po wykonaniu badań dodatkowych zakwalifikowano powoda do leczenia operacyjnego. Wykonano operację zespolenia nerwowo podjęzykowo-twarzowego strony lewej. W leczeniu farmakologicznym zastosowano B. i K.. Dzięki temu leczeniu uzyskano poprawę stanu ogólnego i miejscowego. W dniu 1 lipca 2009 r. powód został wypisany do domu.

W dniu 23 kwietnia 2010r. w Klinice (...) we W. powód został poddany zabiegowi wymiany płytki nad powieką górną lewą oraz podwieszenia tkanej lewej połowy twarzy na paskach powięzi. Koszt zakupu platynowej płytki wynosił 1039,07 zł. Ponownemu zabiegowi wymiany płytki platynowej powód został poddany w dniu 16 kwietnia 2012r. Koszt wykonania nowej płytki wynosił 492 zł.

W dniach 20-28 października 2010r. powód przebywał ponownie w Klinice (...) we W.. W dniu 25 października 2010r. został poddany zabiegowi plastyki powieki dolnej oka lewego i wytworzenia fałdu nosowo-wargowego lewego.

Dowody:

- tłumaczenie karty leczenia szpitalnego wraz z oryginałem z dnia 09.11.2007 r. tłumaczenie karty leczenia szpitalnego wraz z oryginałem z dnia 23.11.2007 r. tłumaczenie karty leczenia szpitalnego wraz z oryginałem z dnia 07.02.2008 r. k.24-54

- dokumentacja medyczna k.55-99, 246, 332, 557

- faktura z 20.04.2010r. oraz 10.04.2012r., k.245,563

W momencie wypadku powód miał 36 lat. Mieszkał z żoną i synem w S..

Był osobą towarzyską. Razem z żoną mieli wielu znajomych, z którymi wyjeżdżali na wakacje i urlopy, także za granicę. Powód miał dobry kontakt z nastoletnim synem. Był dla niego autorytetem. Spędzali razem czas, chodzili na mecze i inne imprezy. Grali razem w tenisa, w piłkę.

Powód nie miał przed wypadkiem problemów ze zdrowiem.

Dowody:

- zeznania A. K., k.187v.188v.

- zeznania A. A., k.189

- zeznania S. P., k.190

- przesłuchania K. K. w charakterze strony, k.199-200v.

- dokumentacja zdjęciowa, k.198

W czasie pobytów w szpitalach, w tym także za granicą, powód miał zapewnioną opiekę personelu. Przez pewien czas nie było z nim kontaktu. Nie mógł mówić, ani jeść. Z ust wypływała mu ślina. Przez około miesiąc była z nim żona, która także sprawowała nad nim opiekę, czynności higieniczne, karmiła go. Jej pobyt w szpitalu był płatny. Po miesiącu żona powoda wróciła do kraju z przyczyn zawodowych.

Po powrocie z kliniki rehabilitacyjnej powód w zasadzie mógł sam wykonywać wszystkie czynności, czasami miał jednak zachwiania równowagi. Aktualnie nie jest mu potrzebna stała opieka, zajmuje się sobą sam. Początkowo miał problemu z poruszeniem się w związku z zaburzeniami z orientacją w terenie.

Dowody:

- zeznania A. K., k.187v.-188

- przesłuchania K. K. w charakterze strony, k.199v.-200

W chwili obecnej powód ma 42 lata. Wypadek wpłynął negatywnie na jego życie w wielu sferach. Unika kontaktów towarzyskich, zerwał znajomości. Praktycznie w ogóle nie wyjeżdża z rodziną na wakacje. Wstydzi się swojego wyglądu. Krępuje się, że z ust wycieka mu ślina. W towarzystwie nie potrafi się odnaleźć. Mówi niewyraźnie, przez co trudno jest się z nim porozumieć. Ma problemy ze spożywaniem posiłków, nie może dokładnie gryźć. Dużym dyskomfortem są dla niego problemy z okiem. Musi je smarować i zaklejać na noc, żeby nie było otwarte. W ciągu dnia cały czas musi je zakrapiać. Bóle oka i pieczenie utrzymują się ciągle, z różnym nasileniem.

Powód stał się nerwowy, łatwo wytrącić go z równowagi. Nie może się skoncentrować. Trudności w porozumiewaniu się wywołują kłopoty w załatwieniu spraw urzędowych i codziennych. Także w relacjach powoda z żoną i synem dochodzi czasem na tym tle do nerwowych sytuacji. Powód pesymistycznie podchodzi do swojej przyszłości. Czuje się niedowartościowany także z tego powodu, że nie potrafi zapewnić rodzinie utrzymania na poziomie sprzed wypadku.

Powoli zmniejszają się obawy powoda przed prowadzeniem samochodu. Ciągle jednak ktoś musi z nim jeździć i pilnować go.

Dowody:

- zeznania A. K., k.187v.-188v.

- zeznania A. A., k.189-189v.

- zeznania S. P., k.190

- przesłuchania K. K. w charakterze strony, k.199-200v.

Przed wypadkiem powód był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B., jako kierowca na trasach dalekobieżnych. W roku poprzedzającym wypadek uzyskiwał średnie miesięczne wynagrodzenie netto w wysokości 1.024,67 zł. Oprócz tego, w związku z wyjazdami zagranicznymi, powód otrzymywał diety. Powód lubił pracę kierowcy.

Dowody:

umowa o pracę z dnia 19.04.2002 r., k.140

zaświadczenia o zarobkach, k.151-153

karta wynagrodzeń pracownika, k.141-150

zeznania A. K., k.187v.

Powód pobierał zasiłek chorobowy od października 2007r., a następnie świadczenie rehabilitacyjne w okresie do kwietnia 2009r. Łącznie uzyskał z tego tytułu świadczenia w kwocie 19.450,51 zł.

Lekarz orzecznik ZUS stwierdził u powoda częściową niezdolność do pracy, pozostającą w związku z przebytym wypadkiem komunikacyjnym i utrzymującą się do dnia 31 maja 2013r. W oparciu o obowiązujące przepisu ustalono u powoda 55% długotrwałego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego skutkami wypadku przy pracy z dnia 25 października 2007r.

Z tytułu niezdolności do pracy powód uzyskał rentę w wysokości 870 zł miesięcznie.

Na podstawie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, powód został zaliczony do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności do dnia 31 stycznia 2014r.

Od października 2009r. powód pracuje jako magazynier i zarabia około 1500 zł netto miesięcznie. Często musi robić przerwy w pracy. Męczą mu się oczy. Żałuje, że nie może pracować jako kierowca. Stopniowo przyzwyczaja się do nowej pracy.

Dowody:

orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, k.136-139, 498, 558

orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, k.135,555

zeznania A. K., k.187v.

Powód nadal pozostaje pod opieką lekarzy (otolaryngologa, psychologa, neurologa, neurochirurga) oraz rehabilitantów.

Ponosi koszty związane z leczeniem, dojazdami do lekarzy i na rehabilitację. W dalszym ciągu przyjmuje leki. Koszty leków stanowią około 150 zł miesięcznie. Pierwsze wizyty po wypadku były prywatne. Leczenie w publicznej służbie zdrowia wymagało oczekiwania. Powód jeździ do lekarzy do W. i B.. Wizyty kontrolne ma raz na 2-4 miesiące. Jednorazowa wizyta lekarska kosztuje 50 zł miesięcznie.

Poniesione przez powoda koszty leczenia i rehabilitacji związane z wypadkiem wynosiły 1870,94 zł. Aktualnie miesięczny koszt rehabilitacji wynosi ok. 250 zł.

Dowody:

- faktura VAT nr (...)faktura VAT nr (...)faktura VAT nr (...)faktura VAT nr (...)faktura VAT nr (...)faktura VAT nr (...)rachunek nr (...)rachunek nr (...) rachunek nr (...), k.134

- zeznania A. K., k.188

W związku z wypadkiem z dnia 25 października 2007r. u powoda rozpoznawany jest stan po wypadku komunikacyjnym z urazem głowy, klatki piersiowej i płuc oraz barku lewego i kręgosłupa, stan po urazie czaszkowo-mózgowym ze złamaniem kości podstawy czaszki (złamanie kości skalistych) ze stłuczeniem mózgowia i krwiakiem nadtwardówkowym prawej okolicy skroniowej (w tym stan po kraniotomii skroniowej po stronie prawej i usunięciu krwiaka nadtwardówkowego i naczyniopochodnymi w prawym płacie skroniowym), stan po urazie twarzoczaszki z obustronnym uszkodzeniem nerwów twarzowych (całkowitym lewego i znacznym prawego nerwu oraz dysfunkcja mięśni czołowego, okrężnego oka i okrężnego ust, stan po urazie klatki piersiowej ze stłuczeniem płuc, odmą wierzchołka płuca lewego i złamaniem żeber, stan po urazie stawu barkowego lewego z niewielkim powysiłkowym zespołem bólowym, encefalopatię pourazową ze spowolnieniem psychoruchowym i zespołem bólów i zawrotów głowy, zaburzenia stresowe pourazowe, niewielkie obustronne uszkodzenie słuchu, niedomykalność powiek porażenną, nawrotowe bolesne owrzodzenie rogówki wynikające z niedomykalności oka lewego, nadciśnienie tętnicze w wywiadzie.

Do trwałych następstw wypadku dla zdrowia powoda należy zaliczyć uszkodzenia nerwów twarzowych (przy czym stopień zaburzeń może ulec zmniejszeniu), uszkodzenie słuchu bez zaburzenia komunikacji werbalnej, zaburzenia stresowe pourazowe, które po zastosowaniu odpowiedniej terapii mogą ulec pełnej remisji. Skutkiem niedomykalności powiek jest nawracające bolesne owrzodzenie rogówki, wymagające intensywnej farmakoterapii. Niejednokrotnie nie jest wystarczające leczenie zachowawcze i stan oka wymaga zszycia. Pomimo wszczepienia płytki obciążającej powiekę górną i zespolenia rekonstrukcyjnego nerwu twarzowego w dalszym ciągu powód jest narażony na owrzodzenie rogówki spowodowane niedomykalnością powiek.

Na skutek wypadku stwierdza się również u powoda zaburzenia strefy afektywnej, procesów motywacyjnych oraz mechanizmów regulujących zachowanie. Ma on zaburzenia nastroju, lęki, zaburzenia w przystosowaniu społecznym, funkcjonowaniu, relacjach interpersonalnych i niską samoocenę.

Uszczerbek na zdrowiu powoda w związku z wypadkiem wynosi łącznie 100 %.

Nie mają związku z wypadkiem zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa z wypukliną krążka L5-S1, z niewielkim zespołem bólowym L-S typu lumbagii. Wypadek komunikacyjny, któremu powód uległ w dniu 25 października 2007r. nie ma obecnie wpływu na funkcje układu oddechowego i nie będzie pogarszać ich w przyszłości.

Stan zdrowia powoda nie rokuje istotnej poprawy w zakresie funkcji nerwów twarzowych. Także z laryngologicznego punktu widzenia rokowania są wątpliwe. Niedomykalność oka nie rokuje poprawy. Pomimo dwukrotnych zabiegów rekonstrukcyjnych i upływu czasu szpara powiekowa w dalszym ciągu nie domyka się. Powód wymaga intensywnego nawilżania oka oraz zabezpieczania go w czasie snu przed wysychaniem.

Z neurologicznego punktu widzenia znikome jest prawdopodobieństwo ujawnienia się innych niż dotychczas skutków urazu (np. padaczki pourazowej). Prognoza medyczna co do utrzymywania się zaburzeń stresowych pourazowych jest zależna od wielu czynników. Należy liczyć się z możliwością długotrwałego ich utrzymywania się, szczególnie w przebiegu rehabilitacji. Można spodziewać się, że ustąpią one całkowicie lub prawie w całości. Powód wymaga dalszej terapii, w tym psychologicznej. Przy właściwej terapii, po zakończeniu rehabilitacji, zaburzenia emocjonalne będą stopniowo ustępować.

Powód nie wymaga obecnie i nie będzie wymagał leczenia i rehabilitacji ze względu na stan układu oddechowego, a rokowania odnośnie jego stanu zdrowia w tym zakresie są dobre.

Po wypisaniu ze szpitala powód nie wymagał opieki innych osób.

Powód wymaga w dalszym ciągu rehabilitacji mięśni mimicznych (samodzielne ćwiczenia codziennie około 1-2 godzin) oraz zabiegów rehabilitacyjnych i ćwiczeń logopedycznych.

W czasie pobytów w szpitalach powód otrzymywał leki zgodne z obowiązującymi w danej jednostce procedurami terapeutycznymi. W leczeniu ambulatoryjnym powinien otrzymywać leki hipotensyjne, leki poprawiające metabolizm układu nerwowego, leki ochraniające gałkę oczną oraz leki przeciwdepresyjne. Leczenie farmakologiczne zaburzeń psychicznych było adekwatne do rozpoznania. Powód wymagał stosowania leków przeciwbólowych (zwłaszcza po operacjach), antyneuralgicznych i leków do fizjoterapii.

W obecnym stanie zdrowia powód nie może wykonywać pracy kierowcy, a możliwość przywrócenia tej zdolności jest trudna do przewidzenia, ale nie wykluczona w przyszłości.

Dowody:

- opinia z dnia 9.04.2010r. M. W. biegłego z zakresu neurologii, k.227-229

- opinia z dnia 1.07.2010r. dr n. med. H. A. biegłego z zakresu neurochirurgii, k.264-268

- opinia z dnia 29.10.2010r., dr n. med. M. C. biegłego z zakresu psychiatrii, k.295-297

- opinia z dnia 29.12.2010r., M. O. biegłej z zakresu psychologii, k.342-347

- opinia z dnia 5 sierpnia 2011r. dr n. med. J. K. (2)biegłego z zakresu laryngologii, k.407-409 wraz z opinią uzupełniającą z dnia 3.04.2012r., k.536

- opinia z dnia 15.12.2011r. lek. med. E. G.-G. biegłej z zakresu okulistyki, k.444-444v.

- opinia z dnia 1.07.2012r. lek. med. M. M. biegłego z zakresu chorób płuc, k.566-569

W piśmie z dnia 22 lutego 2008r. powód dokonał zgłoszenia stronie pozwanej roszczeń wynikających z wypadku, jakiemu uległ w dniu 25 października 2007r. Domagał się przyznania mu kwoty 300.000 zł z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i renty w wysokości 1000 zł miesięcznie.

Dowody

- pismo z 22.02.2008r. – w dołączonych aktach szkodowych

Strona pozwana w wyniku przeprowadzonego postępowania ustaliła, że na skutek wypadku powód doznał 42% uszczerbku na zdrowiu. Z tytułu zadośćuczynienia wypłacono powodowi sumę 70.000 zł. Ponadto, przyznano powodowi kwotę 1375,33 zł odszkodowania za utracone dochody w okresie niezdolności do pracy od października do grudnia 2007r. oraz od stycznia do października 2008r.

(okoliczności bezsporne)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Sąd wydał rozstrzygnięcie w oparciu o przedstawiony wyżej stan faktyczny sprawy, ustalony w wyniku przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego, na podstawie podanych wyżej dowodów, ocenionych na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, według przekonania Sądu (art. 233 § 1 kpc.), z uwzględnieniem także wskazań płynących z doświadczenia życiowego, co zostanie przedstawione w dalszej części uzasadnienia.

W sprawie nie była sporna zasada odpowiedzialności strony pozwanej, która wypłaciła powodowi kwotę 70.000 zł zadośćuczynienia oraz kwotę 1375,33 zł odszkodowania z tytułu roszczeń wynikających z wypadku. Sporny był natomiast zakres tej odpowiedzialności, co w płaszczyźnie postępowania dowodowego obejmującego ustalenie faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 kpc.), oznaczało konieczność ustalenia po pierwsze, zakresu następstw dla zdrowia powoda, powstałych wskutek wypadku i wszystkich tych konsekwencji w jego życiu, które stanowiły o krzywdzie poniesionej na skutek wypadku. Ponadto, konieczne było ustalenie, w jakim dokładnie zakresie powód utracił dochody z tytułu wynagrodzenia za pracę przed wypadkiem, jakie koszty wynikały z wypadku oraz jaki jest zakres zwiększonych potrzeb powoda, utraty widoków powodzenia na przyszłość i w jakim zakresie utracił on aktualnie zdolność zarobkowania (co miało istotne znaczenie z punktu widzenia żądania zasądzenia renty na jego rzecz).

Zarówno fakt wystąpienia zdarzenia, z którego powód wywodzi swoje roszczenia, jak i przebieg leczenia powoda, nie były kwestionowane przez pozwanego ubezpieczyciela. Okoliczności te wynikały zarówno z zeznań przesłuchiwanych w sprawie świadków, którym Sąd dał wiarę, jak i – przede wszystkim - dokumentacji medycznej powoda, której wartości dowodowej żadna ze stron nie kwestionowała.

Okoliczności dotyczące trybu życia powoda przed wypadkiem oraz w chwili obecnej, zakresu krzywdy i cierpień powoda będących następstwami obrażeń doznanych w wypadku komunikacyjnym oraz konieczności opieki i pomocy ze strony innych osób, ponoszonych przez powoda kosztów leczenia, jak i negatywnych następstw w życiu powoda, zmiany trybu życia po wypadku i obecnie odczuwanych jego skutków, Sąd ustalił na podstawie zeznań A. K., A. A. i S. P. oraz zeznań powoda przesłuchiwanego w charakterze strony. W ocenie Sądu, zeznania te stanowią spójną, logiczną i wzajemnie uzupełniającą się całość, stanowiąc tym samym w pełni wartościowe źródło ustaleń faktycznych w sprawie. Ponadto, ponoszone koszty leczenia i rehabilitacji w sposób bezsprzeczny wynikały z faktur dołączonych do pozwu.

Natomiast, okoliczności dotyczące sytuacji zawodowej powoda, zarówno sprzed wypadku, jak i aktualnej, zostały ustalone na podstawie umowy o pracę, kart wynagrodzenia, zaświadczeń od pracodawcy i dokumentów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dotyczących orzeczonej wobec powoda niezdolności do pracy. Także w tym przypadku niekwestionowana była przez strony wartość dowodowa tych dokumentów.

Sąd ustalił okoliczności dotyczące skutków wypadku z dnia 25 października 2007r. dla zdrowia powoda, stopnia uszczerbku na zdrowiu pozostającego w związku z wypadkiem oraz zakresu trwałych następstw dla zdrowia powoda i rokowań na przyszłość, a także konieczności sprawowania opieki, rehabilitacji i leczenia farmakologicznego, na podstawie opinii biegłych sądowych: neurologa (opinia z dnia 9 kwietnia 2010r., k.227-229), neurochirurga (opinia z dnia 1 lipca 2010r., k. 264-268), chirurga - ortopedy, okulisty, otolaryngologa - audiologa (opinia z 5.08.2011r., k.407-409, opinia uzupełniająca z 3 kwietnia 2012r., k.536), psychologa (opinia z 29 grudnia 2010r., k.342-347) i psychiatry (opinia z dnia 29 października 2010r., k.295-297) - zob. postanowienie z dnia 19 lutego 2010r., k.219), jak również na podstawie dowodu z opinii biegłego pulmonologa (opinia z dnia 1 lipca 2012r., k.566-568) - zob. postanowienie z dnia 20 maja 2012r., k.543.

W ocenie Sądu, biegli w ramach swoich specjalności wyrazili opinie jednoznaczne (przy uwzględnieniu ich sprecyzowania w opiniach uzupełniających), co należycie i poprawnie pod względem logicznym uzasadnili, odwołując się do wiedzy specjalnej z zakresu medycyny. Jednocześnie, sporządzając opinie biegli uwzględnili dokumentację medyczną powoda znajdującą się w aktach sprawy, a swoje wnioski sformułowali także na podstawie osobistego badania powoda.

W szczegółach zaś, Sąd miał na uwadze to, że powód nie wnosił zastrzeżeń do opinii biegłych: neurologa, neurochirurga, psychiatry, psychologa, jak również nie zakwestionował opinii biegłego z zakresu chorób płuc (pismo z 18 czerwca 2010r., k.244, pismo z 11 października 2010r., k.291, pismo z 22 listopada 2010r., k.304, pismo z 17 stycznia 2011r., k.365, pismo z 3 sierpnia 2012r., k.577). Zastrzeżenia strony pozwanej do opinii neurochirurga – pismo procesowe z dnia 23 czerwca 2010r., k.255) co do stopnia ustalonego przez biegłego uszczerbku na zdrowiu, zostały w sposób przekonujący wyjaśnione w opinii uzupełniającej z dnia 9 stycznia 2012r. (k.471). Także uwagi strony pozwanej do opinii biegłego neurochirurga zawarte w piśmie procesowym z dnia 6 października 2010r. (k.289) dotyczące rozpoznania u powoda i określenia na tej podstawie uszczerbku na zdrowiu wynikającego z encefalopatii pourazowej, biegły uwzględnił w uzupełniającej opinii z dnia 22 listopada 2010r. (k.307-308). W ocenie Sądu w sposób logiczny i przekonujący biegły neurochirurg wyjaśnił zarówno podstawę rozpoznania u powoda encefalopatii pourazowej, jak i przyjęty stopień uszczerbku na zdrowiu.

Sąd miał na uwadze, że pozwany kwestionował związek z wypadkiem rozpoznanych zaburzeń stresowych pourazowych i wynikającego z nich uszczerbku na zdrowiu, co zostało stwierdzone w opinii psychiatrycznej (zob. pismo z 2 grudnia 2010r.). Ostatecznie jednak, pozwany nie wnosił o opinię uzupełniającą psychiatry, ani ustne wyjaśnienia biegłego (zob. zobowiązanie pozwanego na podstawie zarządzenia z 30 stycznia 2012r. i zapisek urzędowy z 1 marca 2012r., k.482, 516). Natomiast w ocenie Sądu opinia psychiatryczna została wykonana w sposób prawidłowy, a płynące w niej wnioski pozwalają dokonać należytych ustaleń w sprawie.

W ocenie Sądu nie było także podstaw do zakwestionowania wartości dowodowej opinii biegłego laryngologa. W piśmie z 18 listopada 2011r. (k.421) powód wniósł co prawda o uzupełnienie opinii biegłego laryngologa, co do możliwości ujawnienia się w przyszłości jeszcze innych skutków wypadku na zdrowiu powoda, konieczności i wymiaru godzinowego opieki i rehabilitacji, a także koniecznego leczenia farmakologicznego. Niemniej jednak, biegły uzupełnił opinię o te kwestie w dniu 24 kwietnia 2012r. (zob. opinia uzupełniająca, k.536). Natomiast, zastrzeżenia strony pozwanej do opinii biegłego laryngologa (zob. pismo z 24 listopada 2011r., k.433) dotyczyły jedynie zastosowanej podstawy ustalenia stopnia uszczerbku na zdrowiu (tabela stosowana przez (...), a nie rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu). Ostatecznie jednak, wobec niestawiennictwa biegłego na rozprawie, w kontekście pozostałych opinii oraz całokształtu okoliczności rozpoznawanej sprawy, Sąd uznał te okoliczności za dostatecznie wyjaśnione, o czym w szczegółach niżej.

Nie podważyły zaś wartości dowodowej opinii biegłej z zakresu okulistyki zastrzeżenia obu stron zgłaszane w pismach procesowych. I tak, w piśmie z dnia 20 grudnia 2011r. (k.479) pozwany zarzucił biegłemu z zakresu okulistyki niewyjaśnienie przyczyn ustalenia uszczerbku na zdrowiu, co też biegły uczynił w opinii uzupełniającej z dnia 13 lutego 2012r. (k.513) oraz opinii uzupełniającej z dnia 10 kwietnia 2012r., k.538. W piśmie procesowym z dnia 5 czerwca 2012r. (k.564) pozwany po raz kolejny zarzucił biegłej niewyjaśnienie przyczyn ustalenia rozmiaru uszczerbku na zdrowiu, co też biegła uczyniła w kolejnej opinii uzupełniającej z dnia 18 stycznia 2013r. oraz opinii uzupełniającej z dnia 25 stycznia 2013r., k.626. W opinii uzupełniającej z dnia 25 listopada 2012r. i 18 stycznia 2013r. biegła wyjaśniła także opinię co do kwestii wskazywanych przez powoda w piśmie z 27 stycznia 2012r. (k.480) i w piśmie z dnia 28 grudnia 2012r. (k.613). Ostatecznie powód nie wnosił dalszych zastrzeżeń do opinii biegłego z zakresu okulistyki (pismo z dnia 1 lutego 2013r., k.633).

Na rozprawie w dniu 14 lutego 2013r. Sąd oddalił wniosek pozwanego o wezwanie biegłego J. K. (2) celem złożenia opinii uzupełniającej oraz wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych chirurga plastycznego i chirurga szczękowego (zob. protokół skrócony, k.656) W świetle wszystkich ustaleń dokonanych na podstawie przeprowadzonych w sprawie licznych opinii, Sąd stwierdził, że wespół z zeznaniami przesłuchiwanych w sprawie świadków, zeznaniami powoda przesłuchiwanego w charakterze strony oraz obszerną dokumentacją medyczną, okoliczności sporne dotyczące zakresu krzywdy odniesionej przez powoda na skutek wypadku zostały wyjaśnione dostatecznie. Dlatego też - na podstawie art. 217 § 2 kpc. - Sąd oddalił powyższe wnioski dowodowe, poprzestając na opiniach biegłych sporządzonych już w niniejszej sprawie. Należało bowiem mieć na względzie, że z punktu widzenia ustaleń faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy dotyczącej roszczenia powoda o zadośćuczynienie, wnioski biegłych sądowych dotyczące zakresu uszczerbku na zdrowiu mają jedynie ułatwić Sądowi dokonanie oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego z uwzględnieniem wiadomości specjalnych w zakresie medycyny. Sama zaś krzywda jako podstawowa przesłanka roszczenia o zadośćuczynienie nie może być sprowadzana tylko do oceny uszczerbku na zdrowiu (o czym w szczegółach będzie mowa w dalszej części rozważań). Stwierdzenia, jakie poczynili biegli, którzy wyjaśnili odwołując się do posiadanej wiedzy specjalnej, źródło, charakter i sięgający 100% zakres uszczerbku na zdrowiu powoda, w powiązaniu z tym, co wynika z dokumentacji medycznej oraz zeznań świadków, w ocenie Sądu stanowią wystarczające źródło ustaleń faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. W szczególności dla oceny, że u powoda doszło do powstania blizn i zaburzeń w układzie twarzy, które może skutkować u niego poczuciem krzywdy, dyskomfortu, wstydu wystarczające było zapoznanie się przez Sąd z załączonymi do akt zdjęciami oraz obserwacja powoda podczas składania przez niego zeznań. Dalsze prowadzenie dowodów w tym kierunku zmierzałoby w ocenie Sądu do zbędnego przedłużenia postępowania oraz podnoszenia jego kosztów.

Strona pozwana nie kwestionowała zasady swojej odpowiedzialności cywilnej za skutki wypadku komunikacyjnego z dnia 25 października 2007r. z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej jaka łączyła pozwany zakład ubezpieczeń z jego sprawcą. Zgodnie z art. 822 k.c., w wyniku zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. Zgodnie z art. 34 ustawy z 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.), z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych poszkodowanemu przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Z powyższych regulacji prawnych wynika, że związany z wyrządzeniem szkody osobie trzeciej zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela wyznaczony jest przez zakres odpowiedzialności ubezpieczonego (ma wobec niej charakter akcesoryjny). Poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń. (art. 19 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych i art. 822 § 4 kc.). Legitymacja bierna pozwanego – nie kwestionowana zresztą – jest zatem w niniejszym procesie uzasadniona.

Zakres odpowiedzialności cywilnej osoby odpowiadającej za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia - jako podstawy określenia zobowiązania ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej - regulują natomiast w sposób szczególny art. 444 - 448 kc. Wysokość odszkodowania powinna być ustalona według reguł określonych w art. 363 kc., przy czym ogólną podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej stanowi art. 415 kc.

Roszczenie powoda zapłaty na jego rzecz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wywiedzione zostało z art. 445 § 1 kc. w zw. z art. 444 kc., zgodnie z którym między innymi w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Podstawową przesłanką domagania się zadośćuczynienia jest w tym przypadku doznanie szkody niemajątkowej (tzw. szkody na osobie, krzywdy) wynikającej ze zdarzenia, w którym poszkodowany został powód.

Sąd zważył, mając na uwadze opisany wyżej charakter zadośćuczynienia, że wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego w całości potwierdziły trafność podnoszonych przez powoda twierdzeń, uzasadniających rozmiar krzywdy doznanej przez niego wskutek wypadku, a będącej podstawą zadośćuczynienia, którego powód domagał się w łącznej wysokości 250.000 zł, wnosząc o zasądzenie kwoty 180.000 zł ponad wypłaconą mu przez pozwanego sumę 70.000 zł. Ustalając rozmiar tej krzywdy, Sąd miał na względzie zwłaszcza skutki dla jego zdrowia, wywołane wypadkiem z dnia 25 października 2007r., które pozostają w nim w adekwatnym związku przyczynowym (art. 361 § 1 kc.).

Z dokonanych wyżej ustaleń faktycznych wynika, że bezpośrednio po wypadku stwierdzono, że w wyniku zdarzenia powód doznał obrażeń w postaci: silnego urazu czaszkowo-mózgowego, krwiaka nadtwardówkowego, złamania kości skalistej, zwężenia pola widzenia po stronie prawej, lewostronnej wierzchołkowej odmy płucnej, obustronnej kontuzji płuc, wielokrotnego złamania żeber, uszkodzenia stawu wyrostka barkowo-obojczykowego, licznych otarć, siniaków, krwiaków oraz ogólnego potłuczenia ciała. Powód został przewieziony do Centrum Neurochirurgii w N., gdzie wykonano zabieg operacyjny (opróżnienie nadoponowego krwiaka skroniowego) oraz szereg innych badań tj. RTG jamy brzusznej, RTG klatki piersiowej, RTG miednicy, RTG kręgosłupa. W badaniach tych stwierdzono m. in.: obustronną kontuzję płuc, możliwość obustronnego złamania stawu SI, krwiak nadoponowy, wierzchołkową odmę płucną, wielokrotne złamanie żeber. W przebiegu pooperacyjnym stwierdzono: obustronne osłabienie fascialis, przy bilateralnym złamaniu podstawy czaszki. W wyniku wypadku powód doznał także uszkodzenia słuchu (zmniejszenie możliwości słuchowych, wyciek z ucha). Odczuwał też dolegliwości bólowe obustronne górnej części ramion. Miał bóle obu rąk, co spowodowało trudności ze snem. Powód przebywał w tym szpitalu do 9 listopada 2007 r. Następnie powód został przeniesiony do Kliniki (...)(Klinika (...)), skąd został skierowany do Kliniki Centrum (...)w celu zastosowania gimnastyki leczniczej (terapia pojedyncza) Po półtoramiesięcznym pobycie w powyższej placówce powód został wypisany z zaleceniami dalszej opieki lekarskiej w kraju oraz kontynuacji elektroterapii w zakresie leczenia nerwu twarzowego, kontynuacji neurofizjologicznego treningu czynnościowego i przyjmowania leków. W okresie od lutego 2008 r. powód leczył się w (...) Centrum (...)we W.oraz w (...) Szpitalu (...)we W.(Dział (...)Leczniczej - Fizjoterapii). Powód w tym samym okresie leczył się także z Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej we W.u lekarza okulisty oraz w S.u specjalisty chorób oczu. W dalszej kolejności K. K.rozpoczął leczenie w (...) (...) Szpitalu (...)u lekarza specjalisty neurologa. Był rehabilitowany w Centrum (...)w S.. Powód zasięgał też porady w powyższej placówce rehabilitacyjnej z powodu zaburzeń stresowych pourazowych. Jak wynika z konsultacji psychologicznej przeprowadzonej w dniu 19 marca 2008 r., u powoda utrzymywała się amnezja pierwszych dni po wypadku. Przeżywał on dotkliwe dolegliwości fizyczne i psychoneurologiczne. Skarżył się na pustkę w głowie, momenty dezorientacji. Wyrażał ból, brak akceptacji faktu utraty zdrowia. W konsultacji stwierdzono też, że powyższe objawy połączone były z fizycznymi reakcjami organizmu: pojawiającymi się objawy zwiększonej wrażliwości psychologicznej i stanami wzbudzenia w postaci trudności w podtrzymaniu snu, trudnościami w koncentracji, nadmiernej czujności. Duże zaangażowanie w rehabilitację pojawiało się naprzemiennie ze zmęczeniem, któremu towarzyszyła niechęć do wykonywania podstawowych czynności. Pojawiało się u niego poczucie krzywdy, żal i niezrozumienie okoliczności wypadku, rozważanie, czy można by go uniknąć. Pustce emocjonalnej towarzyszył obniżony nastrój, obniżona samoocena, brak apetytu. W dniach 27 marca 2008 r. i 18 czerwca 2008 r. u powoda wykonano badanie EMGw trzech mięśniach twarzy po stronie lewej, tj. mięśniu czołowym, okrężnym oka i okrężnym ust. W badaniu tym stwierdzono obustronnie niskie amplitudy odpowiedzi przy drażnieniu mięśni twarzowych za wyjątkiem gałęzi II nerwu twarzowego po stronie prawej. Wystąpiła przewaga zmian po stronie lewej, co wyrażało się dodatkowo redukcją amplitudy odpowiedzi przy stymulacji mięśni twarzowych na niekorzyść strony lewej. Ponadto, we wszystkich gałęziach zarówno po stronie lewej jak i prawej stwierdzono wydłużone czasy przewodzenia. W każdym badanym mięśniu stwierdzono czynność odnerwienia w postaci fibrylacji. Zdiagnozowano uszkodzenie mięśni twarzowych o charakterze aksonalno-demielinizacyjnym. Powód poddał się też badaniom audiometrycznym w Centrum (...)Sp. j. we (...) Sp. z o.o., jak również badaniom komputerowym wzroku, które wykazało niedomykalność powiek oraz owrzodzenie rogówki. W okresie od 27 do 30 kwietnia 2009 r. powód przebywał w Klinice (...)celem oceny możliwości leczenia operacyjnego pourazowego uszkodzenia lewego nerwu twarzowego. W dniu 14 maja 2008 r. powód został przyjęty do Kliniki (...)we W.i przebywał tam do 21 maja 2008 r. Wykonano u niego zabieg operacyjny - wszczepienie płytki złotej na górną powiekę oka lewego. Dwukrotnie został poddany zabiegowi wymiany płytki nad powieką górną lewą oraz przeszedł zabieg podwieszenia tkanej lewej połowy twarzy na paskach powięzi. Następnie, w dniu 30 maja 2008r. wykonano u powoda badanie MR głowy w sekwencji FSE(obrazy Tl i T2- zależne) oraz FLAIRw płaszczyznach poprzecznych i strzałkowych. W wyniku tego badania ujawniono cechy niewielkiego zaniku korowo-podkorowego mózgowia. Powód leczył się także u lekarza psychiatry z powodu rozpoznania zaburzeń stresowych pourazowych. W dniu 28 września 2008 r. powód został przyjęty do Szpitala (...)w B.. Zastosowano tam leczenie zachowawcze oraz cysternografię radioizotopową. W dniu 7 października 2008 r. powód poddał się badaniom w (...) Centrum Laryngologii. Zdiagnozowano stan po urazie twarzoczaszki i głowy ze złamaniem podstawy czaszki, porażenie nerwu VII po stronie lewej, stan po odbarczeniu nerwu twarzowego, skrzywienie przegrody nosa na stronę prawą oraz przewlekły naczynioruchowy nieżyt nosa. W 2008 r. powód pozostawał pod stałą opieką Centrum (...)w S.. W dniu 23 czerwca 2009 r. powód został przyjęty do Klinicznego Oddziału Otolaryngologicznego z powodu porażenia pourazowego nerwu twarzowego strony lewej wywołanego przebytym wypadkiem. Po wykonaniu badań dodatkowych zakwalifikowano powoda do leczenia operacyjnego. Wykonano operację zespolenia nerwowo podjęzykowo-twarzowego strony lewej. W leczeniu farmakologicznym zastosowano B.i K.. Dzięki temu leczeniu uzyskano poprawę stanu ogólnego i miejscowego. W dniu 1 lipca 2009 r. powód został wypisany do domu. Także w 2010r. powód leczył się i poddawał różnym zabiegom, w tym rehabilitacyjnym. W dniu 25 października 2010r. został poddany zabiegowi plastyki powieki dolnej oka lewego i wytworzenia fałdu nosowo-wargowego lewego.

W tym stanie rzeczy, na podstawie przedstawionych w stanie faktycznym opinii biegłych Sąd ustalił, że powód doznał uszczerbku na zdrowiu sięgającego 100%, co w znacznym stopniu obrazuje rozmiar cierpień fizycznych powoda. Już chociażby z tego względu należało dojść do wniosku, że skoro pozwany, który przyjął uszczerbek na zdrowiu wynoszący zaledwie 42%, wypłacona mu kwota 70.000 zł nie stanowiła sumy odpowiedniej z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Nie można było również pominąć tego, że zadośćuczynienie obejmuje nie tylko cierpienie fizyczne wynikające z obrażeń doznanych w wypadku, ale również pozostające z nim w adekwatnym związku przyczynowym cierpienia psychiczne. Sąd miał na uwadze to, że okolicznością rzutującą na rozmiar krzywdy jest wiek poszkodowanego. Nie ulega wątpliwości, że utrata możliwości samorealizacji oraz czerpania przyjemności z życia wywołuje silniejsze cierpienia psychiczne u człowieka młodego, niż u człowieka w wieku dojrzałym czy wręcz podeszłym. W rozpoznawanej sprawie zostało ustalone, że w momencie wypadku powód miał 36 lat. Przed wypadkiem powód był osobą energiczną i aktywną życiowo. Prowadził aktywne życie rodzinne, poświęcając czas na wychowanie syna, jak i realizował się w sferze zawodowej. Jako osoba towarzyska, wspólnie z żoną często spotykał się ze znajomymi. Wypadek, który spowodował, że życie powoda zmieniło się, mógł zdaniem Sądu stanowić dla niego źródło poczucia bezradności i krzywdy związanej z tym, że nie mógł już w takim stopniu jak dotychczas realizować się jako mężczyzna w życiu rodzinnym, zawodowym i towarzyskim, co w szczegółach wynika z ustaleń dotyczących aktualnego trybu życia powoda. Nie bez znaczenia były te wszystkie negatywne konsekwencje wypadku dla powoda, które łączą się z jego poczuciem wartości, kompleksami i zahamowaniami, wynikającymi z faktu obrażeń twarzy, jakich powód doznał na skutek wypadku. Także te fakt szczególnie dotkliwie może być odczuwany zdaniem Sądu przez osobę młodą i aktywną towarzysko. Podkreślić należy, że uraz nerwów twarzowych występujący u powoda skutkuje przykrymi w kontakcie z innymi osobami objawami – wyciek śliny z ust, niedomykanie powieki, ogólnie mocno zmieniony wygląd twarzy.

Rozważając wysokość zadośćuczynienia należnego powodowi z tytułu doznanej krzywdy, której rozmiary przedstawiono wyżej, Sad miał na uwadze, że zadośćuczynienie orzekane na podstawie art. 445 § 1 k.c. ma charakter całościowy i powinno stanowić swoistą rekompensatę za całą krzywdę doznaną przez osobę poszkodowaną. Określając wysokość zadośćuczynienia należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności mające wpływ na rozmiar doznanej krzywdy. Przede wszystkim ma na uwadze stopień i czas trwania cierpień fizycznych i psychicznych, okres trwania leczenia (pobyty w szpitalu, dokonane operacje, rehabilitacja), bolesność zabiegów, wiek powoda, ewentualny stopień utraty zdolności do pracy, ograniczenie na przyszłość możliwości w życiu osobistym i zawodowym (w tym np. niemożność prowadzenia normalnego życia, w tym zawodowego, uprawiania sportów, utratę kontaktów towarzyskich), trwałość skutków urazu, prognozy na przyszłość, w szczególności możliwość polepszenia lub pogorszenia stanu zdrowia. Określając wysokość „odpowiedniej sumy” tytułem należnego powodowi zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, Sąd miał na uwadze przede wszystkim fakt, że wypadek dotknął jego dóbr najcenniejszych dla każdego człowieka – zdrowia, relacji rodzinnych, osobistych, poczucia własnej wartości, możliwości wykonywania działalności zawodowej oraz realizacji zamiłowań i pasji. Ponadto, powód wielokrotnie przebywał w szpitalu, został poddawany zabiegom, a w dalszym ciągu jest rehabilitowany, co również należy uwzględnić ustalając rozmiar krzywdy. Sąd ustalając rozmiar szkody na osobie nie może pomijać też tego, czy i w jakim zakresie stan ten utrzymuje się nadal. Bez wątpienia rozmiar krzywdy powoda zwiększa to, że w dalszym ciągu utrzymują się u niego te wszystkie dolegliwości i dyskomfort jaki jest związany z urazem twarzy. Zwłaszcza w tym zakresie biegli zauważali niekorzystne rokowania na przyszłość i trwałość uszczerbku. Biegli podkreślali zwłaszcza, że do trwałych następstw wypadku dla zdrowia powoda należy uszkodzenia nerwów twarzowych, uszkodzenie słuchu bez zaburzenia komunikacji werbalnej, zaburzenia stresowe pourazowe. Skutkiem niedomykalności powiek jest nawracające bolesne owrzodzenie rogówki, wymagające intensywnej farmakoterapii. Niejednokrotnie nie jest wystarczające leczenie zachowawcze i stan oka wymaga zszycia. Pomimo wszczepienia płytki obciążającej powiekę górną i zespolenia rekonstrukcyjnego nerwu twarzowego w dalszym ciągu powód jest narażony na owrzodzenie rogówki spowodowane niedomykalnością powiek. Także z laryngologicznego punktu widzenia rokowania są wątpliwe. Niedomykalność oka nie rokuje poprawy. Pomimo dwukrotnych zabiegów rekonstrukcyjnych i upływu czasu szpara powiekowa w dalszym ciągu nie domyka się. Powód wymaga intensywnego nawilżania oka oraz zabezpieczania go w czasie snu przed wysychaniem. Ze względu na powyższy charakter tego uszczerbku i jego niewątpliwy wpływ na życie powoda w wielu aspektach, zdaniem Sądu na zakres krzywdy nie wpływało to, że w pewnym zakresie rokowania co do stanu zdrowia powoda są relatywnie dobre (zob. opinia neurologa, opinia pulmonologa). Przy ustalonym wyżej zakresie następstw dla zdrowia powoda, nie wpływa to bowiem w znaczący sposób na zmniejszenie rozmiaru jego krzywdy.

Sąd miał na uwadze również to, że obecnie powód powoli, jakkolwiek z obawami, wraca do aktywności zawodowej, jest w miarę samodzielny, choć dalej korzysta z pomocy innych osób. Niemniej jednak, w zasadzie w żadnym z tych rodzajów aktywności życiowej, powód nie osiągnął stanu sprzed wypadku, o czym w sposób wiarygodny zeznawali świadkowie. Istotne jest zwłaszcza to, jak wypadek wpłynął na życie rodzinne powoda, szczególnie na więzi łączące go z dorastającym synem. Powód stał się nerwowy i drażliwy, co powoduje napięcia i sytuacje konfliktowe w rodzinie. Całkowitej zmianie uległo życie towarzyskie powoda, nie chce spotykać się z ludźmi, ma kompleksy, nie podróżuje tak jak dotychczas. Powód odzyskał wprawdzie częściowo zdolność do pracy i jest zatrudniony jako magazynier. Żałuje jednak, że nie może już pracować jako kierowca.

Uwzględniając powyższe okoliczności, z jednej strony charakter naruszonych dóbr, zakres trwałego uszczerbku na zdrowiu powoda, rozmiar jego cierpień psychicznych i fizycznych, wiek powoda, Sąd doszedł do przekonania, że odpowiednią sumą, stanowiącą zadośćuczynienie obejmujące całość krzywdy, jakiej doznał on w wyniku zdarzenia z dnia 25 października 2007r. jest kwota 250.000 zł. Ponieważ zaś ubezpieczyciel wypłacił powodowi kwotę 70.000 zł (co było bezsporne), należało zasądzić na rzecz powoda od pozwanego dalszą kwotę 180.000 zł z tytułu zadośćuczynienia.

W dalszej kolejności Sąd stwierdził, że powództwo było częściowo zasadne, co do żądania odszkodowania. Powód domagał się z tego tytułu kwoty 26.880 zł jako zwrotu kosztów opieki oraz kwoty 1.897,73 zł zwrotu kosztów leczenia i rehabilitacji, a ponadto, kwoty 77.232,55 zł tytułem utraconych zarobków za okres od listopada 2007r. do września 2009r.

Zgodnie z art. 444 § 1 zd. pierwsze kc., w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Naprawienie szkody obejmuje w tym przypadku w szczególności zwrot wszelkich wydatków poniesionych przez poszkodowanego zarówno w związku z samym leczeniem i rehabilitacją (lekarstwa, konsultacje medyczne, protezy, kule, wózek inwalidzki itp.), jak i koszty opieki niezbędnej w czasie procesu leczenia.

Z dołączonych do pozwu faktur bezsprzecznie wynikało to, że powód poniósł koszty leczenia i rehabilitacji wynoszące łącznie 1.897,73 zł. Niemniej jednak Sąd stwierdził, że wynikający z faktury nr (...) koszt poniesiony na zakup leku o nazwie F. (26,79 zł) nie ma związku z wypadkiem. Jak bowiem wynika z ogólnodostępnej ulotki informacyjnej, jest to lek stosowany na katar, a powód nie wykazał, aby jego stosowanie było związane ze skutkami wypadku. Pozostałe leki – jak wynika z analizy załączonych faktur w połączeniu z lekturą ogólnodostępnych choćby w internecie ulotek producentów – są związane z dolegliwościami suchości oka, nerwowymi, depresyjnymi, leczeniem blizn. Wobec tego, należało zasądzić na rzecz powoda z tego tytułu kwotę 1870,94 zł.

W całości nie było natomiast zasadne żądanie odszkodowania obejmującego koszty opieki w okresie od października 2007r. do października 2008r. Jak bowiem zostało ustalone, przez większość tego okresu powód przebywał w placówkach medycznych, gdzie miał zapewnioną opiekę. Zarówno z zeznań żony powoda, jak i z przesłuchania powoda wynika natomiast, że po wyjściu ze szpitala powód radził już sobie w miarę dobrze. Potwierdzili to także biegli, którzy w sporządzonych opiniach wskazywali, że po powrocie do domu powód nie wymagał opieki. Sąd miał przy tym na uwadze, że niezbędny charakter opieki, której koszt może zostać uznany za pozostający w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem rodzącym odpowiedzialność odszkodowawczą powinien mieć jednak uzasadnienie medyczne. Nie zostało w rozpoznawanej sprawie wykazane – a to na powodzie ciążył w tej mierze obowiązek dowodzenia (art. 6 k.c.) – że przebywając w placówkach opieki medycznej nie miał on zapewnionej należytej opieki. Niewątpliwie w tym czasie także żona powoda pielęgnowała go w szpitalu. Jednak zdaniem Sądu w sytuacji, w której opieka jest zapewniona w publicznej służbie zdrowia, chęci bezpośredniej opieki i wsparcia nad najbliższym członkiem rodziny, zasługującej na aprobatę ze względów moralnych, nie można utożsamiać z kosztami opieki nad chorym, które powinien zwrócić ubezpieczyciel zobowiązany do naprawienia szkody. To samo należy odnieść do ewentualnej opieki (w znaczeniu czysto faktycznym), pomocy i wsparcia, jakie były udzielane powodowi już po powrocie do domu. Jak już zostało powiedziane, czym innym jest opieka, mająca medyczne uzasadnienie, a wiec wynikająca z niemożności samodzielnego wykonywania podstawowych funkcji życiowych, a czym innym potrzeba emocjonalnej bliskości, wsparcia i troski ze strony najbliższych. W rozpoznawanej sprawie biegli nie potwierdzili zaś medycznej konieczności sprawowania opieki nad powodem.

W części było natomiast zasadnie żądanie odszkodowania za utracone zarobki. W przypadku całkowitej lub częściowej utraty przez poszkodowanego zdolności do pracy zarobkowej spowodowanej uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, art. 444 § 2 kc. przyznaje poszkodowanemu roszczenie o rentę. Niemniej jednak, roszczenie to przysługuje tylko w wypadku, gdy następstwa te są trwałe. Jeśli natomiast utrata zdolności zarobkowej jest przemijająca (co miało miejsce w rozpoznawanej sprawie), poszkodowanemu może przysługiwać odszkodowanie obejmujące utracony zarobek (art. 361 § 2 kc.).

Powód domagał się w sprawie odszkodowania z tytułu utraconych zarobków za okres od listopada 2007r. do września 2009r. Nie budził w sprawie wątpliwości fakt utraty w tym okresie zdolności zarobkowych powoda. Wysokość odszkodowania powód ustalił na podstawie średnich zarobków uzyskiwanych z tytułu zatrudnienia w okresie roku poprzedzającego wypadek. Spór dotyczył zasadniczo tego, czy w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej pozwany powinien wypłacić powodowi także odszkodowanie za utracone wynagrodzenie, w tym zakresie w jakim obejmowało ono diety wypłacane powodowi w związku z wyjazdami za granicę. Sąd podzielił w tej mierze poglądy wyrażane w orzecznictwie, iż uzyskiwanych przez pracownika diet nie można zaliczyć do utraconych dochodów (zob. wyrok SN z 7 czerwca 1974r., I CR 723/74, OSNCP 1975/5, poz. 83). Diety pokrywają zwiększone koszty utrzymania i pobytu pracownika w podróży służbowej (poza miejscem jego pracy), na ten cel są przeznaczone i stosownie do tego określone co do wysokości. Zasadniczo, ulegają one w czasie podróży zużyciu i tym samym nie stanowią i nie mogą stanowić utraconego zarobku pracownika, zarobku podlegającego wyrównaniu przez przyznanie renty odszkodowawczej. Pomijając zaś to, że także możliwość zaoszczędzenia w podróży służbowej niektórych wydatków pokrywanych z diet zgodnie z ich przeznaczeniem, również nie stanowi – w myśl powoływanego wyżej poglądu – utraconego zarobku (a tym samym szkody, która podlegałaby naprawieniu), to powód nie wykazał, w jakim dokładnie zakresie wysokość uzyskiwanych świadczeń zużywał, a co mogło stanowić jego dochody z tytułu oszczędności. Nie były zaś wystarczające zeznania powoda, który podawał, że oszczędzał na hotelach, skoro mógł spać w samochodzie, oraz na wyżywieniu. Nie można zdaniem Sądu tylko na tej podstawie ustalić – także z odwołaniem się do zasad doświadczenia życiowego – że diety uzyskiwane przez powoda w całości stanowiły dochód i w ogóle nie były zużywane w czasie zagranicznych podróży służbowych.

W tej sytuacji – opierając się na dokumentacji dołączonej do pozwu – Sąd ustalił, że rok przed wypadkiem (od listopada 2006r. do października 2007r.) powód uzyskiwał średni dochód netto (bez diet) wynoszący 1.024,67 zł. W okresie 23 miesięcy objętych żądaniem (od listopada 2007r. do września 2009r.) mógłby zatem uzyskać z tytułu wynagrodzenia netto sumę 23.567,41 zł. Odliczając od tej kwoty wartość uzyskanych w tym okresie zasiłków (19.450,51 zł) i sumę wypłaconą przez ubezpieczyciela (1375,33 zł) należało zasądzić na rzecz powoda odszkodowanie w kwocie 2.741,57 zł z tytułu utraconych zarobków.

Sąd zważył, że powództwo było częściowo zasadne także w tym zakresie, w jakim powód domagał się zasądzenia na jego rzecz renty.

Zgodnie z art. 444 § 2 k.c., jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Bezsprzecznie powód na skutek wypadku utracił częściowo zdolność do pracy zarobkowej, co zostało potwierdzone orzeczeniami lekarza orzecznika ZUS. Jak wynika z materiału dowodowego sprawy, od października 2009r. powód w zakresie zachowanej zdolności zarobkowej podjął pracę na stanowisku magazyniera i uzyskuje wynagrodzenie w kwocie około 1500 zł netto miesięcznie. Także w tym przypadku należało porównać obecnie uzyskiwane wynagrodzenie do zarobków netto powoda w okresie przed wypadkiem (bez uwzględnienia diet). W tym zakresie, zgodnie z tym co zostało powiedziane wyżej, średnie dochody powoda z tego tytułu wynosiły około 1024 zł. Nie sposób zatem mówić, że wykorzystując zachowaną zdolność do pracy powód utracił zdolność zarobkowania na poziomie dotychczasowych dochodów netto.

W dalszej kolejności powód domagał się renty z tytułu zwiększonych potrzeb obejmujących koszty leczenia i rehabilitacji. Powód domagał się z tego tytułu renty w kwocie 600 zł, w tym 400 zł przeznaczone na zabiegi rehabilitacyjne, 150 zł koszty leków i 50 zł koszt jednej wizyty lekarskiej. Postępowanie dowodowe przeprowadzone w sprawie potwierdziło to, że powód w dalszym ciągu jest pod stałą opieką lekarzy i rehabilitantów, a także że w pewnym zakresie ponosi koszty dojazdu do lekarzy. Podobnie zostało wykazane, że powód w dalszym ciągu przyjmuje leki, co jest zasadne w świetle opinii biegłych. W świetle okoliczności rozpoznawanej sprawy zdaniem Sądu zostało udowodnione (mając na uwadze przykładowo złożone rachunki oraz zeznania powoda i jego żony, a także opinie biegłych), że powód ponosi przeciętny miesięczny koszt leków w kwocie 150 zł, jak również koszt wizyt lekarskich wynoszących 50 zł. W szczególności, Sąd ustalił, że powód musi dojeżdżać do lekarza okulisty we W., a ze względu na charakter uszkodzenia w tym zakresie należy przyjąć, że leczenie to ma charakter stały. Natomiast w odniesieniu do kosztów rehabilitacji powód nie wykazał, aby wynosiły one aż 400 zł miesięcznie. Jak zeznała żona powoda, cykl zabiegów rehabilitacyjnych kosztuje miesięcznie około 250 zł, co znajduje także potwierdzenie w rachunkach które powód złożył do akt sprawy. Sąd miał na uwadze to, że powód częściowo może korzystać z usług rehabilitantów w ramach publicznej służby zdrowia. Niemniej jednak, ze względu na podkreślaną w opiniach biegłych konieczność stałej i systematycznej rehabilitacji, znając realia funkcjonowania systemu ubezpieczeń zdrowotnych, w ocenie Sądu zasadne było przyznanie powodowi w ramach renty kwoty 250 zł z tytułu zwiększonych potrzeb związanych z rehabilitacją. Ostatecznie zatem, Sąd przyznał powodowi rentę z tytułu zwiększonych potrzeb w wysokości 450 zł miesięcznie, począwszy od października 2009r.

W całości zasadne było natomiast żądanie ustalenia na przyszłość odpowiedzialności strony pozwanej za skutki wypadku z dnia 15 października 2007r. na osobie powoda.

Sąd zważył, że w orzecznictwie sądowym zgodnie przyjmuje się, że w sprawie o naprawienie szkody wynikłej z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia zasądzenie określonego świadczenia nie wyłącza jednoczesnego ustalenia w sentencji wyroku odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości z tego samego zdarzenia. Przy uszkodzeniu ciała lub doznaniu rozstroju zdrowia poszkodowany może określić podstawę roszczeń jedynie w zakresie tych skutków, które już wystąpiły, natomiast nie może określić dalszych skutków jeszcze nie ujawnionych, których jednak wystąpienie jest prawdopodobne. Często bowiem nie da się przewidzieć wszystkich następstw rozstroju zdrowia, a nie można wyłączyć wystąpienia w przyszłości dalszych następstw dla zdrowia osoby poszkodowanej, obok tych, które się już ujawniły, a które także mogą uzasadniać odpowiedzialność podmiotu zobowiązanego do naprawienia wyrządzonej szkody na osobie, tak o charakterze majątkowym, jak i niemajątkowym (tak Sąd Najwyższy w uchwale z 17.04.1970 r., III PZP 34/69, OSNC 1970/12/217). .

Z przeprowadzonych w sprawie dowodów z opinii biegłych wynika, że tan zdrowia powoda nie rokuje istotnej poprawy w zakresie funkcji nerwów twarzowych. Także z laryngologicznego punktu widzenia rokowania są wątpliwe. Niedomykalność oka nie rokuje poprawy. Pomimo dwukrotnych zabiegów rekonstrukcyjnych i upływu czasu szpara powiekowa w dalszym ciągu nie domyka się. Powód wymaga intensywnego nawilżania oka oraz zabezpieczania go w czasie snu przed wysychaniem. W dalszym ciągu powód jest narażony na owrzodzenie rogówki spowodowane niedomykalnością powiek.

Nie można zatem na obecnym etapie wykluczyć, że mogą pojawić się dodatkowe następstwa na zdrowiu powoda wywołujące dalsze szkody w takim stopniu, że konieczne jest już teraz ustalenie na podstawie art. 189 kpc. odpowiedzialności strony pozwanej na przyszłość.

Kierując się powyższymi względami, na podstawie art. 444 § 1 kc. i art. 445 § 1 kc. w zw. z art. 444 § 1 kc., w punkcie I wyroku Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 184.612,51 zł, w tym 180.000 zł zadośćuczynienia i 4.612,51 zł odszkodowania (1870,94 zł kosztów leczenia i rehabilitacji oraz 2.741,57 zł utraconych zarobków). Rozstrzygnięcie o odsetkach Sąd wydał na podstawie art. 481 kc. w zw. z art. 455 kc., przyjmując, że powodowi należą się odsetki od kwoty 180.000 zł od dnia następującego po upływie 30 dni od zgłoszenia szkody oraz co do kwoty 1870,94 zł od dnia następnego po dniu doręczenia odpisu pozwu w niniejszej sprawie. Powód nie domagał się natomiast odsetek od odszkodowania obejmującego utracone zarobki.

W punkcie II wyroku na podstawie art. 444 § 2 kc., Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda rentę w kwocie po 450 zł miesięcznie począwszy od miesiąca października 2009 roku płatną do dnia 10 danego miesiąca z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat.

Na podstawie art. 189 kpc., Sąd ustalił natomiast w punkcie III wyroku, że strona pozwana będzie ponosiła odpowiedzialność na przyszłość za skutki wypadku z dnia 15 października 2007 r. na osobie powoda, które mogą ujawnić się w przyszłości.

W pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo w punkcie IV wyroku.

Ponieważ powództwo zostało uwzględnione w części, na podstawie art. 100 zd. pierwsze k.p.c. w punkcie V wyroku, Sąd stosunkowo rozdzielił koszty procesu poniesione przez strony. Natomiast w punkach VI-VII orzeczono o brakujących kosztach sądowych stosownie do wyniku sprawy. Sąd wziął pod uwagę, że powód wygrał sprawę w 60%, zważywszy, że w sprawie pozostawała nieuiszczona opłata od rozszerzonego powództwa, a jednocześnie powód uiścił zbyt wysokie zaliczki na wynagrodzenie biegłych w sprawie (nadpłata 1331,28 zł) Sąd nie nakazywał jej zwrotu powodowi, lecz zaliczył tę kwotę na poczet należnej od powoda kwoty brakującej opłaty od pozwu (1600 zł) i dlatego w pkt VII nakazał powodowi aby uiścił na rzecz Skarbu Państwa kwotę 268,72 zł tytułem brakujących kosztów sądowych, pozostałą brakującą kwotę nakazując uiścić stronie pozwanej.

_________________________

Zarządzenie

1)  odnotować,

2)  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron,

3)  kal. 14 dni.

Sędzia: