Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 października 2015 roku

Sąd Rejonowy w Kłodzku Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Eliza Skotnicka

Protokolant Magda Biernat

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 października 2015 roku w Kłodzku

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko S. B.

o zapłatę kwoty 756,57 zł

oddala powództwo.

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniosła o zasądzanie od pozwanego kwoty 756,57 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 marca 2015 r. oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 360 zł. W uzasadnieniu pozwu podała, że w dniu 23 września 2013 r. zawarła z pozwanym umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, której przedmiotem była odpowiedzialność cywilna każdej osoby kierującej pojazdem marki O. (...) (...) nr rej. (...) w przypadku wyrządzenia szkody w trakcie trwania umowy. Powód wystawił pozwanemu polisę potwierdzającą zawarcie umowy, jednak pozwany nie uiścił wymaganej raty składki w oznaczonym terminie. Powód podał, że wezwał pozwanego do zapłaty należności w terminie 7 dni pod rygorem wszczęcia postępowania sądowego. Pomimo wezwania, pozwany nie uregulował zaległości.

Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie w dniu 25 marca 2015r. wydał nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym w sprawie (...)

Pozwany S. B. w sprzeciwie od nakazu zapłaty wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania. Pozwany przyznał, że korzystał z ubezpieczenia OC u strony powodowej, niemniej jednak w dniu 23 września 2013 r. w placówce (...) S.A. w M. złożył pisemne wypowiedzenie umowy, a od dnia 22 września 2013 r. pojazd, którego dotyczy umowa był ubezpieczony w towarzystwie (...) S.A., o czym poinformował stronę powodową. Podał nadto, że nie otrzymał od powoda dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy w terminie 14 dni od jej zawarcia ani też informacji dotyczącej ubezpieczenia na kolejny okres. Pozwany wskazał, że uchybił terminowi, jednak powołując się na przepis art. 28 ust. 1 i 28 a ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, U. powodowi nie przysługuje roszczenie o zapłatę składki, bowiem poprzez złożenie wypowiedzenia w pierwszym dniu obowiązywania nowej umowy ustała odpowiedzialność ubezpieczyciela.

W odpowiedzi na sprzeciw strona powodowa podtrzymała swoje stanowisko wskazując, że pozwany składając wypowiedzenie umowy w dniu 23 września 2013 r. uchybił terminowi na złożenie oświadczenia, które skutecznie rozwiązałoby umowę ubezpieczenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany S. B. zawarł ze stroną powodową umowę ubezpieczenia Odpowiedzialności Cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych na pojazd marki O. (...) nr rej. (...) na okres ochrony od 23 września 2012 r. do 22 września 2013r., a także w roku wcześniejszym tj. w okresie od 23 września 2011 r. do 22 września 2013r.

Na kolejny okres ubezpieczenia od 23 września 2013r. do 22 września 2014r. pozwany zawał umowę z (...) S.A. W dniu 23 września 2013r. pozwany w placówce (...) S.A. w M. złożył pisemne oświadczenie o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia.

Pismem z dnia 24 października 2014r. strona powodowa wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 727,58 zł, w tym należność główna 660,- zł i 67,58 zł odsetki ustawowe.

Pozwany S. B. w dniu 30 października 2014r. ponownie złożył w M. oświadczenie o wypowiedzeniu umowy na druku zawierającym informację, że wypowiedzenie następuje zgodnie z art. 28 a ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, U. (Dz.U. z 2003r., nr 124, poz. 1152 ze zm.). W oświadczeniu tym powód wskazał, że pierwsze wypowiedzenie było dokonane w dniu 23 września 2013r. Do pisma tego dołączył polisę ubezpieczenia u innego ubezpieczyciela. Pozwany kierował do strony powodowej kolejne pisma w dniach 4 marca 2015r. i 10 kwietnia 2015r. kwestionując stanowisko strony powodowej co do skutecznego wypowiedzenia umowy ubezpieczenia dokonanego w dniu 23 września 2013r.

U. potwierdził, że pojazd pozwanego na dzień 23 września 2013r. posiadał ubezpieczenie OC w ruchu krajowym w zakładach odpowiedzialnych: (...) S.A, Oddział w S. oraz w (...) S.A. Oddział w W..

Dowód:

- polisa seria (...) za okres 23 września 2011 r. do 22 września 2012r. k. 52 – 55;

- Polisa (...) w (...) S.A. k. 34 – 35;

- wezwanie do zapłaty z dnia 22 października 2014r. k. 36;

- wypowiedzenie umowy z potwierdzeniem wysłania faksem k. 37 - 39;

- pisma pozwanego z dnia 4 marca 2015 r. i 10 kwietnia 2015r. k. 40 – 42 i 43 – 44;

- odpowiedź (...) na zapytanie o pokrycie ubezpieczenia k. 45.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd zważył, co następuje;

Powództwo podlegało oddaleniu.

Podstawą rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie były przepisy art. 28 i 28a ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, U. (Dz. U. 2013r., Nr 392, tekst jedn. ze zm., dalej jako u.o.c, ustawa, ustawa o ubezpieczeniu obowiązkowym) w brzmieniu nadanym jej ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, U.oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2011r., Nr 205, poz. 1210 ze zm.), która weszła w życie z dniem 11 lutego 2012r. i która zgodnie z treścią jej art. 6 ma zastosowanie do umów ubezpieczenia zawartych po dniu 11 lutego 2012 r. Według treści art. 28 ust. 1 u.o.c jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, uważa się, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy, z zastrzeżeniem ust. 2. Według zaś art. 28 ust. 1a – c w razie zawarcia umowy, o której mowa w ust. 1, zakład ubezpieczeń jest obowiązany potwierdzić zawarcie umowy dokumentem ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia. 1b. Nie później niż 14 dni przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, zakład ubezpieczeń jest obowiązany do wysłania ubezpieczającemu informacji o ubezpieczeniu na kolejny okres ubezpieczenia. 1c. Informacja, o której mowa w ust. 1b, zawiera w szczególności:

1) określenie wysokości składki ubezpieczeniowej w przypadku, gdy dojdzie do zawarcia następnej umowy ubezpieczenia w trybie ust. 1;

2) pouczenie, że wysokość składki, o której mowa w pkt 1, może ulec zmianie, jeżeli po wysłaniu informacji przez zakład ubezpieczeń wyjdą na jaw okoliczności mające wpływ na wysokość składki, oraz wskazanie tych okoliczności;

3) pouczenie o prawie wypowiedzenia dotychczasowej umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zgodnie z ust. 1 oraz o formie, możliwym sposobie oraz terminie złożenia tego wypowiedzenia;

4) pouczenie o skutkach tego wypowiedzenia oraz o skutkach braku tego wypowiedzenia.

Natomiast zgodnie z art. 28a ust. 1 u.o.c jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego w tym samym czasie jest ubezpieczony w dwóch lub więcej zakładach ubezpieczeń, przy czym co najmniej jedna z umów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta w trybie art. 28 ust. 1, umowa zawarta w tym trybie może zostać przez niego wypowiedziana na piśmie. 2. W przypadku wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zgodnie z ust. 1, zakład ubezpieczeń może żądać zapłaty składki ubezpieczeniowej za okres, przez który ponosił odpowiedzialność.

W pierwszej kolejności rozważyć należy, jaki skutek przypisać niedopełnieniu przez zakład ubezpieczeń obowiązków wymienionych w art. 28 ust. 1 a – c u.o.c. Przepis ten nie przewiduje bowiem żadnej sankcji wobec ubezpieczyciela za niedopełnienie tychże obowiązków.

W uzasadnieniu do projektu zmiany ustawy o ubezpieczeniu obowiązkowym wskazano, że „zmiana art. 28 (w zakresie dodania ust. 1a - 1c) wprowadza regulacje, na podstawie których zakłady ubezpieczeń zostaną zobowiązane do przesyłania ubezpieczającym, w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, informacji o ubezpieczeniu na kolejny okres ubezpieczenia. Przedmiotowy obowiązek informacyjny skierowany do zakładów ubezpieczeń jest jednym z elementów mających na celu likwidację zjawiska tzw. podwójnego ubezpieczenia, poprzez odpowiednie wczesne poinformowanie ubezpieczającego m.in. o skutkach braku złożenia w odpowiednim terminie wypowiedzenia dotychczasowej umowy. Wprowadzenie zaś nowego art. 28a ma na celu wzmocnienie mechanizmu rozwiązania problemu tzw. podwójnego ubezpieczenia. Wskazać należy, że na podstawie obecnie obowiązujących regulacji ustawowych (art. 28), jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, uważa się, co do zasady, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy. Z mocy ustawy dochodzi więc do zawarcia kolejnej umowy ubezpieczenia na następny okres 12 miesięcy. Jeżeli posiadacz pojazdu chce zawrzeć umowę z innym zakładem ubezpieczeń, musi powiadomić o tym dotychczasowy zakład ubezpieczeń w dniu poprzedzającym upływ okresu ubezpieczenia poprzez złożenie wypowiedzenia. Niedopełnienie tego i jednoczesne zawarcie umowy z innym zakładem ubezpieczeń doprowadza do sytuacji tzw. podwójnego ubezpieczenia i rodzi konieczność opłacania podwójnej składki. Do sytuacji podwójnego ubezpieczenia dochodzi także na skutek niezłożenia skutecznie oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy przez ubezpieczonego, stosownie do treści art. 28 ustawy. W związku z powyższym proponuje się wprowadzenie regulacji, na podstawie których posiadacz pojazdu mechanicznego będzie miał możliwość wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC, która na skutek działania automatyzmu wynikającego z art. 28 ustawy została przedłużona. Zgodnie z zawartą w projekcie propozycją, jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego w tym samym czasie jest ubezpieczony w dwóch lub więcej zakładach ubezpieczeń, przy czym jedna z umów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta w trybie automatycznego odnowienia, umowa taka może zostać przez niego wypowiedziana. Przy czym w przypadku takiego wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, zakład ubezpieczeń będzie mógł żądać zapłaty składki ubezpieczeniowej za okres, przez który ponosił odpowiedzialność.”

Analiza powołanych przepisów, w szczególności ich wykładnia funkcjonalna oraz cel wprowadzonych zmian prowadzi do następujących wniosków, po pierwsze, celem działania przewidzianej w art. 28 uoc zasady kontynuacji umowy ubezpieczenia jest zapewnienie ciągłości ochrony ubezpieczeniowej OC posiadaczy pojazdów mechanicznych (jest to zasadniczy i nadrzędny cel tej regulacji), po drugie ochrona ta musi być zapewniona bez względu na dochowanie lub niedochowanie przez którąkolwiek ze stron umowy ubezpieczenia wymaganych aktów staranności, po trzecie posiadacz pojazdu mechanicznego ubezpieczony w innym zakładzie ubezpieczeń ma zapewnione prawo wypowiedzenia w każdym czasie umowy zawartej wskutek kontynuacji dotychczasowej umowy. Powołane przepisy regulują stosunki zobowiązaniowe pomiędzy stronami umów ubezpieczenia zawieranych zgodnie z przepisami art. 805 k.c. i nast. oraz art. 822 k.c. Zgodnie z art. 805 § 1 i 2 pkt 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Założeniem jest więc, że stroną tej umowy jest zakład ubezpieczeń - przedsiębiorca, do którego zastosowanie mają podwyższone standardy należytej staranności zdefiniowane w art. 355 § 2 k.c. Oceniając zaś skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania w świetle art. 471 k.c. należy każdorazowo dbać o jak najszerszą ochronę konsumenta w rozumieniu art. 22 ¹ k.c.

Odnosząc powyższe rozważania do ustaleń faktycznych w niniejszej sprawy w pierwszej kolejności należy podkreślić, że wbrew niezrozumiałym dla Sądu wywodom pełnomocnika strony powodowej, do oceny łączącej strony umowy zastosowanie znajdują powołane wyżej przepisy ustawy o ubezpieczeniu obowiązkowym w brzmieniu obowiązującym od dnia 11 lutego 2012r. Umowa między stronami zawarta była bowiem w dniu 23 września 2012 r. i obowiązywała do 22 września 2013r. Tymczasem powódka do akt przedłożyła łączącą strony umowę z wcześniejszego okresu od 23 września 2011 r. do 22 września 2012r. Umowa zawarta w trybie automatycznego wznowienia obejmuje ochronę ubezpieczeniową za okres od 23 września 2013 r. do 22 września 2014 r., a zatem niewątpliwie dotyczy umowy zawartej we wrześniu 2012r., więc po dniu 11 lutego 2012r. Zarzut stron powodowej, że nie miała ona obowiązku stosować wobec pozwanego zasad i obowiązków wynikających z art. 28 ust. 1 a – f są całkowicie chybione. Z twierdzeń tych jednocześnie należy wyprowadzić wniosek, że skoro powódka nie wiedziała, że ciążyły na niej wymienione w tych przepisach obowiązki informacyjne, to z pewnością obowiązków tych nie dopełniła. Powódka wezwana do przedłożenia dokumentów potwierdzających wykonanie tychże obowiązków informacyjnych, nie zgłosiła na te okoliczność żadnych dowodów. Brak jest przy tym informacji, kiedy pozwany został powiadomiony o zawarciu kolejnej umowy ubezpieczenia. Korespondencja między stronami (złożona przez pozwanego) dotyczy bowiem okresu od 24 października 2014r., a więc już po upływie przewidzianego w tej umowie okresu udzielonej ochrony ubezpieczeniowej. Trudno też wywnioskować na jakiej podstawie strona powodowa ustaliła datę wymagalności dochodzonego roszczenia, która stanowiła między innymi początek naliczania odsetek ustawowych. W potwierdzeniu pokrycia ubezpieczeniowego wskazano co prawda, że składka w kwocie 660 zł płatna jest w dwóch ratach po 330,- zł, pierwsza do dnia 23 września 2014r., druga do dnia 22 marca 2014 r. (potwierdzenie pokrycia k. 14 – 15), jednak brak jest jakichkolwiek dowodów potwierdzających, że powódka wezwała wcześniej pozwanego do zapłaty, a tym bardziej że poinformowała go o zawarciu umowy ubezpieczenia na kolejny okres.

Okoliczności te wskazują na nierzetelne działanie strony powodowej wobec jej kontrahenta – konsumenta, którym jest pozwany. Pozwany wbrew spoczywającym na powódce obowiązkom przewidzianym w art. 28 ust. 1 a – c nie tylko nie został z odpowiednim wyprzedzeniem poinformowany o możliwości, terminie i sposobie wypowiedzenia umowy i o skutkach jej niewypowiedzenia, ale także nie otrzymał potwierdzenia zawarcia umowy ubezpieczenia na kolejny okres w terminie 14 dni od jej zawarcia. Nie można przy tym pominąć, że pozwany zademonstrował chęć rozwiązania z powódką umowy ubezpieczenia OC i w tym celu złożył na piśmie oświadczenie u agenta reprezentującego stronę powodową. Bezspornie oświadczenie o wypowiedzeniu umowy zostało złożone w dniu 23 września 2013r., podczas gdy okres ochrony upływał w dniu 22 września 2013r. a więc z dwudniowym uchybieniem termin z art. 28 ust. 2 u.o.w. oraz w pierwszym dniu obowiązywania wznowionej umowy OC. Przedstawiciel ubezpieczyciela przyjął jednak oświadczenie pozwanego i wówczas nie udzielił pozwanemu informacji o skutkach niezłożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia OC w terminie z art. 28 ust. 1 u.o.c. oraz o możliwości wypowiedzenia umowy ubezpieczenia na podstawie art. 28a u.o.c. Tak rażące naruszenie obowiązków rzetelnego informowania kontrahenta umowy nie może obciążać pozwanego. Pozwany mimo braku należytej informacji, podejmował wszelkie starania, aby uniknąć obowiązku uiszczenia składki za kontynuację umowy. W dniu zawarcia kolejnej umowy wypowiedział umowę u strony powodowej. Oświadczenie to powódka powinna potraktować jako wypowiedzenie umowy w trybie art. 28 a ustawy. Ewentualnie pouczyć pozwanego (który był osobiście u przedstawiciela powoda), w jakiej formie, na jakim druku i jakiej treści powinien złożyć oświadczenie, aby skutecznie rozwiązać umowę i uniknąć obowiązku opłacenia podwójnej składki. Zarzucanie pozwanemu braku należytej staranności tj. złożenia w dniu 23 września 2013r. oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o nieprawidłowej treści, w sytuacji gdy oczywistym było jaki był cel tego oświadczenia, nie może zostać uwzględnione. To powódka powinna pouczać swoich kontrahentów o przysługujących im prawach i obowiązkach. Tymczasem w okolicznościach tej sprawy powódka w dniu 23 września 2013r. odebrała od pozwanego oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, nie poinformowała go przy tym, że zostanie ono potraktowane jako wadliwe i bezskuteczne, nie udzieliła informacji o możliwości złożenia oświadczenia w trybie art. 28a, a następnie przyjmując, że nastąpiła skuteczna kontynuacja umowy, po upływie okresu udzielonej ochrony ubezpieczeniowej, bez wcześniejszego poinformowania pozwanego o zawarciu tej umowy, wezwała pozwanego do zapłaty całej składki wraz ustawowymi odsetkami wyliczonymi od dowolnie przyjętych terminów wymagalności poszczególnych rat. W ocenie Sądu w tych okolicznościach nie można udzielić powódce ochrony prawnej.

Zdaniem Sądu wykładni powołanych wyżej przepisów należy dokonywać w ten sposób, że jeżeli ubezpieczyciel nie wykona przewidzianych prawem obowiązków informacyjnych z art. 28 ust. 1 a – f wobec swoich kontrahentów to ponosić będzie ryzyko pokrycia ubezpieczeniowego bez obowiązku uiszczenia przez ubezpieczonego należnej składki. Ubezpieczony, zaś zobowiązany będzie do uiszczenia składki z tytułu umowy zawartej w trybie wznowienia ubezpieczenia, wyłącznie w sytuacji, gdy pomimo uzyskania zgodnie z art. 28 ust. 1 a – c ustawy informacji, nie złoży oświadczenia o wypowiedzeniu tej umowy w odpowiednim terminie, a także w razie niezawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych u innego ubezpieczyciela (niezależnie od tego czy zakład ubezpieczeń udzielił wymaganych prawem informacji). Konkludując obowiązek ponoszenia podwójnej składki nie powinien obciążać ubezpieczonego, który nie uzyskał od ubezpieczyciela rzetelnej informacji przewidzianej w analizowanych przepisach. Wykazanie okoliczności, że obowiązki z art. 28 ust. 1 a – f ustawy zostały należycie wykonane, zgodnie z ogólnym zasadami dotyczącymi ciężaru dowodu z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., obciążają zakład ubezpieczeń. Odmienna wykładania powołanych przepisów czyniłaby martwymi znowelizowane przepisy ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Nie ulega wątpliwości, że zakłady ubezpieczeń nie mają interesu w dążeniu do skutecznego rozwiązywania umów ubezpieczenia ze swoimi kontrahentami, którzy rezygnują z usług dotychczasowego ubezpieczyciela i zawierają umowę z innym zakładem. Uwzględnienie powództwa w niniejszej sprawie stanowiłoby aprobatę dla nierzetelnego i niezgodnego z prawem działania strony powodowej, która wskutek niewykonania ustawowych obowiązków informacyjnych uzyskała ponadto korzyści w postaci obowiązku pozwanego uiszczenia składki w pełnej wysokości. Działania pozwanego pozwalają z całą pewności przyjąć, że gdyby uzyskał on rzetelne informacje o możliwości wypowiedzenia umowy w trybie art. 28 ust. 1 u.o.c., to wypowiedziałby tę umowę skutecznie w odpowiednim terminie, a już z pewnością w dniu 23 września 2013 r. złożyłby oświadczenie o wypowiedzeniu umowy w trybie art. 28a u.o.c. Gdyby powódka w terminie 14 od dnia zawarcia wznowionej umowy poinformowała pozwanego o jej zawarciu, to miałby on możliwość złożyć ponownie wypowiedzenie tej umowy w trybie art. 28 a i wówczas zobowiązany byłby pokryć składkę proporcjonalnie do udzielonego okresu ochrony. Powódka pomimo otrzymania w dniu 23 września 2013r. oświadczenia o wypowiedzeniu umowy do dnia 24 października 2014r. (brak dokumentów potwierdzających kiedy pozwany został powiadomiony o zawarciu kolejnej umowy w trybie art. 28 u.o.c.) milcząco oczekiwała, aż okres ochrony upłynie i wystąpiła o zapłatę całej należnej składki wraz z odsetkami. Okoliczności niniejszej sprawy w jaskrawy sposób wykazują, że zaaprobowanie stanowiska strony powodowej i uwzględnienie powództwa, prowadziłoby do patologicznej sytuacji, w której prawnie aprobowane byłoby nierzetelne i niezgodne z prawem działanie zakładu ubezpieczeń, przynoszące mu wymierne korzyści.

Z tych wszystkich względów brak było podstaw do obciążenia pozwanego składką z tytułu kontynuacji umowy ubezpieczenia OC za okres od 23 września 2013 r. do 22 września 2012r. i powództwo należało oddalić.