Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 sierpnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR (del.) Paweł Duda

Protokolant: sekretarz sądowy Arkadiusz Połaniecki

po rozpoznaniu w dniu 14 sierpnia 2015 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą
w (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...) w W.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

I.  zobowiązuje Skarb Państwa – (...)
(...) do złożenia (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
z siedzibą w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. oświadczenia woli o zawarciu umowy zaprojektowania i wykonania rozbudowy Miejsc Poboru Opłat na płatnym odcinku autostrady (...) W.-S. w zakresie robót budowlano-montażowych
i infrastruktury do poboru opłat o następującej treści:

„AKT UMOWY

Zaprojektowanie i wykonanie rozbudowy Miejsc Poboru Opłat na płatnym odcinku autostrady (...) W. – S. w zakresie robót budowlano-montażowych i infrastruktury do poboru opłat

Niniejsza Umowa została zawarta pomiędzy:

Skarbem Państwa – (...)
z siedzibą ul. (...), (...)-(...) W. (zwanym dalej „Zamawiającym”)
z jednej strony,

a

1.  (...) Sp. z o.o. i

2.  (...) Sp. z o.o.,

(zwanymi dalej “Wykonawcą”).

Na podstawie przeprowadzonej procedury udzielenia zamówienia publicznego
w trybie przetargu nieograniczonego została zawarta Umowa o następującej treści:

§ 1

1.  Zamawiający powierza a Wykonawca zobowiązuje się do zaprojektowania
i wykonania rozbudowy Miejsc Poboru Opłat na płatnym odcinku autostrady (...) W. – S. w zakresie robót budowlano-montażowych
i infrastruktury do poboru opłat.

§ 2

1.  Słowa i wyrażenia użyte w tej Umowie mają takie samo znaczenie, jakie przypisano im odpowiednio w Warunkach Kontraktu dołączonych do Umowy.

2.  Szczegółowy zakres Umowy przedstawiają następujące dokumenty, które będą uważane oraz odczytywane i interpretowane jako część niniejszej Umowy,
w następującej kolejności:

(a)  Niniejszy Akt Umowy wraz z załącznikiem Nr(...) – Gwarancją Jakości

(b)  Warunki Szczególne Kontraktu (część II)

(c)  Warunki Ogólne Kontraktu (część I)

(d)  Program F.-Użytkowy wraz z załącznikami

(e)  Oferta Wykonawcy

(f)  Wykaz Płatności.

3.  Wszelkie uzupełnienia i wyjaśnienia do powyższych dokumentów powinny być odczytywane i interpretowane w takiej samej kolejności i łącznie
z dokumentami, których dotyczą.

4.  Wszystkie dokumenty wymienione powyżej w podpunktach od (a) do (f) łącznie określane są jako Kontrakt.

§ 3

1.  Prace projektowe i roboty budowlane zostaną ukończone w ustalonym Czasie na Ukończenie, w ciągu 21 miesięcy od daty zawarcia Umowy.

2.  W przypadku wystąpienia okoliczności niezależnych od Wykonawcy skutkujących niemożnością dotrzymania terminu określonego w ust. 1, termin ten może ulec przedłużeniu o czas niezbędny do wykonania przedmiotu umowy zgodnie z Kontraktem.

§ 4

1.  Wykonawca niniejszym zobowiązuje się sporządzić Dokumenty Wykonawcy zdefiniowane w Subklauzuli 1.1.6.1 Warunków Kontraktu, wykonać
i ukończyć Roboty oraz usunąć wszystkie wady i dotrzymać warunków gwarancji jakości, w pełnej zgodności z postanowieniami Umowy, w zamian za co Zamawiający zobowiązuje się zapłacić Wykonawcy Cenę Kontraktową według postanowień Klauzuli 14 Warunków Kontraktu.

2.  Zaakceptowana Kwota Kontraktowa, zgodnie z ofertą Wykonawcy, wynosi: netto 64.750.905 PLN (słownie: sześćdziesiąt cztery miliony siedemset pięćdziesiąt tysięcy dziewięćset pięć złotych) plus 23% podatek VAT 14.892.708,15 PLN (czternaście milionów osiemset dziewięćdziesiąt dwa tysiące siedemset osiem złotych piętnaście groszy), co łącznie stanowi Zaakceptowaną Kwotę Kontraktową brutto 79.643.613,15 PLN (słownie: siedemdziesiąt dziewięć milionów sześćset czterdzieści trzy tysiące sześćset trzynaście złotych piętnaście groszy).

3.  Maksymalna Wartość Zobowiązania wynosi 107% kwoty brutto podanej w ust. 2, co stanowi 85.218.666,07 PLN (osiemdziesiąt pięć milionów dwieście osiemnaście tysięcy sześćset sześćdziesiąt sześć złotych siedem groszy).

4.  W przypadku, gdyby Cena Kontraktowa miała przekroczyć kwotę Maksymalnej Wartości Zobowiązania, Strony mogą dokonać zmiany tej kwoty w drodze Aneksu do Umowy.

5.  Należności z tytułu faktur będą płatne przez Zamawiającego przelewem na konto Wykonawcy wskazane w fakturze.

6.  Zamawiający jest zobowiązany zapłacić fakturę VAT w terminie 30 dni licząc od daty otrzymania prawidłowo wystawionej faktury VAT. Datą zapłaty jest dzień obciążenia rachunku Zamawiającego.

7.  W przypadku zmiany przez władzę ustawodawczą procentowej stawki podatku VAT, Zaakceptowana Kwota Kontraktowa brutto zostanie Aneksem do niniejszej umowy odpowiednio dostosowana. W takiej sytuacji Maksymalna Wartość Zobowiązania nie podlega zmianom.

§ 5

1.  Ustala się zabezpieczenie należytego wykonania Umowy w wysokości (...) wynagrodzenia brutto, o którym mowa w § 4 ust. 2 tj. kwotę (...) PLN (słownie:(...)

2.  Przed podpisaniem Umowy Wykonawca wniósł ustaloną w ust. 1 kwotę zabezpieczenia należytego wykonania w formie gwarancji bankowej.

3.  Zabezpieczenie należytego wykonania umowy będzie zwrócone Wykonawcy zgodnie z postanowieniami Subklauzuli 4.2 Warunków Kontraktu.

§ 6

1.  Zamawiający jako administrator danych w rozumieniu art. 7 pkt. 4 ustawy
z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) – dalej Ustawa powierza Wykonawcy przetwarzanie danych osobowych w trybie art. 31 Ustawy, w zakresie niezbędnym do wykonania Umowy.

2.  Wykonawca zobowiązuje się do przetwarzania danych osobowych zgodnie
z przepisami Ustawy i wyłącznie w celu realizacji Umowy.

3.  Wykonawca może przetwarzać jedynie takie kategorie danych osobowych
w zakresie zawartym w zarejestrowanych w GIODO zbiorach, które są niezbędne do realizacji Umowy.

4.  Niniejszym Zamawiający udziela Wykonawcy oraz personelowi Wykonawcy upoważnienia do przetwarzania danych osobowych w zakresie niezbędnym do realizacji Umowy.

5.  Wykonawca nie może, bez pisemnej zgody Zamawiającego dokonywać dalszego powierzenia przetwarzania danych osobowych podmiotom trzecim (podpowierzenie). Wykonawca za działania i zaniechania podmiotów trzecich, którym powierzył dalsze przetwarzanie danych osobowych odpowiada jak za własne.

6.  Wykonawca zobowiązuje się trwale usunąć wszelkie powierzone dane osobowe w tym skutecznie usunąć je z nośników elektronicznych niezwłocznie po zaprzestaniu obowiązywania Umowy.

7.  W przypadku naruszenia przez Wykonawcę przepisów Ustawy, w zakresie przetwarzania danych osobowych, w następstwie czego Zamawiający – jako administrator danych osobowych zostanie zobowiązany na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu do wypłaty odszkodowania lub zostanie ukarany na podstawie przepisów Ustawy karą grzywny, Wykonawca zobowiązuje się pokryć w całości poniesione z tego tytułu przez Zamawiającego szkody.

§ 7

1.  W sprawach nieuregulowanych niniejszą Umową stosuje się przepisy prawa polskiego, w szczególności Kodeksu cywilnego, Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane i Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych.

2.  Wszelkie zmiany i uzupełnienia postanowień niniejszej Umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności wyłącznie w formie aneksu podpisanego przez Zamawiającego i Wykonawcę. Nie stanowi zmiany Kontraktu, poza innymi przypadkami określonymi w Kontrakcie:

1)  zmiana osób przy pomocy, których Wykonawca wykonuje przedmiot Umowy, o ile zmiana ta następuje na zasadach określonych w Kontrakcie;

2)  zmiana danych związanych z obsługą administracyjno-organizacyjną Umowy (np. zmiana nr rachunku bankowego);

3)  zmiana danych teleadresowych i rejestrowych.

3.  Umowa wchodzi w życie w dniu podpisania Umowy przez ostatnią ze stron.

4.  Niniejsza Umowa została sporządzona w 4 egzemplarzach, z których 3 egzemplarze otrzymuje Zamawiający a 1 egzemplarz Wykonawca.”;

II.  zasądza od Skarbu Państwa – (...) na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą
w P. i na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. kwoty po 53.617 (pięćdziesiąt trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygn. akt XXV C 479/15

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 14 sierpnia 2015 r.

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P.
i (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. pozwem z dnia 24 marca 2015 r. wnieśli – na podstawie art. 94 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia
29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (zwanej dalej „p.z.p.”) w zw. z art. 64 k.c. w zw. z art. 14 p.z.p. oraz art. 70 ^{( 3)} § 2 i 3 k.c. w zw. z art. 64 k.c. w zw. z art. 14 p.z.p. –
o stwierdzenie obowiązku Skarbu Państwa –(...)
(...) do złożenia powodom oświadczenia woli o zawarciu umowy zaprojektowania
i wykonania rozbudowy Miejsc Poboru Opłat na płatnym odcinku autostrady (...) W. – S. w zakresie robót budowlano-montażowych i infrastruktury do poboru opłat, poprzez wydanie orzeczenia zastępującego oświadczenie woli pozwanego, o treści wskazanej szczegółowo w pozwie.

W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, że pozwany wszczął postępowanie
o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego na zaprojektowanie i wykonanie rozbudowy Miejsc Poboru Opłat na płatnym odcinku autostrady (...) W. – S. w zakresie robót budowlano-montażowych i infrastruktury do poboru opłat. Pozwany wybrał ofertę powodów a następnie zaprosił ich na podpisanie umowy. Nieoczekiwanie jednak pozwany postanowił wstrzymać się od czynności podpisania umowy a później poinformował powodów o unieważnieniu postępowania przetargowego na podstawie art. 93 ust. 1 pkt. 6 p.z.p. W postępowaniach prowadzonych przed Krajową Izbą Odwoławczą oraz przed Sądem Okręgowym w Warszawie zapadły rozstrzygnięcia potwierdzające, że pozwany nie miał prawa unieważnić postępowania przetargowego. Mimo tego pozwany uchyla się od zawarcia umowy z powodami. Powodom przysługuje roszczenie o zawarcie umowy, które może być dochodzone w trybie art. 64 k.c.

W odpowiedzi na pozew Skarb Państwa – (...)
(...) wniósł o oddalenie powództwa.

Na uzasadnienie pozwany podał, że z uwagi na zmianę założeń dotyczących systemu poboru opłat za przejazdy drogami publicznymi zawarcie umowy z powodami będzie działaniem niezgodnym z interesem publicznym, stanowiącym niegospodarne wydatkowanie środków publicznych. Na podstawie decyzji Wicepremiera – Ministra Infrastruktury
i Rozwoju z dnia 22 kwietnia 2014 r. o rozpoczęciu prac mających na celu przygotowanie
i wdrożenie koncepcji bezbramkowego poboru opłat od pojazdów lekkich zostały rozpoczęte działania mające na celu wprowadzenie realnych zmian w zakresie systemu poboru opłat, które mają na celu usprawnienie tego systemu. Nowy system będzie korzystniejszy dla wszystkich użytkowników dróg, jak i dla stanu finansów publicznych. Decyzja Ministra właściwego do spraw transportu wywarła przesądzający wpływ na wykonanie przez zamawiającego zamierzonych planów i miała charakter zewnętrzny w stosunku do zamawiającego. Decyzja ta została wydana przez organ władzy państwowej działający
w sferze imperium. Skutki przedmiotowej decyzji wywierają wpływ nie tylko wobec podmiotu zamawiającego, ale także wobec potencjalnego wykonawcy zamówienia. Nawet jeśli zgodnie z żądaniem powodów między nimi a pozwanym zostanie zawarta umowa na realizację inwestycji, umowa ta nie będzie mogła być realizowana. Jej postanowienia stoją bowiem w sprzeczności z rozpoczętymi już działaniami mającymi na celu wdrożenie nowego systemu poboru opłat, zatwierdzonymi przez właściwe organy administracji publicznej. Za oddaleniem powództwa przemawiają także zasady gospodarowania finansami publicznymi, wyrażone w art. 44 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Skarb Państwa – (...) w dniu 25 lipca 2013 r. ogłosił w trybie zamówienia publicznego przetarg nieograniczony na „Zaprojektowanie i wykonanie rozbudowy Miejsc Poboru Opłat na płatnym odcinku Autostrady (...) W. – S. w zakresie robót budowlano-montażowych
i infrastruktury do poboru opłat” (zwanego dalej również „Zamówieniem”). ( ogłoszenie
o zamówieniu z dnia 25.07.2013 r. wraz z załącznikami – k. 38-49v.).

Przedmiot zamówienia został szczegółowo określony w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia. W ramach prowadzonego postępowania przetargowego Zamawiający udzielał odpowiedzi na pytania, wyjaśniając treść SIWZ. Dokonał również sześciu zmian treści SIWZ. Zmianą nr 5 do treści SIWZ Zamawiający m.in. przedłużył termin składania ofert do dnia 25 października 2013 r. Zgodnie z treścią punktu 13 zmiany
nr 5 Zamawiający do Tomu II SIWZ dodał rozdział 1 – Formularz umowy, stanowiący załącznik do zmiany nr 5.Formularz umowy, po modyfikacji jego § 3 dokonanego zmianą
nr 6 treści SIWZ, brzmiał następująco:

„AKT UMOWY

Zaprojektowanie i wykonanie rozbudowy Miejsc Poboru Opłat na płatnym odcinku autostrady (...) W. – S. w zakresie robót budowlano-montażowych
i infrastruktury do poboru opłat

Niniejsza Umowa została zawarta w dniu …… r. pomiędzy:

Skarbem Państwa – (...)
z siedzibą ul. (...), (...)-(...) W.

reprezentowanym przez:

1.  ………….

2.  ………….

(zwanym dalej „Zamawiającym”) z jednej strony,

a

…………….

reprezentowanym przez:

1.  …………

(zwanymi dalej „Wykonawcą”).

Na podstawie przeprowadzonej procedury udzielenia zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego została zawarta Umowa o następującej treści:

§ 1

1.  Zamawiający powierza a Wykonawca zobowiązuje się do zaprojektowania
i wykonania rozbudowy Miejsc Poboru Opłat na płatnym odcinku autostrady (...) W. – S. w zakresie robót budowlano-montażowych i infrastruktury do poboru opłat.

§ 2

5.  Słowa i wyrażenia użyte w tej Umowie mają takie samo znaczenie, jakie przypisano im odpowiednio w Warunkach Kontraktu dołączonych do Umowy.

6.  Szczegółowy zakres Umowy przedstawiają następujące dokumenty, które będą uważane oraz odczytywane i interpretowane jako część niniejszej Umowy,
w następującej kolejności:

(g)  Niniejszy Akt Umowy wraz z załącznikiem Nr 1 – Gwarancją Jakości

(h)  Warunki Szczególne Kontraktu (część II)

(i)  Warunki Ogólne Kontraktu (część I)

(j)  Program F.-Użytkowy wraz z załącznikami

(k)  Oferta Wykonawcy

(l)  Wykaz Płatności.

3. Wszelkie uzupełnienia i wyjaśnienia do powyższych dokumentów powinny być odczytywane i interpretowane w takiej samej kolejności i łącznie z dokumentami, których dotyczą.

4. Wszystkie dokumenty wymienione powyżej w podpunktach od (a) do (f) łącznie określane są jako Kontrakt.

§ 3

3.  Prace projektowe i roboty budowlane zostaną ukończone w ustalonym Czasie na Ukończenie, w ciągu 21 miesięcy od daty zawarcia Umowy.

4.  W przypadku wystąpienia okoliczności niezależnych od Wykonawcy skutkujących niemożnością dotrzymania terminu określonego w ust. 1, termin ten może ulec przedłużeniu o czas niezbędny do wykonania przedmiotu umowy zgodnie
z Kontraktem.

§ 4

8.  Wykonawca niniejszym zobowiązuje się sporządzić Dokumenty Wykonawcy zdefiniowane w Subklauzuli 1.1.6.1 Warunków Kontraktu, wykonać
i ukończyć Roboty oraz usunąć wszystkie wady i dotrzymać warunków gwarancji jakości, w pełnej zgodności z postanowieniami Umowy, w zamian za co Zamawiający zobowiązuje się zapłacić Wykonawcy Cenę Kontraktową według postanowień Klauzuli 14 Warunków Kontraktu.

9.  Zaakceptowana Kwota Kontraktowa, zgodnie z ofertą Wykonawcy, wynosi: netto …….. PLN (słownie: ………….) plus ….% podatek VAT ….. PLN (słownie ……..), co łącznie stanowi Zaakceptowaną Kwotę Kontraktową brutto …… PLN (słownie: ………..).

10.  Maksymalna Wartość Zobowiązania wynosi 107% kwoty brutto podanej w ust. 2, co stanowi …….. PLN (słownie: ………).

11.  W przypadku, gdyby Cena Kontraktowa miała przekroczyć kwotę Maksymalnej Wartości Zobowiązania, Strony mogą dokonać zmiany tej kwoty w drodze Aneksu do Umowy.

12.  Należności z tytułu faktur będą płatne przez Zamawiającego przelewem na konto Wykonawcy wskazane w fakturze.

13.  Zamawiający jest zobowiązany zapłacić fakturę VAT w terminie 30 dni licząc od daty otrzymania prawidłowo wystawionej faktury VAT. Datą zapłaty jest dzień obciążenia rachunku Zamawiającego.

14.  W przypadku zmiany przez władzę ustawodawczą procentowej stawki podatku VAT, Zaakceptowana Kwota Kontraktowa brutto zostanie Aneksem do niniejszej umowy odpowiednio dostosowana. W takiej sytuacji Maksymalna Wartość Zobowiązania nie podlega zmianom.

§ 5

4.  Ustala się zabezpieczenie należytego wykonania Umowy w wysokości 10% wynagrodzenia brutto, o którym mowa w § 4 ust. 2 tj. kwotę ….. (słownie złotych: ……..).

5.  Przed podpisaniem Umowy Wykonawca wniósł ustaloną w ust. 1 kwotę zabezpieczenia należytego wykonania w formie …..

6.  Zabezpieczenie należytego wykonania umowy będzie zwrócone Wykonawcy zgodnie z postanowieniami Subklauzuli 4.2 Warunków Kontraktu.

§ 6

8.  Zamawiający jako administrator danych w rozumieniu art. 7 pkt. 4 ustawy
z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) – dalej Ustawa powierza Wykonawcy przetwarzanie danych osobowych w trybie art. 31 Ustawy, w zakresie niezbędnym do wykonania Umowy.

9.  Wykonawca zobowiązuje się do przetwarzania danych osobowych zgodnie
z przepisami Ustawy i wyłącznie w celu realizacji Umowy.

10.  Wykonawca może przetwarzać jedynie takie kategorie danych osobowych
w zakresie zawartym w zarejestrowanych w GIODO zbiorach, które są niezbędne do realizacji Umowy.

11.  Niniejszym Zamawiający udziela Wykonawcy oraz personelowi Wykonawcy upoważnienia do przetwarzania danych osobowych w zakresie niezbędnym do realizacji Umowy.

12.  Wykonawca nie może, bez pisemnej zgody Zamawiającego dokonywać dalszego powierzenia przetwarzania danych osobowych podmiotom trzecim (podpowierzenie). Wykonawca za działania i zaniechania podmiotów trzecich, którym powierzył dalsze przetwarzanie danych osobowych odpowiada jak za własne.

13.  Wykonawca zobowiązuje się trwale usunąć wszelkie powierzone dane osobowe
w tym skutecznie usunąć je z nośników elektronicznych niezwłocznie po zaprzestaniu obowiązywania Umowy.

14.  W przypadku naruszenia przez Wykonawcę przepisów Ustawy, w zakresie przetwarzania danych osobowych, w następstwie czego Zamawiający – jako administrator danych osobowych zostanie zobowiązany na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu do wypłaty odszkodowania lub zostanie ukarany na podstawie przepisów Ustawy karą grzywny, Wykonawca zobowiązuje się pokryć w całości poniesione z tego tytułu przez Zamawiającego szkody.

§ 7

5.  W sprawach nieuregulowanych niniejszą Umową stosuje się przepisy prawa polskiego, w szczególności Kodeksu cywilnego, Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane i Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych.

6.  Wszelkie zmiany i uzupełnienia postanowień niniejszej Umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności wyłącznie w formie aneksu podpisanego przez Zamawiającego i Wykonawcę. Nie stanowi zmiany Kontraktu, poza innymi przypadkami określonymi w Kontrakcie:

4)  zmiana osób przy pomocy, których Wykonawca wykonuje przedmiot Umowy, o ile zmiana ta następuje na zasadach określonych w Kontrakcie;

5)  zmiana danych związanych z obsługą administracyjno-organizacyjną Umowy (np. zmiana nr rachunku bankowego);

6)  zmiana danych teleadresowych i rejestrowych.

7.  Umowa wchodzi w życie w dniu podpisania Umowy przez ostatnią ze stron.

8.  Niniejsza Umowa została sporządzona w 4 egzemplarzach, z których 3 egzemplarze otrzymuje Zamawiający a 1 egzemplarz Wykonawca.”

( Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia – k. 252-370, zmiany nr od 1 do 6 do treści SIWZ – k. 371-402v., formularz umowy – k. 399-400v.).

W dniu 24 października 2013 r. (...) Sp. z o.o. i (...)
Sp. z o.o. zawarły umowę konsorcjum, na podstawie której stworzyły konsorcjum do celów udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, prowadzonego przez Skarb Państwa reprezentowany przez (...),
na wykonanie robót pod nazwą: „Zaprojektowanie i wykonanie rozbudowy Miejsc Poboru Opłat na płatnym odcinku autostrady (...) W. – S. w zakresie robót budowlano-montażowych i infrastruktury do poboru opłat” oraz, w przypadku wygrania tego przetargu, do zawarcia z Zamawiającym umowy dotyczącej kontraktu i do wykonania takiej umowy wspólnie. ( umowa konsorcjum z dnia 24.10.2013 r. wraz z załącznikami k. 50-63).

W dniu 25 października 2013 r. (...) Sp. z o.o. i (...)
Sp. z o.o. złożyły ofertę na wykonanie przedmiotu Zamówienia zgodnie ze Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia za cenę 79.643.613,15 zł brutto. ( oferta powodowych spółek wraz z załącznikami – k. 64-137).

Pismem z dnia 17 lutego 2014 r. (...) poinformował powodowe spółki na podstawie art. 92 ust. 1 p.z.p., że w przedmiotowym postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego jako najkorzystniejsza została wybrana oferta złożona przez konsorcjum (...) Sp. z o.o. i (...)
Sp. z o.o.( pismo (...) z dnia 17.02.2014 r. – k. 138-139).

Pismem z dnia 25 marca 2014 r. spółki (...) oświadczyły Zamawiającemu, że przedłużają terminu związania ofertą do dnia
30 kwietnia 2014 r. Do pisma dołączono przetargową gwarancję bankową na przedłużony okres związania ofertą. ( pismo powodów z dnia 25.03.2014 r. wraz z kopią nr 2 do gwarancji przetargowej – k. 140-141).

Pismem z dnia 26 marca 2014 r. (...) zaprosił powodowe spółki do podpisania umowy w przedmiotowym postępowaniu
i wyznaczył termin podpisania umowy na dzień 4 kwietnia 2014 r. ( pismo (...) z dnia 26.03.2014 r.­ – k. 142).

Kolejnym pismem z dnia 2 kwietnia 2014 r. (...)
(...) poinformował powodów, że podpisanie umowy dla w/w zamówienia publicznego zostaje wstrzymane. ( pismo (...) z dnia 02.04.2014 r. – k. 143).

Powodowe spółki pismami z dnia 3 kwietnia 2014 r. i 14 kwietnia 2014 r. zwróciły się do pozwanego z prośbą o wyjaśnienie przyczyn decyzji o wstrzymaniu podpisania umowy.
W związku z brakiem wyjaśnień, kolejnym pismem z dnia 25 kwietnia 2014 r. powodowie złożyli pozwanemu kolejne oświadczenie o przedłużeniu terminu związania ofertą do dnia 31.05.2014 r. i przedstawili przedłużenie obowiązywania bankowej gwarancji przetargowej. ( pisma powodów z 03.04.2014 r. – k. 144, z dnia 14.04.2014 r. – k. 146 i z dnia 25.04.2014 r. wraz ze zmianą gwarancji przetargowej – k. 147-148v.).

Pismem z dnia 9 maja 2014 r. (...) poinformował wykonawców uczestniczących w postępowaniu o udzielenie przedmiotowego zamówienia publicznego, że postępowanie przetargowe zostało unieważnione na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 6 p.z.p. z uwagi na wystąpienie istotnych okoliczności powodujących,
że dalsze prowadzenie postępowania oraz wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym, czego nie można było wcześniej przewidzieć. Wskazał, że podstawą decyzji
o unieważnieniu przetargu było podjęcie przez Wiceprezesa Rady Ministrów w dniu
22 kwietnia 2014 r. decyzji o rozpoczęciu prac mających na celu przygotowanie oraz wdrożenie koncepcji bezbramkowego poboru opłat od pojazdów lekkich ( (...)). W związku z tym zamawiający był zobowiązany do wstrzymania planowanej rozbudowy infrastruktury do manualnego poboru opłat na odcinku (...) W. – S.. ( pismo (...) z dnia 09.05.2014 r. – k. 152-154v., notatka służbowa dotycząca możliwości wprowadzenia opłaty elektronicznej od pojazdów lekkich z załącznikiem – k. 442-443).

W dniu 19 maja 2014 r. wykonawcy (...) Sp. z o.o. i (...) Sp. z o.o. wnieśli do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w W. na podstawie art. 180 ust. 1 p.z.p. odwołanie od czynności Zamawiającego z dnia 9 maja 2014 r. polegającej na unieważnieniu przedmiotowego postępowania oraz zaniechaniu zawarcia umowy
z odwołującym, wnosząc o nakazanie zamawiającemu unieważnienia czynności unieważnienia postępowania. ( odwołanie powodów do Prezesa KIO z dnia 19.05.2014 r. –
k. 181-188).

Jednocześnie pismem z dnia 20 maja 2014 r. powodowie wezwali pozwanego do unieważnienia decyzji o unieważnieniu postępowania, do wykonania przyjętych zobowiązań
i do niezwłocznego podpisania umowy. ( pismo powodów z dnia 20.05.2014 r. – k. 206-206v.).

Krajowa Izba Odwoławcza wyrokiem z dnia 3 czerwca 2014 r. uwzględniła odwołanie wykonawców (...) Sp. z o.o. i (...) Sp. z o.o. oraz odwołanie Zakładów (...) S.A. i nakazała Skarbowi Państwa – (...) unieważnienie czynności unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, którego przedmiotem jest „Zaprojektowanie i wykonanie rozbudowy Miejsc Poboru Opłat na płatnym odcinku autostrady (...) W. – S. w zakresie robót budowlano-montażowych i infrastruktury do poboru opłat” oraz unieważnienie czynności unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, którego przedmiotem jest zarządzanie kontraktem pn. „Zaprojektowanie i wykonanie rozbudowy Miejsc Poboru Opłat na płatnym odcinku autostrady (...) W. – S. w zakresie robót budowlano-montażowych i infrastruktury do poboru opłat”. W uzasadnieniu orzeczenia Krajowa Izba Odwoławcza stwierdziła,
że zamawiający unieważnił postępowanie z naruszeniem art. 93 ust. 1 pkt. 6 p.z.p. Dokument z dnia 14 kwietnia 2014 r., na który powołuje się zamawiający nie stanowi bowiem źródła prawa i nie ma charakteru zobowiązującego zamawiającego do unieważnienia postępowania
o udzielenie zamówienia. Akceptacja podjęcia prac nad koncepcją i wdrożeniem elektronicznego systemu poboru opłat od pojazdów lekkich nie może być uważana za zmianę zewnętrzną i niezależną od zamawiającego, nieprzewidywalną oraz istotną. ( odpis wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 03.06.2014 r. w sprawach sygn. akt KIO 991/14 i KIO 1001/14 wraz z uzasadnieniem – k. 209-214).

Skarb Państwa – (...) wniósł do Sądu Okręgowego w Warszawie V Wydział Cywilny-Odwoławczy skargę na powyższe orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 3 czerwca 2014 r., wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania w całości. W wyniku rozpoznania skargi Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 19 września 2014 r. oddalił skargę. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Krajowej Izby Odwoławczej co do braku spełnienia przesłanek z art. 93 ust. 1 pkt. 6 p.z.p. do unieważnienia postępowania o udzielenie przedmiotowego zamówienia publicznego. ( skarga na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej – k. 216-227v.,wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie V Wydział Cywilny-Odwoławczy z dnia 19.09.2014 r. w sprawie sygn. akt V Ca 2123/14 wraz z uzasadnieniem – k. 239-244).

W dniu 17 października 2014 r. (...) unieważnił czynność z dnia 9 maja 2014 r. polegającą na unieważnieniu postępowania
o udzielenie zamówienia publicznego prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na „Zaprojektowanie i wykonanie rozbudowy Miejsc Poboru Opłat na płatnym odcinku autostrady (...) W. – S. w zakresie robót budowlano-montażowych i infrastruktury do poboru opłat”. ( pismo (...) z dnia 17.10.2014 r.- k. 246).

Pismami z 24 września 2014 r., 29 października 2014 r. i 24 listopada 2014 r.
(...) Sp. z o.o. i (...) Sp. z o.o. wzywały Skarb Państwa – (...) do zawarcia z Konsorcjum umowy dotyczącej przedmiotowego zamówienia publicznego, ostatecznie w terminie do dnia
5 grudnia 2014 r. ( pisma powodów z 24.09.2014 r. – k. 247-248 v., z 29.20.2014 r. – k. 248-249 i z 24.11.2014 r. – k. 250-250v.).

Powodowie od czasu wyboru ich oferty przez pozwanego przedłużali sukcesywnie terminy związania ofertą oraz przedkładali kolejne zmiany wydłużające okresy ważności bankowej gwarancji przetargowej. Po raz ostatni pismem z dnia 16 kwietnia 2015 r. powodowie poinformowali pozwanego, że przedłużają termin związania ofertą do
30 września 2015 r. i przedstawili zmianę wydłużającą gwarancję przetargową do 30 września 2015 r. ( pisma powodów wraz ze zmianami do gwarancji przetargowej z następujących dni: 17.01.2014 r. – k. 156-157, 25.03.2014 r. – k. 160-161, 27.05.2014 r. – k. 164-165, 24.06.2014 r. – k. 167-168, 12.08.2014 r. – k. 171-172, 23.09.2014 r. – k. 174-175, 27.11.2014 r. – k. 176-177, z 21.01.2015 r. – k. 179-180, z 16.04.2015 r. – k.415-417).

Ponadto przy piśmie z dnia 11 sierpnia 2015 r. powodowie przesłali pozwanemu gwarancję bankową należytego wykonania umowy i usunięcia wad i usterek dotyczącą przedmiotowego zamówienia na sumę 7.964.361,32 zł. ( pismo powodów z dnia 11.08.2015 r. wraz z gwarancją bankową z dnia 11.08.2015 r. – k. 470-472).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów
z dokumentów, które nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności i nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

Sąd zważył, co następuje:

W pierwszym rzędzie wskazać należy, że – stosownie do art. 365 § 1 k.p.c. – prawomocne orzeczenie sądowe wiąże nie tylko nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej. Dlatego Sąd orzekający w niniejszej sprawie związany był oceną prawną wyrażoną w wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 19 września 2014 r. w sprawie sygn. akt V Ca 2123/14 oddalającym skargę Skarbu Państwa – (...) od orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 3 czerwca 2014 r. – co do braku spełnienia
w rozpatrywanym przypadku przesłanek z art. 93 ust. 1 pkt. 6 p.z.p. do unieważnienia przez zamawiającego postępowania o udzielenie przedmiotowego zamówienia publicznego. Wobec tego strona pozwana nie mogła powoływać się na tożsame okoliczności – to jest wystąpienie istotnej zmiany okoliczności powodującej, że wykonanie zamówienia nie leży
w interesie publicznym, czego nie można było wcześniej przewidzieć – jako podstawę do nieuwzględnienia powództwa w rozpatrywanej sprawie, gdyż przywołane orzeczenie Sądu Okręgowego przesądziło, że takie okoliczności nie miały w tym przypadku miejsca. Pozwany wykonując orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej i Sądu Okręgowego w Warszawie unieważnił swą decyzję o unieważnieniu przetargu. Mimo tego nie zawarł z powodami umowy na wykonanie przedmiotu zamówienia objętego przetargiem.

Na skutek wyboru oferty wykonawcy w wyniku rozstrzygnięcia przetargu
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego zamawiający zobowiązany jest zawrzeć z wykonawcą umowę dotyczącą zamówienia publicznego. Wskazuje na to jednoznacznie treść przepisu art. 94 ust. 1 p.z.p., w którym użyto sformułowania „zamawiający zawiera umowę w sprawie zamówienia publicznego”, w terminach minimalnych określonych w punktach 1 i 2 wskazanego przepisu (tj. 10 lub 15 dni), jakie muszą upłynąć od dnia przesłania zawiadomienia o wyborze najkorzystniejszej oferty. Zamawiający w przypadku uregulowanym w art. 94 ust. 1 pkt. 1 i 2 p.z.p. nie może zatem uchylić się od zawarcia umowy o zamówienie publiczne z wybranym wykonawcą, chyba że występują przesłanki do unieważnienia postępowania, co w niniejszej sprawie – jak już wskazano – nie miało miejsca.

Zgodnie z art. 70 ³ § 3 k.c. do ustalenia chwili zawarcia umowy w drodze przetargu stosuje się przepisy dotyczące przyjęcia oferty, chyba że w warunkach przetargu zastrzeżono inaczej. Przepis art. 70 ² § 3 stosuje się odpowiednio. W myśl art. 70 ² § 3 k.c., jeżeli ważność umowy zależy od spełnienia szczególnych wymagań przewidzianych w ustawie, zarówno organizator aukcji, jak i jej uczestnik, którego oferta została przyjęta, mogą dochodzić zawarcia umowy. Zatem w wyniku otrzymania przez oferenta zawiadomienia o wybraniu jego oferty pomiędzy nim a organizatorem przetargu powstaje cywilnoprawny stosunek zobowiązaniowy szczególnego rodzaju, który po każdej ze stron rodzi obowiązek złożenia
w przepisanej formie oświadczenia o zawarciu umowy będącej przedmiotem przetargu. Jako że zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności (art. 139 § 2 p.z.p.), wykonawca, którego oferta została wybrana, może dochodzić zawarcia umowy przed sądem. Po stronie takiego wykonawcy powstaje zatem roszczenie o zawarcie umowy (art. 70 ³ § 3 k.c. w zw. z art. 70 ² § 3 k.c.), które może być dochodzone w drodze powództwa o nakazanie zamawiającemu (organizatorowi przetargu) złożenia oznaczonego oświadczenia woli, którego wymaganą formę szczególną zastępuje wyrok sądowy (art. 64 k.c. w zw. z art. 1047 k.p.c.). ( vide orz SN z dnia
02.08.1994 r., III CZP 96/94, OSNC 1995/1/11, z dnia 27.07.2006 r., III CZP 55/06, OSNC 2007/5/68 i orz. Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10.05.2007 r., I ACA 234/07, LEX
nr 370911).

Odnosząc powyższe regulacje prawne do rozpatrywanej sprawy wskazać należy,
że skoro oferta powodów (działających jako konsorcjum) z dnia 25 października 2013 r.
na wykonanie przedmiotu Zamówienia zgodnie ze Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia za cenę 79.643.613,15 zł brutto została wybrana (przyjęta) przez Skarb Państwa – (...), o czym pozwany poinformował powodów pismem z dnia 17 lutego 2014 r., to powstało zobowiązanie Skarbu Państwa
i odpowiadające mu roszczenie wygrywających przetarg powodów, których przedmiotem jest zawarcie umowy na „Zaprojektowanie i wykonanie rozbudowy Miejsc Poboru Opłat na płatnym odcinku autostrady (...) W. – S. w zakresie robót budowlano-montażowych i infrastruktury do poboru opłat”, na ustalonych warunkach. Warunki te określone zostały w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia – a w szczególności
w przywołanym wyżej Formularzu umowy stanowiącym część SIWZ – i ofercie powodów,
w której cena za wykonanie przedmiotu zamówienia została określona na kwotę 79.643.613,15 zł brutto. Powodowie mogli dochodzić zawarcia umowy na tych warunkach
w drodze powództwa przed sądem, stosownie do przepisów art. art. 70 ³ § 3 k.c. w zw. z art. 70 ² § 3 k.c. i art. 64 k.c. w zw. z art. 1047 k.p.c.

Wskazanego zobowiązania pozwanego i roszczenia powodów nie mogły podważyć podnoszone przez pozwanego zarzuty, że zawarcie umowy z powodami będzie działaniem niezgodnym z interesem publicznym i że będzie stanowiło niegospodarne wydatkowanie środków publicznych, wobec niemożliwości realizacji umowy ze względu na rozpoczęcie prac mających na celu przygotowanie i wdrożenie koncepcji bezbramkowego poboru opłat od pojazdów lekkich. Jeśli chodzi o akcentowaną przez pozwanego kwestię kolizji pomiędzy zawarciem umowy a zasadami gospodarowania finansami publicznymi, tj. zasadą celowego
i oszczędnego dokonywania wydatków publicznych wynikającą z art. 44 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz. 885), to przepis art. 44 ust. 4 tejże ustawy w zakresie zawierania przez jednostki sektora finansów publicznych umów, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane, odsyła wprost do zasad określonych w przepisach o zamówieniach publicznych. Dlatego ocena w tym zakresie musi być dokonywana na gruncie przepisów Prawa zamówień publicznych. Te zaś pozwalają zamawiającemu uchylić się od zawarcia umowy z wykonawcą, którego oferta została wybrana w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, wyłącznie w sytuacji, gdy zachodzą podstawy do unieważnienia postępowania, tj., w przypadkach wymienionych w art. 93 p.z.p. W rozpatrywanej sprawie mogłaby wchodzić w grę jedynie sytuacja opisana w art. 93 ust. 1 pkt. 6 p.z.p., tj. wystąpienie istotnej zmiany okoliczności powodującej, że wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym, czego nie można było wcześniej przewidzieć.
O tym zaś, że w analizowanym przypadku nie ziściły się przesłanki, o których mowa
w tym przepisie, przesądzono już w przywołanym wyżej prawomocnym wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 19 września 2014 r. wydanym w sprawie sygn. akt V Ca 2123/14. Powtórzyć należy za Sądem Okręgowym orzekającym w tamtej sprawie, że nie należy utożsamiać interesu zamawiającego z interesem publicznym. Jak najszybsze skrócenie kolejek przy wjazdach na autostradę – bez oczekiwania na opracowanie i wdrożenie nowej koncepcji poboru opłat – leży w interesie wszystkich użytkowników tego rodzaju dróg, czyli w interesie publicznym. Wydatkowanie na ten cel środków publicznych będzie zatem celowe, zgodne z zasadami Prawa zamówień publicznych. Z tych przyczyn pozwany nie mógł uchylić się od zawarcia umowy z powodami z powołaniem się na sprzeczność tej czynności
z interesem publicznym lub zasadami gospodarowania środkami publicznymi.

Nadto wskazać potrzeba, że nie miał racji pozwany wskazując na związanie zamawiającego i potencjalnego wykonawcy zamówienia podjętą przez Wicepremiera – Ministra Infrastruktury i Rozwoju decyzją o rozpoczęciu prac mających na celu przygotowanie i wdrożenie koncepcji bezbramkowego poboru opłat od pojazdów lekkich, skutkującą zmianą założeń w systemie poboru opłat. Powołana przez pozwanego notatka służbowa z dnia 14 kwietnia 2014 r. była adresowana do Wicepremier – Minister Infrastruktury i Rozwoju E. B. a pochodziła od Sekretarza Stanu
w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju Z. R. (k. 442). Sekretarz Stanu zwrócił się w niej do Ministra Infrastruktury i Rozwoju o decyzję w sprawie podjęcia przez Ministerstwo oraz Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad prac mających na celu przygotowanie i wdrożenie koncepcji elektronicznego systemu poboru opłat od pojazdów lekkich. Na dokumencie tym znajduje się adnotacja Wicepremier – Minister Infrastruktury
i Rozwoju o treści „zgoda” datowana na dzień 22 kwietnia 2014 r. Nie sposób jednak traktować takiego dokumentu jako źródła prawa, które mogłaby wywoływać skutki prawne
w relacji pomiędzy stronami niniejszego postępowania. Ani ten dokument, ani wydruki artykułów prasowych dołączonych do pozwu (k. 444-447) nie dowodzą, że został wydany jakikolwiek akt prawny dotyczący zmiany systemu poboru opłat. W świetle zaprezentowanej wcześniej oceny prawnej co do roszczenia powodów o zawarcie umowy dotyczącej przedmiotowego zamówienia publicznego i odpowiadającego mu zobowiązania pozwanego, ewentualne prowadzenie przez organy państwowe prac nad zmianą koncepcji systemu poboru opłat nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, gdyż fakt ten nie prowadzi do upadku roszczenia powodów i wygaśnięcia zobowiązania pozwanego.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd na podstawie przepisów art. art. 70 ³ § 3 k.c. w zw. z art. 70 ² § 3 k.c. i art. 64 k.c. w zw. z art. 1047 k.p.c. orzekł jak w pkt. I sentencji wyroku, zobowiązując pozwanego do złożenia powodom oświadczenia woli o treści odpowiadającej wzorowi umowy stanowiącej część SIWZ, który podlega uzupełnieniu
w zakresie ceny za wykonanie przedmiotu zamówienia o warunki wynikające z oferty powodów.

Orzekając o kosztach postępowania w pkt. II sentencji wyroku Sąd kierował się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. Pozwany jako przegrywający sprawę obowiązany jest zwrócić powodom koszty postępowania niezbędne do celowej obrony. Na koszty te składa się uiszczona przez powodów opłata od pozwu w kwocie 100.000 zł, wynagrodzenie pełnomocnika procesowego powodów w wysokości 7.200 zł ustalone na podstawie § 6 pkt. 7 w zw. z § 2 ust.1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz. 461) oraz opłaty skarbowe od pełnomocnictw procesowych pełnomocnika powodów w wysokości 34 zł (po 17 zł za jedno pełnomocnictwo procesowe każdego
z powodów), tj. łącznie 107.234 zł. Po rozdzieleniu tej sumy pomiędzy obydwu powodów (po połowie) do zwrotu przez pozwanego na rzecz każdego z powodów przypadły kwoty po 53.617 zł.