Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2014 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSR Monika Rosłan - Karasińska

Protokolant: Agnieszka Wojtyła

po rozpoznaniu w dniu 3 listopada 2014 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy K. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

na skutek odwołania K. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 24 lutego 2014 r. znak (...)

o dodatkowy zasiłek macierzyński, zasiłek rodzicielski

orzeka:

oddala odwołanie.

Sygn. akt VI U 311/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 lutego 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. odmówił K. S. prawa do dodatkowego zasiłku macierzyńskiego za okres od 14 stycznia 2014 roku do 24 lutego 2014 roku oraz zasiłku rodzicielskiego za okres od 25 lutego 2014 roku do 25 sierpnia 2014 roku. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż z posiadanej dokumentacji wynika, że odwołująca otrzymała wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres od 27 sierpnia 2013 roku do 13 stycznia 2014 roku, tj. łącznie 140 dni. Wniosek w sprawie dodatkowego zasiłku macierzyńskiego w wymiarze 6 tygodni wpłynął do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w dniu 29 stycznia 2014 roku, a więc po zakończeniu korzystania z podstawowego zasiłku macierzyńskiego. Wniosek ten nie stanowi zatem podstawy do przedłużenia okresu wypłaty zasiłku macierzyńskiego o dalsze 6 tygodni. Zaś wniosek w sprawie wypłaty zasiłku rodzicielskiego od dnia 25 lutego 2014 roku w wymiarze 26 tygodni wpłynął do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dniu 13 lutego 2014 roku. Ze względu na fakt, iż zasiłek rodzicielski przysługuje bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego zasiłku macierzyńskiego brak jest podstaw prawnych do przyznania prawa do zasiłku rodzicielskiego, gdyż odwołująca nie nabyła uprawnień do dodatkowego zasiłku macierzyńskiego. W związku z powyższym brak jest podstaw do przyznania odwołującej dodatkowego zasiłku macierzyńskiego.

(decyzja ZUS z dnia 24 lutego 2014 lutego – akta rentowe)

K. S. w dniu 24 marca 2014 roku (data nadania) złożyła odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie jej prawa do dodatkowego zasiłku macierzyńskiego za okres od 14 stycznia 2014 roku do 24 lutego 2014 roku oraz od 25 lutego 2014 roku do 25 sierpnia 2014 roku, jednocześnie wnosząc o przyznanie kosztów procesu według norm prawem przepisanych. Uzasadniając swoje stanowisko wskazała, że przepisy kodeksu pracy w ogóle nie dotyczą odwołującej i nie mogą być stosowane. Jedynym warunkiem powstania prawa do zasiłku macierzyńskiego jest urodzenie dziecka w okresie ubezpieczenia społecznego. Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz okres urlopu rodzicielskiego. Zdaniem pełnomocnika odwołującej, jeżeli odwołująca nie wykonuje działalności gospodarczej, co wynika z deklaracji składanych co miesiąc do ZUS z tytułu ubezpieczeń społecznych, zasiłek macierzyński przysługuje jej przez każdy z tych okresów. Żaden przepis nie przewiduje kilku wniosków o zasiłek macierzyński za każdy okres. Żaden przepis nie przewiduje też terminów na złożenie wniosku o zasiłek macierzyński w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą. Przepisy prawa mówią tylko o zasiłku macierzyńskim. Jest to więc jeden zasiłek. W przepisach prawa nie ma bowiem mowy o dodatkowym zasiłku macierzyńskim, ani o zasiłku rodzicielskim. Skoro jest jeden zasiłek, należy przyjąć, iż w celu wypłaty tego zasiłku należy złożyć tylko jeden wniosek. Taki też wniosek złożyła odwołująca.

(odwołanie– k. 1 – 3)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 28 kwietnia 2014 roku wniósł o jego oddalenie. Organ rentowy wskazał, iż K. S., prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą otrzymała wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres 140 dni, tj. od 27 sierpnia 2013 roku do 13 stycznia 2014 roku. W dniu 29 stycznia 2014 roku do organu rentowego wpłynął wniosek o udzielenie dodatkowego 6 tygodniowego urlopu macierzyńskiego, natomiast w dniu 13 lutego 2014 roku wniosek o udzielenie 26 tygodniowego urlopu rodzicielskiego oraz wypłatę za te okresy zasiłku macierzyńskiego, a więc już po zakończeniu podstawowego okresu zasiłku macierzyńskiego. Wniosek ten nie stanowi zatem podstawy do przedłużenia okresu wypłaty zasiłku macierzyńskiego oraz udzielanego po wykorzystanym zasiłku macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego. Zgodnie bowiem z art. 182 ¹ § 3 i art. 182 ^1a § 4 kodeksu pracy dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego udziela się na pisemny wniosek pracownika (osoby prowadzącej działalność gospodarczą), składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu, czego odwołująca nie zrobiła.

(odpowiedź na odwołanie – k. 6-6verte)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. S. jest objęta ubezpieczeniem chorobowym jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą. W dniu 27 sierpnia 2013 roku odwołująca urodziła dziecko i z tego tytułu nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego w okresie od 27 sierpnia 2013 roku do 13 stycznia 2014 roku, za który okres wypłacono jej zasiłek macierzyński.

(dowód: okoliczność bezsporna , a nadto odpis skrócony aktu urodzenia – akta rentowe)

W dniu 28 stycznia 2014 roku odwołująca zgłosiła się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w W. z wnioskiem o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego w terminie od 14 stycznia 2014 roku na okres 6 tygodni.

Okres korzystania z podstawowego zasiłku macierzyńskiego zakończył się z dniem 13 stycznia 2014 roku, tak więc powyższy wniosek został złożony po terminie. Odwołująca we wniosku wyjaśniła przyczyny niezłożenia ww. wniosku w ustawowym terminie wskazując, że opóźnienie w złożeniu wniosku wynikało z przyczyn od niej niezależnych, z ważnych przyczyn rodzinnych i przebywania poza miejscem zamieszkania. W związku z zaistniałą sytuacją odwołująca nie złożyła w ustawowym terminie wniosku.

W dniu 12 lutego 2014 roku odwołująca zgłosiła się do organu rentowego z wnioskiem o udzielenie urlopu macierzyńskiego za okres odpowiadający urlopowi rodzicielskiemu w wymiarze 26 tygodni, tj. od dnia 26 lutego 2014 roku. Odwołująca nie nabyła uprawnień do dodatkowego zasiłku macierzyńskiego w wymiarze 6 tygodni, dlatego nie mogła też nabyć uprawnień do zasiłku rodzicielskiego w wymiarze 26 dni.

(dowód: wniosek o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego – akta rentowe, wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego – akta rentowe, zeznania odwołującej)

Organ rentowy decyzją z dnia 24 lutego 2014 roku, znak: 450500/6002/ZAS/2014, odmówił ubezpieczonej prawa do dodatkowego zasiłku macierzyńskiego za okres od 14 stycznia 2014 roku do 24 lutego 2014 roku oraz zasiłku rodzicielskiego za okres od 25 lutego 2014 roku do 25 sierpnia 2014 roku.

(dowód: decyzja z dnia 24 lutego 2014 roku – akta rentowe)

Powyższy stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz aktach organu rentowego, których wiarygodności żadna ze stron nie kwestionowała. Ponadto, ustalając stan faktyczny Sąd oparł się także częściowo na zeznaniach ubezpieczonej.

Zgromadzone w niniejszej sprawie dowody z dokumentów Sąd ocenił jako w pełni wiarygodne. Na żadnym etapie rozpoznawania sprawy strony postępowania nie zakwestionowały jakiegokolwiek dowodu, nie podniosły jego nieautentyczności lub niezgodności ze stanem rzeczywistym. Były one zatem nie tylko spójne wewnętrznie, ale i korespondowały ze sobą, tworząc logiczną całość, dlatego też stanowiły podstawę ustalonego przez Sąd stanu faktycznego w niniejszej sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawczyni nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010r. nr 77 poz. 512 ze zm.) zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego, albo w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko. Przysługuje on przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy, jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz okres urlopu rodzicielskiego, z zastrzeżeniem ust. 6 (art. 29 ust. 5 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).

Bezspornym w niniejszej sprawie było to, że K. S. w dniu 27 sierpnia 2013 roku, tj. w okresie ubezpieczenia urodziła dziecko, a zatem przysługiwał jej zasiłek macierzyński.

Zgodnie z § 18 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 02 kwietnia 2012 roku w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, wydanym na podstawie art. 59 ust. 15 ustawy zasiłkowej, dowodami stanowiącymi podstawę przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego przysługującego ubezpieczonemu za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego albo dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, w razie gdy zasiłek macierzyński za okres bezpośrednio poprzedzający okres objęty wnioskiem o udzielenie takiego urlopu był pobierany przez tego ubezpieczonego, są:

1) zaświadczenie pracodawcy o okresie udzielonego dodatkowego urlopu macierzyńskiego albo dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz zaświadczenie pracodawcy o okresie i wymiarze czasu pracy wykonywanej w czasie dodatkowego urlopu macierzyńskiego albo dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego - w przypadku pracownika, któremu zasiłek macierzyński jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych;

2) wniosek ubezpieczonego złożony płatnikowi zasiłku macierzyńskiego przed terminem rozpoczęcia korzystania z tego zasiłku za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego albo dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego - w przypadku ubezpieczonego nie będącego pracownikiem.

Z cytowanego § 18 pkt. 2 Rozporządzenia wynika zatem wyraźnie, iż podstawę przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego przysługującego m.in. za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, w przypadku ubezpieczonego nie będącego pracownikiem, stanowi wniosek ubezpieczonego złożony płatnikowi zasiłku macierzyńskiego przed terminem rozpoczęcia korzystania z tego zasiłku za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Niewątpliwie więc, ubezpieczony jest zobligowany do złożenia w organie rentowym nie tyle wniosku o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego lecz wniosku o wypłatę świadczeń za ten okres określony w przepisach prawa pracy. Bezsprzecznie także termin do złożenia wniosku o zasiłek macierzyński za dodatkowy okres urlopu macierzyńskiego istnieje, przy czym nie precyzują go przepisy ustawy zasiłkowej ani przywołanego Rozporządzenia, lecz tylko i wyłącznie przepisy Kodeksu pracy, do którego przedmiotowy przepis odsyła także w przypadku ubezpieczonych nie będących pracownikami.

Wniosek o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego może być złożony w dwóch terminach. Pierwszy z nich określa art. 179 ¹ k.p., zgodnie z którym pracownica, nie później niż 14 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze wynikającym z art. 182 ¹ § 1 k.p., a bezpośrednio po takim urlopie – urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze wynikającym z art. 182 ^1a § 1 k.p. Drugi termin, dotyczący obojga rodziców, wynika z art. 182 ¹ § 3 k.p. Jest on nie krótszy niż 14 dni przed rozpoczęciem dodatkowego urlopu. W zależności od wyboru terminu na złożenie omawianego wniosku zróżnicowana jest wysokość zasiłku macierzyńskiego (art. 31 ustawy zasiłkowej).

Dodatkowy urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo albo w dwóch częściach przypadających bezpośrednio jedna po drugiej – w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności. Dodatkowego urlopu macierzyńskiego udziela się na pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu; pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika (art. 182 ¹ § 1, 2,3 k.p.).

Bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze określonym w art. 182 ¹ § 1 k.p. pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 26 tygodni - niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo nie więcej niż w trzech częściach, z których żadna nie może być krótsza niż 8 tygodni, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej - w wymiarze wielokrotności tygodnia. Z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice dziecka. W takim przypadku łączny wymiar urlopu nie może przekraczać wymiaru określonego w § 1. Urlopu rodzicielskiego udziela się na pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu; pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika (art. 182 ^1a § 1, 2, 3 i 4 k.p.).

K. S. z dniem 13 stycznia 2014 roku zakończyła pobierać zasiłek macierzyński przyznany tytułem urlopu macierzyńskiego, a dopiero w dniu 28 stycznia 2014 roku wystąpiła z wnioskiem o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 6 tygodni. Niewątpliwie wniosek ten został złożony z uchybieniem wymaganego terminu. Nie mógł także zostać złożony w terminie wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego. Jest on bowiem udzielany jedynie bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Skoro odwołująca nie uzyskała prawa do dodatkowego urlopu macierzyńskiego, nie mogła także nabyć uprawnień do urlopu rodzicielskiego.

Oceny tej nie zmienia podnoszona przez wnioskodawczynię okoliczność, iż opóźnienie w złożeniu wniosku wynikało z przyczyn od niej niezależnych, z ważnych przyczyn rodzinnych i przebywania poza miejscem zamieszkania. Przyczyny te nie konwalidują bowiem faktu złożenia przedmiotowego wniosku po terminie. Podkreślenia wymaga, że dodatkowy urlop macierzyński oraz urlop rodzicielski, w odróżnieniu od urlopu macierzyńskiego (który jest obowiązkowy) ma charakter fakultatywny. Wobec tego skorzystanie z tego uprawnienia w całości lub w części, jak i uzyskanie stosownych świadczeń z tego tytułu, wymaga dochowania należytej staranności i dbałości o własne interesy. Wnioskodawczyni nie wykazała się wskazaną dbałością i nie dochowała terminu do złożenia wniosku o sporne nieobligatoryjne świadczenie w podwyższonym wymiarze. Stąd też nie może oczekiwać jego wypłaty za sporny okres.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, podstawą przyznania świadczeń z ubezpieczenia społecznego mogą być tylko przepisy prawa, a nie zasady współżycia społecznego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1998 r. II UKN 379/98). Przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają bowiem charakter ścisły, bezwzględnie obowiązujący - stąd zarówno warunki nabycia prawa do świadczeń, jak też wysokość tychże świadczeń i zasady ich wypłaty są sformalizowane. Wyłącza to możliwość wykładani tych przepisów z uwzględnieniem reguł słuszności. W związku z tym niedopuszczalnym jest więc orzekanie o wypłacie świadczeń w oparciu wyłącznie o przekonanie o trudnej sytuacji życiowej czy finansowej strony. Okoliczność powoływania się na ważne przyczyny rodzinne (bliżej niesprecyzowane), a także fakt przebywania poza miejscem zamieszkania, pozostaje więc bez wpływu na wynik rozstrzygnięcia w rozpoznawanej sprawie. Podkreślić w tym miejscu trzeba, że wskazany w przepisach Kodeksu pracy termin na złożenie wniosku o dodatkowy urlop macierzyński oraz urlop rodzicielski jest terminem minimalnym. Ponadto wniosek o przyznanie dodatkowego zasiłku macierzyńskiego, a także zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający urlopowi rodzicielskiemu powódka mogła złożyć z dużym wyprzedzeniem, czego jednak nie uczyniła.

Przepisy Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia dowodów, stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wyraźnie stanowią, że stosowny wniosek powinien być złożony płatnikowi zasiłku macierzyńskiego przed terminem korzystania z tego zasiłku. Ustawa nie przewiduje w tym zakresie żadnych wyjątków, nie zawiera również odesłania do odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Termin ten nie podlega więc przywróceniu, jak również nie może być przesunięty. Tym samym przekroczenie terminu do złożenia wniosku o wskazane świadczenia przez ubezpieczoną nie może być uznane za prawnie obojętne.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd orzekł jak w sentencji wyroku i odwołanie oddalił.

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować;

2.  Doręczyć odpis wyroku wraz z pisemnym uzasadnieniem pełnomocnikowi odwołującej się.

03/12/2014 r.

(...)

(...)

(...)

(...)