Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

W następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Witold Rękosiewicz

Protokolant: sekretarz sądowy Iwona Hutnik

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2015 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) S.A. z/s w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów i nałożenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 23 grudnia 2010 r. nr RWA - (...)

1)  uchyla zaskarżoną decyzję w pkt I i w pkt IV ppkt 1, 2 i 3,

2)  oddala odwołanie w pozostałym zakresie,

3)  zasądza od Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na rzecz (...) S.A. z/s w W. kwotę 1000 zł (jeden tysiąc) tytułem zwrotu kosztów połowy opłaty sądowej od odwołania i apelacji,

4)  znosi wzajemnie między stronami pozostałe koszty postępowania.

SSO Witold Rękosiewicz.

Sygn. akt XVII AmA 154/14

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Prezes UOKiK, pozwany) po przeprowadzeniu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów wydał w dniu 23 grudnia 2010 r. decyzję nr (...), w której na podstawie art. 27 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.) dalej: uokik- oraz stosownie do treści art. 33 ust. 6 tej ustawy uznał, że:

I. działanie (...) S.A. z siedzibą w W. ((...), Spółka, powód)

polegające na stosowaniu we wzorcach umownych postanowień o treści:

1. „Umowa abonencka o świadczenie usług telekomunikacyjnych”

„ Wszelkie spory wynikające z umowy mogą być załatwiane w drodze mediacji. W przypadku ich nierozstrzygnięcia na drodze mediacji strony poddają spory powstałe na tle tej Umowy lub w związku ze świadczonymi Usługami sądowi właściwemu dla siedziby Dostawcy Usług” (pkt II.11)

2. „Regulamin świadczenia usług telekomunikacyjnych przez (...) S.A.”

A. „Wszelkie spory wynikające z Umowy podlegają rozpoznaniu przez sąd właściwy dla siedziby Dostawcy Usług „ (§ 33 pkt 5)

B. „Jeżeli Zainteresowany zawiera umowę przez pełnomocnika lub innego przedstawiciela, przedstawiciel poza przedstawieniem danych i dokumentów Zainteresowanego, określonych w ust. 7 i 8, winien udokumentować swoją tożsamość oraz wykazać umocowanie do działania w imieniu Zainteresowanego przedstawiając stosowny dokument, poświadczony w sposób urzędowy, notarialny łub w obecności upoważnionego pracownika Dostawcy Usług, a poza granicami kraju —przez polską placówkę dyplomatyczną „ (§ 3 pkt 6)

C. „Wszelką korespondencję nadaną przez Dostawcę Usług na adres lub z wykorzystaniem innych danych wskazanych w Umowie lub przez Abonenta po zawarciu Umowy uważa się za doręczoną Abonentowi po upływie 3 dni od dnia jej nadania „ (§ 3 pkt 16)

D. „Za ponowne rozpoczęcie świadczenia Usług lub zniesienie innych nałożonych na Abonenta ograniczeń, dostawca usług pobiera odrębną opłatę ustaloną w Cenniku” (§ 16)

E. „Dostawca Usług ma również prawo żądania kar (...) związanych z (...) nieterminowym uiszczaniem opłat za Usługi (wezwania, noty odsetkowe)„ (§ 21)

F. „Dostawca Usług nie odpowiada za przerwy w świadczeniu Usług, złą jakość techniczną Usług, spowodowaną (...) awarią zaistniałą w innych sieciach telekomunikacyjnych, z którymi dostawca Usług współpracuje „(§ 23 pkt 4)

3. „Cennik usług telekomunikacyjnych świadczonych przez (...) S.A”

A. „Odblokowanie dostępu do Usług zablokowanych z powodów określonych w par. 15 ust. 2 Regulaminu - opłata jednorazowa -36,60 Pln” (pkt XI. 9)

B. „Wystawienie pisemnego wezwania do zapłaty - opłata jednorazowa 18,30 Pln, wystawienie wezwania do zapłaty w innej formie (faks, SMS, e-mail) – opłata jednorazowa -12,20 Pln, wystawienie noty odsetkowej - opłata jednorazowa -12,20 Pln„ (pkt XI. 10-12)

4. „Umowa abonencka o świadczenie usług internetowych (...)”

„Wszelkie spory wynikające z umowy mogą być załatwiane w drodze mediacji. W przypadku ich nierozstrzygnięcia na drodze mediacji strony poddają spory powstałe na tle tej Umowy lub w związku ze świadczonymi Usługami sądowi właściwemu dla siedziby Dostawcy Usług „ (pkt II. 11)

5. „Regulaminu świadczenia usług internetowych (...) przez (...) S.A.”

A. „Jeżeli Abonent lub Klient zawiera umowę przez pełnomocnika lub innego przedstawiciela, przedstawiciel poza przedstawieniem danych i dokumentów mocodawcy, określonych w ust. 7 i 8, winien udokumentować swoją tożsamość oraz wykazać umocowanie do działania w jego imieniu przedstawiając stosowny dokument, poświadczony w sposób urzędowy, notarialny lub w obecności upoważnionego pracownika Dostawcy Usług, a poza granicami kraju - przez polską placówkę dyplomatyczną” (§ 3 pkt 6)

B. „Wszelką korespondencję nadaną przez Dostawcę Usług na adres lub
z wykorzystaniem innych danych wskazanych w Umowie lub przez Abonenta po zawarciu Umowy uważa się za doręczoną Abonentowi po upływie 3 dni od dnia jej nadania” (§3 pkt 16)

C. „Dostawca Usług ma również prawo żądania kar (...) związanych z (...) nieterminowym uiszczaniem opłat za Usługi (wezwania, noty odsetkowe)” (§ 16)

D. „Dostawca Usług nie odpowiada za przerwy w świadczeniu Usług, złą jakość techniczną Usług, spowodowaną (...) awarią zaistniałą w innych sieciach telekomunikacyjnych, z którymi dostawca Usług współpracuje „ (§ 17pkt 4)

6. „Cennik usług dostępu do sieci Internet świadczonych przez (...) S.A „

„Wystawienie pisemnego wezwania do zapłaty - opłata jednorazowa 18,30 Pin, wystawienie wezwania do zapłaty w innej formie (faks, SMS, e-mail) - opłata jednorazowa - 12,20 Pin, wystawienie noty odsetkowej - opłata jednorazowa -12,20 Pin „ (pkt V.2-4)

7. „(...) na kartę - Regulamin świadczenia usług telekomunikacyjnych w wariancie nomadycznym przez (...) S.A. dla użytkowników usługi przedpłaconej”

A. „Wszelkie spory wynikające z Umowy podlegają rozpoznaniu przez sąd właściwy dla
siedziby Dostawcy Usług” (§25pkt 4)

B. „ Dostawca Usług nie odpowiada za przerwy w świadczeniu Usług przedpłaconych, złą
jakość techniczną Usług przedpłaconych, spowodowaną (...) awarią zaistniałą w innych
sieciach telekomunikacyjnych, z którymi dostawca Usług współpracuje” (§ 16pkt 4)

stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, polegającą na stosowaniu postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479 ⁴⁵ Kodeksu postępowania cywilnego i jest naruszeniem art. 24 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów - i stwierdził zaniechanie jej stosowania:

-

w zakresie pkt. I.3.A i pkt. I.3.B z dniem 1 sierpnia 2010 r.

-

- w pozostałym zakresie z dniem 15 grudnia 2010 r.

II. działanie (...) S.A. z siedzibą w W. polegające na:

1.  zamieszczeniu:

- w punkcie II.19 „Umowy abonenckiej o świadczenia usług
telekomunikacyjnych” postanowienia o treści:

„Abonent może odstąpić od Umowy abonenckiej zawartej poza lokalem Dostawcy Usług w terminie 10 (dziesięć) dni od dnia jej zawarcia bez ponoszenia żadnych kosztów w przypadku, gdy zakupione lub wydzierżawione przez Abonenta Urządzenia abonenckie i/lub akcesoria zostaną zwrócone Dostawcy Usług w stanie niezmienionym (bez naruszenia opakowania oraz naruszenia towaru będącego przedmiotem sprzedaży lub dzierżawy). W pozostałych przypadkach Abonent odstępujący od Umowy abonenckiej jest zobowiązany do pokrycia kosztów przywrócenia zakupionego lub wydzierżawionego towaru do stanu poprzedniego zgodnie z ceną określoną w Cennikach Dostawcy Usług”,

- w punkcie XVI.1 „Cennika usług telekomunikacyjnych świadczonych przez (...) S.A” postanowienia o treści:

„Opłata za przywrócenie zakupionego /wydzierżawionego Urządzenia/Akcesoria do stanu poprzedniego po odstąpieniu od Umowy w ciągu 10 dni - opłata jednorazowa - 24,40 Pln” ,

2.  zamieszczeniu:

- w punkcie II.13 „Umowy abonenckiej o świadczenia usług
internetowych (...)” postanowienia o treści:

„Abonent może odstąpić od Umowy abonenckiej zawartej poza lokalem Dostawcy Usług w terminie 10 (dziesięć) dni od dnia jej zawarcia bez ponoszenia żadnych kosztów w przypadku, gdy zakupione łub wydzierżawione przez Abonenta Urządzenia abonenckie i/łub akcesoria zostaną zwrócone Dostawcy Usług w stanie niezmienionym (bez naruszenia opakowania oraz naruszenia towaru będącego przedmiotem sprzedaży łub dzierżawy). W pozostałych przypadkach Abonent odstępujący od Umowy abonenckiej jest zobowiązany do pokrycia kosztów przywrócenia zakupionego lub wydzierżawionego towaru do stanu poprzedniego zgodnie z ceną określoną w Cennikach Dostawcy Usług”,

- w punkcie IX.1 „ Cennika usług dostępu do sieci Internet świadczonych
przez (...) S.A”, postanowienia, stosownie do którego:

„Opłata za przywrócenie zakupionego /wydzierżawionego Urządzenia/Akcesoria do stanu poprzedniego po odstąpieniu od Umowy w ciągu 10 dni - opłata jednorazowa - 24,40 Pln”

co - jako niezgodne z art. 2 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22,poz. 271 ze zm.)

stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, określoną w art. 24 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i stwierdził zaniechanie stosowania tej praktyki z dniem 15 grudnia 2010 r.

III. na podstawie art. 27 ust. ust 4 w zw. z art. 26 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz stosownie do treści art. 33 ust. 6 tej ustawy w celu usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów zobowiązał (...) S.A. do anektowania umów zawartych z konsumentami przed 15 grudnia 2010r. w sposób zapewniający wyeliminowanie z ich treści postanowień zakwestionowanych w pkt. I i II sentencji decyzji, w terminie 2 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji .

IV. na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz stosownie do treści art. 33 ust. 6 tej ustawy nałożył na powoda karę pieniężną w wysokości:

1. 109 642 zł z tytułu naruszeń określonych w pkt. I. 1-3 decyzji;

2. 70 484 zł z tytułu naruszeń określonych w pkt. I. 4-6 niniejszej decyzji;

3. 23 494 zł z tytułu naruszeń określonych w pkt. I. 7 niniejszej decyzji;

4. 39 158 zł z tytułu naruszeń określonych w pkt. II niniejszej decyzji.

(...) S.A. z siedzibą w W. w złożonym odwołaniu zaskarżyła decyzję Prezesa UOKiK, zarzucając jej naruszenie:

a)  art. 106 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 111 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez nałożenie na Spółkę kary pieniężnej bez należytego uwzględnienia wszystkich okoliczności łagodzących;

b)  art. 7 oraz art. 107 § 1 i 3 kpa w zw. z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez uwzględnienie wysokości kary pieniężnej bliżej niesprecyzowanych naruszeń, których w ocenie Prezesa UOKiK dopuściła się Spółka, a które zostały wykazane w Decyzji;

c)  art. 77 §1 kpa i art. 80 kpa w zw. z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez uznanie, iż doszło do „innych” niż wymienione w decyzji i udowodnione przez Prezesa UOKiK naruszeń, niemających oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym sprawy, co miało wpływ na ustalenie wysokości kary pieniężnej nałożonej na Spółkę.

Na podstawie przedstawionych zarzutów, powód wniósł o:

1) zmianę zaskarżonej decyzji w części - poprzez:

(a) uchylenie punktu IV i nie orzekanie o nałożeniu kary pieniężnej,

albo poprzez:

(b) obniżenie kary pieniężnej przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności
łagodzących,

2) o zasądzenie na rzecz Spółki zwrotu kosztów postępowania .

W uzasadnieniu odwołania powód zarzucił Prezesowi UOKiK, że przy nakładaniu kary pieniężnej wziął pod uwagę: „charakter i liczbę stosowanych przez (...) klauzul niedozwolonych, oraz wagę innych naruszeń, których dopuściła się Spółka”. Nie wskazał jednak, jakie to były naruszenia. W sposób odrębny ustalił kary z tytułu stosowania klauzul dotyczących poszczególnych telefonii a odrębnie dla pozostałych praktyk i w każdym przypadku odrębnie uzasadnił wysokość każdej nałożonej kary. Powód stwierdził, że jedyną okolicznością łagodzącą, uwzględnioną przez pozwanego przy ustalaniu wysokości poszczególnych kar było zaniechanie przez (...) w toku prowadzonego postępowania, stosowania zarzucanych praktyk, Uwzględnienie powołanej okoliczności spowodowało obniżenie kwot bazowych o 30 %.

Powód zarzucił, iż ustalając wysokość nałożonych decyzją kar pieniężnych Prezes UOKiK nie rozważył wszystkich okoliczności łagodzących, mogących mieć wpływ na ostateczne rozstrzygnięcie oraz wysokość wymierzonych kar pieniężnych i stwierdził, że decyzja w tej części jest niesłuszna i błędna.

Zdaniem powoda, w części zaskarżonej decyzji, dotyczącej orzeczenia o karach pieniężnych zostały pominięte elementy stanu faktycznego, istotne dla rozstrzygnięcia sprawy i nie wyjaśniono niektórych ważnych okoliczności. Powód przyznał, że uzasadnienie decyzji odnosi się do większości okoliczności, które zgodnie z art. 107 § 1 i 3 kpa należy uwzględnić przy wymierzaniu i nakładaniu kary, jednak brak jest wystarczającego wyjaśnienia, jaki te okoliczności miały wpływ na ostateczne rozstrzygnięcie. W związku z tym powód stwierdził, że nałożone decyzją kary są nieadekwatne do charakteru i skutków naruszenia ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Powołując się na treść art. 106 ust.1 pkt 4 uokik w związku z art. 111 uokik powód wskazał, że kara ma charakter fakultatywny. Przy jej wymierzeniu Prezes UOKiK powinien kierować się zasadą równości i proporcjonalności, a w pierwszym rzędzie wziąć pod uwagę stopień zawinienia oraz zakres naruszenia rzeczywistych interesów konsumentów.

W związku z tym powód wskazał, że działanie Spółki było nieumyślne a z ustalonego przez pozwanego stanu faktycznego wynika, że wskutek stosowania zakwestionowanych praktyk interes konsumentów ucierpiał w nieznacznym stopniu, gdyż w większości kwestionowane klauzule nie były stosowane. W pozostałym zakresie, po wszczęciu postępowania zaprzestano ich stosowania. Jednak Prezes UOKiK nie wskazał, czy i w jakim zakresie powyższe ustalenia miały wpływ na decyzję o nałożeniu kar oraz na ich wysokość.
W ocenie powoda wymienione w art. 111uokik kryteria uwzględniane przy nałożeniu kary pieniężnej zostały w zaskarżonej decyzji potraktowane powierzchownie.

Powód zarzucił, iż przy ocenie kryterium okresu naruszenia Prezes UOKiK uznał, że stosowanie praktyki było długotrwałe, pomijając, że wprowadzenie zmian do umów i regulaminów jest procesem wieloetapowym i długotrwałym, związanym z koniecznością zmian w operacyjnych systemach informatycznych oraz innych systemach zintegrowanych z systemami operatora, wykorzystywanych przez dystrybutorów. Zmiany wzorców prowadzą do zmian procedur obsługi klientów na każdym poziomie struktury operatora i podmiotów sieci dystrybucyjnej. Wymagają także znacznych nakładów finansowych.

Przy ocenie stopnia naruszenia należało, zdaniem powoda uwzględnić czas i zasięg terytorialny działań (...), Działalność Spółki jest ograniczona do obszaru województwa (...) i ma około 37 000 abonentów. Zdaniem powoda nie są to okoliczności negatywnie wyróżniające jego działanie, co powinno być potraktowane jako okoliczność łagodząca, uzasadniająca łagodniejszy wymiar kar pieniężnych.

Powód wskazał, iż zaprzestał stosowania niedozwolonych klauzul umownych jeszcze przed ich formalnym wyeliminowaniem z wzorów umów oraz regulaminów. Dzięki temu okres trwania praktyki do minimum i wyeliminowało istotne negatywne skutki dla konsumentów.

Zdaniem powoda, Prezes UOKiK w ogóle nie rozważył i nie uwzględnił jako okoliczności łagodzącej faktu, iż przeciwko Spółce nie było prowadzone postępowanie administracyjne, związane z naruszeniem przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i nie wydano żadnej decyzji stwierdzającej takie naruszenie. W związku z tym przesłanka uprzedniego naruszenia przepisów ustawy nie ma w stosunku do Spółki zastosowania.

Ponadto kara powinna być proporcjonalna do rozmiaru wyrządzonej lub grożącej konsumentom szkody i rzeczywistego zagrożenia interesu publicznego. Kara powinna również uwzględniać wielkość korzyści uzyskanych przez podmiot stosujący praktykę naruszającą przepisy ustawy. Powód stwierdził, że z uwagi na bardzo ograniczony zakres stosowania zakwestionowane klauzule nie wywołały w praktyce istotnych skutków negatywnych. Jednak okoliczności te nie zostały w decyzji przez Prezesa UOKiK uwzględnione a nawet nie były analizowane. W rezultacie ustalona kara pieniężna jest nieadekwatna do skutków naruszenia.

Powód przyznał, że samo zagrożenie interesu publicznego może być wystarczające do nałożenia kary. Ale wskazał na konieczność miarkowania kary w zależności od wystąpienia rzeczywistych skutków. Nie zgodził się, że nakładanie kary pieniężnej jest konieczne do osiągnięcia pożądanych skutków.

Jako istotną okoliczność łagodzącą powód wskazał fakt współpracy Spółki z Prezesem UOKiK w kierunku niezwłocznej zmiany umów i regulaminu świadczenia usług.

Powód zarzucił Prezesowi UOKiK, iż przy nakładaniu na Spółkę kar pieniężnych wziął pod uwagę jako okoliczność obciążającą fakt stosowania kwestionowanych postanowień „przez znaczny okres czasu”. Nieuwzględnienie okoliczności łagodzących doprowadziło do zawyżenia nałożonej decyzją kary pieniężnej. Powód wskazał na swój niski, kilkuprocentowy udział w rynku usług telekomunikacyjnych w województwie (...), oraz ograniczony zasięg prowadzonej działalności. Świadczy to o niewielkim oddziaływaniu stosowanych klauzul na zbiorowe interesy konsumentów i uzasadniało znaczne obniżenie lub odstąpienie przez Prezesa UOKiK od nałożenia kary pieniężnej. Zdaniem powoda przy wymierzaniu kary pieniężnej Prezes UOKiK nie uwzględnił okoliczności wskazanych w Wyjaśnieniach w sprawie ustalania wysokości kar pieniężnych za stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, co przyczyniłoby się do dodatkowego obniżenia kwoty bazowej o 30 do 40 %.

Uzasadniając zarzut naruszenia art. 7 i art. 107 par. 1 i 3 kpa powód wskazał na pominiecie przez Prezesa UOKiK szeregu istotnych okoliczności faktycznych świadczących na korzyść Spółki, które powinny zostać rozważone i ocenione przez Prezesa Urzędu przy podejmowaniu decyzji o nałożeniu kary. Na tej podstawie zarzucił pozwanemu naruszenie zasady prawdy obiektywnej. Stwierdził ponadto, że w uzasadnieniu decyzji Prezes UOKiK nie oparł się na zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Jako podstawę nałożenia kary pieniężnej wskazał „ inne naruszenia”, lecz nie wyjaśnił, na czym one polegały, naruszając w ten sposób art. 107 §3 kpa.

Powód zarzucił pozwanemu przeprowadzenie postępowania dowodowego z naruszeniem przepisów art. 77 §1 kpa i art. 80 kpa w zw. z art. 83 uokik. Stwierdził, że dowolne i wybiórcze rozważenie tylko niektórych okoliczności sprawy skutkowało pominięciem i nieuwzględnieniem okoliczności łagodzących, a w rezultacie naruszeniem słusznego interesu Spółki.

Prezes UOKiK w odpowiedzi wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Podtrzymał w całości stanowisko przedstawione w zaskarżonej decyzji i stwierdził, że została wydana na podstawie słusznych przesłanek, co znajduje potwierdzenie w jej uzasadnieniu. Stwierdził, że argumenty odwołania nie zasługują na uwzględnienie.

Zarzut naruszenia przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego uznał za chybiony. Podkreślił, że zarówno pkt IV sentencji decyzji jak i samo jej uzasadnienie w części odnoszącej się do kar pieniężnych precyzyjnie wskazuje, jakie kary pieniężne i z tytułu jakich naruszeń zostały nałożone na Spółkę. Twierdzenie powoda, iż za podstawę faktyczną przyjęto „inne naruszenia”, niewskazane w decyzji, ocenił jako całkowicie błędne i nie znajdujące oparcia w treści decyzji.

Pozwany wskazał na szczególny charakter postępowania administracyjnego, toczącego się na podstawie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, w którym zgodnie z art. 84 uokik, do postępowania dowodowego, przedmiotu i oceny dowodów znajdują zastosowanie przepisy procedury cywilnej. W tym zakresie stosowanie w postępowaniu przed Prezesem UOKiK przepisów art. 77 i art. 80 kpa jest wyłączone.

Pozwany nie podzielił, również wskazanego przez powoda w odwołaniu zarzutu naruszenia art. 106 ust.1 pkt 4 uokik poprzez nałożenie na Spółkę kar pieniężnych bez należytego uwzględnienie w decyzji wszystkich okoliczności łagodzących. W ocenie pozwanego ostateczna wysokość nałożonych kar jest wynikiem oceny całokształtu okoliczności sprawy z uwzględnieniem art. 111 uokik.

Prezes UOKiK stwierdził, że nakładając na powoda kary pieniężne uwzględnił wszystkie, wskazane w odwołaniu okoliczności. W szczególności miał na względzie:

- zasięg działalności (...),

- wagę i okres stosowania naruszeń,

- stopień oddziaływania stwierdzonych praktyk na interesy konsumentów,

- okoliczność, iż dopuszczenie się przez powoda naruszeń było nieumyślne,

- fakt, że Spółka naruszyła przepisy ustawy po raz pierwszy,

- okoliczność zaprzestania stosowania zarzucanych praktyk w toku postępowania.

Pozwany dodał, iż kryteria według, których określono wysokość kar nałożonych na powoda, zostały wyraźnie przedstawione w uzasadnieniu decyzji. Zdaniem pozwanego nie wszystkie wskazane przez powoda fakty i uwarunkowania uzasadniały obniżenie wysokości nałożonych kar pieniężnych.

Prezes UOKiK wskazał, że łączna wysokość nałożonych kar oscyluje w granicach (...) % przychodu Spółki i stanowi ok. 4 % wysokości kary, jaka mogłaby zostać maksymalne nałożona na Spółkę. Stwierdził, iż nałożone decyzją kary pieniężne są adekwatne do stopnia naruszenia przez Spółkę przepisów uokik i nie są zbyt wygórowane ani niesprawiedliwe.

W kolejnych pismach procesowych (z dnia 24 sierpnia 2011r. (k. 66) oraz z dnia 3 października 2012r. (k. 84) oraz z dnia 22 października 2012r. (k.92) ) strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie.

W piśmie z dnia 3 października 2012r. Prezes UOKiK za niezasadną uznał podniesioną przez powoda okoliczność, że Spółka znajduje się w złej kondycji finansowej, bowiem prowadzi działalność w oparciu o technologię, która traci swoje znaczenie na rynku. Dodał, iż wyniki ujęte w sprawozdaniu finansowym, przyjętym za podstawę oszacowania kar, nie uzasadniają wymierzenia kar w niższej wysokości.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił co następuje:

(...) S.A. z siedzibą w W. jest przedsiębiorcą telekomunikacyjnym - dostawcą usług w rozumieniu ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800 ze zm.; dalej: Prawo telekomunikacyjne). Spółka świadczy usługi w zakresie telefonii stacjonarnej i nomadycznej oraz usługi internetowe świadczone drogą radiową oraz przy wykorzystaniu łączy (...) S.A.

(Dowód: KRS spółki – k 25 akta adm.)

Przy zawieraniu z konsumentami umów o świadczenie ww. usług Spółka posługuje się wzorcami umownymi w rozumieniu art. 384 § 1 k.c.

Postanowieniem z dnia 26 marca 2010r. Prezes UOKiK wszczął z urzędu postępowanie w związku z podejrzeniem stosowania przez (...) S.A. z siedzibą w W. praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów polegających na :

I. zamieszczaniu we wzorcach umownych wykorzystywanych z obrocie z konsumentami postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479 ⁴⁵ kpc - co może stanowić naruszenie art. 24 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów;

II. zamieszczeniu w punkcie II.19 „Umowy abonenckiej o świadczenia usług telekomunikacyjnych" postanowienia o treści: „Abonent może odstąpić od Umowy abonenckiej zawartej poza lokalem Dostawcy Usług w terminie 10 (dziesięć) dni od dnia jej zawarcia bez ponoszenia żadnych kosztów w przypadku, gdy zakupione lub wydzierżawione przez Abonenta Urządzenia abonenckie i/lub akcesoria zostaną zwrócone Dostawcy Usług w stanie niezmienionym (bez naruszenia opakowania oraz naruszenia towaru będącego przedmiotem sprzedaży łub dzierżawy). W pozostałych przypadkach Abonent odstępujący od Umowy abonenckiej jest zobowiązany do pokrycia kosztów przywrócenia zakupionego łub wydzierżawionego towaru do stanu poprzedniego zgodnie z ceną określoną w Cennikach Dostawcy Usług", oraz

zamieszczeniu w punkcie XVI. pkt 1 „Cennika usług telekomunikacyjnych świadczonych przez (...) S.A", postanowienia, stosownie do którego „Opłata za przywrócenie zakupionego /wydzierżawionego Urządzenia/Akcesoria do stanu poprzedniego po odstąpieniu od Umowy w ciągu 10 dni - opłata jednorazowa - 24,40 Pln"

co - jako niezgodne z art. 2 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271 ze zm.) – może stanowić naruszenie art. 24 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

III. zamieszczeniu w punkcie II.13 „Umowy abonenckiej o świadczenia usług internetowych (...)" postanowienia o treści: „Abonent może odstąpić od Umowy abonenckiej zawartej poza lokalem Dostawcy Usług w terminie 10 (dziesięć) dni od dnia jej zawarcia bez ponoszenia żadnych kosztów w przypadku, gdy zakupione łub wydzierżawione przez Abonenta Urządzenia abonenckie i/lub akcesoria zostaną zwrócone Dostawcy Usług w stanie niezmienionym (bez naruszenia opakowania oraz naruszenia towaru będącego przedmiotem sprzedaży lub dzierżawy). W pozostałych przypadkach Abonent odstępujący od Umowy abonenckiej jest zobowiązany do pokrycia kosztów przywrócenia zakupionego łub wydzierżawionego towaru do stanu poprzedniego zgodnie z ceną określoną w Cennikach Dostawcy Usług", oraz

zamieszczeniu w punkcie IX. pkt 1 „Cennika usług dostępu do sieci Internet świadczonych przez (...) S.A", postanowienia, stosownie do którego „Opłata za przywrócenie zakupionego /wydzierżawionego Urządzenia/Akcesoria do stanu poprzedniego po odstąpieniu od Umowy w ciągu 10 dni - opłata jednorazowa - 24,40 Pln", co - jako niezgodne z art. 2 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271 ze zm.)

co- jako niezgodne z art. 2 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny- może stanowić naruszenie art. 24 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i wezwał (...) do przedstawienia dokumentów niezbędnych do rozstrzygnięcia i poinformował o prawie do przedstawienia stanowiska w odniesieniu do zarzutów postawionych w postanowieniu.

(Dowód: postanowienie z dnia 26 marca 2010r. –k. akt adm., postanowienie z dnia 15 listopada 2010r. – k. 155 akt adm.)

W piśmie z dnia 21 kwietnia 2010 r. (...) złożyła żądane dokumenty i informacje, oraz wniosła o wydanie w sprawie decyzji w trybie art. 28 uokik, zobowiązującej do zaniechania stosowania i usunięcia kwestionowanych postanowień z wzorców umownych bądź odpowiednią ich modyfikację. Spółka przedstawiła też projekt zmian postanowień umownych, których dotyczyły zarzuty zawarte w postanowieniu i poinformowała, iż zmiany wzorców umownych może wprowadzić od dnia 1 października 2010 r.

W odpowiedzi na postawione zarzuty (...) poinformowała, że w praktyce nie wykorzystuje postanowień określających sąd właściwy do rozpoznania sporów powstałych na tle zawartych umów i nie nalicza abonentom opłat wskazanych w cennikach usług.

(Dowód: stanowisko Spółki – pismo z dnia 21kwietnia 2010 r.,- k. 18-22 wraz z załączonymi wzorcami umów – k. 34-50 k. 60-91, k. 122-123, k. 124, k. 51-59 i k. 109 akt adm.)

W składanych w toku postępowania administracyjnego pismach (...) sukcesywnie informowała Prezesa UOKiK o planowanych i wprowadzonych do stosowanych wzorców umownych zmianach, oraz przedstawiła treść uchwał zarządu w sprawie wprowadzenia nowych wzorów umów i zmian w stosowanych regulaminach i cennikach.

Od dnia 1 sierpnia 2010 r. Spółka stosuje w obrocie konsumenckim „Cennik usług telekomunikacyjnych świadczonych przez (...) S.A " nie zawierający zakwestionowanych przez Prezesa UOKiK postanowień pkt. XI. 9, 10, 11 i 12. Treść wprowadzonych zmian została doręczona abonentom wraz z informacją o przysługującym im prawie wypowiedzenia umowy.

( Dowód: stanowisko Spółki – pismo z dnia 8 czerwca 2010 r.- k. 126 akt adm. wraz z załączonym wzorem pisma skierowanym do abonentów- k. 128-131 akt adm.

Od dnia 15 grudnia 2010r. (...) zawiera z konsumentami umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych z wykorzystaniem nowo opracowanych wzorców umownych. Kwestie dotyczące stosunków umownych zamieszczone zostały w następujących wzorcach umownych tj.

„ Umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych"

„ Umowy o świadczenie usług internetowych (...) ",

„ Cenniku usług telekomunikacyjnych świadczonych przez (...) S.A. ",

„Wyciąg z cennika usług telekomunikacyjnych”

„ Cenniku usług i produktów (...) w sieci (...) S.A."

„ Cenniku usług dostępu do sieci Internet świadczonych przez (...) S.A. ",

„ Wyciąg z cennika usług dostępu do sieci Internet”

„ Cenniku usług (...) świadczonych przez (...) S.A. na łączach (...)".

( Dowód: pismo Spółki z dnia 29 listopada 2010 r. - k. 161 akt adm. wraz z załączonym uchwałami z dnia 29 listopada 2010r. (nr 1/11/10 oraz nr 2/11/10) - k. 163, 164 akt adm., wzorce umowne odpowiednio- k. 166-189, k.190-208, k. 209-217, k. 218-223, k. 224-228, k. 229-232, k. 233-234, k. 235 akt adm.)

Uchwałą z dnia 30 listopada 2010r. (...) dokonała zmian w obowiązujących regulaminach i wzorcach umowy, które miały zastosowanie do dotychczasowych abonentów. Zmiany dotyczyły następujących wzorców umów:

„ Umowa abonencka o świadczenie usług telekomunikacyjnych",

„ Regulamin świadczenia usług telekomunikacyjnych przez (...) S.A.",

„ Umowa abonencka o świadczenie usług internetowych (...)",

„ Regulamin świadczenia usług internetowych (...) przez (...) S.A.",

„ (...) na kartę. Karta rejestracyjna”,

„(...) na kartę - „ Regulamin świadczenia usług telekomunikacyjnych w wariancie nomadycznym przez (...) S.A. dla abonentów usługi przedpłaconej". ( Dowód: pismo Spółki z dnia 30 listopada 2010 r. - k. 236 akt adm. wraz z załączoną uchwałą z dnia 30 listopada 2010r. (nr (...)) - k. 238 akt adm., wzorce umowne odpowiednio- k. 259-261, k. 262, k. 263-264, k. 265, k. 266,k. 267- akt adm. )

Pismem z dnia 7 grudnia 2010r. Prezes Urzędu zawiadomił Spółkę o zamknięciu postępowania dowodowego oraz o możliwości zapoznania się z aktami sprawy i złożenia dodatkowych wyjaśnień w terminie 7 dni od daty doręczenia pisma. Strona nie skorzystała z przysługującego jej uprawnienia.

(Dowód: zawiadomienie k.343 - akt adm.)

W roku 2009 (...) S.A. osiągnęła przychód w kwocie (...) zł.

(Dowód: kserokopia zeznania podatkowego- CIT 8-k. 139,140 akt adm.)

Na podstawie dokonanych ustaleń Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Bezsporne w sprawie jest, że (...) S.A. w prowadzonej działalności gospodarczej wykorzystywała w stosunkach z konsumentami wzorce umowne zawierające postanowienia wskazane w pkt I i II zaskarżonej decyzji. Strony były zgodne, iż w toku postępowania administracyjnego przed wydaniem zaskarżonej decyzji (...) zaprzestała stosowania wszystkich postanowień, których dotyczyło postępowanie. Również daty, w których Spółka zaprzestała stosowania poszczególnych postanowień nie były przez strony kwestionowane w postępowaniu odwoławczym i nie były przedmiotem sporu. W świetle dokonanych ustaleń powyższe okoliczności nie budziły również wątpliwości Sądu.

Przy rozstrzyganiu sporu należało mieć na uwadze, że w odniesieniu do praktyki określonej w pkt I. zaskarżonej decyzji z akt administracyjnych i uzasadnienia zaskarżonej decyzji nie wynika, że (...) S.A. była stroną pozwaną w postępowaniu sądowym o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone a wymienione w tej części zaskarżonej decyzji postanowienia stosowane przez powoda, na podstawie prawomocnego wyroku sądu zostały uprzednio wpisane do rejestru postanowień wzorców umów uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479 ⁴⁵ kpc. Również w składanych w sprawie pismach procesowych żadna ze stron postępowania nie twierdziła, że klauzule umowne wykorzystywane przez powoda w stosunkach z konsumentami były kiedykolwiek przedmiotem oceny sądu i w wyniku przeprowadzonego postępowania sądowego zostały uznane za abuzywne.

Należy zauważyć, iż z utrwalonego obecnie orzecznictwa Sądu Najwyższego, dotyczącego skutków wyroku wydanego w postępowaniu o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, zakończonego wpisem konkretnego postanowienia do rejestru klauzul niedozwolonych wynika, że zarówno wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jak i wpis danego postanowienia do rejestru nie ma mocy wiążącej w sprawach dotyczących innego przedsiębiorcy, nawet jeżeli kwestionowane w sprawach dotyczących stosowania praktyki określonej w art. 24 ust. 2 pkt 1 uokik postanowienia wzorca umowy mają brzmienie tożsame z postanowieniami uznanymi za niedozwolone i wpisanymi do prowadzonego przez Prezesa UOKiK rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone (wyroki Sądu Najwyższego z 20 września 2013 r., II CSK 708/12; z 23 października 2013 r., IV CSK 142/13; postanowienia Sądu Najwyższego z 16 września 2011 r., I CSK 676/10; uchwały Sądu Najwyższego z 7 października 2008 r., III CZP 80/08, OSNC 2009 nr 9, poz. 118; z 13 stycznia 2011 r., III CZP 119/10, OSNC 2011 nr 9, poz. 95).

W wyroku z dnia 12 kwietnia 2011 r., III SK 44/10, uwzględniającym stanowisko SN przyjęte w uchwałach z 7 października 2008 r. III CZP 80/08 oraz z 13 stycznia 2011 r., III CZP 119/10 Sąd Najwyższy doprecyzował pogląd wyrażony w uzasadnieniu uchwały SN z 13 lipca 2006 r., III SZP 3/06 stwierdzając, że praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów może być dalsze stosowanie postanowienia, którego treść jest identyczna z treścią postanowienia wpisanego do rejestru, tylko przez tego samego przedsiębiorcę, który był pozwanym w postępowaniu zakończonym wpisem do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone. Jednocześnie Sąd Najwyższy wskazał, że z uwagi na zasady ustalania niedozwolonego charakteru postanowienia wzorca umowy nie jest możliwe traktowanie jako praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 24 ust. 2 pkt1 uokik zachowania innego przedsiębiorcy, polegającego na stosowaniu postanowień wpisanych do rejestru klauzul umownych uznanych za niedozwolone i nakładanie na niego z tego tytułu kar pieniężnych. Przedstawiona linia orzecznicza zbieżna jest z dominującym w piśmiennictwie poglądem, iż wyrok uwzględniający powództwo o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone obejmuje swoim skutkiem tylko pozwanego przedsiębiorcę oraz podmioty, którym przysługiwałaby legitymacja czynna do wytoczenia powództwa w sprawie o uznanie tego postanowienia w tym konkretnym wzorcu za niedozwolone a więc tylko konsumentów związanych postanowieniami tego wzorca umowy. Z powyższego wynika, że na gruncie przepisów obowiązującej obecnie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów z 2007 roku, zachowania polegającego na stosowaniu przez innego przedsiębiorcę postanowień wzorca umowy wpisanych do rejestru, o którym mowa w art. 24 ust. 2 pkt1 tej ustawy, nie można uznać za bezprawne. Nie jest to bowiem zachowanie sprzeczne z ukształtowanymi w kpc zasadami funkcjonowania rejestru i skutkami wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy, w ramach tzw. abstrakcyjnej kontroli wzorców umów za niedozwolone. Oznacza to, że art. 24 ust. 2 pkt1uokik znajduje zastosowanie wyłącznie do przedsiębiorcy, który nie stosuje się do orzeczonego w odniesieniu do niego zakazu wykorzystywania niedozwolonych postanowień umowy. W konsekwencji należy stwierdzić, że w odniesieniu do powoda, w stosunku do którego nie wydano prawomocnego wyroku zakazującego stosowania określonych klauzul umownych, brak również podstaw do zastosowania przepisów Ustawy dotyczących nałożenia kary pieniężnej z tytułu stosowania niedozwolonej praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów wobec jej nieistnienia. Analogiczne stanowisko zostało wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2014 r. III SK 18/13.

Określona w pkt II zaskarżonej decyzji zakazana praktyka powoda naruszająca zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 2 uokik polegała na naruszeniu przepisów ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Sam fakt stosowania tej praktyki również nie był przez powoda w odwołaniu kwestionowany. Mając na uwadze długotrwałość występowania i stopień publicznej szkodliwości stwierdzonej praktyki, na co wskazywał Prezes UOKiK w decyzji i odpowiedzi na odwołanie Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia żądań odwołania w odniesieniu do tej części zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu decyzji i w odpowiedzi na odwołanie pozwany szczegółowo przedstawił okoliczności, które uwzględnił przy ustalaniu wysokości nałożonej z tytułu stosowania wskazanej w tym punkcie praktyki. W ocenie Sądu okoliczności mające wpływ na wysokość kary pieniężnej nałożonej z tytułu stosowania przez powoda praktyki określonej w pkt II decyzji zostały przez Prezesa UOKiK uwzględnione w sposób prawidłowy. Przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej pozwany wziął pod uwagę określone w ustawie przesłanki wymiaru kary. Biorąc pod uwagę, że kara musi spełniać funkcję represyjną, prewencyjną oraz edukacyjną uznać należało, iż kara pieniężna ustalona na poziomie (...) przychodu powoda nie jest wygórowana i wobec tego brak podstaw do jej obniżenia. Zdaniem Sądu w sprawie nie zachodziły też przesłanki do zmiany zaskarżonej decyzji w sposób wskazany w odwołaniu przez powoda. Stosowanie przez (...) niedozwolonej praktyki określonej w art. 24 ust. 2 uokik zostało wykazane i nie było kwestionowane przez powoda.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 479 ^31a § 3 kpc, jakkolwiek z innych niż wskazane w odwołaniu przyczyn, uchylił zaskarżoną decyzję w zakresie pkt I i w pkt IV ppkt 1,2, i 3, oddalając odwołanie w pozostałej części zgodnie z art. 479 ^31a § 1kpc, wobec braku podstaw do jego uwzględnienia.

O kosztach postępowania orzeczono na zasadzie art. 98 w zw. art. 100 kpc stosownie do wyniku sporu.

SSO Witold Rękosiewicz