Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 września 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Witold Rękosiewicz
Protokolant: protokolant sądowy Magdalena Żabińska

po rozpoznaniu w dniu 7 września 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania S. S. prowadzącego działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą Stacja Paliw (...) spółka cywilna

w G.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o nałożenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki

z dnia 23 maja 2016 r. znak(...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od S. S. prowadzącego działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą Stacja Paliw (...) spółka cywilna w G. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 1 440 zł (jeden tysiąc czterysta czterdzieści) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Witold Rękosiewicz.

Sygn. akt XVII AmE 108/16

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcom: K. U. (2) i S. S., prowadzącym wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą: Stacja Paliw (...) Spółka cywilna z siedzibą w G. gmina W., decyzją z dnia 23 maja 2016 r. znak (...), na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 w związku z art. 56 ust. 2 pkt 1, ust. 3 i ust. 6 oraz art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r., poz. 1059 ze zm.- dalej „Pe”) w związku z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r., poz. 23) oraz na podstawie art. 105 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego:

1. umorzył postępowanie administracyjne w części odnoszącej się do K. U. (2), w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcom: K. U. (2) i S. S., prowadzącym wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą: Stacja Paliw (...) Spółka cywilna, w związku z ujawnieniem w działalności prowadzonej przez przedsiębiorców nieprawidłowości polegających na nieprzestrzeganiu obowiązków wynikających z koncesji na obrót paliwami ciekłymi z dnia 16 września 2004 r., (...) ważnej do 25 września 2014 r., tj. warunków 2.2.1. i 2.2.2.;

2. umorzył postępowanie administracyjne w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcom: K. U. (2) i S. S., prowadzącym wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą: Stacja Paliw (...) Spółka cywilna w części dotyczącej naruszenia przez przedsiębiorcę S. S. warunku 2.2.2. koncesji na obrót paliwami ciekłymi udzielonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 16 września 2004 r., (...), o treści „Koncesjonariuszom nie wolno czynić przedmiotem obrotu paliw ciekłych, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami wynikającymi z zawartych umów i z norm określonych obowiązującymi przepisami.";

3. stwierdził, że przedsiębiorca: S. S., prowadząc wspólnie z K. U. (2) działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą: Stacja Paliw (...) Spółka cywilna naruszył warunek 2.2.1. udzielonej decyzją Prezesa URE koncesji na obrót paliwami ciekłymi o treści „Koncesjonariusze są zobowiązani do utrzymywania stanu technicznego oraz wyposażenia użytkowanych obiektów, instalacji i urządzeń związanych z prowadzeniem działalności objętej niniejszą koncesją, zgodnego z obowiązującymi przepisami określającymi wymogi techniczne, w tym metrologiczne, jakościowe i ochrony środowiska, zapewniającego w szczególności utrzymywanie wymaganej jakości paliw ciekłych będących przedmiotem obrotu oraz niezawodności zaopatrzenia odbiorców w paliwa, z uwzględnieniem racjonalnego poziomu kosztów." w ten sposób, że nie wyposażył eksploatowanego na stacji paliw w G. zbiornika o numerze ewidencyjnym (...) w urządzenia do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych w terminie do dnia 31 grudnia 2013 r., czego wymagał § 97 ust. 1 pkt 2 w związku z § 177 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie (Dz. U z 2014 r. poz. 1853);

4. z tytułu działania opisanego w pkt 3 decyzji wymierzył przedsiębiorcy S. S. karę pieniężną w wysokości 1 000 zł (jeden tysiąc złotych).

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł S. S. (dalej: powód, Przedsiębiorca), który zaskarżył decyzję Prezesa URE w części tj. w zakresie pkt. 3 i 4 dotyczących stwierdzenia, że Przedsiębiorca naruszył warunek 2.2.1. koncesji oraz wymierzenia Przedsiębiorcy kary pieniężnej w wysokości 1 000 zł. Zaskarżonej decyzji powód zarzucił naruszenie prawa materialnego art. 56 ust. 1 pkt. 12 Pe poprzez błędną jego interpretację, polegającą na przyjęciu, iż nieprzestrzeganie obowiązków wynikających z koncesji w rozumieniu tego przepisu obejmuje przypadek naruszenia zamieszczonej w koncesji klauzuli zobowiązującej koncesjonariusza do przestrzegania obowiązujących przepisów prawa, podczas gdy samo naruszenie obowiązujących norm prawnych, dotyczące sposobu, czy warunków wykonywania działalności koncesjonowanej, nie stanowi samo przez się naruszenia warunków koncesji, a co za tym idzie nie stanowi wystarczającej podstawy do nałożenia na przedsiębiorcę kary pieniężnej w oparciu o w/w przepis.

Na podstawie podniesionego zarzutu powód wniósł o uchylenie decyzji w zaskarżonej części i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania, w tym opłaty sądowej, kosztów zastępstwa procesowego radcy prawnego według norm oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, ewentualnie zmianę zaskarżonej decyzji w pkt 4 poprzez odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej.

W odwołaniu powód argumentował, że podstawę do nałożenia kary pieniężnej z art. 56 ust.1 pkt 12 Pe stanowi nieprzestrzeganie tylko takich obowiązków, które wynikają z koncesji. Wskazał, iż świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz Sądu Apelacyjnego w Warszawie przyjęta przez Prezesa URE przy wydawaniu zaskarżonej decyzji interpretacja, zgodnie z którą art. 56 ust. 1 pkt 12 Pe stanowi podstawę do nakładania kar pieniężnych na przedsiębiorców za dowolne uchybienie jakiemukolwiek przepisowi prawa jest wadliwa. Zdaniem powoda z wykładni językowej art. 56 ust. 1 pkt 12 Pe wynika, że karze pieniężnej podlega zachowanie przedsiębiorcy polegające na nieprzestrzeganiu przez koncesjonariusza obowiązków wynikających z koncesji. Jeśli podstawę do nałożenia kary pieniężnej z art. 56 ust. 1 pkt 12 Pe stanowi nieprzestrzeganie tylko takich obowiązków, które wynikają z decyzji koncesyjnej, to decyzja o udzieleniu koncesji musi być autonomicznym źródłem tych obowiązków, które konkretyzuje wobec indywidualnego koncesjonariusza wykonywanie przez niego działalności koncesjonowanej bardziej szczegółowo, niż wynika to z obowiązujących w danej dziedzinie regulacji. Nie można natomiast traktować jako wynikającego z koncesji obowiązku, którego bezpośrednim źródłem jest przepis obowiązującego prawa, określający dany obowiązek w sposób umożliwiający jego bezpośrednią realizację bez potrzeby dodatkowej konkretyzacji. Powód wskazywał, że obowiązek taki nie wypływa z samej koncesji, lecz z przepisu ustawy lub aktu wykonawczego, odnoszącego się do działalności koncesjonowanej. Przepis art. 56 ust.1 pkt 12 Pe powinien być interpretowany wąsko, jako odnoszący się do naruszenia przez przedsiębiorcę szczególnych warunków wykonywania działalności objętej koncesją. Tymczasem pozwany nałożył na powoda karę z powodu naruszenia przez niego przepisów rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe, dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych oraz ich usytuowanie (dalej: Rozporządzenie), polegającego na braku wyposażenia w wymaganym prawem terminie eksploatowanego na stacji paliw w G. zbiornika o numerze ewidencyjnym (...) w urządzenia do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów handlowych. Powód podkreślił, że wymieniony obowiązek nie został zawarty w decyzji udzielającej powodowi koncesji, a zatem brak podstaw do obciążenia powoda karą z tego tytułu. Stwierdził, iż ze względu na sposób sformułowania art. 56 ust. 1 pkt 12 Pe przepisu tego nie można stosować do nakładania kar pieniężnych w przypadku niewykonywania przez przedsiębiorstwo energetyczne obowiązku wynikającego z przepisów prawa a nie z decyzji.

Niezależnie od powyższego zdaniem powoda w sprawie istniały przesłanki do odstąpienia od wymierzenia kary (art. 56 ust.6a Pe). Przedsiębiorca za bezsporną uznał okoliczność, iż niezwłocznie po wezwaniu przez Prezesa URE zaprzestał naruszania prawa i wykonał ciążący na nim obowiązek poprzez wyposażenie eksploatowanego zbiornika w urządzenia do pomiaru i monitorowania magazynowanych produktów naftowych. Nie zgodził się z oceną Prezesa URE, iż stopień szkodliwości działania Przedsiębiorcy nie był znikomy. Zdaniem powoda wyposażenie zbiorników, w których przechowywane jest paliwo w urządzenia do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych nie ma bezpośredniego związku z zapobieganiem zanieczyszczeniu środowiska. Nie ma też znaczenia z punktu widzenia ochrony życia i zdrowia. Brak urządzeń nie uniemożliwił ewidencjonowania paliw dostarczanych na stację i nie musiał wpłynąć na prawidłowość rozliczeń podatkowych. Przyjętą przez Prezesa URE ocenę, iż szkodliwość czynu powoda była mała, uznał powód za niezrozumiałą.

Powód podkreślił, iż zbiornik znajduje się pod stałym dozorem Urzędu Dozoru Technicznego (dalej :UDT). Przyznał, że w treści protokołu badania okresowego zbiornika przez UDT została zawarta adnotacja, iż : „zgodnie z § 77 rozp. MG z dnia 21. 11. 2005 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. zbiornik należy wyposażyć w urządzenia pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych”. Jednak podczas następnego badania kontrolnego w dniu 28 maja 2013 r. nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości i nie sformułowano zaleceń. Powód wskazał, że Prezes URE całkowicie pominął tę okoliczność w uzasadnieniu decyzji. Podniósł, że przeprowadzający kontrolę inspektor UDT nie poinformował powoda o konieczności dostosowania zbiornika do wymogów Rozporządzenia. Wobec tego powód pozostawał w przekonaniu, że prowadzi działalność zgodnie z przepisami. W świetle powyższego powód stwierdził, że w sprawie występują okoliczności uzasadniające zastosowanie art. 56 ust. 6a Pe w postaci zmiany zaskarżonej decyzji i odstąpienia od nałożenia na Przedsiębiorcę kary pieniężnej.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji. Odnosząc się do zarzutów odwołania Prezes URE wskazał, że powołane przez powoda argumenty oraz wymienione wyroki Sądu Najwyższego i Sądu Apelacyjnego w Warszawie nie mają zastosowania do niniejszej sprawy, gdyż kara wymierzona została powodowi za naruszenie obowiązku 2.2.1. koncesji, z którego wynika konkretny obowiązek w rozumieniu art. 56 ust. 1 pkt 12 Pe do utrzymywania stanu technicznego oraz wyposażenia użytkowanych obiektów, instalacji i urządzeń związanych z prowadzeniem działalności objętej koncesją w standardzie odpowiadającym temu, jaki przewidują przepisy określające wymogi techniczne, w tym metrologiczne, jakościowe i ochrony środowiska, zapewniającego w szczególności utrzymywanie wymaganej jakości paliw ciekłych będących przedmiotem obrotu oraz niezawodności zaopatrzenia odbiorców w paliwa, z uwzględnieniem racjonalnego poziomu kosztów. Oznacza to, że źródłem wymienionych obowiązków są regulacje konkretnej koncesji udzielonej powodowi. Takie sfomułowanie warunku nawiązuje do obowiązujących przepisów i zmusza koncesjonariusza do bieżącego aktualizowania wyposażenia stacji paliw i nie nakładając jednocześnie nadmiernego obowiązku. Prezes URE zauważył, że zgodnie z art. 33 ust. 1 Pe przedsiębiorca ma obowiązek utrzymywania stanu technicznego oraz wyposażenia użytkowanych obiektów, instalacji i urządzeń w stanie gwarantującym prawidłowe wykonywanie działalności przez cały okres korzystania z koncesji. Możliwości techniczne gwarantujące prawidłowe wykonywanie działalności podlegają ocenie miedzy innymi na podstawie Rozporządzenia Ministra Gospodarki. Prezes URE wskazał, że po stwierdzeniu na podstawie przepisów Rozporządzenia brak wyposażenia użytkowanej infrastruktury zgodnie ze wymogami Rozporządzenia, wymierzył powodowi karę pieniężną. Zdaniem Prezesa URE postulat szczegółowej konkretyzacji warunków wykonywania działalności koncesjonowanej w samej treści koncesji, z których wynikałyby obowiązki mogące stanowić podstawę do wymierzenia kary pieniężnej, jest niemożliwy do zrealizowania w praktyce. W tej sytuacji koncesja byłaby zbyt kazuistyczna i obszerna, co powodowałoby szybką dezaktualizację określonych w niej obowiązków oraz ryzyko naruszenia zasad równego traktowania przedsiębiorców otrzymujących koncesję na taki sam przedmiot i zakres działalności. Trzeba bowiem mieć na uwadze, że koncesje wydawane są na długie okresy, podczas których mają miejsce zmiany przepisów prawa. Prezes URE wskazał, że przy konkretyzacji w decyzji warunków określonych w koncesji nie można pomijać art. 48 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, upoważniającego organ koncesyjny do określenia w koncesji, w granicach odrębnych ustaw, szczególnych warunków działalności koncesjonowanej i nakładającego na ten organ obowiązku przekazania przedsiębiorcy szczegółowej informacji o określonych warunkach udzielenia koncesji w sposób jak najbardziej uniwersalny w celu uniknięcia możliwości naruszenia zasady równego traktowania podmiotów ubiegających się o koncesje.

Prezes URE podkreślił, iż przepis art. 56 ust.1 pkt 12 Pe sankcjonuje zachowanie polegające na nieprzestrzeganiu warunków koncesji. Powoła się na wyroki Sądu Najwyższego, z których wynika, że powołany przepis znajduje zastosowanie, gdy przedsiębiorstwo energetyczne nie wykonuje obowiązku, który wynika z decyzji koncesyjnej, a nie z przepisu prawa. W ocenie Prezesa URE realizacja obowiązków, które naruszył powód wynika z koncesji. Poprzez warunek 2.2.1. koncesja nakłada na powoda obowiązek utrzymywania określonego stanu technicznego i wyposażenia obiektów, instalacji i urządzeń stacji paliw. Źródłem wskazanego obowiązku są regulacje udzielonej powodowi koncesji. Przepisy prawa, do których odsyłają obowiązki wskazane w koncesji, określają jedynie parametry obowiązujące w danym obszarze, których nie można ująć a konkretnej decyzji koncesyjnej ze względu na ich złożoność, zmienność i objętość. Pozwany podkreślił, że orzeczenia sądowe, na które powołuje się powód dotyczą stanu faktycznego, polegającego na niemożności nakładania kar pieniężnych z art. 56 ust. 1 pkt 12 Pt za dowolne uchybienie jakiemukolwiek przepisowi prawa. Wskazał, że w niniejszej sprawie obowiązki wypływają z samej koncesji.

Odnośnie odstąpienia od wymierzenia kary pozwany zauważył, iż argumenty dotyczące braku możliwości zastosowania art. 56 ust. 6a Pe przedstawił w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Prezes URE wskazał, że przy ustalaniu wysokości nałożonej decyzją kary pieniężnej brał pod uwagę przepisy art. 56 ust. 3 i ust. 6 Pe. Kara w wysokości 1 000 zł jest niewielka w stosunku do przychodu powoda za 2014 r., mieści się w granicach ustawowych i spełnia represyjno-wychowawcze funkcje kary.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 16 września 2004 r., (...), Prezes URE udzielił Przedsiębiorcom - K. U. (2) i S. S., prowadzącym wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą: Stacja Paliw (...) Spółka cywilna koncesji na obrót paliwami ciekłymi na okres od 25 września 2004 r. do 25 września 2014 r.

W toku postępowania administracyjnego w sprawie udzielenia Przedsiębiorcom kolejnej koncesji na obrót paliwami ciekłymi, które zakończyło się udzieleniem koncesji decyzją Prezesa URE z dnia 24 września 2014 r., (...), organ ustalił, że Przedsiębiorcy na stacji paliw w G. eksploatowali zbiornik o numerze ewidencyjnym (...), który nie został wyposażony w urządzenia do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych do dnia 31 grudnia 2013 r. stosownie do wymagań określonych w § 97 ust. 1 pkt 2 w związku z § 177 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie (Dz. U z 2014 r. poz. 1853). W związku z dokonanym ustaleniem Prezes URE, pismem z dnia 13 lipca 2015 r., zawiadomił Przedsiębiorców o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej. Zawiadomienie odnosiło się do nieprawidłowości polegających na nieprzestrzeganiu m.in. warunku 2.2.1. koncesji o treści „Koncesjonariusze są zobowiązani do utrzymywania stanu technicznego oraz wyposażenia użytkowanych obiektów, instalacji i urządzeń związanych z prowadzeniem działalności objętej niniejszą koncesją, zgodnego z obowiązującymi przepisami określającymi wymogi techniczne, w tym metrologiczne, jakościowe i ochrony środowiska, zapewniającego w szczególności utrzymywanie wymaganej jakości paliw ciekłych będących przedmiotem obrotu oraz niezawodności zaopatrzenia odbiorców w paliwa, z uwzględnieniem racjonalnego poziomu kosztów."

W odpowiedzi na zawiadomienie o wszczęciu postępowania oraz późniejsze wezwania Przedsiębiorcy w piśmie z dnia 24 lipca 2015 r. (k. 25-28 akt adm.) oświadczyli, że: „Zbiornik o nr (...) znajduje się pod dozorem Urzędu Dozoru Technicznego, który czuwa nad prawidłowym wyposażeniem zbiornika, za co wnosimy coroczne opłaty. Zbiornik był użytkowany na podstawie ważnych badań przeprowadzonych przez UDT oraz ważnej decyzji zezwalającej na użytkowanie zbiornika. Paliwo było przyjmowane cysterną wyposażoną w urządzenie pomiarowe i wydawane urządzeniem pomiarowym legalizowanym (dystrybutor)." W piśmie wskazano również, że w związku z nakładami poniesionymi na montaż urządzenia do pomiaru stanu magazynowego w celu przystosowania stacji do obowiązujących przepisów sytuacja finansowa Przedsiębiorcy nie jest dobra. Ponadto Przedsiębiorca potwierdził, że do prowadzenia działalności koncesjonowanej wykorzystuje zbiornik dwukomorowy (komory po 10 m ^{( 3 )}) o numerze fabrycznym (...) i numerze ewidencyjnym (...) oraz nowo zamontowany w zbiornik o pojemności 20 m ^{( 3 )}dopuszczony do użytkowania w dniu 20 listopada 2014 r. W piśmie z dnia 9 września 2015 r. (k. 47 akt adm.) Przedsiębiorca potwierdził, iż w dniu 24 kwietnia 2014 r. użytkował tylko jeden zbiornik o nr fabrycznym (...) i nr ewidencyjnym (...).

W dniu 25 lipca 2012 r. Urząd Dozoru Technicznego przeprowadził badanie okresowe zbiornika o nr fabrycznym (...) i nr ewidencyjnym (...). Stwierdzono, ze urządzenie jest zgodne z wymaganiami. W zaleceniach zawarto adnotację, iż zbiornik należy wyposażyć w urządzenia do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych. (k. 7 akt adm.

W dniu 28 maja 2013r. Urząd Dozoru Technicznego przeprowadził kolejne badanie zbiornika. W protokole kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. (k.29) Podczas badania w dniu 13 marca 2015r. również nie stwierdzono nieprawidłowości zbiornika. (k.31 akt adm.) Z znajdującego się w aktach administracyjnych Protokołu z dnia 19 sierpnia 2014 r. (k. 5 akt adm.), podpisanego przez wykonawcę wynika, że w dniu 21 lipca 2014 r. na stacji paliw Przedsiębiorcy w zbiorniku o numerze fabrycznym (...) zamontowano system pomiarowy stanów magazynowych produktów w zbiornikach. Za montaż systemu wykonawca wystawił fakturę (k.6 akt adm.)

Pismem z dnia 15 kwietnia 2016 r. S. S. poinformował Prezesa URE o śmierci wspólnika K. U. (2), co skutkowało umorzeniem postępowania wobec K. U. (2).

Pismem z dnia 21 kwietnia 2016 r. Prezes URE zawiadomił Przedsiębiorcę o zakończeniu postępowania dowodowego, możliwości zapoznania się z materiałem dowodowym w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma oraz zgłoszeniu ewentualnych uwag i wyjaśnień. W wyznaczonym terminie Przedsiębiorca nie zapoznał się ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, a także nie zgłosił dodatkowych uwag i wyjaśnień.

Przychód Przedsiębiorcy (jako spółki cywilnej) w 2015r. wyniósł (...) zł. (k.74-76 akt adm.) W tym przychód z działalności koncesjonowanej wyniósł (...) zł, natomiast dochód (...) zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 56 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne ( Dz.U. z 2012r. poz. 1059 j.t. ze zm.) karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji. Należy przy tym zaznaczyć, że naruszenie jednego z warunków koncesji jest wystarczającą przesłanką do zastosowania przepisów art. 56 ust. 1 pkt 12 ustawy - Prawo energetyczne i wymierzenia na tej podstawie, w oparciu o art. 56 ust. 2 pkt 1 powołanej ustawy, kary pieniężnej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Zdaniem Sądu, brzmienie przytoczonego wyżej przepisu przesądza o obligatoryjnym charakterze kary za naruszenie określonych w koncesji warunków wykonywania działalności gospodarczej, przewidując bezwzględny obowiązek ukarania danego przedsiębiorcy, w razie stwierdzenia okoliczności podlegających karze. Przepis art. 56 ust. 1 pkt 12 Prawa energetycznego stanowi samodzielną podstawę do wymierzenia kary przedsiębiorcy za niedochowanie obowiązków udzielonej koncesji i nie wymaga wykazania zawinionego działania lub zaniechania przedsiębiorcy. Na brak konieczności wykazania winy umyślnej lub nieumyślnej karanego podmiotu w kontekście odpowiedzialności z tytułu naruszenia obowiązków wynikających z Prawa energetycznego wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 września 2011r. sygn. III SK 10/11 (opublik. LEX nr 1101332 ).

Zgodnie z warunkiem 2.2.1. koncesji koncesjonariusz jest zobowiązany do utrzymywania stanu technicznego oraz wyposażenia użytkowanych obiektów, instalacji i urządzeń związanych z prowadzeniem działalności objętej niniejszą koncesją, zgodnego z obowiązującymi przepisami określającymi wymogi techniczne, w tym metrologiczne, jakościowe i ochrony środowiska, zapewniającego w szczególności utrzymywanie wymaganej jakości paliw ciekłych będących przedmiotem obrotu oraz niezawodności zaopatrzenia odbiorców w paliwa, z uwzględnieniem racjonalnego poziomu kosztów. Wskazać należy przy tym, że strona powodowa akceptując warunki udzielonej jej koncesji na obrót paliwami ciekłymi, zaakceptowała również warunek 2.2.1. koncesji.

W niniejszej sprawie okolicznością bezsporną pomiędzy stronami jest to, że powód w okresie 1 stycznia 2014 r. do 20 lipca 2014r. używał zbiornika o numerze ewidencyjnym (...) na stacji paliw w G. bez zamontowanego urządzenia do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych. Tymczasem obowiązek zamontowania takiego urządzenia do dnia 31 grudnia 2013r. nakładał na koncesjonariusza § 97 ust.1 pkt 2 w związku z §177 Rozporządzenia.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, w ocenie Sądu, stwierdzić należy, iż powód nie wypełnił ciążącego na nim obowiązku wyposażenia stacji paliw płynnych w urządzenia do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych paliw w zakreślonym przez Rozporządzenie terminie.

Tym samym powód naruszył jednocześnie przepisy powszechnie obowiązującego prawa oraz zapis 2.2.1. obowiązującej go koncesji. Powyższe stwierdzenie prowadzi do jednoznacznego wniosku, że Prezes URE miał prawny obowiązek ukarania powoda, stosownie bowiem do przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12 Pe podmiot, który nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji podlega karze pieniężnej.

Powód w odwołaniu zarzucił Prezesowi URE dokonanie błędnej interpretacji art. 56 ust 1 pkt 12 Pe poprzez przyjęcie, że nieprzestrzeganie obowiązków wynikających z koncesji w rozumieniu tego przepisu obejmuje przypadek naruszenia zamieszczonej w koncesji klauzuli zobowiązującej koncesjonariusza do przestrzegania obowiązujących przepisów prawa. Zdaniem Sądu, taka argumentacja jest całkowicie nietrafiona, gdyż wbrew twierdzeniom powoda Prezes URE nie ukarał powoda z tytułu naruszenia przez niego przepisów Rozporządzenia tj. naruszenia przepisów obowiązującego prawa, do czego powód jest zobowiązany w myśl warunku 2.1.1. udzielonej koncesji. Podstawą ukarania powoda było naruszenie warunku 2.2.1. koncesji tj. obowiązku utrzymywania stanu technicznego oraz wyposażenia użytkowanych obiektów, instalacji i urządzeń związanych z prowadzeniem działalności objętej koncesją, zgodnego z obowiązującymi przepisami określającymi wymogi techniczne. W § 97 Rozporządzenia określone zostały wymogi, jakie powinno spełniać wyposażenie stacji paliw płynnych. Niespełnienie przez powoda wymogu opisanego z § 97 pkt. 2 skutkowało naruszeniem warunku 2.2.1. koncesji. Wypełnienie postanowień określonych w warunkach koncesji jest podstawowym obowiązkiem każdego koncesjonariusza. Niewypełnienie przez powoda warunku koncesji zobowiązywało Prezesa URE do nałożenia na Przedsiębiorcę kary pieniężnej w myśl art. 56 ust. 1 pkt 12 Pe. Podkreślić należy, że użytego w art. 56 ust. 1 pkt 12 Pe sformułowania „wynikające z koncesji” nie można rozumieć w ten sposób, że koncesja jest samoistnym, wyłącznym i autonomicznym źródłem obowiązku prawnego koncesjonariusza. W demokratycznym państwie prawnym prawa i obowiązki osób są określane w drodze aktów normatywnych rangi ustawy. Niedopuszczalne jest kształtowanie praw i obowiązków osób w drodze decyzji nie mającej właściwej ustawowej podstawy prawnej. Organy administracji publicznej jedyni konkretyzują obowiązki wynikające z ustawy. Nie są uprawnione do nakładania obowiązków, które nie mają podstawy ustawowej. W rezultacie obowiązkiem wynikającym z koncesji jest obowiązek zawarty w decyzji o jej udzieleniu, która konkretyzuje określony w ustawie obowiązek prawny wobec indywidualnego koncesjonariusza w sposób bardziej szczegółowy, niż wynika to z odnośnych przepisów prawa - ustaw i wydanych na ich podstawie rozporządzeń (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 marca 2018 r., sygn. akt III SK 14/17).

Warunek 2.2.1. koncesji explicite wskazuje na obowiązek utrzymywania stanu technicznego i wyposażenia użytkowanych obiektów zgodnie ze standardami przewidzianymi w przepisach określających wymogi techniczne i inne wymienione w decyzji koncesyjnej zawierającej ten warunek. Takie uregulowanie obowiązków koncesjonariusza, w ocenie Sądu, szczegółowo konkretyzuje obowiązek ustawowy w zakresie podmiotowym (w odniesieniu do oznaczonego przedsiębiorcy) i przedmiotowym przez określenie jednego z zakazanych ustawą zachowań przedsiębiorcy. Nie można zgodzić się z powodem, iż w decyzji udzielającej koncesji nie zawarto obowiązku wyposażenia zbiornika na paliwa w urządzenie do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych paliw, wobec tego nie można zarzucić powodowi naruszenia obowiązku wynikającego z koncesji, a tym samym naruszenia art. 56 ust.1 pkt.12 Pe. Zdaniem Sądu trafne jest stanowisko Prezesa URE, iż treść koncesji nie może być nadmiernie kazuistyczna w obliczu mnogości zmieniających się przepisów, gdyż koncesje wydawane są na wieloletnie okresy. W czasie obowiązywania decyzji koncesyjnej mogłoby dochodzić do dezaktualizacji obowiązków zawartych w koncesji, co skutkowałoby ciągłą koniecznością dostosowywania treści wydanych koncesji do przepisów prawa, w tym regulacji wykonawczych. Tak szczegółowe regulowanie obowiązków koncesjonariusza w treści decyzji groziłoby także możliwością naruszenia zasad równego traktowania przedsiębiorców, których z powodu zmieniających się przepisów prawa obowiązywałyby różne warunki koncesji. Wymieniony w zaskarżonej decyzji warunek koncesji ma analityczną strukturę obowiązku prawnego, stanowiącego konkretyzację przedmiotowo-podmiotową obowiązku określonego w § 97 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 177 Rozporządzenia. Istota tego warunku sprowadza się do obowiązku wyposażenia eksploatowanego prrez Przedsiębiorcę zbiornika w urządzenia do pomiaru i monitorowania stanu magazynowego produktów naftowych do określonego terminu. Koncesja zawierająca taki warunek jest przy tym bezpośrednim źródłem tego obowiązku prawnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2016 r., III SK 28/15).

W ocenie Sądu brak wiedzy powoda o treści Rozporządzenia nie może stanowić okoliczności łagodzącej. Na podmiocie wykonującym działalność koncesjonowaną ciąży obowiązek stałego monitorowania zmieniających się przepisów prawa. Należy podkreślić, że zgodnie z zasadą Ignorantia iuris nocet nieznajomość prawa nie może być podstawą do nieponoszenia odpowiedzialności za naruszenie obowiązujących przepisów prawa. Nie zapoznając się z treścią przepisów wykonawczych dotyczących prowadzonej działalności koncesjonowanej, Przesiębiorca nie wykazał się należytą starannością wymaganą od profesjonalnie działającego na rynku podmiotu. Zgodnie z art. 355 § 2 k.c. należytą staranność zobowiązanego w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej ocenia się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności. Wyjątkowy charakter działalności koncesjonowanej przemawia za ustaleniem ponadprzeciętnego poziomu staranności, jaką powinien się wykazać koncesjonariusz.

Odnośnie twierdzeń powoda, że zbiornik na paliwo był okresowo badany przez Urząd Dozoru Technicznego, wskazać należy, że kontrola UDT była prowadzona pod kątem spełniania przez zbiornik paliwa parametrów technicznych, określonych w stosownych przepisach, a nie prawidłowego wykonywania przez Przedsiębiorcę warunków koncesji przyznanej przez Prezesa URE. Ponadto powód sam przyznał, iż podczas badania w dniu 25 lipca 2012 r. kontrolerzy w zaleceniach zawarli adnotację, iż zbiornik należy wyposażyć w urządzenia do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych. (k.7 akt adm.) Już ta uwaga powinna wskazuje, iż profesjonalnie działający przedsiębiorca powinien być świadomy ciążącego na nim obowiązku wyposażenia użytkowanego zbiornika paliw w urządzenia do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych. Warto zauważyć, że mimo takiego zalecenia, Przedsiębiorca nie zainstalował urządzeń do pomiaru. Podczas następnego badania w dniu 28 maja 2013 r. UDT nie stwierdził nieprawidłowości zbiornika, ponieważ termin dostosowania infrastruktury stacji paliw płynnych do wymogów Rozporządzenia został przedłużony do dnia 31 grudnia 2013 r. Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 20 grudnia 2012 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie. Powód nie wskazał, aby starał się uzyskać jakikolwiek informacje na temat zaleceń dotyczących zbiornika przekazanych przed UDT w 2012r. Zaniechanie powoda było skutkiem jego braku należytej staranności, jakiej należy oczekiwać od koncesjonariuszy. Podnoszona w piśmie z dnia 24 lipca 2014 r. okoliczność, że zbiornik znajduje się pod stałym nadzorem UDT, za co powód wnosi coroczne opłaty nie ma wpływu na negatywną ocenę zachowania Przedsiębiorcy, który prowadzi na własny rachunek koncesjonowaną działalność gospodarczą.

Powołane w odwołaniu orzeczenia Sądu Najwyższego i Sądu Apelacyjnego w Warszawie dotyczyły innego stanu faktycznego i nie były w niniejszym postępowaniu wiążące. W tej sytuacji podnoszony przez powoda zarzut naruszenia przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12 Pe nie zasługiwał, zdaniem Sądu na uwzględnienie.

Odnośnie wniosku odwołania o odstąpienie od wymierzenia kary wskazać należało, iż zgodnie z art. 56 ust. 6a Pe Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Odstąpienie od wymierzenia kary możliwe jest tylko przy kumulatywnym wystąpieniu tych przesłanek. W niniejszej sprawie Prezes URE prawidłowo ocenił, że stopień szkodliwości czynu był mały ale nie znikomy. Niezależnie jednak od kwestii oceny stopnia szkodliwości czynu, faktem jest, iż podmiot nie zaprzestał dobrowolnie naruszania prawa. Powód podjął działania zmierzające do instalacji urządzeń pomiarowych dopiero po wezwaniu przez Prezesa URE w toku postępowania administracyjnego w sprawie udzielenia kolejnej koncesji, po upływie ustawowo wyznaczonego terminu na zainstalowanie instalacji pomiarowej. Nie można wykluczyć, że gdyby nie to wezwanie, powód dalej prowadziłby działalność koncesjonowaną niezgodnie z § 97 Rozporządzenia. Z tych względów w niniejszej sprawie nie wystąpiły przesłanki do odstąpienia od wymierzenia kary.

W ocenie Sądu przy ustalaniu wysokości kary pienięznej Prezes URE w sposób prawidłowy zastosował przesłanki i dyrektywy wymiaru kary wskazane w treści Pe. Wymierzona Przedsiębiorcy kara pieniężna ustalona została przez Prezesa URE z zachowaniem górnej granicy określonej przez ustawę tj. w wielkości nie przekraczającej 15% przychodu ukaranego podmiotu, wynikającego z działalności koncesjonowanej, a osiągniętego w roku poprzednim. Należy zaznaczyć, że wysokość kary – 1000 zł – jest nikłym procentem uzyskanego przez powoda przychodu w 2015r. Kara stanowi zaledwie(...) przychodu Przedsiębiorców (spółki cywilnej). Jako, że powodowi na podstawie treści umowy spółki cywilnej przysługuje 50-procentowy udział w zyskach i stratach, kara stanowi ok. (...) % przychodu spółki przypadającego S. S.. Prezes URE przy wymierzaniu kary uwzględnił także sytuację finansową powoda, którego dochód w 2015r. , zgodnie z umową spółki cywilnej (50 % udziału w dochodach) i przedstawionymi dokumentami wyniósł (...) zł. W ocenie Sądu kara w wysokości 1000 zł nie będzie nadmiernie odczuwalna dla Przedsiębiorcy, a jednocześnie spełni swoją funkcję represyjną, wychowawczą i prewencyjną, zapobiegając podobnym naruszeniom w przyszłości.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy, nie znajdując podstaw do uwzględnienia, oddalił odwołanie jako bezzasadne - art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.,

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c. stosownie do wyniku sporu, ustalając wysokość należnych pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 1 440 zł, na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r. do 27 października 2016 r.

SSO Witold Rękosiewicz.