Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Postępowanie w niniejszej sprawie zostało wszczęte w konsekwencji wystąpienia w dniu 22 marca 2012 roku przez H. B. (dalej: „ Powódka”) z pozwem w europejskim postępowaniu nakazowym o zapłatę kwoty 752.304,99 zł jako równowartości kwot zatrzymanych przez (...) SPÓŁKA AKCYJNA w (...), Grecja (dalej: „ Pozwana”) na zabezpieczenie roszczeń wynikających z umowy nr (...) z dnia 16 maja 2007 roku (dalej: „ Umowa”).

Europejskim nakazem zapłaty z dnia 12 kwietnia 2012 roku sygn. akt VIII GNc 75/12, Sąd Okręgowy w Bydgoszczy Wydział VIII Gospodarczy uwzględnił roszczenie powódki i orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W sprzeciwie, przed wdaniem się w spór, Pozwana podniosła zarzut niewłaściwości miejscowej Sądu Okręgowego w Bydgoszczy i wniosła o przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Warszawie jako właściwemu zgodnie z klauzulą prorogacyjną zawartą w § 13 ust. 5 ww. Umowy. Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, zasądzenie kosztów procesu.

Postanowieniem z dnia 5 lipca 2012 roku Sąd Okręgowy w Bydgoszczy stwierdził swoją niewłaściwość miejscową w sprawie o zapłatę z powództwa Powódki przeciwko Pozwanej i przekazał sprawę według właściwości Sądowi Okręgowemu w Warszawie – Wydziałowi XX Gospodarczemu. Zgodnie z Umową Pozwana występowała jako generalny wykonawca robót związanych z realizacją kontraktu nr (...) pod nazwą „(...)”, jaki został zawarty z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy wskazał, że z treści § 13 ust. 5 Umowy dołączonej do akt sprawy, wolą stron było poddanie wszelkich mogących wynikać pomiędzy nimi sporów powstałych na tle ww. Umowy rozpoznaniu przez właściwy miejscowo i rzeczowo sąd powszechny właściwy dla generalnego wykonawcy. Siedziba Generalnego Wykonawcy mieści się zaś w W. przy ul. (...).

W piśmie procesowym z dnia 26 czerwca 2012 roku Pozwana wskazała, m.in. że nie został spełniony podstawowy warunek umożliwiający Pozwanej zwrot kwot zatrzymanych, ponieważ Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (dalej: „ Inwestor”) nie zwróciła jeszcze zabezpieczenia ustanowionego przez Pozwaną na rzecz Inwestora w celu należytego wykonania kontraktu podpisanego pomiędzy Pozwaną a Inwestorem. Odzwierciedleniem powyższego rozwiązania był zapis przewidziany w § 10 ust. 5 Umowy, zgodnie z którym zwrot kwot
zatrzymanych miał nastąpić nie wcześniej niż w terminie 14 dni od zwrotu przez Inwestora na rzecz Pozwanej całości zabezpieczeń ustanowionych w celu zabezpieczenia należytego wykonania przez Pozwaną kontraktu łączącego Pozwaną z Inwestorem. Co więcej, Pozwana wskazała ponadto, że gwarancja bankowa na zabezpieczenie roszczeń Inwestora została wydłużona do dnia 16 grudnia 2012 roku i przy założeniu, że nie zostanie wydłużona ponownie roszczenie o zwrot kwot zatrzymanych stanie się wymagalne z upływem 14 dni od dnia zwrotu przez Inwestora oryginału gwarancji bankowej, a więc dopiero w styczniu 2013 roku. W związku z powyższym Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w sprawie.

Pismem procesowym z dnia 6 lipca 2012 roku Powódka wniosła o odrzucenie sprzeciwu Pozwanej, a w razie braku odrzucenia o orzeczenie wyrokiem, że Pozwana jest zobowiązana zapłacić na rzecz Powódki kwotę 752.304,99 zł wraz z
kosztami procesu (zawierającymi także koszty zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych), przeprowadzenie dowodów zgłoszonych przez Pozwaną w postępowaniu na podniesione przez Pozwaną okoliczności oraz o przeprowadzenie rozprawy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 16 maja 2007 roku została zawarta umowa nr (...) pomiędzy H. B., prowadzącą działalność pod firmą (...) H. B., na podstawie wpisu pod numerem (...) w ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez Burmistrza Miasta Ś. a spółką pod firmą (...) SPÓŁKA AKCYJNA w (...), Grecja, poprzez jej oddział w Polsce z siedzibą w W. przy ul. (...). Przedmiotem Umowy było podwykonawstwo robót budowlanych w ramach zadania inwestycyjnego „(...)” (Umowa k. 12 – 24). Pozwana występowała jako Generalny Wykonawca robót.

Umowa łącząca Pozwaną jako generalnego wykonawcę oraz Powódkę jako podwykonawcę przewidywała w § 10 ust. 5 m.in. że zwrot część płatności na rzecz Powódki nastąpi nie wcześniej niż w terminie 14 dni od zwrotu przez Inwestora na rzecz Pozwanej całości zabezpieczeń należnego wykonania Umowy odpowiednio do pkt. 3 b) Umowy (Umowa, k. 19).

Pozwany podniósł, że zgodnie z warunkami kontraktu podpisanego przez niego z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad Pozwany został zobowiązany do złożenia gwarancji bankowej w wysokości (...) wartości kontraktu w celu zabezpieczenia wykonania przez Pozwanego kontraktu z Inwestorem. Z protokołu z dnia 17 grudnia 2010 r. wynika, że przedłużenie gwarancji bankowej nie dotyczy robót realizowanych przez Powódkę – bowiem dotyczyło ono robót opisanych w załączniku nr 11 do protokołu odbioru ostatecznego robót z dnia 17 grudnia 2010 r. (protokół z dnia 17 grudnia 2010 r., k.158).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dołączonych do akt dokumentów wskazanych w treści uzasadnienia, które jakkolwiek zostały złożone w kserokopiach, to ich autentyczność nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie. Powód opiera swoje żądanie na art. 353(1) § 1 Kodeksu cywilnego (Dz.U.1964.16.93 ze zm.), który wskazuje na trzy źródła ograniczeń autonomii woli stron w kształtowaniu stosunków obligacyjnych, w tym m.in. na właściwość (naturę) stosunku obligacyjnego. W ocenie sądu przywołany w treści uzasadnienia § 10 ust. 5 Umowy łączącej Powódkę z Pozwaną jako nie pozwalający określić terminu spełnienia świadczenia należnego Powódce przez Pozwaną sprzeciwia się właściwości (naturze) stosunku zobowiązaniowego jako jednemu z wyznaczników granicy swobody umów. Płatność w zakresie kwot zatrzymanych na podstawie Umowy uzależniona została od zdarzenia przyszłego i niepewnego. Przyjęta więc w Umowie konstrukcja odnosząca się do terminu płatności kwot zatrzymanych mogłaby doprowadzić do sytuacji, w której wymagalność wierzytelności nigdy by nie nastąpiła. Takie rozwiązanie sprzeciwia się właściwości (naturze) stosunku zobowiązaniowego oraz jest nie do pogodzenia z brzmieniem art. 353(1) Kodeksu cywilnego (Agnieszka Rzetecka-Gil, Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania – część ogólna, LEX 2011). Czym innym jest bowiem akceptowana w orzecznictwie modyfikacja stosunku zobowiązaniowego polegającego m.in. na możliwości odroczenia wymagalności świadczenia pieniężnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2005 roku, sygn. akt IV CK 502/04, LEX nr 177277) a czym innym niedopuszczalna możliwość uzależnienia wymagalności świadczenia od zdarzenia przyszłego i niepewnego. Podobne stanowisko przyjął Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu do wyroku z dnia 17 lipca 2007 roku (sygn. akt I ACa 817/2006).

Pozostają bez wpływu na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie twierdzenia Pozwanego dotyczące gwarancji bankowej. Zgodnie z § 14.9 Umowy zwrot gwarancji bankowej, jak i pierwszej części zabezpieczenia, miał nastąpić w terminie 30 dni od dnia wystawienia na rzecz pozwanego Świadectwa Wykonania, druga część zabezpieczenia miała zostać przekazana nie później niż w 15 dniu po upływie okresu rękojmi za wady lub gwarancji. Gwarancja bankowa złożona przez Pozwanego zawierała datę, do której zabezpieczała roszczenia Inwestora – w przypadku zmiany tych terminów Pozwany zobowiązany był przedstawić odpowiednią gwarancję bankową. W dniu 17 grudnia 2010 r. został sporządzony protokół odbioru robót, w którym okres gwarancyjny robót został określony jako: rozpoczynający się w dniu 17 grudnia 2010 r. i trwający do 16 grudnia 2012 r. W związku z powyższym Pozwany przedstawił wydłużoną gwarancję bankową do dnia 16 grudnia 2012 r. Przedłużenie gwarancji nie dotyczy robót realizowanych przez Powódkę – bowiem dotyczyło ono robót opisanych w załączniku nr 11 do protokołu odbioru ostatecznego robót z dnia 17 grudnia 2010 r. Powód wykonywał prace wykazane w protokole odbioru z dnia 20 października 2011 r. i nie wykonywał prac wymienionych w załączniku nr 11. Z powyższego wynika, że przedłużenie gwarancji nie wiązało się z pracami wykonywanymi przez Powódkę, a tym samym nie mogło służyć zabezpieczeniu prawidłowego wykonania tych prac. Ponadto, w odniesieniu do prac wykonanych przez Powódkę Pozwany w okresie gwarancji i rękojmi nie zgłosił roszczeń, które byłyby pokrywane z ustanowionej kwoty zabezpieczenia. Okres gwarancji i rękojmi obejmujący prace wykonane przez Powódkę upłynął w dniu 19 października 2011 r. Powyższe znajduje odzwierciedlenie w treści zawartej przez Powódkę z Pozwanym Umowy, zgodnie z jej § 10 ust. 5 zwrot pozostałych kwot zabezpieczenia ma nastąpić nie wcześniej niż w terminie 14 dni od zwrotu przez Inwestora na rzecz Pozwanego całości zabezpieczeń należytego wykonania Umowy. Strony niniejszego sporu przez Umowę rozumiały umowę zawartą pomiędzy Powódką a Pozwanym, ponieważ umowa zawarta pomiędzy Inwestorem a Pozwanym została oznaczona jako Kontrakt. A zatem Powódka zawierając Umowę godziła się na warunki w niej wskazane (nie zaś warunki określone w Kontrakcie) – a zatem możliwość domagania się zapłaty po wygaśnięciu w dniu 15 stycznia 2012 r. gwarancji udzielonej przez Pozwanego na rzecz Inwestora. Inna interpretacja postanowień Umowy prowadziłaby do umożliwienia Pozwanemu wprowadzania jednostronnych zmian w zakresie warunków płatności. Ponadto, z przedłużenia gwarancji bankowej wynika, że kwota wskazana w zabezpieczeniu uległa znacznemu obniżeniu: o 2 868 158,89 EUR (z kwoty 3 258 893,39 EUR do kwoty 390 734,60 EUR). W ocenie Sądu wystawianie nowych gwarancji w odniesieniu do robót nie wykonywanych przez Powódkę nie wpływa na utratę przez Powódkę jej prawa do otrzymania pozostałej części wynagrodzenia.

W świetle przytoczonych rozważań, Sąd doszedł do przekonania, że zasadnym jest zasądzenie na rzecz Powódki żądanych kwot, co uzasadniało orzeczenie jak w punkcie 1-szym wyroku.

O kosztach Sąd orzekł zgodnie z wynikiem sporu w oparciu o art. 98 k.p.c., uznając że Pozwany przegrał w całości spór. Wobec tego Sąd zasądził od Pozwanego na rzecz Powódki zwrot kosztów procesu, na które składały się poniesiona przez pozwanego opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa (17 zł), wynagrodzenie pełnomocnika (7.200 zł), którego wysokość Sąd ustalił na podstawie § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2002.163.1349). Wobec powyższego Sąd orzekł jak w punkcie 2-gim wyroku.

SSO Piotr Wierzchowski