Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2013r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w VI Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Tomasz Skowron (spr.)

Sędziowie SO Klara Łukaszewska

SO Waldemar Masłowski

Protokolant Małgorzata Dzieniszewska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Jeleniej Górze Lesława Kwapiszewskiego

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2013r.

sprawy R. A.

oskarżonego z art. 270§1 kk w zw. z art. 64§1 kk

z powodu apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze

z dnia 25 lipca 2012r. sygn. akt II K 839/12

uchyla zaskarżony wyrok wobec oskarżonego R. A. i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Jeleniej Górze do ponownego rozpoznania.

UZASADNIENIE

R. A. został oskarżony o to, że:

w dniu 8 maja 2006 r. w M. woj. (...) podrobił podpis na umowie sprzedaży samochodu marki F. (...) nr rej (...) J. Z. w ten sposób, że podpisał się imieniem i nazwiskiem D. A., gdzie czynu tego dopuścił w warunkach powrotu do przestępstwa będąc uprzednio skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze sygn. akt II K 759/00 na karę 2 lat pozbawienia wolności za czyny określone w art. 286§1 kk i art. 297§1 kk i art. 270§1 kk w zw. z art. 11§2 kk, którą to odbył w okresie od dnia 22.09.1999r. do dnia 17.03.2000r. oraz w okresie od dnia 10.09.2004r. do dnia 22.06.2005r., tj. o czyn z art. 270§1 kk w zw. z art. 64§1 kk.

Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze wyrokiem z dnia 25 lipca 2012r. w sprawie
II K 839/12:

I. oskarżonego R. A. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w części wstępnej wyroku, przy przyjęciu, iż oskarżony działał w celu użycia opisanego dokumentu za autentyczny, tj. występku z art. 270§1 kk w zw. z art. 64§1 kk i za to na podstawie art. 270§1 kk wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności,

II. na podstawie art. 627 kpk i art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23.06.1973r. o opłatach w sprawach karnych zasądził od oskarżonego R. A. na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w tym 120 złotych opłaty.

Z wyrokiem tym nie zgodził się oskarżony w osobiście sporządzonej apelacji nie wskazał stawianych temu rozstrzygnięciu zarzutów. Podniósł jedynie, że sąd dopuścił się rażących nieprawidłowości , przeprowadzając postępowanie bez jego udziału.

Zarzuty swoje sprecyzował w piśmie z dnia 02.11.2012r. zarzucając zaskarżonemu orzeczeniu błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, mający wpływ na jego treść polegający na tym, iż sąd przyjął, iż oskarżony użył podrobiony dokument za autentyczny, w sytuacji gdy prawidłowo oceniony materiał dowodowy nie daje ku temu podstaw. Ponadto zarzucił obrazę przepisów postępowania karnego mającą wpływ na treść zaskarżonego wyroku poprzez dowolną ocenę zeznań świadka J. Z., którego zeznania okazały się niespójne i chwiejne.

Wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania , względnie o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja oskarżonego mimo, iż nie zawiera sprecyzowanych zarzutów zasługuje na uwzględnienie podobnie jak zawarty w niej wniosek o „ponowne rozpoznanie sprawy”.

Przede wszystkim wskazać należy, iż procedując w niniejszej sprawie Sąd I instancji dopuścił się szeregu uchybień proceduralnych, które mogły mieć wpływ na zapadłe meriti rozstrzygnięcie.

Sąd I instancji poczynił ustalenia faktyczne w niniejszej sprawie w oparciu o zeznania D. A. ( k. 43-44 ), które to zeznania zostały uznane za ujawnione bez odczytywania na rozprawie głównej w dniu 25 lipca 2012r. ( protokół rozprawy k.169 ). Świadek D. A. jest bratem oskarżonego R. A. i w związku z tym zgodnie z brzmieniem przepisu art.182§1k.p.k. jako osobie najbliższej przysługiwało mu prawo do odmowy składania zeznań. Art.186§1k.p.k. rodzi po stronie sądu obowiązek pouczenia osoby bliskiej, której przysługuje prawo odmowy zeznań nie później niż przed pierwszym przesłuchaniem przed sądem. W tej sytuacji niepouczenie świadka D. A. o przysługującym mu prawie do odmowy składania zeznań i w konsekwencji wykorzystanie ich przy rekonstrukcji stanu faktycznego należy zakwalifikować jako obrazę wskazanych wyżej przepisów postępowania, która to obraza mogła mieć wpływ na treść zapadłego rozstrzygnięcia.

W ocenie sądu odwoławczego Sąd I instancji dopuścił się obrazy przepisu art.424§1k.p.k. przepis ten obliguje sąd pierwszo instancyjny do sporządzenia pisemnego uzasadnienia, w którym należy wskazać jakie fakty sąd uznał za udowodnione lub nieudowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, a także wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku.

Przeprowadzenie postępowania bez udziału oskarżonego i w konsekwencji wydanie wyroku zaocznego tym bardziej nakładało na sąd obowiązek wnikliwego i szczegółowego rozprawienia się z materiałem dowodowym zebranym w sprawie. Tymczasem sporządzone w niniejszej sprawie pisemne uzasadnienie wymogów stawianych przez wyżej cytowany przepis nie spełnia.

Oczywiście rację ma Sąd Rejonowy, że w niniejszej sprawie kluczową rolę dla oceny zasadności stawianego oskarżonemu zarzutu odgrywa opinia biegłego z zakresy badania pisma ręcznego, która notabene nie została w sposób przekonujący podważona. W żaden sposób nie zwalniało to jednak sądu I instancji od wnikliwego i dokładnego przeanalizowania zeznań świadka J. Z., który był przecież stroną umowy z dnia 08 maja 2006r. Nie można zgodzić się z Sądem Rejonowym , iż świadek J. Z. w sposób spójny i konsekwentny opisał okoliczności związane z nabyciem przez niego samochodu F. (...) nr rej. (...). W swoich zeznaniach z dnia 18.04.2011r. ( kserokopia protokołu przesłuchania świadka k. 4 ) podawał iż nieznany mu D. A. zaproponował mu kupno samochodu, następnie przyjechał sam i podpisał sporządzona umowę. We wcześniejszych zeznaniach z dnia 22.08.2006r. ( kserokopia protokołu przesłuchania świadka k.27 ) twierdził , że w ogóle nie zna osoby o nazwisku D. A.. Będąc przesłuchiwany w dniu 16.05.2011r. ( kserokopia protokołu przesłuchania świadka k.38 ), zaś zeznał, że w sprawie kupna samochodu kontaktował się z nim inny mężczyzna, który przedstawił się jako S. i mówił, że jest bratem D. A.. Po uzgodnieniu warunków transakcji przyjechał on razem z D. A. i wtedy doszło do przekazania pieniędzy i podpisania umowy, którą podpisał D. A. . Po sporządzeniu przez biegłego z zakresu badań pisma ręcznego opinii w niniejszej sprawie J. Z. był przesłuchiwany kolejny raz w dniu 27.10.2011r. (kserokopia protokołu przesłuchania świadka k. 66 ). Zeznał wtedy, że całą transakcje przeprowadzał brat D. A., który posługiwał się nazwiskiem S.. Po sporządzeniu umowy miał on ją zawieźć do swojego brata w celu jej podpisania. W trakcie konfrontacji z D. A. w dniu 07.12.2011r. zaś zeznał ( kserokopia protokołu konfrontacji k.70 ), że transakcję kupna samochodu przeprowadzał z dwoma mężczyznami i nie pamięta czy jednym z nich był D. A.. Zatem nie sposób zgodzić się z sądem orzekającym, ze rozbieżności w zeznaniach J. Z. dotyczą innych okoliczności nie związanych z zawarciem umowy kupna sprzedaży samochodu marki F. (...).

Dokonana zatem ocena zeznań świadka J. Z. i przydanie mu waloru wiarygodności jest tym bardziej zaskakująca, że w dalszej części pisemnego uzasadnienia Sąd I instancji ocenił jako spójne i konsekwentne a co za tym idzie wiarygodne zeznania świadka D. A. . Świadek ten zaś zeznał, że J. Z. od początku wiedział z kim uzgadnia kwestię kupna przedmiotowego samochodu, od początku również wiedział, że samochód ten był przedmiotem przestępstwa oszustwa.

Reasumując stwierdzić należy, że powyższe uchybienia spowodowały, iż sąd I instancji dokonał ustaleń, które na obecnym etapie nie wytrzymują krytyki choćby tak powierzchownej jak ta dokonana przez skarżącego jego apelacji , jak i piśmie z dnia 02.11.2012r. ( k.190-191 ) konkretyzującym jej zarzuty.

Kolejnym uchybieniem procesowym, którego nie ustrzegł się Sąd Rejonowy był sposób, w jaki zostało przeprowadzone postępowanie dowodowe przed sądem w niniejszej sprawie. Oczywistą rzeczą jest, że z uwagi na ziszczenie się wymogów formalnych z art.479§1k.p.k. i art.480k.p.k. – prawidłowe wezwanie oskarżonego i brak usprawiedliwienia nieobecności. – sąd I instancji był uprawniony do przeprowadzenia postępowania bez udziału oskarżonego i wydania wyroku zaocznego. Z treści przepisu art.479§1k.p.k. nie wynika jednak, że w takiej sytuacji sąd może w ogóle nie przeprowadzać postępowania dowodowego, a taka faktycznie sytuacja zaistniała w niniejszej sprawie. Sąd I instancji procedując w niniejszej sprawie pozbawił się możliwości oceny zeznań przesłuchanych w sprawie świadków. W szczególności J. Z. i D. A. ( w sytuacji, gdyby ten zdecydował się zeznawać ).

Należy bowiem podkreślić, iż zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów sędzia ocenia znaczenie, moc i wiarygodność dowodów jedynie na podstawie własnego wewnętrznego przekonania. Przekonanie sędziego kształtuje jego świadomość prawna i doświadczenie życiowe. Realizację tej zasady umożliwia mu czerpanie wiadomości o faktach z pierwszego źródła, dającego największe szanse na dojście do prawdy. Ocena dowodu z zeznań świadka jest wypadkową zarówno oceny treści wypowiedzi danej osoby – jej poziomu umysłowego, cech charakteru, stanu emocjonalnego podczas przesłuchania itp. Bezpośredni kontakt z osobą przesłuchiwaną ma więc istotne znaczenie dla prawidłowej oceny wiarygodności tego dowodu. (tak SN: w wyroku z dnia 22 listopada 1979 r., sygn. akt I KR 90/9 oraz z dnia 24 listopada 1975 r., sygn. akt II KR 254/75). Odstąpienie od bezpośredniego przesłuchania świadka na rozprawie może nastąpić jedynie w określonych przypadkach i jest ściśle reglamentowane przepisami Kodeksu postępowania karnego. Sąd Rejonowy uznał za ujawnione bez odczytywania zeznania wskazanych w akcie oskarżenia świadków na podstawie art. 393 § 1 k.p.k. zgodnie z wnioskiem oskarżyciela publicznego. Jednakże stosownie do art. 394 § 1 i 2 k.p.k. Mimo, iż oskarżyciel wnosił o wezwanie tych osób na rozprawę i bezpośrednie przesłuchanie ich przed sądem. Art.333§2k.p.k. stanowi, iż prokurator może wnieść o zaniechanie wezwania i odczytanie na rozprawie zeznań świadków przebywających za granicą lub mających stwierdzić okoliczności, którym oskarżony w swoich wyjaśnieniach nie zaprzeczył, a okoliczności te nie są tak doniosłe, aby konieczne było bezpośrednie przesłuchanie świadków na rozprawie. Oskarżyciel publiczny zatem może domagać się zaniechania wezwania i odczytania zeznań świadka tylko i wyłącznie, gdy zachodzą okoliczności wskazane w tymże przepisie. Podkreślenia wymaga, ze cytowane wyżej przepisy mają również zastosowanie w postępowaniu uproszczonym ( art.468k.p.k. ). Powyżej wskazane okoliczności przedstawione w zeznaniach świadków D. A. i J. Z., a którym zaprzecza w swoich wyjaśnieniach oskarżony R. A. z całą pewnością nie uprawniały sądu do zaniechania przeprowadzenia dowodu z ich zeznań w taki sposób jak uczynił to sąd na rozprawie w dniu 25.07.2012r.

Nieusprawiedliwiona nieobecność oskarżonego na rozprawie głównej a w konsekwencji prowadzenie sprawy bez jego udziału nie zwalniało sądu orzekającego z obowiązku wynikającego z zasady obiektywizmu wyrażonej w art.4k.p.k., tj. uwzględniania wszelkich okoliczności sprawy i to zarówno tych, które przemawiają na niekorzyść, jak i na korzyść oskarżonego.

Powyższe uchybienia spowodowały sytuację , że nie zostały wyjaśnione wszystkie istotne okoliczności zdarzenia, tj. w jakich okolicznościach została sporządzona umowa kupna sprzedaży samochodu marki F. (...) nr rej. (...) w dniu 08 maja 2006r. . W szczególności w zakresie roli J. Z. w tym zdarzeniu, jego świadomości i wiedzy co do podejmowanych przez braci A. zachowań związanych ze sprzedażą przedmiotowego samochodu marki F. (...). Mimo jednobrzmiącej opinii biegłego z zakresu badania pisma ręcznego co do tego, iż to oskarżony nakreślił zapis A. na spornej umowie nie została także wyjaśniona w sposób należyty rola samego oskarżonego w tym zdarzeniu – czy oskarżony działał sam z własnej inicjatywy, czy też z innymi osobami wreszcie czy posiadając stosowne upoważnienie działał on w imieniu i na rzecz swojego brata D.. Bez wątpienia okoliczność ta ma wpływ na ogólną ocenę zachowania samego oskarżonego R. A. pod kątem stawianego mu zarzutu popełnienia występku z art.270§1k.k. Ma także wpływ zarówno na jego okoliczności przedmiotowe, jak i podmiotowe, w tym stopień zawinienia oskarżonego i w konsekwencji również stopień społecznej szkodliwości czynu. Tym bardziej, że w przepisie art.270§2ak.k. przewidziana jest uprzywilejowana forma przestępstwa materialnego fałszerstwa dokumentu – wypadek mniejszej wagi.

Mając powyższe na uwadze w ocenie Sądu Odwoławczego postępowanie pierwszo instancyjne zostało dotknięte tyloma uchybieniami, że niemożliwe jest wydanie wyroku reformatoryjnego, dlatego też zaskarżony wyrok należało uchylić, a sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Jeleniej Górze.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy będzie miał na względzie poczynione wyżej uwagi. Przeprowadzi postępowanie dowodowe zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Prawidłowo przesłucha świadków J. Z. oraz D. A. ( po uprzednim pouczeniu go o przysługującym mu prawie do odmowy składania zeznań ). Po przeprowadzeniu postępowania zebrane w sprawie dowody podda wnikliwej i całościowej ocenie odpowiadającej kryteriom z art.7k.p.k. w sytuacji, gdy dojdzie do sporządzenia pisemnego uzasadnienia sporządzi je w sposób zgodny z wymogami z art.424§1k.p.k.

Wyk. J.K.