Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 kwietnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie – Wydział XXV Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Bożena Lasota

Protokolant: protokolant sądowy stażysta Joanna Lis

po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2013 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. M. (1)

przeciwko M. M. (1), A. M. (2), małoletniemu B. M. działającemu przez przedstawiciela ustawowego M. M. (1), małoletniemu F. M. działającemu przez przedstawiciela ustawowego M. M. (1), małoletniemu K. M. (1) działającemu przez przedstawiciela ustawowego M. M. (1), małoletniemu M. M. (2) działającemu przez przedstawiciela ustawowego M. M. (1)

o zachowek

1)  utrzymuje w mocy wyrok zaoczny Sądu Okręgowego w Warszawie, wydany w sprawie o sygn. akt XXV C 429/11 w dniu 10 października 2011 roku, w części co do pkt 1, w zakresie kwoty (...) zł ((...) złotych (...) grosze) wraz z ustawowymi odsetkami za okres od dnia 10 kwietnia 2013 roku do dnia zapłaty;

2)  uchyla wyrok zaoczny z dnia 10 października 2011 roku w pozostałej części i powództwo oddala;

3)  zasądza solidarnie od pozwanych M. M. (1), A. M. (2), B. M., F. M., K. M. (1) i M. M. (2) na rzecz powoda A. M. (1) kwotę (...) zł ((...) groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

4)  nakazuje ściągnąć z roszczenia, zasądzonego na rzecz powoda A. M. (1) w pkt 1 wyroku zaocznego z dnia 10 października 2011 r., w części utrzymanej w mocy pkt 1 niniejszego wyroku, kwotę (...)groszy) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych;

5)  nakazuje pobrać solidarnie od pozwanych M. M. (1), A. M. (2), B. M., F. M., K. M. (1) i M. M. (2) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę (...)) tytułem pozostałej części nieuiszczonych kosztów sądowych.

Na skutek zażalenia powoda od postanowienia zawartego pkt 3 wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 17 kwietnia 2013r., sygn. XXV C 429/11 Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny postanowieniem z dnia 17 października 2013r. sygn. akt VI ACz 2242/13

zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że zasądzić solidarnie od pozwanych M. M. (1), A. M. (2), B. M., F. M., K. M. (1) i M. M. (2) na rzecz powoda A. M. (1) kwotę (...) zł ((...) złotych i (...)grosze) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygn. akt XXV C 429/11

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia16 kwietnia 2011 roku powód A. M. (1) wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych M. M. (1), A. M. (2) oraz małoletnich B. M., F. M., K. M. (1) i M. M. (2) reprezentowanych przez przedstawicielką ustawową M. M. (1) kwoty (...) zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zachowku po zmarłej w 2008 roku M. K. (1) matce powoda. Do schedy spadkowej powód doliczył darowiznę dokonaną przez spadkodawczynię na rzecz wnuczki A. M. (3). Ponadto powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanych kosztów procesu według norm przepisanych (k. 2-8). W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż spadek po jego zmarłej matce na mocy testamentu nabył brat powoda K. M. (2), który zmarł w 2009 roku. Z mocy ustawy do dziedziczenia powołani byli powód, brat K. M. (2) oraz mąż zmarłej W. K. (1). Należnego powodowi zachowku powód dochodzi od spadkobierców ustawowych K. M. (2) – żony i dzieci.

W dniu 10 października 2011 roku Sąd Okręgowy w Warszawie wydał wyrok zaoczny, w którym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu (vide k. 86).

W sprzeciwie od wyroku zaocznego pozwani wnieśli o uchylenie wyroku zaocznego z dnia 10 października 2011 roku w całości, oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (vide k. 96-100). W uzasadnieniu pozwani zakwestionowali zasadność zaliczenia na schedę spadkową darowizny wskazanej przez powoda i dodali, iż w kilka dni po śmierci spadkodawczyni powód pobrał z jej kont kwotę (...) zł podnosząc zarzut potrącenia tej kwoty z kwoty należnego zachowku. Pozwani zakwestionowali również wskazaną przez powoda wartość spadku oraz datę naliczania odsetek, która winna być oznaczona na dzień wyrokowania. W ocenie pozwanych wysokość zachowku powinna zostać zmniejszona w oparciu o art. 5 k.c. i rozłożona na raty.

W piśmie z dnia 8 grudnia 2011 roku powód podał, iż kwota (...) zł, którą po śmierci matki za zgodą i wiedzą pozwanych pobrał z konta spadkodawczyni stanowiła majątek W. K. (1) i została mu zwrócona, zaś kwota (...) zł została przez niego przeznaczona na sfinansowanie kosztów pogrzebu spadkodawczyni (vide k. 125-137).

W piśmie z dnia 11 stycznia 2012 roku pozwani wnieśli o zaliczenie darowizny dokonanej na rzecz A. M. (3) na poczet podstawy obliczania zachowku (vide k. 152-155).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód A. M. (1) urodzony w dniu (...) jest synem spadkodawczyni M. K. (1).

(dowód: odpis skrócony aktu urodzenia k. 11).

W dniu 19 kwietnia 1999 roku M. K. (1) (wtedy jeszcze M.) aktem notarialnym podarowała wnuczce A. M. (3) własność lokalu mieszkalnego o powierzchni użytkowej (...) m ² położonego w budynku przy ul. (...) w W..

(dowód: odpis aktu notarialnego Repertorium (...) k. 13-15).

W dniu 14 kwietnia 2008 roku A. M. (2) przelała z konta małżonków K. na konto M. K. kwotę (...) zł.

(dowód: odpis przelewu k. 156).

M. K. (1) zmarła w dniu 16 kwietnia 2008 roku. Spadkodawczyni Pozostawiła po sobie dwóch synów powoda i syna K. M. (2) urodzonego w dniu (...). W chwili śmierci spadkodawczyni była w związku małżeńskim z W. K. (1) urodzonym w dniu (...). Spadek w całości na mocy testamentu z dnia 3 listopada 2005 roku (Repertorium (...)) nabył wprost K. K. (2).

(dowód: odpis postanowienia Sądu Rejonowego dla W. w W. Wydział I Cywilny sygn. akt I Ns 765/10 k. 9, odpis aktu notarialnego Repertorium (...) k. 12, odpis skrócony aktu małżeństwa k. 21).

W skład masy spadkowej po M. K. (1) wchodziły:

- spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w W. przy ul. (...). Lokal o powierzchni (...) m ^{( 2 )}składa się z dwóch pokoi, widnej kuchni, przedpokoju i łazienki. Lokal znajduje się na VII piętrze w X kondygnacyjnym budynku wielorodzinnym z wielkiej płyty, który został wybudowany w latach 1974-1976. Lokal jest jednostronny, okna wychodzą na wschód od ul. (...). Stan techniczny i standard lokalu jest dobry. Na chwilę śmierci M. K. lokal ten był świeżo wyremontowany i bardzo starannie utrzymany, jeszcze przed śmiercią spadkodawczyni zakupiła do tego lokalu nowe szafki, nową szafę a także telewizor. Wartość rynkowa lokalu na dzień 30 października 2012 roku wynosiła(...) zł.

(dowód: opinia biegłej B. D. k. 200-214, zeznania świadka S. S. (1) k. 169, zeznania świadka E. S. (1) k. 169-170);

- lokal mieszkalny nr (...) położny w W. przy ul. (...) o powierzchni (...) m ^{( 2 )}składa się z dwóch pokoi, kuchni, przedpokoju i łazienki z wc. Lokal znajduje się na parterze w X kondygnacyjnym budynku wielorodzinnym z wielkiej płyty. Stan techniczny i standard lokalu jest dobry. Wartość rynkowa lokalu na dzień 5 listopada 2012 roku to (...) zł.

(dowód: opinia biegłej B. D. k. 255-270);

- działka położona w B. pod W. o powierzchni (...) m ^{( 2)} wraz z dwupokojowym domem o powierzchni (...) m ^{( 2)} o wartości (...) zł. W ostatnim okresie, jeszcze przed śmiercią matki powód odremontował domek na działce, wymienił w nim podłogę, dach a także odmalował ściany.

(dowód: wartość niekwestionowana przez strony, zeznania świadka E. S. (1) k. 169-170).

Dzień po śmierci spadkodawczyni (17 kwietnia 2008 roku) powód w obecności pozwanej M. M. (1) i A. M. (2) i za ich zgodą wypłacił z konta spadkodawczyni kwotę (...) zł, którą następnie w obecności pozwanej A. M. (2) przekazał mężowi zmarłej matki – W. K. (1), albowiem kwota ta stanowiła majątek odrębny W. K. (1). Zmarła oraz jej mąż W. K. (1) mieli wspólne konto, którego pełnomocnikiem była zmarła M. K. (1). Tuż przed swoją śmiercią M. K. (1) pobrała te pieniądze ze wspólnego z małżonkiem konta znajdującego się w banku (...) Handlowym (obecnie (...) S.A.) i przekazała je do (...) Banku znajdującego się na ulicy (...). M. i W. K. (1) byli małżeństwem przez okres czterech lat, prowadzili wspólne gospodarstwo domowe, przy czym wysokość świadczenia emerytalnego W. K. (1) była prawie dwa razy wyższa. Zmarła pobierała emeryturę w wysokości (...) zł, zaś W. K. (1) w wysokości (...) zł.

(dowód: odpis oświadczenia W. K. (1) k. 141, odpis oświadczenia E. S. (1) k. 142, oświadczenie S. S. (1) k. 142a, historia rachunku M. K. k. 159, zeznania świadka W. K. (1) k. 162-163, zeznania powoda k. 298-299).

Koszty pogrzebu M. K. w wysokości (...) zł ponieśli powód i W. K. (1), przy czym ten ostatni wyłożył na pogrzeb kwotę (...)zł. M. K. (1) została pochowana na cmentarzu W. w W. w kwaterze 97-4-22. Zasiłek pogrzebowy w kwocie (...) zł został pobrany przez powoda.

(dowód: zeznania świadka W. K. (1) k. 162-163, odpis zaświadczenia z zakładu pogrzebowego k. 178, Faktura VAT (...) k. 179, Faktura VAT (...) k. 180, zeznania powoda k. 298-299).

Aktualna wartość nieruchomości wchodzących w skład masy spadkowej wynosi kwotę (...) zł, a cała wartość spadku (...) zł, z uwzględnieniem kwoty (...) zł pobranej przez powoda z konta powoda a które nie zostały przez powoda przeznaczone na koszty pochówku zmarłej M. K..

W dniu 22 czerwca 2009 roku zmarł spadkobierca testamentowy M. K. – K. M. (2). Spadek po K. M. (2) nabyli na podstawie ustawy z dobrodziejstwem inwentarza: żona M. M. (1) w ¼ części oraz dzieci A. M. (2), B. M., K. M. (1), M. M. (2) i F. M. po 3/20 części spadku każdy z nich.

(dowód: okoliczności niesporne, odpis postanowienia Sądu Rejonowego dla W. w W. Wydział I Cywilny I Ns 765/10 k. 9, odpis skrócony aktu zgonu k. 23).

Sąd Okręgowy poczynił następującą ocenę materiału dowodowego:

Ustalenia faktyczne poczynione zostały w oparciu o okoliczności bezsporne a także w oparciu o wskazane powyżej dowody dokumentarne znajdujące się w aktach niniejszej sprawy, jak również w oparciu o zeznania świadków: W. K. k. 162-163, S. S. k. 169, E. S. k. 169-170 oraz zeznania powoda k. 298-299, którym Sąd dał wiarę. Zeznania powoda są logiczne, spójne, jasne i nie budzą zastrzeżeń co do swojej wątpliwości, w zakresie masy spadkowej znalazły swoje odzwierciedlenie w zebranym materiale dowodowym w postaci dokumentów oraz częściowo co do wartości nieruchomości lokalowych w postaci opinii biegłej. W szczególności Sąd zwraca uwagę na fakt, że zeznania powoda co do kwoty (...) zł pobranej z konta zmarłej i następnie przekazane M. K. (1) są spójne z zeznaniami męża zmarłej W. K. (1). Obaj potwierdzają także okoliczność, że pozwane A. i M. M. (1) były obecne przy pobieraniu tej kwoty i obie także zgadzały się na jej pobranie z banku i oddanie mężowi zmarłej.

Sąd oparł się również na opiniach biegłej B. D., która dysponowała niewątpliwie wiedzą specjalną, niezbędną do sporządzenia swoich kolejnych opinii, które nie wykazują sprzeczności z zasadami wspomnianej wiedzy, są dostatecznie jasne i pełne i Sąd nie znalazł podstaw do odmowy im waloru mocy dowodowej, zwłaszcza że opinie te nie były kwestionowane przez żadną ze stron. W oparciu o wyliczenia wskazane przez biegłą Sąd przyjął wartość składników spadku po zmarłej M. K. (1).

Powód domagając się zasądzenia należnego mu zachowku obowiązany był wykazać, iż był spadkobiercom ustawowym zmarłej M. K., co weszło w skład majątku spadkowego oraz jaka była jego wartość (art. 6 k.c., art. 232 zd. 1 k.p.c.). Ciężarowi temu w całości sprostał. Powód wykazał, iż jako syn spadkodawczyni wraz z bratem i ojczymem dziedziczyłby po M. K. (1) z mocy ustawy, ich udział spadkowy wyniósł by po 1/3 spadku.

Od powyższego obowiązku wykazania podnoszonych faktów powód był zwolniony tylko w zakresie, w jakim pozwani fakty te przyznali, lub przynajmniej im nie zaprzeczyli, a nie budzą one wątpliwości w świetle wyników całej rozprawy (art. 229 w zw. z art. 230 k.p.c.).

Ostatecznie strony zgodnie wnosiły o zaliczenie na schedę spadkową darowizny uczynionej przez spadkodawczynię na rzecz wnuczki – córki zmarłego brata powoda.

Pozwani nie zaprzeczyli temu, iż w skład schedy spadkowej weszła działka z domem w miejscowości B., co więcej w sprzeciwie od wyroku zaocznego pozwani przyznali, iż odziedziczyli tę nieruchomość. Co do wartości tej nieruchomości powód wskazał, iż jest ona warta (...) zł a pozwani temu faktowi nie zaprzeczali a co za tym idzie wskazana powyżej kwota została przyjęta przez Sąd do ostatecznych rozliczeń. Zwłaszcza, że żadna ze stron nie wnosiła o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego celem ustalenia wartości tej nieruchomości.

Do zamknięcia rozprawy między stronami sporna pozostała kwestia zakwalifikowania kwoty (...) zł wypłaconych przez powoda dzień po śmierci spadkodawczyni. Ostatecznie Sąd przyjął, iż powód wykazał prawdziwość sowich twierdzeń co tego, iż kwota (...) zł stanowiła majątek ojczyma powoda i jako taka została mu zwrócona przez powoda, a co za tym idzie nie było podtraw do zaliczenia jej na schedę spadkową. W tym zakresie Sąd oparł się na wiarygodnych zeznaniach świadków – W. K., S. S., E. S. i na wiarygodnych zeznaniach powoda. W szczególności istotnymi były tu zeznania świadka W. K., do którego należały pieniądze wypłacone przez zmarłą ze wspólnego konta małżonków K. i które następnie zostały mu zwrócone.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo – co do zasady – zasługuje na uwzględnienie.

Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób (art. 922 § 1 k.c.). Do długów spadkowych należą także koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek oraz obowiązek wykonania zapisów zwykłych i poleceń, jak również inne obowiązki (art. 922 § 3 k.c.).

W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku (art. 931 § 1 k.c.).

Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek, art. 991 § 1 k.c.).

Obliczenie zachowku następuje na podstawie wartości spadku ustalonej według cen z daty orzekania o roszczeniach z tego tytułu (uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 26 marca 1985 roku, III CZP 75/84, OSNC nr 10 z 1985 roku, poz. 147; z dnia 17 maja 1985 roku, III CZP 69/84, OSNC nr 3 z 1986 roku, poz. 24).

W wypadku gdy w skład spadku wchodzi udział spadkodawcy w majątku dorobkowym, dopuszczalne jest w procesie o roszczenia z tytułu zachowku samodzielne ustalenie przez sąd orzekający stanu i wartości spadku bez uprzedniego postępowania o dział spadku lub o podział majątku, który był objęty małżeńską wspólnością ustawową (wskazana wyżej uchwała Sądu Najwyższego w sprawie III CZP 69/84).

Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku (art. 994 § 1 k.c.). Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku (art. 995 § 1 k.c.).

Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia (art. 991 § 2 k.c.).

W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku (art. 931 § 1 k.c.), co ma zastosowanie gdy do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem dochodzi co najmniej 4 dzieci spadkodawcy. Oznacza to, że na podstawie ustawy powód, jego brat i ich ojczym dziedziczyliby po 1/3 całości spadku. Skoro w chwili śmierci spadkodawczyni dziedziczący po niej z ustawy synowie i mąż byli pełnoletni i zdolni do pracy to powodowi przysługuje zachowek w wysokości ½ udziału spadkowego, tj. w 1/6 udziału spadkowego (art. 931 § 1 k.c. w zw. z art. 933 k.c. w zw. z art. 991 § 1 k.c.). Suma, należna powodowi z tytułu zachowku, powinna zatem odpowiadać 1/6 wartości spadku.

Przy ustalaniu wartości spadku wziąć należy pod uwagę, że spadkodawczyni pozostawała w chwili śmierci ze swym mężem w ustroju ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej, jednakże małżonkowie nie mieli majątku dorobkowego albowiem małżeństwo zawarli w dniu 26 lutego 2004 roku (M. K. (2) miała wówczas (...) lat a W. K. (3) (...) lat) i uzyskiwane wówczas przez nich świadczenia emerytalne były przez nich na bieżąco konsumowane.

Jak wskazano powyżej wartość majątku spadkowego po zmarłej M. K. (2) wynosiła (...) zł. W skład majątku po zmarłej wchodziły jedynie aktywa, w szczególności pozwani nie podnosili, iż uiścili podatek od spadku. Podatek zapłacony od spadku zwiększa długi spadkowe, a tym samym zmniejsza wysokość zachowku (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 września 2005 roku, I ACa (...), (...) nr (...)).

Powodowi przysługiwałby więc udział odpowiadający równowartości 1/6 wartości spadku, tj. w kwocie (...) zł. Pozwani podnieśli zarzut potrącenia podnosząc, iż w dzień po śmierci M. K. powód pobrał z konta zmarłej matki kwotę (...) zł, w toku postępowania ustalono, iż była to kwota (...) zł.

Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym (art. 498 § 1 k.c.). Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej (art. 498 § 2 k.c.).

Kwota (...) zł stanowiła majątek męża zmarłej W. K. (1) i została mu zwrócona. Z kwoty(...) zł kwotę (...) zł powód przeznaczył na pogrzeb matki. Potrąceniu podlegała więc jedynie kwota (...) zł, o którą należało pomniejszyć wskazaną powyżej kwotę zachowku. Wobec powyższego powodowi należy się kwota (...) zł. Za nieuzasadnione należy uznać żądanie ponad wskazaną kwotę i w tej części powództwo podlegało oddaleniu.

Pozwani jako następcy prawni zmarłego spadkobiercy testamentowego odpowiadają wobec powoda z tytułu należnego mu zachowku albowiem roszczenie powoda w tym zakresie stanowiło dług spadkowy, który został przez nich odziedziczony.

W ocenie Sądu nie było podstaw do obniżenia zachowku na zasadzie art. 5 k.c. Zauważyć w szczególności należy, iż specyfika roszczenia o zachowek polega na tym, że przyznanie prawa do zachowku służy urzeczywistnieniu obowiązków moralnych, jakie spadkodawca ma wobec osób najbliższych. Etyczny charakter instytucji zachowku ma zatem wpływ na ocenę roszczenia z punktu widzenia zasad współżycia społecznego o których mowa w art. 5 k.c. Chodzi mianowicie o to, że ocena ta jest w tej sytuacji zaostrzona, co prowadzi do konkluzji, iż do nadużycia prawa będzie mogło dojść jedynie wyjątkowo, w przypadkach szczególnie rażących (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 15 lutego 2012 roku, I ACa 1121/11, LEX nr 1133334).

Celem instytucji zachowku jest ochrona interesów majątkowych wymienionych w art. 991 § 1 k.c. najbliższych członków rodziny przez zapewnienie im, niezależnie od woli spadkodawcy, a nawet wbrew jego woli, roszczenia pieniężnego odpowiadającemu ułamkowi wartości udziału w spadku, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Zastosowanie art. 5 k.c. nie może udaremniać celów przepisu o zachowku (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 31 stycznia 2012 roku, I ACa 1349/11, LEX nr 1120012).

W tym miejscu zauważyć należy, iż powód miał bardzo dobre relacje z matką, której pomagał i którą wspierał do końca jej dni. Fakt, iż M. K. (1) pozbawiła go spadku po sobie nie wiązał się z jej relacjami z powodem lecz chęcią pomocy zmarłemu bratu powoda i zapewnienia mu dachu nad głową albowiem z powodu choroby alkoholowej spadkodawczyni obawiała się że żona K. M. (3) M. będzie chciała uniemożliwić mu zamieszkiwanie mu w domu rodzinnym. Wraz ze śmiercią K. M. (2) odpadła przesłanka uczynienia go jedynym spadkobiercom testamentowym M. K. a tym samym pozwani mają moralny i finansowy obowiązek zapłacić na rzecz powoda należny mu zachowek w całości.

Sad uznał za bezzasadny wniosek pozwanych o rozłożenie kwoty zasądzonego zachowku na raty. Zgodnie z art. 320 k.p.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. W ocenie Sądu po stronie pozwanych nie zaistniały żadne okoliczności uzasadniające ich wniosek o rozłożenie należności na raty. Pozwani odziedziczyli cały spadek po M. K. (1), w skład spadku nie wchodziły żadne długi spadków i jego nabycie stanowiło znaczne przysporzenie po stronie pozwanych. Pozwanych należy zaliczyć do grona osób zamożnych. Bez znaczenia w ocenie wniosku pozwanych jest fakt, iż pozwani być może nie dysponują kwotą należnego powodowi zachowku. Pozwani dysponują natomiast majątkiem, którego część mogą sprzedać, z otrzymanej kwoty spłacić zobowiązanie wobec powoda, zwłaszcza że posiadany przez nich majątek nie jest im niezbędny do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych. Pozwani winni liczyć się z koniecznością wypłaty na rzecz powoda zachowku albowiem wiedzieli, iż jest on spadkobiercom ustawowym M. K..

W zakresie żądanych ustawowych odsetek od kwoty zasądzonego zachowku Sąd za zasadne uznał twierdzenia strony pozwanej, która podnosiła bezzasadność żądania odsetek od dnia wytoczenia powództwa. Jak słusznie podnosili pozwani roszczenie o zachowek staje się wymagalne dopiero z chwilą określenia przez Sąd jego wysokości według cen z daty orzekania o nim i dopiero od tej daty, czyli od daty wydania wyroku, staje się możliwe naliczanie odsetek za opóźnienie (wyrok Sadu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 listopada 1997 roku, I ACa 690/97 Apel.-W-wa 1998/4/35). Stąd też w zakresie żądania odsetek od daty wniesienia powództwa do daty wydania wyroku Sąd powództwo oddalił.

W zakresie kosztów postępowania sąd rozstrzygnął po myśli art. 98 w zw. z art. 99 k.p.c., który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Na koszty procesu w niniejszej sprawie składały się:

- opłata od pozwu w kwocie (...) zł;

- koszty opinii biegłej – (...)zł;

- koszty zastępstwa procesowego w kwocie(...) obliczone w oparciu o § 6 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Zdaniem sądu charakter tej sprawy, ilość terminów rozpraw i przyczynienie się pełnomocnika do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia nie uzasadniają zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego w wyższej kwocie niż kwota minimalna wynikająca z § 6 pkt. 6 w/w rozporządzenia;

- opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie (...) zł.

Powód wygrał w 82% a pozwani w 18%. Wobec powyższego pozwani obowiązani są zwrócić na rzecz powoda kwotę (...) zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Wobec powyższego orzeczono jak na wstępie.