Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 113/19

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

3

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 28 września 2018 r., sygn. akt VIII K 365/08

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca oskarżonego W. K. (1), obrońca oskarżonego D. K. (1)

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzuty sformułowane w apelacji obrońcy W. K. (1)

1.

1)  Naruszenie przepisu art. 7 kpk w zw. z art. 4 kpk poprzez:

a)  oparcie wyroku na zeznaniach świadka M. H. (1), które to zeznania w przeważającej mierze mają charakter nieuprawionych ocen świadka, nie dotyczą zaś zaistniałych faktów, przez co nie mogą stanowić podstawy ustaleń faktycznych w zakresie wskazanym przez Sąd I instancji, a które to ustalenia zostały w konsekwencji poczynione w sposób dowolny a nie swobodny, z naruszeniem zasad prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego, także z uwagi na pominięcie tych fragmentów zeznań świadka, które są korzystne dla oskarżonego, co doprowadziło do błędnego wniosku o istnieniu zamiaru popełnienia zarzuconych przestępstw przez oskarżonego, podczas gdy całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w tym zeznania ww. świadka prowadzą do wniosku przeciwnego, w tym o braku realnego wpływu oskarżonego W. K. (1) na proces decyzyjny w grupie kapitałowej;

b)  dowolne, sprzeczne z materiałem dowodowym ustalenia, że oskarżony W. K. (1) wprowadzał w błąd kontrahentów prowadzonych przez siebie przedsięwzięć gospodarczych, podczas gdy z materiału dowodowego wynika, że (...) M. będąca podmiotem dominującym, była spółką akcyjną zobowiązaną do publikowania sprawozdań finansowych kontrolowanych przez biegłych rewidentów, a (...) M. nie ukrywała swojej trudnej sytuacji finansowej, brak jest materiału dowodowego wskazującego na złą kondycję finansową spółek zależnych w momencie zaciągnięcia zobowiązań, oskarżeni o trudnej sytuacji gospodarczej całej grupy mogli się dowiedzieć dopiero 30.04.2001 r., podczas gdy zarzuty są sformułowane za okres wcześniejszy, nie może być więc mowy o wypełnieniu znamienia „wprowadzenia w błąd” z art. 286 § 1 kk;

c)  sprzeczne z zasadami prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego ustalenie, że oskarżony W. K. (1) miał fizyczną możliwość „wykorzystania stosunku zależności” w odniesieniu do spółek z (...) M. poprzez wydawanie poleceń zaciągania zobowiązań z zamiarem ich niespełnienia, podczas gdy żaden człowiek nie jest w stanie samodzielnie lub choćby we współpracy z innymi członkami zarządu kontrolować zaciągania zobowiązań oraz wywiązywania się z zawartych umów w kilkudziesięciu współpracujących podmiotach, posiadających swoje zarządy, działających w kilkunastu miastach jednocześnie;

d)  dowolne ustalenia faktyczne polegające na przyjęciu, że oskarżony działając w porozumieniu ze współoskarżonym D. K. (1) wydawali podmiotom zależnym polecenia zaciągania zobowiązań określonych w akcie oskarżenia, podczas gdy taka okoliczność nie wynika z treści zgromadzonego materiału dowodowego;

e)  dowolne ustalenia faktyczne w zakresie treści umów z poszczególnymi podmiotami, jak i sposobu ich wykonania, co doprowadziło do nieprawidłowych ustaleń w zakresie wypełnienia znamion art. 286 § 1 kk

2)  naruszenie przepisu art. 167 kpk, art. 367 § 1 kpk i art. 410 kpk poprzez oparcie wyroku na opinii biegłych, która została oparta w dużej części na podstawie materiałów dowodowych wprowadzonych do postępowania w sposób niewłaściwy, a więc także ujawnionych w sposób nieuprawiony w toku rozprawy głównej, co do których obrona nie miała dostępu i możliwości wypowiedzenia się

3)  naruszenie przepisu art. 7 kpk w zw. z art. 424 § 1 kpk poprzez brak odniesienia się przez Sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku do poszczególnych czynów zarzuconych oskarżonemu, wchodzących w skład czynu ciągłego, w zakresie odtworzenia procesu motywacyjnego sprawców i kontrahentów, a tym samym brak ustalenia czy w każdym z pojedynczych przypadków doszło do wypełnienia znamion czynu z art. 286 § 1 kk

4)  naruszenie przepisu art. 7 kpk w zw. z art. 366 § 1 kpk w zw. z art. 167 kpk i art. 410 kpk poprzez zaniechanie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych z zakresu ekonomii na okoliczność zbadania wpływu czynników rynkowych niezależnych od oskarżonego na wyniki prowadzonej przez niego działalności gospodarczej i możliwość wywiązania się z zaciągniętych zobowiązań, co w konsekwencji doprowadziło do błędnych ustaleń, że oskarżony miał zamiar „od początku” nie wywiązywać się ze zobowiązań, podczas gdy otoczenie rynkowe mogło spowodować brak możliwości wywiązania się z wymagalnych zobowiązań, a więc czynnik wyłączający winę oskarżonego

5)  naruszenie art. 6 kpk polegające na rozpoznaniu sprawy pod nieobecność obrońcy wyznaczonego z urzędu dla oskarżonego W. K. (1), którego udział w rozprawie nie był obowiązkowy, a został on prawidłowo o terminie rozprawy powiadomiony i nie usprawiedliwił niestawiennictwa, lecz oskarżony nie wyraził zgody na prowadzenie rozprawy pod nieobecność obrońcy

6)  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że z całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika wypełnienie przez działanie oskarżonego znamion występku z art. 286 § 1 kpk, także pominięcie, że oskarżony w 2002 r. zaprzestał pełnienia funkcji członka zarządu, podczas gdy wyrok dotyczy okresu do marca 2003 r.

7)  obraza przepisu prawa materialnego tj. art. 286 § 1 kk poprzez przyjęcie, że:

a)  z wprowadzeniem w błąd możemy mieć do czynienia pomimo powszechnej dostępności wszelkich informacji na temat złej kondycji finansowej spółek kontrolowanych przez oskarżonego;

b)  dochodzi do wypełnienia znamion występku z art. 286 § 1 kk za każdym razem, gdy zaciągający zobowiązanie wie, że może nie być w stanie się z niego wywiązać ze względu na swoją trudną sytuację finansową, bez wzglądu na motywy działania oskarżonego i przewidywany przez niego efekt w postaci stabilizacji finansowej pozwalającej na uregulowanie zaległych zobowiązań

8)  obraza przepisu prawa materialnego tj. art. 18 § 1 kk poprzez przyjęcie, że:

a)  odpowiadać za sprawstwo polecające można w sytuacji braku identyfikacji osób bezpośrednio dokonujących czynu zabronionego jak i samego czynu zabronionego osoby wykonującej polecenie;

b)  w stosunku do członka zarządu spółki zależnej może zachodzić stosunek podporządkowania czy zależności pomimo zasad samodzielności organów spółek określonych w kodeksie spółek handlowych

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzuconych mu aktem oskarżenia czynów, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazane sprawy do ponownego rozpoznania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek nie może być uwzględniony z powodu niezasadności przedstawionych w apelacji zarzutów.

Zarzuty sformułowane w apelacji obrońcy D. K. (1)

2.

1)  obraza art. 413 § 1 pkt 5 kpk poprzez brak rozstrzygnięcia Sądu I instancji co do przestępstwa przywłaszczenia powierzonego mienia znacznej wartości stypizowanego w art. 284 § 2 kk w zw. z art. 294 § 1 kk, zarzuconego D. K. (1) na stronach od 22 do 30 aktu oskarżenia z dnia 15 września 2008 r. (k.15828-15836) i zastąpienie rozstrzygnięcia „eliminacją z opisu przypisanego oskarżonym przestępstwa” (str.158 zaskarżonego wyroku)

2)  obraza art. 424 § 1 i 2 kpk poprzez niewskazanie w treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku:

a)  jakichkolwiek okoliczności, które uzasadniałyby ustalenie, że W. K. (1) i D. K. (1) osiągnęli porozumienie co do zawierania konkretnych transakcji oraz aby elementem tego porozumienia była świadomość oskarżonych co do przestępczego charakteru transakcji;

b)  konkretnych miejsc, dat oraz osób, a także treści poleceń, które rzekomo miałyby być przekazywane przez D. K. (1) członkom władz spółek związanych z (...) M.;

c)  w przypadkach wskazanych w uzasadnieniu, konkretnych osób, którym D. K. (1) miałby rzekomo wydawać polecenia;

d)  w przypadkach wskazanych w uzasadnieniu, konkretnych czynności (umów, zamówień, zleceń), które miałyby prowadzić pokrzywdzonych do niekorzystnego rozporządzenia mieniem;

e)  w przypadkach wskazanych w uzasadnieniu, faktu i przebiegu długotrwałej, w większości korzystnej współpracy gospodarczej pomiędzy spółkami związanymi z (...) M. a pokrzywdzonymi, co ma znaczenie dla oceny zamiaru D. K. (1);

f)  precyzyjnego ustalenia wysokości zaspokojenia części wierzycieli przez spółki związane z (...) M. oraz okoliczności tego zaspokojenia;

g)  spółek, które zdaniem Sądu I instancji miałyby wchodzić w skład Grupy (...), co jest szczególnie istotne w kontekście opinii biegłych, którzy oceniali skonsolidowane sprawozdanie (...) M.;

h)  jakichkolwiek okoliczności związanych z wiedzą przedstawicieli pokrzywdzonych spółek o kondycji finansowej (...) M. lub poszczególnych spółek, co jest szczególnie istotne w kontekście rzekomego wyzyskania tej wiedzy przez D. K. (1) w ramach zarzuconego mu czynu;

i)  jakichkolwiek okoliczności związanych z rzekomym stosunkiem zależności pomiędzy D. K. (1) (względnie 4 (...) S.A.) a przedstawicielami spółek związanych z (...) M. (względnie spółkami związanymi z (...) M.);

j)  jakichkolwiek okoliczności związanych z rzekomą realną kontrolą nad środkami finansowymi (...) M. sprawowaną przez D. K. (1);

k)  konkretnej sytuacji finansowej konkretnych podmiotów związanych z (...) M. w konkretnym czasie wskazanym przez oskarżyciela publicznego jako czas popełnienia zarzuconych D. K. (1) czynów;

l)  jakichkolwiek okoliczności związanych z rzekomym uniemożliwieniem lub utrudnieniem pokrzywdzonym pozyskania informacji o rzeczywistym stanie finansów (por. str. 160 zaskarżonego wyroku);

m)  ustalenia, że D. K. (1) był osobą, która poniosła największe straty finansowe w związku utratą płynności finansowej przez spółki z (...) M.;

n)  niewskazaniu podstawy prawnej przyznania kosztów obrony z urzędu

3)  obraza art. 5 § 2 kpk poprzez zinterpretowanie niedających się usunąć wątpliwości co do winy na niekorzyść oskarżonego D. K. (1) i w konsekwencji przypisanie oskarżonemu D. K. (1) popełnienia przestępstwa wskazanego w akcie oskarżenia

4)  obraza art. 7 kpk oraz art. 410 kpk poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego, w szczególności wyjaśnień oskarżonych D. K. (1) i W. K. (1), zeznań świadków i opinii biegłych z Instytutu (...), skutkującą poczynieniem nieprawdziwych ustaleń w postaci:

a)  uznania, że D. K. (1) działał z zamiarem bezpośrednim popełnienia oszustwa na szkodę podmiotów wskazanych w akcie oskarżenia oraz we wskazanych tam okolicznościach, w tym wydawał polecenia zaciągnięcia zobowiązań przez spółki związane z (...) M., mając w

konkretnym momencie świadomość, że nie zostaną one wykonane;

b)  uznania, że D. K. (1) pozostawał w stosunku zależności wynikającym z dominacji i podporządkowania w stosunku do przedstawicieli spółek związanych z (...) M. lub spółkami z (...) M.;

c)  uznania, że D. K. (1) sprawował realną kontrolę nad środkami finansowymi (...) M.;

d)  uznania, że kondycja finansowa konkretnych spółek związanych z (...) M. w konkretnym okresie nie była dobra, wbrew dowodom zgromadzonym na 16 dyskach CD z konkretnymi zapisami z programu księgowego S. (k.12783-12877);

e)  uznania, że przedstawiciele konkretnych spółek prowadzących współpracę gospodarczą ze spółkami związanymi z (...) M. mieli konkretną wiedzę na temat ich sytuacji finansowej w konkretnym czasie, co prowadziło do wyzyskania tej wiedzy przez D. K. (1);

f)  w przypadkach wskazanych w uzasadnieniu, istnienia lub nieprawidłowej wysokości zobowiązań spółek związanych z (...) M. wobec pokrzywdzonych;

g)  w przypadkach wskazanych w uzasadnieniu, ustalenia, że D. K. (1) oraz W. K. (1) byli bezpośrednio zobowiązani do dokonywania płatności zobowiązań spółek, mimo bezspornego faktu, że nie zasiadali w składzie organów uprawnionych do reprezentacji przedmiotowych spółek

5)  obraza art. 193 § 1 kpk w zw. z art. 7 kpk i art. 410 kpk poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego wbrew treści i wnioskom płynącym z opinii Instytutu (...), co doprowadziło do kategorycznego stwierdzenia przez Sąd I instancji okoliczności, co do których biegli się nie wypowiedzieli lub co do których stwierdzili, że materiał dowodowy (określany przez biegłych jako „niepełny”, wręcz „szczątkowy” w sprawie nie pozwala na kategoryczne wnioski), tj.:

a)  ustaleń co do kondycji finansowej konkretnych podmiotów w czasie zaciągania konkretnych zobowiązań;

b)  ustaleń jakie spółki w jakim czasie wchodziły w skład Grupy (...) i były objęte skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym;

c)  ustaleń co do wiedzy D. K. (1) odnośnie kondycji finansowej konkretnych pomiotów, w czasie zaciągania zobowiązań

3.

6)  obraza art. 618 § 1 pkt 11 kpk poprzez zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz adwokata P. R., zastępcy adwokata K. R., poprzedniego obrońcy D. K. (1) z urzędu, kwoty wynagrodzenia nieobejmującej czynności wykonanych przez adwokata K. R., nadto poprzez przyznanie wynagrodzenia w jednokrotnej wysokości, bez uwzględnienia rodzaju i stopnia zawiłości sprawy oraz niezbędnego nakładu pracy adwokata

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacje obrońców oskarżonych oraz apelacja prokuratora okazały się niezasadne, przeto i wnioski w nich zawarte nie mogły być uwzględnione. Na wstępie stwierdzić należy, iż niezasadne są zarzuty obrazy wskazanych w apelacji obrońców oskarżonych przepisów prawa procesowego, w szczególności art. 7 k.p.k. oraz art.5§2 k.p.k. w odniesieniu do swobodnej oceny dowodów w postaci wyjaśnień oskarżonych oraz zeznań świadków, w szczególności świadka M. H.. Wbrew twierdzeniom obrońców uznać należy, iż lektura pisemnych motywów zaskarżonego orzeczenia jak i akt sprawy niniejszej daje podstawy do uznania argumentacji Sądu I instancji. Żaden z podniesionych przez skarżących obrońców zarzutów nie zasługiwał na uwzględnienie. W ocenie Sądu odwoławczego argumenty obrony stoją bowiem w sprzeczności z ustaleniami Sądu I instancji, które to znajdują pełne oparcie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Z powodów podanych w niniejszym uzasadnieniu za bezzasadny uznać należy także zarzut obrazy art. 5 § 2 kpk (pkt II1 apelacji obrońcy oskarżonego d K.). Stwierdzić należy, iż zarzut ten jest chybiony, a wynika z niezrozumienia przez skarżącego istoty wskazanego naruszenia. Sąd Apelacyjny w pełni podziela stanowisko prezentowane w utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego, iż nakaz rozstrzygnięcia wątpliwości na korzyść oskarżonego, znajduje jedynie zastosowanie dla rozstrzygnięcia wątpliwości Sądu, a nie wątpliwości wyrażanych przez stronę (vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2009r, sygn. akt IVKK 368/08). Sytuacja procesowa równoznaczna z „nie dającymi się usunąć wątpliwościami” jest bowiem kategorią obiektywną, a więc ani zasady logicznego rozumowania, ani zasady doświadczenia życiowego lub nauki nie pozwalają usunąć określonego faktu. Nie ma to zatem nic wspólnego z subiektywnymi odczuciami strony procesowej, które same w sobie nie powodują stanu „ nie dających się usunąć wątpliwości” i tym samym nie kreują zarzutu naruszenia prawa procesowego (vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2004r., II KK 369/03, LEX nr. 109464). Sformułowany przez obrońcę oskarżonego zarzut obrazy art. 5§ 2 kpk oparty jest o twierdzenie, iż owe „niedające się usunąć wątpliwości” zaistniały w wyniku błędów popełnionych przez Sąd orzekający, a dotyczących sfery nie tylko gromadzenia , ale przede wszystkim oceny dowodów. W tym miejscu przypomnieć należy, że zasada in dubio pro reo nie ogranicza utrzymanej w granicach racjonalności swobody oceny dowodów. Jeśli zatem z materiału dowodowego wynikają różne wersje zdarzenia, to nie jest to jeszcze równoznaczne z zaistnieniem niedających się usunąć wątpliwości w rozumieniu tego przepisu. W takim przypadku Sąd jest zobowiązany do dokonania ustaleń właśnie na podstawie swobodnej oceny dowodów. Dopiero, gdy po wykorzystaniu wszelkich możliwości wątpliwości te nie zostają usunięte, należy je tłumaczyć w sposób korzystny dla oskarżonego. Jeśli jednak Sąd dokona stanowczych ustaleń , to w ogóle nie może zachodzić obraza art. 5 § 2 k.p.k., gdyż według tych ustaleń brak jest wątpliwości (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 października 2012 r., sygn. akt II AKa 282/12). Przenosząc powyższe rozważania na grunt sprawy niniejszej stwierdzić należy, iż wbrew twierdzeniom apelujących obrońców Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, a istniejące w sprawie dowody, zostały nie tylko prawidłowo zgromadzone, ale i ocenione zgodnie z regułami o których mówi art. 7 kpk. Przypomnieć wobec tego należy, iż jednym z kluczowych dowodów jest opinia biegłych z Instytutu Organizacji i Zarządzania w Przemyśle w W. z października 2017 wydana na podstawie postanowienia z dnia 12.X.2016r. Biegli zbadali sytuację ekonomiczno - finansową spółki (...) w latach 2000-2001. Analiza danych dostępnych, jednak uznanych przez biegłych za wystarczające do wydania opinii, wskazuje, iż wskaźniki grupy w 2001r uległy znacznemu obniżeniu w porównaniu do roku ubiegłego, majątek grupy pokrywał zaledwie 54% jej zobowiązań bieżących, tę niekorzystną sytuację potwierdzają też osiągnięte wartości zadłużenia (vide str. 28 opinii). Podkreślić należy, iż biegli mieli dostęp do sprawozdań finansowych spółki, które wskazują na bardzo trudną sytuację finansowo –ekonomiczną spółki jak i całej Grupy. Zarówno D. K. (1) jak i W. K. (1) zdawali sobie z tego sprawę, ponieważ podpisywali ww dokumenty, obaj wchodzili od połowy 2000 r w skład zarządu (...), zajmowali stanowiska Prezesa i Wiceprezesa Zarządu (vide zarzut 1c,d,2b apelacji obrońcy oskarżonego W. K., pkt2a –c apelacji obrońcy oskarżonego D. K.). Z treści opinii wynika, iż oskarżeni prowadzili agresywną i ryzykowną strategię zarządzania, pomimo utrzymywania przez 4 (...) SA, szczególnie w 2001r ujemnego poziomu kapitału obrotowego netto. Podkreślić należy, iż w spółkach występowały daleko idące nieprawidłowości w zakresie obrotu gotówkowego. Oskarżeni, jako członkowie Zarządu mieli wpływ na dokonywanie transakcji finansowych, jako osoby uprawnione do nadawania uprawnień i zobowiązani do nadzorowania składu osób umieszczonego w kartach wzorów podpisów (czeki gotówkowe). Pomimo założenia, iż obrót finansowy w Grupie będzie odbywał się bezgotówkowo, wielokrotnie dokonywano wypłat gotówkowych z kont spółek podległych( vide zeznania świadka M. C.) i z reguły były przekazywane do rąk własnych oskarżonego K. lub też wpłacane na jego osobisty rachunek, zaś dowody wpłaty były przez niego zabierane. Zgodzić się należy z Sądem Okręgowym oraz konkluzją biegłych, iż te działania bez wątpienia były działaniem na szkodę spółek, narażały je na szkodę i stwarzały realne niebezpieczeństwo dla ich interesów i dla dalszego funkcjonowania . Niezasadne są zarzuty o błędnej czy niejasnej opinii ( vide zarzuty II2, 3a-c, apelacji obrońcy D. K. i pkt 2,4 apelacji obrońcy oskarżonego W. K.). Przypomnieć należy, iż opinia była ustnie weryfikowana przed sądem I instancji na rozprawie w dniu 17 sierpnia 2018r. Biegli , po odebraniu od nich przyrzeczenia w trybie art. 197 § 1 kpk, podtrzymali sporządzoną na piśmie opinię i wnioski jakie w niej zawarli. Pamiętać trzeba, iż biegli opierali się na sprawozdaniu finansowym, które uwzględnia wszystkie działania gospodarcze zaistniałe w ciągu danego roku, o ile oczywiście zostały ujawnione w sprawozdaniach poszczególnych spółek. Wyniki operacyjne konkretnych spółek wchodzących w skład grupy 4 M. są widoczne w sprawozdaniu (vide zarzut 2a,d,e,f apelacji obrońcy oskarżonego D. K.,1b,e apelacji obrońcy oskarżonego W. K.) . Stwierdzili ponadto, iż z materiałów, z którymi się zapoznali nie wynikała żadna koncepcja prowadzenia przedsięwzięcia, konkluzja ta jest zgodna z zeznaniami świadka E. S., głównej księgowej 4 (...) SA, która zeznała, iż w latach 2001-2003 spółka miała problemy, problemy były od początku działalności. Spółka przejmowała mniejsze spółki, które były w złej kondycji finansowej, oskarżeni twierdzili, że chcą stworzyć grupę kapitałową, ale nie ujawnili skąd chcą wziąć na to pieniądze, co prawda wobec braku całości dokumentacji spółki i spółek zależnych biegli nie mogli sformułować wniosków dotyczących koncepcji biznesowej oskarżonych ( brak biznesplanu), ale stwierdzili, na podstawie dostępnego i wystarczającego w ich ocenie materiału, iż biorąc pod uwagę wyniki finansowe Grupy i utratę płynności finansowej, brak było możliwości kontynuowania tej działalności z zyskiem. Zobowiązania rosły, a działalność nie przynosiła zysków, pomimo tego strategia działalności była ta sama. Przyjęta przez biegłych metodologia sporządzania opinii, nie może być skutecznie podważona zarzutami sformułowanymi w obu apelacjach obrońców oskarżonych. Nie ulega wątpliwości, iż biorąc pod uwagę treść stawianych oskarżonym zarzutów, wystarczające było odniesienie się przez biegłych do kwot transakcji objętych aktem oskarżenia. Przypomnieć należy skarżącym, iż opinię można uznać za "niepełną", jeżeli nie udziela odpowiedzi na wszystkie postawione biegłemu pytania, na które zgodnie z zakresem wiadomości specjalistycznych i udostępnionych mu materiałów dowodowych może oraz powinien udzielić odpowiedzi lub jeżeli nie uwzględnia wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia konkretnej kwestii okoliczności, albo też nie zawiera uzasadnienia wyrażonych w niej ocen i poglądów. Natomiast opinia "niejasna" to taka, której sformułowanie nie pozwala na zrozumienie wyrażonych w niej ocen i poglądów, a także sposobu dochodzenia do nich, lub też zawierająca wewnętrzne sprzeczności, posługująca się nielogicznymi argumentami. W tym kontekście nie może skutecznie podważyć oceny złożonej do akt opinii, odmienna jej ocena prezentowana przez stronę, oparta wyłącznie na polemice, jak ma to miejsce w przedmiotowej sprawie. Próby podważenia opinii biegłych poprzez zarzuty obrazy art. 410 kpk, także nie mogą być udane, albowiem pamiętać należy o utrwalonym już w teorii poglądzie, iż naruszenie art. 410 kpk ma miejsce wyłącznie wtedy, gdy wyrok oparty został na okolicznościach nieujawnionych w toku rozprawy głównej, bądź też gdy doszło do pominięcia przy wyrokowaniu ujawnionych w toku rozprawy głównej okoliczności, tak korzystnych, jak i niekorzystnych dla oskarżonego. Nie stanowi naruszenia przepisu art. 410 Kodeksu postępowania karnego dokonanie oceny materiału dowodowego przeprowadzonego lub ujawnionego na rozprawie w sposób odmienny od subiektywnych oczekiwań stron procesowych (vide zarzuty 2, 4 apelacji obrońcy oskarżonego W. K., zarzuty 2,3 apelacji obrońcy oskarżonego D. K.). W tym znaczeniu należy zauważyć, iż obaj obrońcy uczestniczyli w rozprawie głównej, na której doszło do przesłuchania biegłych sporządzających przedmiotową opinię i realizowali swoje prawo do zadawania biegłym pytań, z których żadne nie pozostało bez odpowiedzi. Opinia została w sposób prawidłowy wprowadzona do materiału dowodowego. Zgodzić się wreszcie należy z Sądem I Instancji, iż opinia biegłych jest kompletna, a zastrzeżenia dotyczące faktu iż „materiał dowodowy nie jest uporządkowany, wiele z kluczowych dowodów znajduje się w aktach prokuratorskich lub załącznikach i nie posiada właściwej numeracji kart” nie mogą skutecznie podważyć opinii i wniosków końcowych (vide strona 32 opinii), zwłaszcza wobec bezspornego faktu udostępnienia całości materiału dowodowego stronom postepowania. Nie zasadny jest także zarzut dotyczący informacji o kondycji Spółki i możliwości zapoznania sią z nią przez pokrzywdzonych. Fakt, iż ewentualni kontrahenci grupy, będący pokrzywdzonymi w sprawie niniejszej, z uwagi na publikowane przez grupę sprawozdanie finansowe, mogli dowiedzieć się o kondycji 4 (...) S.A. i w konsekwencji nie podejmować z nią współpracy, jest argumentem chybionym. Po pierwsze sprawozdania te zawierały szereg nieprawidłowości, na które zwrócił uwagę Urząd Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, a zakres tych nieprawidłowości był porównywalny do tzw. kreatywnej księgowości, mówiąc obrazowo wykazywano znacznie lepszą kondycję finansową 4 (...) SA niż istniała ona w rzeczywistości, ponadto modus operandi działania oskarżonych polegał właśnie na tworzeniu pozorów dobrej kondycji, wypłacalności, stabilności, ekspansji gospodarczej , co rodzić miało i jak wynika z zeznań świadków rodziło zaufanie w biznesie. A to z kolei powstrzymywało pokrzywdzonych przed dokonywaniem dodatkowych czynności sprawdzających (vide zarzut 2h apelacji obrońcy oskarżonego D. K.). Nie są zasadne zarzutu obu apelacji odnoszące się do negacji dokonanej przez Sąd Okręgowy oceny zeznań świadka M. H. (1). Przypomnieć należy, iż niewątpliwie jest to ważne źródło dowodowe, a jego zeznania, obejmujące co najmniej dwa tomy akt , wbrew twierdzeniom obrońców sformułowanych w złożonych środkach zaskarżenia stanowią wartościowy materiał dowodowy. Świadek ten zeznał, iż był dyrektorem organizacyjnym w spółce 4 (...) SA jednocześnie pełnił funkcje w spółkach zależnych zarówno w zarządach jak i radach nadzorczych w latach 2000- 2003, znał dobrze sytuację finansową całej Grupy jak i działalność którą prowadziła. Powyższego nie mogą skutecznie podważyć zarzuty skarżących, albowiem bez wątpienia posiadał on bardzo dużą wiedzę na temat funkcjonowania zarówno 4 (...) SA jak i pozostałych spółek zależnych. Z uwagi na pełnione funkcje miał także dostęp do oskarżonych i mógł czynić spostrzeżenia na temat ich pracy, sposobu zarządzania spółką, wzajemnych zależności i pełnionych ról, zarówno tych o charakterze formalnym, jak i nieformalnych. Świadek stwierdził w swoich depozycjach wprost iż „były jakby dwa życia spółki, jedno formalnoprawne w oparciu o przepisy KSH, a drugie funkcjonalne, które często odbiegało od przepisów” (vide k. 1678 akt postępowania). 4 (...) SA przejmowała inne spółki, które nie były dochodowe, często były na skraju bankructwa. Spółki były nabywane po wartościach wielokrotnie przekraczających ich wartość rynkową. Wynik finansowy był kreowany na papierze, umowy antydatowane. Świadek zeznał, iż w praktyce żaden z podmiotów wchodzących w skład grupy nie przynosił dochodów, co skutkowało tym, że „działalność gospodarcza” nie miała żadnego znaczenia dla generowania dochodów grupy (vide k. 16811 akt). Wynikało to także z tego, że sprzedawano 4 M. spółki które miały mniejszą lub wręcz zerową wartość, a jednocześnie zarząd 4 M. bez negocjacji ceny godził się na rażąco większą cenę. Świadek stwierdził, iż „sprzedający z zadowoleniem pozbywał się czegoś, co nie przynosiło wartości” Zeznania świadka obejmują działalność 4 M. w powiązaniu z funkcjonowaniem gospodarczym i finansowym podmiotów podległych. Zauważyć należy, iż świadkowi okazano kilkadziesiąt umów i faktur, stwierdzenia dotyczące antydatowania (świadek zeznał, iż wszystkie umowy z datą od polowy października 2002r są na pewno umowami antydatowanymi – vide k . 4217 akt), czy też celu zawarcia umowy sprzecznego z deklarowanym, sfałszowania podpisów ( świadek zeznał, iż wielokrotnie widział, jak osk. K. podpisywał się za M. - k 16813 akt), wreszcie faktycznej odmiennej wartości spółki czy też transakcji dotyczą części z nich, co bez wątpienia świadczy o obiektywizmie świadka i przeczy tezie o bezrefleksyjnej, nakierowanej na pogrążenie oskarżonych postawie świadka. Świadek nie odnosił się także do spraw związanych z giełdą stwierdzając, iż było to poza jego kompetencją służbową. Świadek zeznał, iż zarządy podległych spółek były zupełnie ubezwłasnowolnione, wożono im do podpisu uchwały zarządu, które były formułowane przez oskarżonych (k. 16798). Obszerność zeznań świadka opartych o okazywane mu setki dokumentów, oraz opisanie współpracy z wieloma podmiotami przeczy tezie apelacji obrońców oskarżonych, iż Sąd Okręgowy nie zajmował się analizą powiązań oskarżonych i 4 M. z pozostałymi , wyszczególnionymi w przypisanych czynach podmiotami gospodarczymi. Pomijając pisemne motywy zaskarżonego wyroku w części dotyczącej tych właśnie pomniejszych spółek (vide k 75-87), ich kondycja i wzajemne powiązania były przedmiotem opinii biegłych, którzy badali sytuację grupy w oparciu o sprawozdanie skonsolidowane. Zeznania świadka są bardzo konsekwentne i niezwykle szczegółowe, niewątpliwie na ich podstawie można było ustalić wiele znaczących okoliczności i bez wątpienia organy prowadzące postępowanie to uczyniły. Role oskarżonych opisuje bardzo dokładnie także świadek M H. ( vide k 14492 i nast. akt postępowania). Z zeznań tych wynika, iż obaj podejmowali strategiczne decyzje co do działalności spółki 4 (...) S. A. , niewątpliwie wielogodzinne narady nad strategią postępowania wpisują się w termin porozumienia obu oskarżonych, i beż znaczenia jest fakt iż wspólnie podjęte decyzje ogłaszał i wdrażał do dalszego postepowania oskarżony D. K. (1). Były to dziesiątki poleceń przelewów, zakładanie rachunków bankowych, księgowanie poszczególnych operacji, założenia do bilansów czy wreszcie polecenia zawierania dziesiątek na raz umów pożyczek, zbycia udziałów, akcji, zawierania ugód i porozumień, a także licznych protokołów, uchwał organów spółek podległych, włącznie z walnymi zgromadzeniami akcjonariuszy czy też wspólników. Wymienione czynności były bardzo szczegółowo rozpisane, zawierały daty poszczególnych czynności prawnych, kwoty, terminy, a także odbiegające od standardów klauzule. Dla przyjęcia współsprawstwa nie ma także znaczenia, iż niewątpliwie bardziej wiodącą rolę miał oskarżony K., zaznaczyć należy, iż znalazło to wyraz w wymiarze kary. W tym miejscu przypomnieć trzeba, iż współsprawcą będzie zarówno osoba, która w porozumieniu z inną realizuje całość lub część znamion czynu zabronionego, jak i taka osoba, która wprawdzie nie wykonuje czynności odpowiadającej znamieniu czasownikowemu danego czynu zabronionego, ale której zachowanie się - uzgodnione ze wspólnikiem - stanowi istotny wkład w realizację wspólnego przestępczego zamachu. Do przyjęcia współsprawstwa wystarczy, że oskarżeni w ramach podziału ról podejmowali takie działania, które z działaniami pozostałych uczestników porozumienia zmierzały do dokonania przypisanego czynu. Decydujące jest to, czy współdziałający dążyli do tego samego celu wspólnymi siłami w ramach wspólnego porozumienia. Porozumienie nie wymaga żadnej szczególnej formy, co oznacza, że może być ono nawet dorozumiane, czyli nastąpić per facta concludentia (vide sygn. akt II KK 217/18 - postanowienie SN - Izba Karna z dnia 13-03-2019). Niewątpliwie z takim porozumieniem, poza formalną rolą pełnioną przez oskarżonych w spółce 4 M., mamy do czynienia w sprawie niniejszej.

Nie są także, w ocenie Sądu Apelacyjnego, zasadne zarzuty dotyczące braku materiału dowodowego, na podstawie którego ustalono stosunek zależności podmiotów gospodarczych wobec 4 M. i oskarżonych, a także dalsze związane z tym zarzuty dotyczące oceny tego materiału (vide pkt 1a, c, d, e apelacji obrońcy oskarżonego W. K.). Przypomnieć raz jeszcze należy, iż z zeznań świadków, w tym M. H., wynika że spółki zależne nie miały żadnego wpływu na wybór kontrahentów oraz spłatę swoich zobowiązań, wszystkie decyzje podejmowali oskarżeni. Podporządkowanie wynikało nie tylko z przepisów KSH, ale przede wszystkim z faktu, iż wszelkie środki finansowe posiadała 4 (...) S. A., a później (...) Sp. z o.o. W trakcie postępowania zbadano, na podstawie wszystkich dostępnych dokumentów, oraz zeznań świadków, kondycję finansową wszystkich niemal spółek holdingu, w oparciu o istniejące sprawozdanie skonsolidowane. Z zeznań świadka J. G. wynika, iż oskarżeni mieli także bezpośredni nadzór nad współpracą z biurami maklerskimi. Świadek H. zeznał, iż w działalności Spółki 4 M. nie chodziło o to by grupa przynosiła pieniądze ale żeby manipulować akcjami. Sąd Apelacyjny podziela ocenę dowodów przeprowadzoną przez sąd I instancji na kartach 26-56 pisemnych motywów zaskarżonego orzeczenia. Wbrew twierdzeniom skarżących, ocenie poddano wszystkie podmioty stanowiące holding 4 M. w kontekście transakcji z podmiotami zewnętrznymi, zgodnie z zakresem postawionych oskarżonym i przypisanych im w wyroku zarzutów. Przykładowo tylko wskazać należy na spółki (...) Sp. z o.o. w K. (szkoda w wysokości 40.796,80 zł), (...) Sp. z o.o. w W. (szkoda w wysokości 334.758,68 zł), czy (...) S.A., (...) S.A. (szkoda w wysokości 14.300.000 zł). Omawiając kolejne umowy oraz aneksy do umów, świadek H., w sytuacji gdy nie pamiętał szczegółów posiłkował się zapiskami ze swoich kalendarzy (zabezpieczonych jako dowody rzeczowe 14 XII 2005 r). Pamiętać przy tym należy, iż nie mamy tu do czynienia z bardzo długim odstępem czasu od wydarzeń związanych z działalnością świadka, a czynnościami procesowymi polegającymi na okazywaniu mu poszczególnych dokumentów i składaniem zeznań, wobec czego ocena wiarygodności tych zeznań nie może być skutecznie podważona za pomocą argumentu o niepamięci świadka związanej ze znacznym upływem czasu (vide zeznania świadka k 1475-1463 akt postępowania). Świadek opisując proceder podpisywania umów w imieniu spółek zależnych, stwierdził kategorycznie, że były dla nich niekorzystne, zarówno co do cen jak i zabezpieczeń, w tym przewłaszczenia majątku. Przekierowanie przychodów na rzecz (...) (umowa faktoringowa) bezpośrednio od klientów powodowało, iż spółki te traciły kontrolę nad swoimi finansami, nie posiadały środków na bieżącą działalność, a zarządy tych spółek zajmowały się tylko czynnościami czysto administracyjnymi, nie mając wpływu na kondycję zarządzanych podmiotów. W rezultacie takiej polityki finansowej podmioty te doprowadzano do likwidacji i upadłości z wygenerowanymi długami (vide np. aneks nr (...) pomiędzy Centrum (...) Sp. z o.o. a (...) Serwis Sp. z o.o. z 27 kwietnia 2001r). Ilość zawieranych umów wzajemnych pożyczek jest tak duża, iż uprawnione są wnioski sądu I instancji, iż umowy te tworzyły pewien system i chaos, w którym nie wiadomo co kto komu jest winien. Wierzyciel zmieniał się w dłużnika itp. i to na podstawie umów pożyczek, a nie na podstawie rzeczywistych operacji. Chodzi także o umowy zbycia akcji, zbycia udziałów, wszystko to służyło kreowaniu i generowaniu wyniku spółek Grupy pod doraźne potrzeby Kierownictwa, w tym oskarżonych (vide k 14550 akt postępowania). Nie można przy tym mówić, iż kreowanie wysokiej wartości spółki 4 media, wyłącznie „na papierze” oznacza jej rozwój, jako przedsiębiorstwa. To że działalność rośnie, a nie jest przy tym dochodowa to nie jest zjawisko pozytywne (vide k 973, opinia biegłych). Odnotować należy, iż w sytuacji złej kondycji ekonomiczno- finansowej grupy oskarżeni udzielali sobie wzajemnie pożyczek. W załączniku do bilansu na 30 04 2003r pt. obroty kont aktywnych, na koncie 44-2 w pozycji 144-2-50 - D. K. widnieje saldo wn. 4.270.291,69 zł ( należności nierozliczone) , w pozycji 144-2-61- W. K. widnieje saldo wn. 246.975,36 zł, przy czym brak informacji o rozliczeniu kwoty 1.196.645,58 zł ( vide zestawienie umów pożyczek udzielonych przez (...) Sp. z o.o. D. K. oraz W. K.). Niezasadne są także zarzuty sformułowane przez obrońcę oskarżonego W. K., a dotyczące obrazy wskazanych przepisów prawa materialnego (art. 286 kk i art. 18 kk). W tym miejscu przypomnieć należy, iż zarzut obrazy prawa materialnego tylko wtedy jest skuteczny, gdy apelujący nie kwestionuje, nie tylko deklaratywnie, ale i realnie, ustaleń faktycznych poczynionych w sprawie. E., jeśli skarżący kwestionuje prawidłowość ustalenia zamiaru z jakim działał oskarżony, a takie zarzuty zawiera wniesiona apelacja, to w istocie kwestionuje zasadniczy w procesie karnym element ustaleń faktycznych, a nie błędnej oceny materialnoprawnej czynu przypisanego oskarżonemu, bo dopiero uznanie, iż doszło do błędnego ustalenia faktów związanych z zamiarem z jakim działał sprawca upoważnia do podniesienia że nieprawidłowo dokonano subsumcji jego zachowania pod konkretny przepis prawa karnego materialnego. Sposób działania oskarżonych bez wątpienia wypełnił znamiona art. 286 kk. Przypomnieć należy, iż przestępstwo oszustwa różni się znaczeniowo od pozostałych przestępstw przeciwko mieniu zarówno sposobem działania sprawcy, znacznie szerszym znaczeniem mienia jako przedmiotu czynności sprawczej oraz sposobem wywołania określonego w przepisie skutku , do którego dochodzi w wyniku dobrowolnie przedsiębranego przez pokrzywdzonego działania. Mienie określone zakresem art. 286 kk obejmuje wszelkie prawa majątkowe, rzeczowe i obligacyjne, w tym także usługi, świadczenia, zyski, pożytki stanowiące majątek (vide SA w Lublinie, z 11 lipca 2000r, II AKa 101/00, Prok i Pr-wkł. 2001, nr 9, poz.19). Majątek zaś to ogół praw majątkowych przysługujących danemu podmiotowi. Niewątpliwie wprowadzenie w błąd jest czynnikiem sprawczym, czy też rodzajem czynności wykonawczej w przestępstwie oszustwa, który ma charakter najbardziej różnorodny, ustawodawca nie wskazuje rodzajów tej szczególnej aktywności sprawcy. W konsekwencji w grę wchodzi tu każdy błąd dotyczący okoliczności zewnętrznych lub wewnętrznych(psychicznych), o ile będzie pozostawać w związku z dyspozycją majątkową. W zakresie okoliczności zewnętrznych błąd ten może dotyczyć osoby, rzeczy, stanu prawnego, zjawiska, zdarzenia itp. Wśród przykładowych podstępnych zabiegów sprawcy niewątpliwie znajdzie się błędne informowanie o kondycji finansowej czy ekonomicznej podmiotu gospodarczego, czy też wprowadzenie w błąd kontrahentów co do zamiaru dokonania zapłaty za wykonanie wcześniej zawartych umów zamówień towarów i usług, co dotyczy realiów rozpoznawanej sprawy. Odnosząc się wprost do zarzutów sformułowanych w apelacjach obrońców oskarżonych przypomnieć należy, iż wprowadzenie w błąd nie musi się wiązać z użyciem szczególnego podstępu, lub być przejawem szczególnego sprytu sprawcy. W konsekwencji za wprowadzenie w błąd może być uznane każde działanie sprawcy, które może spowodować błędną ocenę rzeczywistości przez adresata podstępnych zabiegów i w konsekwencji doprowadzić do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Skoro zatem istotą oszustwa jest podjęcie przez sprawcę określonych kłamliwych czy oszukańczych zabiegów, to dla bytu tego przestępstwa obojętne jest czy pokrzywdzony mógł wykryć błąd przy dołożeniu znikomej nawet staranności (vide System prawa karnego, Tom 9, T. Oczkowski, str.135). Bezkrytyczność ani łatwowierność pokrzywdzonego także nie wyłącza karygodności wprowadzenia go w błąd. Analiza akt sprawy oraz kontrola instancyjna wyroku sądu I instancji prowadzi do wniosku, iż prawidłowo Sąd ten ustalił, że oskarżeni popełnili przypisane im czyny w dłuższym okresie czasu, w tym samym składzie osobowym, z przyjętym z góry i realizowanym zamiarem, wreszcie z wykorzystaniem stosunku zależności, który źródło swoje posiadał w dominacji i podporządkowaniu podmiotów zależnych, zarówno zgodnie z przepisami K.S.H. jak i faktycznego uzależnienia i sprawowania przez oskarżonych realnej kontroli finansowej nad podmiotami gospodarczymi Grupy (...) S. A. Za bezzasadny, wobec treści pisemnych motywów zaskarżonego orzeczenia zawartych na str. 90-92, które Sąd odwoławczy w całości podziela, uznać należy zarzut I1 apelacji obrońcy oskarżonego D. K., albowiem o zarzucie przywłaszczenia mienia sąd orzekł poprzez eliminację tego punktu w części przypisującej wydanego orzeczenia, kierując się nakazem art. 5 §2 kpk, w sytuacji przyjęcia kwalifikacji w zw. z art. 12 kk (vide pkt 2 zaskarżonego wyroku). Za niezasadny uznać należy zarzut sformułowany przez obrońcę oskarżonego W K. (pkt 5 apelacji). Pomijając nieadekwatność tezy przytoczonego w uzasadnieniu tego zarzutu orzecznictwa Sądu Najwyższego, stwierdzić należy, iż rozprawy toczyły się w sytuacji prawidłowo powiadomionego o wszystkich terminach obrońcy, zaś w sytuacji nieobecności obrońcy oskarżony wyrażał zgodę na prowadzenie rozprawy pod jego nieobecność, w sytuacji nieobecności obrońcy i oskarżonego zawsze prawidłowo zawiadomionych o terminie rozprawy, brak było wniosków o jej odroczenie, czy też wniosków o powtórzenie przeprowadzanych czynności dowodowych. Formułując i uzasadniając zarzut obrońca nie wykazał wpływu ewentualnego uchybienia na treść skarżonego wyroku, zaś samo stwierdzenie iż zadawanie hipotetycznych pytań świadkom mogłoby zmienić ustalony przez sąd |I instancji stan faktyczny , jest niewystarczające do uznania zarzutu za zasadny. Nie jest także zasadna apelacja prokuratora. Niewątpliwie wymierzając oskarżonemu D. K. (1) karę 6 lat pozbawienia wolności, a oskarżonemu W. K. (1) karę 5 lat pozbawienia wolności Sąd I instancji kierował się prawidłowo ustalonymi dyrektywami art. 53 kk, kary nie są , w ocenie Sądu Apelacyjnego niewspółmiernie łagodne. Pamiętać należy, iż orzeczono także wobec obu oskarżonych zakaz zajmowania stanowisk w zarządach spółek kapitałowych na okres 5 lat, uznając iż oskarżeni nadużyli przy popełnieniu przestępstwa stanowiska i okazali, że dalsze jego zajmowanie zagraża istotnym dobrom chronionym prawem. Przypomnieć należy, iż zarzut rażącej niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen, jest zasadny wówczas gdy istnieje wyraźna, istotna, „bijąca wręcz po oczach” różnica pomiędzy karą orzeczoną przez sąd I instancji a karą jaką należałoby orzec w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowo zastosowanych dyrektyw wymiaru kary określonych w art. 53 KK (vide sygn. akt II AKa 231/19 - wyrok SA Warszawa z dnia 19-12-2019). Taka sytuacja w rozpoznawanej sprawie nie miała miejsca. Podzielić należy ocenę wyrażoną w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku na karcie 96 i nast. która uzasadnia indywidualizację wymierzonych w tej sprawie kar. Podkreślić bowiem należy, iż zasada indywidualizacji wymiaru kary stanowi niejako dopełnienie zasad odpowiedzialności osób współdziałających w popełnieniu przestępstwa, tak jak w sprawie niniejszej. Niewątpliwie wymiar kary nie może być aktem o charakterze zbiorczym, w konsekwencji wymiaru kary sąd winien każdego sprawcę poddać oddzielnej ocenie pod kątem właściwej kary. Okoliczności subiektywne, w tym stopień zawinienia, oraz obiektywne, wpływające na przyjęty w orzeczeniu wymiar kary należy rozważyć odrębnie. Ponieważ prawidłowo sąd I instancji ustalił role obu oskarżonych, prawidłowo także zróżnicował całkowity wymiar kar zawartych w zaskarżonym orzeczeniu. Karą współmierną i sprawiedliwą jest tylko kara wymierzona z uwzględnieniem wszystkich dyrektyw wymiaru kary i wszystkich okoliczności obciążających i łagodzących. Nie każda z tych dyrektyw ogólnych musi być jednak uwzględniona w każdym przypadku w jednakowym stopniu, istotne jest aby dolegliwość kary nie przekroczyła indywidulanie określonego stopnia zawinienia. Oceniając współmierność kary w relacji do dyrektyw i okoliczności wyznaczających jej wymiar, nie wolno zapominać, że przepis art. 53 § 1 KK pozostawia wymiar kary sędziowskiemu uznaniu, nakazując, aby mieściła się ona w granicach przewidzianych przez ustawę. Przy ocenie kary przez pryzmat jej rażącej niewspółmierności nie można zatem nie uwzględniać granic, w jakich kara za dane przestępstwo może być orzeczona i w jakich niejako „proporcjach” pozostaje kara orzeczona względem granic pozostawionych sędziowskiemu uznaniu. Na marginesie tylko przypomnieć należy, iż nieprzyznanie się do sprawstwa i winy nie ma waloru obciążającego, a wyłącznie neutralny - w odróżnieniu od łagodzącego waloru przyznania się. Sąd Okręgowy w sposób właściwy zindywidualizował wymiar kar wobec oskarżonych, i wymierzając im wieloletnie kary pozbawienia wolności bez wątpienia uwzględnił znaczny stopień społecznej szkodliwości popełnionych przez nich czynów, dlatego też brak było podstaw do uwzględnienia apelacji prokuratora. Prawidłowo orzeczono także o obowiązku naprawienia szkody. Obowiązkowi, o którym orzeka sąd karny na podstawie art. 46 § 1 KK, należy przypisywać funkcję kompensacyjną, bowiem głównym celem tego środka jest naprawienie wyrządzonej przestępstwem szkody, a nie ukaranie lub resocjalizacja sprawcy. Sądy w postępowaniu karnym orzekają o nim stosownie do przesłanek określonych w prawie cywilnym, a zatem po stwierdzeniu, że w dacie orzekania istnieje wymagająca naprawienia szkoda w rozumieniu art. 361 KC. Sąd karny nie orzeka o obowiązku naprawienia szkody, jeżeli roszczenie odszkodowawcze jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono, a w sytuacji, gdy orzeczone środki karne nie pokrywają całej szkody, pokrzywdzony może dochodzić dalszych roszczeń w postępowaniu cywilnym. Z tych też względów podzielić należy wywody Sądu I instancji umieszczone na karcie 97 pisemnych motywów zaskarżonego wyroku. Prawidłowe było także nałożenie na obu oskarżonych solidarnego obowiązku naprawienia szkody. Błędny jest bowiem pogląd, że zasądzenie od oskarżonego obowiązku naprawienia szkody solidarnie z innymi skazanymi w następstwie wspólnego popełnienia konkretnych przestępstw narusza zasadę indywidualizacji odpowiedzialności karnej. Zgodnie z brzmieniem art. 46 § 1 KK przy orzekaniu o obowiązku naprawienia szkody w postępowaniu karnym stosuje się przepisy prawa cywilnego, a więc także art. 441 § 1 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez współdziałających jest solidarna. Tę formę orzekania w procesie karnym na podstawie art. 46 § 1 KK o odpowiedzialności solidarnej współsprawców przestępstwa potwierdza dotychczasowe orzecznictwo sądowe (vide sygn. akt III KK 395/18, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 31-01-2019r). Sąd Apelacyjny nie uznał natomiast za zasadne zarzutów podniesionych przez obrońcę oskarżonego odnoszących się do wysokości przyznanego mu wynagrodzenia. Aczkolwiek charakter rozpoznawanej sprawy uzasadniał uznanie jej za zawiłą z punktu widzenia Sądu dokonującego rozstrzygnięcia, co nie jest automatycznie równoznaczne z nakładem działań podejmowanych przez adwokata wyznaczonego do obrony oskarżonego. Przyznana tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu kwota pieniężna uznana być winna za w pełni adekwatną do nakładu pracy obrońcy. Odnosząc się do dalszej części zarzutu, przypomnieć należy iż przewidziany w art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz.U. z 2002 r., Nr 123, poz. 1058 ze zm.) obowiązek Skarbu Państwa ponoszenia kosztów nieopłaconej przez strony pomocy prawnej z urzędu (art. 618 § 1 pkt 11 KPK) dotyczy pomocy „udzielonej”, a zatem powstaje w momencie rozpoczęcia wykonywania przez adwokata czynności związanych bezpośrednio z udzieleniem pomocy stronie, dla której został on wyznaczony. (vide np. II AKz 308/05 - postanowienie SA Katowice z dnia 25-05-2005) Z gramatycznego zaś brzmienia przepisu art. 618 § 1 pkt 11 KPK wynika jasno, że obowiązek Skarbu Państwa ponoszenia kosztów obrony z urzędu przewidziany jest tylko za obronę udzieloną, a więc dostarczoną, tak na etapie postępowania przygotowawczego, sądowego w ramach określonej czynności procesowej albo też innej ściśle z nią związanej.

O kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze orzeczono na podstawie art.626 kpk i 634 kpk.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzuconych mu aktem oskarżenia czynów, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazane sprawy do ponownego rozpoznania

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek nie został uwzględniony z uwagi na niezasadność zarzutów

Zarzuty sformułowane w apelacji prokuratora

Zarzut rażącej niewspółmierności kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec:



oskarżonego W. K. (1) w punkcie I wyroku poprzez wymierzenie kary w wymiarze 5 lat pozbawienia wolności;



oskarżonego D. K. (1) w punkcie II poprzez wymierzenie kary w wymiarze 6 lat pozbawienia wolności

wobec wysokiej szkodliwości społecznej czynów i stopnia zawinienia, a przede wszystkim ilości realizowanych przestępstw (przestępczych zachowań), co sprawia, że wymierzone oskarżonym kary w tych rozmiarach nie będą spełniać ich celów w zakresie prewencji ogólnej i szczególnej

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Niewątpliwie wymierzając oskarżonemu D. K. (1) karę 6 lat pozbawienia wolności, a oskarżonemu W. K. (1) karę 5 lat pozbawienia wolności Sąd I instancji kierował się prawidłowo ustalonymi dyrektywami art. 53 kk, kary nie są , w ocenie Sądu Apelacyjnego niewspółmiernie łagodne. Pamiętać należy, iż orzeczono także wobec obu oskarżonych zakaz zajmowania stanowisk w zarządach spółek kapitałowych na okres 5 lat, uznając iż oskarżeni nadużyli przy popełnieniu przestępstwa stanowiska i okazali, że dalsze jego zajmowanie zagraża istotnym dobrom chronionym prawem. Przypomnieć należy, iż zarzut rażącej niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen, jest zasadny wówczas gdy istnieje wyraźna, istotna, „bijąca wręcz po oczach” różnica pomiędzy karą orzeczoną przez sąd I instancji a karą jaką należałoby orzec w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowo zastosowanych dyrektyw wymiaru kary określonych w art. 53 KK. (vide sygn. akt II AKa 231/19 - wyrok SA Warszawa z dnia 19-12-2019).Taka sytuacja w rozpoznawanej sprawie nie miała miejsca. Podzielić należy ocenę wyrażoną w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku na karcie 96 i nast. która uzasadnia indywidualizację wymierzonych w tej sprawie kar. Podkreślić bowiem należy, iż zasada indywidualizacji wymiaru kary stanowi niejako dopełnienie zasad odpowiedzialności osób współdziałających w popełnieniu przestępstwa, tak jak w sprawie niniejszej. Niewątpliwie wymiar kary nie może być aktem o charakterze zbiorczym, w konsekwencji wymiaru kary sąd winien każdego sprawcę poddać oddzielnej ocenie pod kątem właściwej kary. Okoliczności subiektywne, w tym stopień zawinienia, oraz obiektywne, wpływające na przyjęty w orzeczeniu wymiar kary należy rozważyć odrębnie. Ponieważ prawidłowo sąd I instancji ustalił role obu oskarżonych, prawidłowo także zróżnicował całkowity wymiar kar zawartych w zaskarżonym orzeczeniu. Karą współmierną i sprawiedliwą jest tylko kara wymierzona z uwzględnieniem wszystkich dyrektyw wymiaru kary i wszystkich okoliczności obciążających i łagodzących. Nie każda z tych dyrektyw ogólnych musi być jednak uwzględniona w każdym przypadku w jednakowym stopniu, istotne jest aby dolegliwość kary nie przekroczyła indywidulanie określonego stopnia zawinienia. Oceniając współmierność kary w relacji do dyrektyw i okoliczności wyznaczających jej wymiar, nie wolno zapominać, że przepis art. 53 § 1 KK pozostawia wymiar kary sędziowskiemu uznaniu, nakazując, aby mieściła się ona w granicach przewidzianych przez ustawę. Przy ocenie kary przez pryzmat jej rażącej niewspółmierności nie można zatem nie uwzględniać granic, w jakich kara za dane przestępstwo może być orzeczona i w jakich niejako „proporcjach” pozostaje kara orzeczona względem granic pozostawionych sędziowskiemu uznaniu. Na marginesie tylko przypomnieć należy, iż nieprzyznanie się do sprawstwa i winy nie ma waloru obciążającego, a wyłącznie neutralny - w odróżnieniu od łagodzącego waloru przyznania się. Sąd Okręgowy w sposób właściwy zindywidualizował wymiar kar wobec oskarżonych, i wymierzając im wieloletnie kary pozbawienia wolności bez wątpienia uwzględnił znaczny stopień społecznej szkodliwości popełnionych przez nich czynów, dlatego też brak było podstaw do uwzględnienia apelacji prokuratora.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie I i II poprzez wymierzenie W. K. (1) i D. K. (1), na podstawie powołanych w tych punktach przepisów, kar 10 lat pozbawienia wolności

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek niezasadny z uwagi na bezzasadność zarzutów

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Odnośnie oskarżonego W. K. (1) rozstrzygnięcie wyroku z pkt. 1, 4, 5 (w części dotyczącej oskarżonego), 6 (w części dotyczącej oskarżonego)

Odnośnie oskarżonego D. K. (1) rozstrzygnięcie wyroku z pkt. 2, 3, 5 (w części dotyczącej oskarżonego), 6 (w części dotyczącej oskarżonego)

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt 3 wyroku

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego W. K. (1)

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

pkt 1, 4, 5 (w części dotyczącej oskarżonego), 6 (w części dotyczącej oskarżonego) wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonego D. K. (1)

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

pkt 2, 3, 5 (w części dotyczącej oskarżonego), 6 (w części dotyczącej oskarżonego) wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

3

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

pkt 1 wyroku co do kary

(dotyczący oskarżonego W. K. (1))

pkt 2 wyroku co do kary

(dotyczący oskarżonego D. K. (1))

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana