Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

30 grudnia 2014 roku

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I. Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Rafał Cieszyński

Protokolant Ewelina Kiałka

po rozpoznaniu na rozprawie 30 grudnia 2014 roku we Wrocławiu

sprawy z powództwa A. K.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  umarza postępowanie w części, to jest co do kwoty 148.473,60 zł;

II.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda A. K. kwotę 192.720,90 zł ( sto dziewięćdziesiąt dwa tysiące siedemset dwadzieścia złotych dziewięćdziesiąt groszy) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od 22 kwietnia 2009 roku do dnia zapłaty oraz ustawowe odsetki liczone od kwoty 100.018,81 zł od 22 kwietnia 2009 roku do 07 kwietnia 2014 roku;

III.  oddala dalej idące powództwo;

IV.  zasądza powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.298 zł tytułem kosztów procesu;

V.  nakazuje pozwanemu (...) S.A. z siedzibą w W. aby uiścił na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu 10.614,78 zł tytułem opłaty od pozwu od uwzględnionej części powództwa oraz części wydatków na wynagrodzenie biegłego, od obowiązku uiszczenia których powód został zwolniony;

VI.  obciąża Skarb Państwa brakującą opłatą od pozwu od nieuwzględnionej części powództwa oraz brakującymi wydatkami na biegłego, od obowiązku uiszczenia których powód został zwolniony.

Sygn. akt I C 741/10

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym 24 czerwca 2010 A. K. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda kwotę 441.313,31 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od 03 marca 2009 do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu powód podał, że 24 września 2008 zawarł z pozwanym (występującym wówczas pod nazwą (...) S.A.) umowę ubezpieczenia majątkowego „Mój apartament” za numerem polisy (...). Przedmiotem ubezpieczenia był dom jednorodzinny położony przy ul. (...) w J.. Okres ubezpieczenia trwał od 25 września 2009 do 24 września 2011. Suma ubezpieczenia wynosiła 600.000 zł. Powód zapłacił składkę. 01 lutego 2009 nieruchomość powoda uległa zniszczeniu w wyniku pożaru, który obejmował piwnicę, klatkę schodową i poddasze. Powód zlecił ekspertyzę techniczną budynku, celem ustalenia koniecznego zakresu robót. W wyniku przeprowadzenia ekspertyzy zalecono powodowi dokonanie rozbiórki budynku do stanu szkieletu nadziemia i odtworzenie stanu poprzedniego. W ekspertyzie ustalono również szczegółowo zakres niezbędnych robót budowlanych oraz sporządzono ich kosztorys, opiewający na kwotę 441.413,31 złotych. Powód dochodzi więc odszkodowania w wysokości odpowiadającej kosztom odbudowy budynku, pomniejszonego o franszyzę redukcyjną w kwocie 100 zł. Powód podał dalej, że w toku postępowania likwidacyjnego pozwany odmówił powodowi wypłaty odszkodowania, powołując się na treść § 12 ustęp 11 i 12 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia, zgodnie z którymi to postanowieniami ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody powstałe w wyniku użycia wadliwych materiałów, wad konstrukcyjnych, błędów projektowych lub wadliwego wykonawstwa, lub powstałych w budynkach nie spełniających norm prawa budowlanego, przeciwpożarowych i technicznych. Powód nie zgodził się ze stanowiskiem pozwanego. Jego zdaniem budynek spełniał wszystkie normy techniczne, wynikające z przepisów prawa. W toku prowadzonych okresowych kontroli przewodów kominowych nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości., a zwłaszcza nieszczelności zarzucanych przez pozwaną. Zdaniem powoda budynek spełniał wszystkie normy techniczne.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) S.A.z siedzibą w W.wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że powodowi nie należy się dochodzone odszkodowanie. Pozwany zakwestionował dochodzone pozwem roszczeniem, co do zasady jak i co do wysokości. Pozwany wskazał, że przyczyną pożaru domu powoda był nieszczelny przewód dymowy (komin), do którego przylegały drewniane elementy konstrukcyjne budynku – belki stropowe pomiędzy pierwszym piętrem i użytkowym poddaszem. Na skutek szczeliny w obmurzu komina przepalona została belka stropowa. Czyli, w tym miejscu doszło do zainicjowania pożaru. Następnie pożar przeniósł się na drewnianą klatkę schodową i palną konstrukcję dachu. Ślady przepalenia wyżej wymienionej belki stropowej wyraźnie wskazują miejsce zaistnienia pożaru. Obmurze komina nosi wiele śladów ubytku w otynkowaniu oraz okopcenia dymem wydobywającym się z przewodów dymowych. Tym samym nie doszło do zaprószenia ognia przez użytkowników budynku, jak również nie doszło do podpalenia, co potwierdza postanowienie o umorzeniu śledztwa z 25 marca 2009. Pożar nie powstał również od instalacji elektrycznej lub kuchenki gazowej. Pożar nie powstał w piwnicy, a okopcenie pomieszczeń piwnicznych nastąpiło przez palące się elementy drewniane klatki schodowej, które spadły do piwnicy podczas akcji gaśniczej. Zdaniem pozwanego powód zobowiązany był do utrzymania we własnym zakresie i na własny koszt zajmowanego i wykorzystywanego domu jednorodzinnego, będącego przedmiotem ubezpieczenia, w dobrym stanie technicznym, jak również podejmowania stosownych działań zapobiegawczych oraz wszelkich uzasadnionych środków ostrożności w celu zminimalizowania ryzyka wystąpienia lub powiększenia się szkody. Pozwany zarzucił, że stan budynku, a w szczególności komin był katastrofalny, a zatem powód nie dopełnił przedmiotowego obowiązku. W przypadku jego niedopełnienia zgodnie z § 63 ustępem 4 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia pozwany mógł odmówić wypłaty odszkodowania, jeżeli niedopełnienie tych obowiązków miało wpływ na powstanie lub zwiększenie rozmiarów szkody. A zatem to fatalny stan komina stanowił jedną i wyłączną przyczynę pożaru. Pozwany podniósł, że nie ponosi odpowiedzialności za szkody będące następstwem wadliwego wykonawstwa lub powstałe między innymi w domach nie spełniających warunków prawa przeciwpożarowego, w szczególności za szkody powstałe na skutek pożaru związanego z eksploatacją kominów, palenisk oraz wszelkiego rodzaju urządzeń grzewczych wbudowanych, zainstalowanych niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. W przypadku przewodu dymowego w domu powoda drewniana belka stropowa przylegała do komina, a zatem niewątpliwie rozwiązanie takie nie spełniało przepisów przeciwpożarowych.

Z ostrożności procesowej pozwany zakwestionował również w całości wysokość odszkodowania, uznając żądanie za wygórowane. Odnosząc się do kosztorysu przedłożonego przez powoda podniósł, iż co do przedmiotu robót we wszystkich pozycjach brak jest szczegółowych informacji na temat obmiaru uszkodzeń. W zakresie stolarki okiennej i drzwiowej brak jest szczegółowej informacji, jaka jest to stolarka. Kosztorys zawiera zawyżone narzuty wskazując koszty pośrednie 75%, koszty zakupu 15%, zysk 15%, gdzie średnie narzuty wynoszą odpowiednio: 67%, 8%, 12%. Pozwany zakwestionował ponadto wskazane w kosztorysie ceny materiałów budowlanych, ilość płyty gipsowej, brak szczegółowego obmiaru schodów oraz wysokość naliczonego podatku VAT.

W piśmie przygotowawczym wniesionym 17 maja 2011 powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. Jednocześnie zaprzeczył, jakoby w rozstrzyganej sprawie zaistniała przesłanka wyłączenia odpowiedzialności pozwanego z tytułu zawartej z powodem umowy ubezpieczenia. Powód wskazał, że utrzymywał przedmiotowy budynek w należytym stanie technicznym, co zostało potwierdzone w protokołach z przeprowadzonych kontroli przewodów kominowych w latach 2008 – 2009, według których przewody kominowe odpowiadały normom i nie wymagały remontu.

Pismem przygotowawczym z 24 maja 2012 powód rozszerzył powództwo o dalszą kwotę 70.000 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od 01 marca 2009 do dnia zapłaty. Dochodzona kwota stanowiła wartość utraconych na skutek pożaru ruchomości domowych, objętych polisą ubezpieczeniową numer (...) z 18 grudnia 2008.

Pismem przygotowawczym wniesionym 23 września 2013 pozwany wniósł o oddalenie powyższego żądania jako bezzasadnego.

Na rozprawie 20 marca 2014 pozwany uznał powództwo co do kwoty 100.018,81 złotych, w pozostałym zakresie wnosząc o oddalenie powództwa.

Pismem przygotowawczym z 30 grudnia 2014 (k. 487) powód oświadczył, że ogranicza żądanie pozwu w ten sposób, że zamiast dochodzonej pozwem kwoty 441.313,31 złotych wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od 03 marca 2009, rozszerzonej o kwotę 70.000 złotych wraz odsetkami ustawowymi od 01 marca 2009, w łącznej wysokości 551.313,31 złotych zażądał zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 262.820,90złotych wraz z odsetkami ustawowymi:

-od kwoty 192.820,90 złotych od dnia 03 marca 2009 do dnia zapłaty,

-od kwoty 70.000 złotych od 01 marca 2009 do dnia zapłaty,

-od kwoty 100.018,81 złotych od 03 marca 2009 do 07 kwietnia 2014.

Na rozprawie 30 grudnia 2014 powód wniósł o zasadzenie kwoty 362.839,71 złotych, w pozostałym zakresie cofając pozew ze zrzeczeniem się roszczenia; jednocześnie oświadczył, że nie cofa pozwu co do kwoty 100.018,81 złotych, uznanej i wypłaconej przez pozwanego (k. 489).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny, istotny dla rozstrzygnięcia sprawy:

24 września 2008 powód A. K. zawarł z (...) S.A. z siedzibą w W. umowę ubezpieczenia domu (...) numer polisy (...). Przedmiotem ubezpieczenia był dom jednorodzinny położony przy ul. (...) w J.. Powód zawarł jednocześnie ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej w życiu prywatnym. Umowa zawarta została na okres od 25 września 2009 do 24 września 2011. W ramach ubezpieczenia mienia od pożaru i innych zdarzeń losowych objęty został dom jednorodzinny wraz z pomieszczeniami przynależnymi oraz ich elementy stałe według wartości nowej odtworzeniowej. Suma gwarancyjna opiewała na kwotę 600.000 złotych. Przy szacowaniu nieruchomości obecny był agent ubezpieczeniowy.

(dowód: okoliczność bezsporna,

polisa numer (...) k. 13,

przesłuchanie powoda A. K. k. 237)

Odpowiedzialność pozwanego określona została w Ogólnych Warunki Ubezpieczenia. W ramach ubezpieczenia budynku ochroną ubezpieczeniową objęty był oprócz budynku mieszkalnego również pomieszczenia przynależne oraz elementy stałe, którymi zgodnie z definicją zawartą w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia są przedmioty stanowiące własność ubezpieczającego lub osób bliskich wspólnie z nim zamieszkujących, zamontowane lub wbudowane na stałe, w sposób uniemożliwiający ich odłączenie, zdemontowanie bez ich uszczerbku (§ 2 ustęp 10 OWU). Zgodnie z § 5 punktem 2 OWU ochroną ubezpieczeniową objęte zostały również szkody powstałe w wyniku pożaru, czyli działania ognia, który przedostał się poza palenisko lub powstał bez paleniska i jest w stanie rozszerzyć się o własnej sile (§ 2 ustęp 27 OWU). Natomiast § 12 OWU stanowi, że ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności za szkody będące następstwem użycia wadliwych materiałów budowlanych, wad konstrukcyjnych, błędów projektowych lub wadliwego wykonawstwa (ustęp 11) oraz powstałe w lokalu mieszkalnych, domach jednorodzinnych, pomieszczeniach przynależnych, budynkach gospodarczych, budowlanych wybudowanych lub przebudowanych bez wymaganych zezwoleń lub nie spełniających warunków prawa budowlanego, przepisów przeciwpożarowych, a także w ich elementach stałych i ruchomościach domowych w nich zgromadzonych, w szczególności za szkody powstałe na skutek pożaru związanego z eksploatacją kominków, palenisk oraz wszelkiego rodzaju urządzeń grzewczych wybudowanych, zainstalowanych lub używanych niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa lub zaleceniami producenta (ustęp 12). Zgodnie z treścią § 63 ustępu 1 punkt 2 OWU powód zobowiązany był do utrzymania we własnym zakresie i na własny koszt zajmowanego i wykorzystywanego domu jednorodzinnego, będącego przedmiotem ubezpieczenia, w dobrym stanie technicznym, jak również podejmowania stosownych działań zapobiegawczych oraz wszelkich uzasadnionych środków ostrożności w celu zminimalizowania ryzyka występowania lub powiększenia się szkody. W razie niedopełnienie obowiązków wskazanych wyżej ubezpieczający mógł odmówić wypłaty odszkodowania w całości lub w części, jeżeli niedopełnienie obowiązków miało wpływ na zwiększenie rozmiarów szkody, ustalenie okoliczności jej powstania bądź też na ustalenie wysokości odszkodowania (ustęp 4).

(dowód: Ogólne warunki ubezpieczenia „Mój Apartament” nr (...)k. 17-30)

Uchwałą z 21 stycznia 2009 roku (repertorium numer (...)) (...) S.A. z siedzibą w W. zmieniło firmę spółki na (...) S.A. z siedzibą w W..

(dowód: odpis pełny z Rejestru Przedsiębiorców k. 175)

Nieruchomość położona przy ulicy (...) w J. stanowi budynek wolnostojący podpiwniczony, murowany z cegły pełnej, na fundamentach kamiennych, wybudowany w roku 1939. W budynku tym przeprowadzony został gruntowny remont. Ocieplone zostały stropy nad piwnicą i między kondygnacjami, wymieniono dach, klatkę schodową oraz wyremontowano pomieszczenia mieszkalne, na ścianach zamontowano regipsy, położono gładzie. Podłogi zrobione zostały z paneli drewnianych. Wymienione zostały okna i drzwi, armatura sanitarna. Konstrukcję dachu stanowiła więźba płatwiowo-jętkowa, pokrycie dachu wykonane było z blachodachówki. Zamontowane materiały były wysokiej jakości. W latach 2008-2009 przeprowadzono kontrolę stanu technicznego przewodów kominowych budynku, w ramach których stwierdzono drożność przewodów kominowych na całej ich długości, kanałów czopuchów, rur, łączników, nasad kominowych oraz drzwiczek wyczystnych i rewizyjnych jako dobry. Budynek ogrzewany był za pomocą pieca węglowego-drzewnego znajdującego się w piwnicy.

(dowód: orzeczenie techniczne z 10 czerwca 2009 k. 40,

przesłuchanie powoda A. K. k. 237,

protokoły z okresowej kontroli k. 98-99,

opinia biegłego z zakresu budownictwa M. R. k. 322,

uzupełniające przesłuchanie powoda A. K. elektroniczny protokół rozprawy z 12 czerwca 2014 00:13:48-00:16:06 k. 432,

uzupełniająca opinia ustna biegłego M. R. elektroniczny protokół rozprawy z 15 września 2014 00:12:28-00:15:29 k. 437,

opinia uzupełniająca biegłego M. R. z 23 września 2014 i 30 listopada k. 443 i 453,

pismo Archiwum Państwowego k. 448)

W nocy 01 lutego 2009 wybuchł pożar budynku mieszkalnego powoda. Mieszkańcy budynku ewakuowali się przez okna, bowiem klatka schodowa zajęta była ogniem. W wyniku pożaru zniszczeniu uległa częściowo więźba dachowa jak i przykrycie dachu, a także elementy stanowiące wyposażenie poddasza oraz rzeczy tam przechowywane. Zniszczeniu uległa również klatka schodowa wraz z drewnianymi schodami oraz pomieszczenia piwniczne w obrębie klatki schodowej oraz drzwi do mieszkań. Zniszczeniu uległo całe poddasze, wypalona została belka drewniana między pierwszym piętrem a poddaszem oraz podłoga drewniana na poddaszu. Miejsce powstania pożaru usytuowane było na poziomie piwnicy w bezpośredniej bliskości klatki schodowej. Świadczą o tym wypalenia powstałe w obrębie klatki schodowej. Następnie pożar przeniósł się poprzez elementy palne na poddasze. Przedstawiciel firmy ubezpieczeniowej sporządził zdjęcia miejsca pożaru.

(dowód: pismo z 16 lutego 2009 k. 34,

opinia z 10 marca 2009 k. 93,

postanowienie o umorzeniu śledztwa z 25 marca 2009 k. 95-37,

orzeczenie techniczne z 10 czerwca 2009 k. 40-41,

dokumentacja fotograficzna k. 43-49, 52,

zeznania świadka F. K. k. 207-208,

przesłuchanie powoda A. K. k. 236-237,

opinia biegłego sądowego z zakresu pożarnictwa mgr inż. A. D. k. 252-254,

uzupełniające przesłuchanie powoda A. K. elektroniczny protokół rozprawy z 12 czerwca 2014 00:07:15-00:08:40 k. 432)

Protokół z oględzin do szkody sporządzony został 12 lutego 2009 w obecności powoda. Powołany przez pozwanego w procesie likwidacyjnym rzeczoznawca ustalił, że pożar zaistniał od nieszczelnego przewodu dymowego (komina) murowanego z pełnej cegły palonej, do którego przylegały drewniane elementy budynku. Pismem z 21 maja 2009 pozwany odmówił powodowi uznania roszczenia i wypłaty odszkodowania z tytułu powstałej szkody. Wskazując ustalenia powołanego rzeczoznawcy uznał, iż pożar zaistniał od nieszczelnego przewodu dymowego (komina) murowanego z cegły pełnej, do którego przylegały drewniane belki stropowe między pierwszym piętrem a użytkowym poddaszem, co narusza zasady bezpieczeństwa pożarowego, określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z 14 grudnia 1994 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Powód odwołał się od tej decyzji. Pismem z 07 grudnia 2009 pozwany podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

(dowód: zgłoszenie szkody k. 135,

protokół z oględzin do szkody k. 246,

orzeczenie rzeczoznawców k. 154,

aneks do orzeczenia k. 137,

pismo z 21 maja 2009 k. 159,

odwołanie z 08 października 2009 k. 132-133,

pismo z 07 grudnia 2009 k. 128-129)

Wszczęte śledztwo w sprawie zaistniałego 01 lutego 2009 pożaru, prowadzone przez Komisariat Policji W., wobec braku ustawowych znamion czynu zabronionego zostało umorzone 25 marca 2009.

(dowód: notatka urzędowa z 01 lutego 2009 k. 139-140,

notatka urzędowa z 02 lutego 2009 k. 141,

pismo Komisariatu Policji W. k. 130,

opinia biegłego z zakresu ochrony przeciwpożarowej k. 147-149,

postanowienie o umorzeniu śledztwa k. 35-36)

Wartość robót koniecznych do odtworzenia stanu poprzedniego tej nieruchomości stanowi kwotę 292.839,71 złotych brutto. Kosztorys robót opiewający na wskazane kwoty został sporządzony na podstawie Katalogów Nakładów Rzeczowych oraz średnich stawek robocizny, materiałów i sprzętu publikowanych przez S. w II kwartał 2013 roku. Zużycie techniczne budynku przed pożarem, oszacowane za pomocą wzoru R., wyniosło 46,2%.

(dowód: opinia biegłego z zakresu budownictwa M. R. k. 323-325,

kosztorys budowlany k. 328-366,

opinie uzupełniające biegłego z zakresu budownictwa M. R. k. 403 i 421,

opinia uzupełniająca biegłego z zakresu budownictwa M. R. z 30 listopada 2014 k. 453,

kosztorys budowlany k. 465-466)

Decyzją z 05 listopada 2013 numer (...) Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Powiecie (...) nakazał A. K. rozbiórkę całkowitą częściowo spalonego budynku mieszkalnego z uwagi na jego zły stan techniczny.

(dowód: decyzja z 05 listopada 2013 k. 388)

W toku postępowania (07 kwietnia 2014) pozwany zapłacił powodowi kwotę 100.018,81 złotych.

(dowód: potwierdzenie transakcji k. 430)

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Powód A. K. domagał się w niniejszym postępowaniu odszkodowania, wywodząc je z obowiązku odszkodowawczego pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W., wynikającego z umowy ubezpieczenia, w związku ze zdarzeniem z 01 lutego 2009, w wyniku którego doszło do pożaru ubezpieczonego budynku mieszkalnego położonego przy ulicy (...) w J..

Bezsporną w niniejszej sprawie pozostawała bowiem okoliczność, że pozwanego w chwili zdarzenia łączyła z powodem ważna umowa ubezpieczenia budynku mieszkalnego. W ramach ubezpieczenia ochroną objęte były, oprócz budynku mieszkalnego, również pomieszczenia przynależne oraz elementy stałe, którymi zgodnie z definicją zawartą w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia są przedmioty stanowiące własność ubezpieczającego lub osób bliskich wspólnie z nim zamieszkujących, zamontowane lub wbudowane na stałe, w sposób uniemożliwiający ich odłączenie, zdemontowanie bez ich uszczerbku (§ 2 ustęp 10 OWU).

Sporną kwestię stanowiła natomiast ocena, czy pozwany z łączącej strony umowy ponosi odpowiedzialność za zdarzenie, a w dalszej kolejności ustalenia wartości ewentualnie poniesionej przez powoda szkody.

Pozwany odmówił powodowi wypłaty odszkodowania, bowiem przeprowadzone postępowanie likwidacyjne wykazało, że przyczyną pożaru domu był nieszczelny przewód dymowy (komin), do którego przylegały drewniane elementy konstrukcyjne budynku – belki stropowe pomiędzy pierwszym piętrem i użytkowym poddaszem. Pozwany, powołując się na treści § 12 punkt 11 i 12 ogólnych warunków ubezpieczenia stwierdził, że nie ponosi odpowiedzialności za szkody będące następstwem wadliwego wykonania remontu przewodu dymowego. Sąd uznał zatem za konieczne zbadanie zasadności roszczenia powoda poprzez zasięgnięcie opinii biegłego z zakresu pożarnictwa mgr inż. A. D.. Na podstawie dokumentacji zgromadzonej w sprawie oraz przeprowadzonej 24 listopada 2011 wizji lokalnej nieruchomości powoda położonej przy ulicy (...) w J., biegły nie mógł jednoznacznie określić przyczyny pożaru natomiast stwierdził, że miejsce powstania pożaru było usytuowane na poziomie piwnicy w bezpośredniej bliskości klatki schodowej, o czym świadczą ślady pozostawione przez ogień na elementach konstrukcji wewnątrz budynku. W oparciu zdjęcia z miejsca pożaru numer 23, 24 i 25 (k. 163), sporządzone i przedłożone w niniejszej sprawie przez pozwanego, biegły stwierdził ponadto, że przewód dymowy znajdujący się w przedmiotowym budynku wykonany jest z cegły pełnej na zaprawie cementowo-wapiennej ma pełne spoiny na całej wysokości oraz w części widoczny tynk, uszkodzony w wyniku działania wysokiej temperatury i działań gaśniczych. Zdaniem biegłego komin został wybudowany zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie bezpieczeństwa pożarowego. Opinia ta, zdaniem Sądu, w pełni i wyczerpująco i w sposób przejrzysty wyjaśniła przyczyny pożaru, miejsce powstania pożaru oraz zgodności budowy komina z przepisami przeciwpożarowymi. Opinia ta nie budzi zastrzeżeń Sądu i stanowi wartościowy materiał pomocniczy, który ocenić należy jako kompletny i zupełny. Powyższe ustalenia co do sprawności przewodu dymowego znajdują potwierdzenie także w protokołach kontroli przewodów kominowych przeprowadzonych w latach 2008-2009 (k. 98-99) jak i sporządzona dla potrzeb śledztwa opinia mgr inż. G. K. z 10 marca 2009 (k. 94-95). W ocenie Sądu sporządzone na zlecenie pozwanego orzeczenie w sprawie pożaru z 01 lutego 2009 opracowanego przez specjalistę do spraw zabezpieczenia przeciwpożarowego F. K. stwierdzające, że ślady przepalenia belki stropowej wyraźnie wskazują miejsce zaistnienia pożaru nie znajduje potwierdzenia w zebranym w sprawie materiale dowodowym jaki i powołanej wyżej opinii biegłego sądowego, tym samym nie mogło stanowić wiarygodnego na potrzeby postępowania dowodu, co więcej, zostało sporządzone na wyłączne zlecenie pozwanego. Dodać należy, iż biegły sądowy sporządził opinię w oparciu o materiał zdjęciowy sporządzony i przedłożony przez pozwanego, w oparciu o który nie było możliwe jednoznaczne określenie przyczyny pożaru, ale ustalone zostało miejsce powstania pożaru oraz materiał z którego wykonany został, będący przyczyną odmowy wypłaty odszkodowania, przewód dymowy. Tym bardziej zasadnym jest przyjęcie, iż orzeczenie sporządzone na zlecenie pozwanego nie odzwierciedla rzeczywistego stanu budynku mieszkalnego, a zatem jest nierzetelne. W związku z powyższym Sąd uznał roszczenie odszkodowawcze powoda co do zasady za uzasadnione.

Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 6 k.c. ciężar dowodu istnienia szkody w określonej wysokości spoczywa na wierzycielu, to jest na powodzie (por. uchwała Sądu Najwyższego z 25 czerwca 1973, III CZP 32/73, OSP 1974, Nr 7/8, poz. 153). Ogólnie rzecz ujmując, szkodą jest zatem powstała wbrew woli poszkodowanego różnica między obecnym jego stanem majątkowym a tym stanem, jaki zaistniałby, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę (tak m.in. Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 11 lipca 1957, 2 CR 304/57, OSN 1958, nr III, poz. 76 oraz w uchwale składu 7 sędziów z 22 listopada 1963, III PO 31/63, OSNCP 1964, nr 7 – 8, poz. 128). Niezbędną przesłanką zaistnienia obowiązku świadczenia jest również spełnienie warunku, że między zdarzeniem, z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy, a szkodą – musi istnieć związek przyczynowy. Zgodnie zaś z regulacją art. 361 § 1 k.c. – wyrażającą teorię adekwatnej przyczynowości na gruncie prawa cywilnego – obowiązek naprawienia szkody obejmuje normalne następstwa zdarzenia, które szkodę wywołało. (...) następstwa określonego zdarzenia to skutki typowe, oczekiwane w świetle całokształtu okoliczności sprawy i z punktu widzenia zasad doświadczenia, przy czym nie muszą być to wyłącznie następstwa bezpośrednie.

W przedmiotowej sprawie wykazane zostało, że szkoda, jaka powstała po stronie poszkodowanego na skutek pożaru stanowiła zdarzenie niezależne przyczynowo od działań powoda. Powstałe zniszczenia zaś stanowią normalne następstwa zdarzenia, które szkodę wywołało.

Zgodnie z art. 805 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. W myśl zaś art. 805 § 2 pkt 1 k.c. świadczenie ubezpieczyciela polega
w szczególności na zapłacie przy ubezpieczeniu majątkowym określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku. Regulacje te, ze względu na swój charakter, brzmienie oraz miejsce w systematyce zewnętrznej i wewnętrznej aktu prawnego odnoszą się zarówno do będących zasadą umów dobrowolnych ubezpieczenia, jak i do stanowiących wyjątek umów obowiązkowych ubezpieczenia ( A. Chróścicki, Komentarz do art.805 Kodeksu cywilnego [w:] Umowa ubezpieczenia po nowelizacji kodeksu cywilnego. Komentarz, LEX/el., Oficyna, 2008). Same zaś umowy ubezpieczenia zaliczane są w doktrynie do grupy umów o charakterze adhezyjnym. Oznacza to, że zawierane są one poprzez przystąpienie do warunków zaproponowanych przez jedną stronę, ustalonych we wzorcu umownym opracowanym przez ubezpieczyciela, przy czym ubezpieczający z reguły nie negocjuje warunków umowy, jedynie akceptuje ich treść zaproponowaną przez ubezpieczyciela ( Z. Gawlik, Komentarz do art. 805 Kodeksu cywilnego [w:] A. Kidyba [red.], Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III, Zobowiązania – część szczególna, LEX/el., 2010).

Sąd uznał zatem, iż umową ubezpieczenia obejmującą okres od 25 września 2008 roku do 24 września 2011 roku pozwany zobowiązał się wypłacić na rzecz powoda świadczenie do kwoty 600.000 złotych (suma ubezpieczenia), w przypadku wystąpienia szkody w następstwie jednego ze zdarzeń wyliczonych w § 5 OWU, stanowiących integralną część zawartego kontraktu. Jednym z tych zdarzeń było zdarzenie losowe w postaci pożaru. Wysokość szkody powstałej w jego skutek, powinna zostać ustalona zgodnie § 65 ogólnych warunków ubezpieczenia, to jest według wartości odtworzeniowej budynku. W przypadku, gdy na dzień zgłoszenia do ubezpieczenia stopień faktycznego zużycia domu jednorodzinnego, jego pomieszczeń przynależnych, budynków gospodarczych lub budowli przekraczał 50%, wysokość szkody ustala się według wartości rzeczywistej (ustęp 4 OWU).

Co do wysokości szkody powstałej na ubezpieczonym mieniu, Sąd korzystając z uprawnienia zawartego w art. 233 § 1 k.p.c., oparł się w pełni na opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa inż. M. R., jak i na sporządzonym przez tego biegłego kosztorysie budowlanym remontu budynku po pożarze (k. 454-474) oraz wskazanej przez biegłego wartości zużycia technicznego budynku w wysokości 46,2 % (k. 453 v), określonego za pomocą wzoru R.. Zastosowana przez biegłego metoda określenia zużycia technicznego obiektu jest najbardziej popularną i najczęściej stosowaną metodą. Opinia biegłego sądowego M. R. jest zdaniem Sądu, pełna i wyczerpująca, a zamieszczone w niej ustalenia co do stanu technicznego budynku, sporządzonego kosztorysu, a także ustaleń co do zakresu i wartości robót i kosztów usunięcia pozostałości po szkodzie i ich wywozu, są przedstawione w sposób przejrzysty. Opinia ta nie budzi zastrzeżeń Sądu i stanowi wartościowy materiał pomocniczy, który oceniać należy jako kompletny i zupełny. Za zasadnością powyższego przemawiała nadto zgodność opisu stanu faktycznego określonego w opinii biegłego w zakresie budownictwa, kosztorysowania i rozliczania inwestycji z dokumentacją zdjęciową. W ocenie Sądu sporządzone na zlecenie powoda orzeczenie techniczne i kosztorys odbudowy nie uwzględniał zapisów Ogólnych Warunków Ubezpieczenia, tym samym nie mógł stanowić wiarygodnego, na potrzeby postępowania dowodu, co więcej, został sporządzony na wyłączne zlecenie strony. Ponadto pozwany w piśmie procesowym z 19 marca 2014 mając na uwadze treść opinii biegłego sądowego M. R., a w szczególności wskazane przez tego biegłego procentowe określenie zużycia technicznego budynku powoda, uznał powództwo w części za uzasadnione, to jest do kwoty 100.018,81 złotych. Tym bardziej zasadnym jest przyjęcie, iż kosztorys sporządzony na zlecenie powoda, na żądanie pozwanego w postępowaniu likwidacyjnym, nie odzwierciedla rzeczywistego stanu budynku mieszkalnego, a zatem jest nierzetelny i niekompletny. Przy ustaleniu szkody w ubezpieczeniu stosuje się ogólne zasady prawa odszkodowawczego, zmodyfikowane poprzez zastosowanie zasad określających sposoby obliczania wysokości szkody, wynikających zwłaszcza z zawartych przez strony umowy ubezpieczenia umów i ogólnych warunków ubezpieczenia.

Zgodnie zaś z przepisem art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (§ 2 art. 361 k.c.). Regulacja ta wprowadza zasadę pełnego odszkodowania, ale jednocześnie należy z niego wyprowadzać zakaz przyznawania odszkodowania przewyższającego wysokość faktycznie poniesionej szkody. Podstawową funkcją odszkodowania jest kompensacja, co oznacza, iż odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego – o ile jest to możliwe i ekonomicznie uzasadnione – stan rzeczy naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę.

W świetle zaś art. 363 § 1 k.c. naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Odszkodowanie ubezpieczeniowe różni się jednak od zwykłego odszkodowania określonego w art. 361 k.c. co do charakteru, przesłanek i wymiaru świadczenia. Przede wszystkim odszkodowanie ubezpieczeniowe (art. 805 k.c. i art. 828 k.c.) wypłaca się zawsze w pieniądzu. Odszkodowanie ubezpieczeniowe należy się bowiem
z tytułu odpowiedzialności gwarancyjnej, a nie sprawczej. Podstawą prawną dla powstania roszczenia o odszkodowanie ubezpieczeniowe jest istnienie stosunku prawnego ubezpieczenia, a przesłanką powstania szkody wskutek zajścia wypadku ubezpieczeniowego przewidzianego w warunkach danego ubezpieczenia. Związek przyczynowy w sensie sprawstwa jest w zakresie odpowiedzialności gwarancyjnej zastąpiony związkiem normatywnym, to jest przepisem ustawy lub postanowieniem umownym, wiążącym obowiązek naprawienia szkody z określonymi okolicznościami jej powstania (tak: Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 11 czerwca 2003, sygn. akt V CKN 308/01, LEX nr 157324). Za taką odpowiednią sumę – w rozumieniu przepisu z art. 363 § 1 k.c. uznano część dochodzonej przez powoda kwoty, to jest 292.839,71 złotych.

Sąd uznał, że powód zawierając umowę ubezpieczenia wykupił wariant (...), który gwarantował ochronę w razie wystąpienia pożaru, którym według definicji pozwanego jest działanie ognia, które powstało bez paleniska i rozprzestrzeniało się o własnej sile. Niewątpliwie w przedmiotowej sprawie, przyczyna pożaru pozostawała niezależna od działania jakichkolwiek osób, zaś jego rozprzestrzenianie się, mimo interwencji, stanowiło naturalny skutek wiązany z żywiołem. Ustalając wysokość przysługującego powodowi odszkodowania, Sąd wziął pod uwagę to, że przedmiotowy budynek był ubezpieczony według wartości odtworzeniowej (nowej), którą stanowi kwota, jaką trzeba byłoby wydać na zakup stałych elementów wykończeniowych biorąc pod uwagę stopień faktycznego zużycia domu jednorodzinnego (§ 65 ustęp 4 OWU). Sąd dysponując opinią biegłego w tym zakresie oraz informacją Archiwum Państwowego z 16 października 1995 (k. 448), w której ustalono datę budynku na 1939 rok (wiek budynku na rok 2009-70 lat) uznał, że wartość robót koniecznych do odtworzenia stanu poprzedniego (czyli sprzed pożaru) wyniosła 292.839,71 złotych, po uwzględnieniu zapisów wynikających z zasad określonych w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia w zakresie braku uznawania kosztów utylizacji (3.784,49 złotych). Kwota ta uległa obniżeniu o kwotę zapłaconą przez pozwanego w toku procesu, tj. 100.018,81 złotych oraz o franszyzę w wysokości 100 złotych – wynikającą z punktu 22 umowy ubezpieczenia.

Ponieważ powód nie jest przedsiębiorcą, uprawnionym do obniżenia podatku od towarów i usług o kwotę podatku naliczonego przy naprawie lub nabyciu ubezpieczonych części składowych budynku, należne odszkodowanie powinno zostać ustalone w kwocie brutto.

Biorąc pod uwagę powyższe oraz to, iż na rozprawie 30 grudnia 2014 roku powód cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia, co do kwoty 148.473,60 złotych (511.313,31 zł – 362.839,71 k. 489) Sąd w punkcie I. sentencji wyroku umorzył postępowanie w tej części. W punkcie II. sentencji wyroku w oparciu o art. 805 k.c. zasądził od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda A. K. pozostałą kwotę 192.720,90 złotych tytułem odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od 22 kwietnia 2009 roku do dnia zapłaty oraz ustawowe odsetki liczone od uwzględnionej i wypłaconej w trakcie procesu kwoty 100.018,81 złotych, od 22 kwietnia 2009 roku do 07 kwietnia 2014 roku. W ocenie Sądu, pozwany pismem z 22 kwietnia 2009 odmawiającym powodowi wypłaty odszkodowania, określił jednocześnie swoje stanowisko w tej kwestii. Zatem 22 kwietnia 2009 stanowił termin, od którego powód mógł domagać się ustawowych odsetek na podstawie art. 481 k.c.

Sąd nie uwzględnił żądania obejmującego ruchomości domowych (sprzęt AGD, audio-video, komputer), albowiem powód nie wskazał ani jakie ruchomości (sprzęt domowy) uległy zniszczeniu, ani nie określił wartości utraconych ruchomości; nie wspominając, że nie podjął jakiejkolwiek próby wykazania tych okoliczności. Przeprowadzony zaś z urzędu dowód z uzupełniającego przesłuchania powoda wobec jego ogólnikowości nie pozwolił na poczynienie jakichkolwiek istotnych ustaleń w tym zakresie. Skoro powód nie wykazał tych wartości, Sąd oddalił powództwo w tym zakresie.

Oddaleniu podlegało także żądanie powoda, co do kwoty 100.018,81 złotych (punkt III. sentencji wyroku), albowiem pozwany uregulował tą należność powodowi w trakcie procesu, natomiast powód nie cofnął pozwu w tym zakresie. W myśl art. 203 § 2 k.p.c. w razie cofnięcia pozwu pozwany może domagać się zwrotu kosztów procesu od powoda, niemniej jednak zasada ta nie ma zastosowania w przypadku, gdy pozwany dał powód do wytoczenia powództwa, bowiem mimo wcześniejszych wezwań do spełnienia świadczenia, spełnia je dopiero po wniesieniu pozwu. W orzecznictwie ugruntowanej jest stanowisko, że w sytuacji, gdy cofnięcie pozwu wywołane było zaspokojeniem roszczenia powoda w toku procesu, a wystąpienie z pozwem było niezbędne do celowego dochodzenia praw lub celowej obrony, powoda należy traktować jako stronę wygrywającą sprawę ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2011 r., V CZ 111/10, LEX nr 898274).

Jeżeli jednak, po spełnieniu świadczenia, powód w dalszym ciągu domaga się materialnej oceny tego roszczenia, to wobec jego wygaśnięcia, powództwo w tej części podlega oddaleniu.

W rozstrzygnięciu dotyczącym kosztów procesu Sąd zastosował zasadę wynikającą z art. 100 zdanie 1 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone.

W niniejszej sprawie, biorąc pod uwagę wartość przedmiotu sporu 511.314 zł oraz wysokość ostatecznie zasądzonego świadczenia w kwocie 192.720,90 zł, należało przyjąć, że powód wygrał sprawę w 37% i w takim zakresie rozliczeniu podlegały poniesione przez strony koszty.

Na koszty procesu poniesione przez powoda składały się: koszty zastępstwa procesowego w kwocie 7.200 zł, ustalone stosownie do § 2 ust 1 i 2 w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t. jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 461), powiększone o koszt opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. Przy uwzględnieniu procentowego wyniku sporu, na rzecz powoda przypadała kwota 2.670,29 zł, stanowiąca 37% poniesionych przez niego kosztów.

Na koszty poniesione przez pozwanego składały się natomiast koszty zastępstwa procesowego w kwocie 7.200 zł, zgodnie z § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 490), koszty opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz uiszczona zaliczka na wynagrodzenie biegłego w kwocie 669,06 zł (k. 258), co przy uwzględnieniu zakresu, w jakim pozwany wygrał sprawę (63%) dawało ubezpieczycielowi prawo do żądania od powoda kwoty 4.968,21 zł (7.886,06 x 63%).

Po zróżnicowaniu przysługujących każdej ze stron kosztów procesu, Sąd w punkcie IV. sentencji wyroku zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.298 zł tytułem kosztów procesu (4.968,21 – 2.670,29 = 2.297,92 ≈ 2.298).

W punkcie V. sentencji wyroku Sąd na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. jedn. Dz. U. 2010 r. Nr 90, poz. 594, ze zmianami) obciążył pozwanego obowiązkiem uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu, kwoty 10.503,66 zł tytułem częściowej opłaty od pozwu od uwzględnionej części powództwa wysokości 9.637 zł oraz brakujących wydatków na biegłego w przypadającej na pozwanego wysokości 866,66 zł tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa (2.343,34 zł x 37% = 866,66 zł k. 371), od uiszczenia których powód został zwolniony.

Z uwagi natomiast na zwolnienie powoda od ponoszenia kosztów sądowych całości, stosownie do art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.), brakującą opłatą od nieuwzględnionej części powództwa oraz brakującymi wydatkami na biegłego obciążającymi powoda, Sąd obciążył Skarb Państwa, o czym orzekł jak w punkcie VI. sentencji wyroku.