Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 83/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

5

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 27.10.2020 r., sygn. akt VIII K 129/17

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

A. D. (1)

Brak sprawstwa A. D. czynów zarzucanych mu w pkt od I do III aktu oskarżenia.

zeznania A. R.

k. 6636-6637, t. 32, k.1018-1024, 2004-2005, 2487-2495, 2515-2516, 2667-2670, 5408-5410, 5413v-5415v, od wersu 8 do 23 na k. 5437, 6436v-6439 oraz z k. 6379-6384 z t. 32,

zeznania A. B.

k. 6636-6637, t. 32, 3342-3347, 3348-3349, 3393-3397, 3398-3402 oraz z k. 6378-6379 z t. 32

2.1.1.2.

A. D. (1), R. C. (1)

Udział w narażeniu na uszczupleniu należności publicznoprawnej w postaci podatku VAT związanej z działalnością spółki z o.o. (...).

zeznania V. N. (1)

k. 6636, t. 32, 6384-6396 z t. 32, oraz od początku protokołu na k. 6226 do wersu 19 na k. 6227, od wersu 17 od dołu do 15 od dołu na k. 6227v, od wersu 7 od dołu do 1 od dołu na k. 6229v, od wersu 12 od dołu do 8 od dołu na k. 6230 z t. 31, od początku protokołu na k. 6232 do wersu 24 na k. 6233 z t. 31, od wersu 12 do wersu 25 z k. 6236v z t. 31,

2.1.1.3.

A. D. (1), B. B. (1), R. C. (1)

Udział w narażeniu na uszczupleniu należności publicznoprawnej w postaci podatku VAT związanej z działalnością spółki z o.o. (...) przy wykorzystaniu nierzetelnych faktur VAT wystawionych przez spółkę z o.o. (...).

zeznania K. J.

6414v, 6627-6633, t. 32,

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

A. D. (1),

R. C. (1)

Brak sprawstwa A. D. czynów zarzucanych mu w pkt od IV do VII aktu oskarżenia.

Zeznania V. O.

6284-6293/31, 6346, 6350, t. 32

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

Zeznania A. R. i A. B.

Za wiarygodne uznano zeznania A. R. i A. B. dotyczące A. D. z postępowania przygotowawczego. W tym zakresie nie było powodów by odmówić im wiary. Nie miały interesu, by te okoliczności fałszywie przedstawiać. Osoby te przesłuchane zostały w toku postępowania sądowego dopiero na rozprawie odwoławczej. Opisywały zatem wówczas zdarzenia związane z działalnością V. D. (1) z perspektywy prawie 10 lat, więc ich zeznania z tego czasu dotyczące A. D. oczywiście nie mogły być precyzyjne jeśli chodzi o udział tego oskarżonego w przestępczej działalności V. D. (1). Dla A. B. była to w ogóle osoba, której nie kojarzyła. A. R. natomiast nie wypowiadała się na temat oskarżonego w sposób kategoryczny. Użycie słów „wydaje mi się”, czy też „to jest takie moje przypuszczenie” powodowało, że zeznania świadka z rozprawy odwoławczej nie mogły mieć znaczenia dla oceny sprawstwa oskarżonego. Dlatego jako podstawę ustaleń przyjęto relacje świadków ze śledztwa. Zeznania te nie mogły jednak stanowić jednoznacznej podstawy do ustalenia, że oskarżony współdziałał w jakikolwiek sposób z V. D. (1) w jego przestępczej działalności. W szczególności A. R. nie była świadkiem żadnych rozmów tych osób i nie uzyskała od żadnej z nich żadnych informacji na temat tego czy A. D. (1) wiedział o bezprawnych czynnościach V. D. (1) przy uszczupleniu podatku VAT. Sam fakt, że A. D. (1) był tzw. inwestorem czyli pożyczył pieniądze V. D. nie świadczył o tym, że wiedział o tym, iż pieniądze te przeznaczone zostaną na przestępczą działalność.

2.1.1.2

zeznania V. N. (1)

V. N. (1) przesłuchany został dopiero w toku postępowania przed sądem odwoławczym i stąd pełne wykorzystanie tego dowodu natrafiało na prawne ograniczenia związane z niedopuszczalnością poczynienia nowych ustaleń mniej korzystnych dla oskarżonych niż te jakich dokonał sąd pierwszej instancji. Rzeczywiście bowiem świadek udzielił nowych informacji na temat zaangażowania A. D. i R. C. (1) w inwestycję w budowę stacji paliw w N.. W związku z brakiem w tym zakresie zaskarżenia wyroku na niekorzyść oskarżonych poprzez zarzut błędu w ustaleniach faktycznych i wniosek o rozszerzenie ustaleń dotyczących takich czynności depozycje świadka nie mogły zostać wykorzystane dla poczynienia w tej części nowych ustaleń. Dlatego zeznania świadka zostały wykorzystane wyłącznie dla weryfikacji dokonanych już ustaleń związanych ze skalą tej inwestycji. W tym zakresie natomiast relacje V. N. (1) korespondowały chociażby z uznanymi za wiarygodne zeznaniami J. K., a z których wynikało, że roboty budowlane na stacji paliw prowadzone były w ograniczonym zakresie i nie stanowiły one uzasadniania dla wystawienia faktur przez spółkę (...) na kwoty o wielkiej wartości. W tym zakresie uznano je za wiarygodne jako zbieżne z innym dowodem, któremu sąd pierwszej instancji dał uprzednio wiarę, a dodatkowo nie był on kwestionowany przez żadną ze stron.

2.1.1.3

zeznania K. J.

Przesłuchanie ponowne K. J. nastąpiło na skutek wniosku prokuratora z 8.02.2022 r. (k. 6410, t. 32), który wniósł o ujawnienie protokołu przesłuchania tego świadka w charakterze podejrzanego z 12.12.2013 r. Protokół ten miał potwierdzić, że świadek wypowiadał się na temat wykorzystania spółki (...) do bezprawnych działań polegających na uszczupleniu należności publicznoprawnych prowadzonych przez A. D. i R. C. (1) jeszcze w czasie kiedy był on tymczasowo aresztowany w innej sprawie. Rzeczywiście taką rolę protokół ten mógł pełnić, bo do tych oskarżonych krótki fragment tego protokołu się odnosił. To co jednak było szczególne w tych relacjach to fakt, że świadek nie wspominał w nich nic na temat B. B. (1), który wedle innych depozycji tego świadka w ogóle miał zainicjować jego spotkanie z tymi oskarżonymi. Dlatego istotne stało się przesłuchanie K. J. na okoliczność tych różnic. Sąd dał wiarę zeznaniom świadka, który tłumaczył, że taki charakter wypowiedzi z tego przesłuchania wynikał z tego, że wówczas przesłuchujący go prokurator wymagał wyłącznie ogólnych informacji. Rzeczywiście ujawniony fragment przesłuchania ma zdawkowy charakter, bez szczegółów dotyczących sygnalizowanych jedynie działań. Nie przeczy on zatem późniejszym wypowiedziom świadka, w których opisywał jak doszło do wytworzenia nierzetelnych faktur, jakie osoby były w te czynności zaangażowane i na czym polegał mechanizm zapłaty za te faktury. Niewątpliwie depozycje świadka z 12.12.2013 r. potwierdzają ustalony przez sąd pierwszej instancji udział w tych czynnościach A. D. i R. C. (1). W swobodnej wypowiedzi z rozprawy odwoławczej świadek natomiast potwierdził i wcześniej podawane przez niego informacje, że do spotkania z tymi dwoma oskarżonymi nie mogło dojść bez udziału B. B. (1). Pomimo zatem odległego czasu od zdarzeń, na których temat zeznawał świadek ponownie wskazał na udział B. B. (1) w nawiązaniu kontaktów z pozostałymi oskarżonymi w związku z niwelowaniem podatku VAT. Świadek nie był w tych relacjach precyzyjny, ale nie były one przeciwne temu o czym zeznawał w trakcie śledztwa i w tym zakresie ogólny obraz tych czynności przedstawiony na rozprawie odwoławczej pokrywał się z tym szczegółowym wówczas w postępowaniu przygotowawczym opisanym.

W trakcie rozprawy odwoławczej powrócono również do wątku współpracy świadka z organami ścigania. Zeznania K. J. na ten temat nie dały podstawy do twierdzenia, że składane od lutego 2014 r. zeznania były wytworem jego fantazji. Jeżeli opisywał w swoich przesłuchaniach zdarzenia sprzed jego aresztowania to mogły one zostać poszerzone o informacje uzyskane na ich temat z okresu późniejszego. Taka jednak konstatacja nie dotyczy kontaktów z oskarżonymi dotyczących zbycia eBooka, ponieważ treść relacji świadka na ten temat świadczy o jego osobistym w nim udziale, a czego potwierdzeniem są chociażby zeznania J. G. i dokumentacja bankowa, która potwierdza sposób płatności za tą transakcję przedstawiony przez obu tych świadków.

Zeznania K. J. z rozprawy odwoławczej nie były zatem precyzyjne i szczegółowe co tłumaczyć należy upływem znacznego czasu od zdarzeń, jakie opisywał, ale nie były też przeciwne tym jego depozycjom z etapu śledztwa, na których swoje ustalenia opierał sąd okręgowy. Nie mogły zatem zostać wykorzystane do poczynienia nowych w tym zakresie ustaleń. Uwiarygodniły one jednak te z postępowania przygotowawczego, ponieważ świadek jeszcze raz zaznaczył fakt nawiązania kontaktów z R. C. (1) i A. D. przez B. B. (1) oraz potwierdził, że celem nawiązania takich relacji było obniżenie podatku VAT. W tej części zatem zeznania te uznano za wiarygodne jako zgodne z innymi dowodami, którym sąd pierwszej instancji dał wiarę.

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

2.1.2.1

zeznania V. O.

Sąd odwoławczy uznał, że wyjaśniania V. O. nie miały znaczenia dla ustalenia faktów w niniejszej sprawie. Świadek ten nie został przesłuchany przez sąd pierwszej instancji, a w toku postepowania odwoławczego odmówił on składania zeznań na podstawie art. 182§3 k.p.k., a więc jedynie zostały ujawnione jego wyjaśniania złożone w charakterze podejrzanego. Nie mogły one stanowić podstawy dla ustalenia sprawstwa A. D. czynów zarzucanych mu w pkt od IV do VII aktu oskarżenia, bo na jego temat faktycznie się nie wypowiadał. Wyłącznie mówił o nim jako o mężu L. D.. Oczywiście nie oznaczało to, że jego depozycje mogą posłużyć do zanegowania wiarygodności tych wszystkich dowodów, jakie przyjęte zostały jako podstawa przypisanych temu oskarżonemu czynów, bo w jego wypowiedziach nie było żadnych informacji, które przeciwne były tym dowodom. Sam fakt, że nie eksponował on aktywności A. D. przy działalności spółki (...) nie ma też znaczenia, jeżeli przyjmie się za jego relacjami, że nie podejmował on żadnych bezprawnych w tym zakresie działań. Oskarżony D. działał przecież za pośrednictwem figurantów, którzy w spółce (...) pełnili różne funkcje, by on sam z ukrycia czerpał zyski z bezprawnej działalności tej firmy. Podobnie także bez znaczenia wyjaśniania te były dla oceny sprawstwa R. C. (1). Świadek potwierdził jedynie jakie czynności w spółce podejmował ten oskarżony. Żadne dowody natomiast nie wskazywały, by świadek i R. C. (1) podejmowali wspólnie jakieś konkretne zachowania, więc relacje tego świadka nie mogły stać się źródłem ich weryfikacji.

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Apelacji obrońcy oskarżonego A. D. (2) adw. K. K.

Zarzut z pkt I. 1., 2. obrazy przepisów postępowania mającą wpływ na treść wyroku, a mianowicie obrazy art. 7 k.p.k. w zw. z art. 5§2 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 170§2 k.p.k. w zakresie zarzutów przypisanych oskarżonemu pod nr. I, II oraz III zaskarżonego wyroku.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Choć zarzut obrońcy dotyczy obrazy przepisów postępowania przede wszystkim związanych z oceną dowodów to faktycznie treścią zarzutu obrońca uczynił uwagi dotyczące nieprawidłowych wniosków, jakie wyprowadzone zostały z treści dowodów, na jakie sąd pierwszej instancji się powołał. Obrońca nie kwestionował wiarygodności tych dowodów, a jedynie ustalenia, które na ich podstawie zostały dokonane przez sąd okręgowy. W rzeczywistości zatem wywodził uchybienie w postaci błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia sądu, bo przecież odmienne w tym zakresie wnioski formułował na podstawie tych samych dowodów, które sąd pierwszej instancji doprowadziły do wydania w omawianej części wyroku skazującego. Nie wszystkie uwagi obrońcy w tym zakresie są zasadne i nie wszystkie mogły stanowić wsparcia dla rozstrzygnięcia sądu odwoławczego, ale z pewnością znajduje odzwierciedlenie w zebranym materiale dowodowym twierdzenie, że „(…) w istocie nie ma żadnej choćby częściowo pomawiającej osk. A. D. osoby, która wprost bez żadnej wątpliwości wskazałaby na to, iż pieniądze pożyczone w oparciu o załączoną do akt sprawy dokumentację pożyczkową zostały udzielone w celu następczego dokonywania dzięki nim przestępstw podatkowych”.

W sekcjach od 1.1.1. do 1.1.3. uzasadniania wyroku sąd pierwszej instancji wskazał na szereg dowodów, które miałby być podstawą faktyczną ustaleń dotyczących wypełnienia przez oskarżonego strony podmiotowej i przedmiotowej zarzucanych mu w pkt I, II i III aktu oskarżenia czynów. Zajęło to ponad 50 stron uzasadniania wyroku. Ocena dowodów osobowych, które miały być podstawą dla powyższych ustaleń zajęła zaś sądowi niecałe dwie strony przy czym sprowadzała się ona do szablonowych zwrotów, oderwanych od treści tych dowodów, a więcej miejsca, w niektórych przypadkach, sąd poświęcił na wskazanie tego, jaki dowód jest oceniany niż na rozważania stanowiące przedmiot takiej oceny. Ocena dowodów z dokumentów miała taki sam charakter i chociażby tym, jakie miały największe znaczenie dla ustaleń w tej części sprawy, a dotyczące udzielonych przez oskarżonego pożyczek, poświęcono tyle samo miejsca jak tym, które takiego znaczenia dla tych ustaleń nie miały. Oczywiście nie można wykluczyć, że taka ocena dowodów będzie wystarczająca dla uzasadniania poczynionych na jej podstawie ustaleń, ale pod warunkiem, że wymowa tych dowodów ma jednoznaczny charakter. Z treści uzasadniania wyroku może wynikać, że tak właśnie było, bo w tej jego części, która poświęcona była faktom uznanym za udowodnione sąd wyłącznie wskazał na okoliczności, jakie stanowiły fragmenty opisów przypisanych oskarżonemu czynów bez konkretyzacji na czym zachowania oskarżonego polegały. Dla sądu okręgowego były to zatem ustalenia oczywiste, nie wymagające pogłębionej analizy. Szerzej jednak okoliczności te sąd okręgowy opisał w sekcji uzasadnienia wyroku dotyczącej kwalifikacji prawnej przypisanych mu czynów. W szczególności sąd pierwszej instancji ustalił w odniesieniu do udziału A. D. w zorganizowanej grupie przestępczej kierowanej przez V. D. (2), że „Oskarżony miał świadomość powyższych okoliczności i brał czynny udział w różnorodnych działaniach grupy, identyfikując się z nią i będąc postrzegany przez pozostałych członków, jak i na zewnątrz, jako jej członek, albowiem czynił on nakłady finansowe na działanie ww. struktur przestępczych. Był określany przez pozostałych członków grupy mianem jednego z „inwestorów.” M.in. w ramach działalności w jej strukturach spotykał się z V. D. (2) i omawiał z nim istotne zagadnienia dotyczące działania grupy.” W odniesieniu do pozostałych czynów z pkt II i III aktu oskarżenia sąd okręgowy ustalił natomiast, że „A. D. (1) rozmawiał i uzgadniał sposób działania w ramach analizowanej struktury z V. D. (1) – jednym z członków grupy (kierującym grupą) najlepiej zorientowanych w koordynowaniu, a także podejmowaniu różnych inicjatyw w ramach tej struktury. Oskarżony który działał w ramach zorganizowanej grupy nazywany był przez pozostałych świadków-członków grupy – inwestorem. Działał bowiem również w ramach tej struktury poprzez jej finasowanie określonymi kwotami pieniężnymi, które przekazał pod pozorem pożyczki. A. D. (1) niewątpliwie w zestawieniu z innymi osobami faktycznie prowadził działalność spółek (...), (...), (...), (...) i (...), zajmując się ich sprawami gospodarczymi.”, „Jednocześnie oskarżonemu A. D., bez wątpienia w zakresie analizowanego czynu przypisano również odpowiedzialność za naruszenie normy art. 62 § 2 kks, ponieważ wobec konieczności zachowania spójności ze złożonymi ww. nierzetelnymi fakturami na okoliczność potwierdzenia różnego rodzaju zdarzeń gospodarczych ujętych w tych deklaracjach doprowadził on swoimi działaniami do wytwarzania nierzetelnej dokumentacji związanej z fikcyjnym obrotem towarami, w szczególności w postaci faktur VAT przez spółki (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o.”, „Oskarżony działał, bez wątpienia, motywowany względami osiągniecia korzyści majątkowej, o której mowa w art. 286 § 1 kk m.in w postaci środków pieniężnych uzyskanych wskutek nie tylko unikania zapłaty należnego podatku od towarów i usług od spółek (...) z tytułu obrotu paliwem, ale przede wszystkim pochodzących właśnie z tego obrotu paliwem. W efekcie powyższych działań powstał skutek w postaci zaniechania pobrania należnego podatku VAT z tytułu sprzedaży paliwa na łączną kwotę 51.958.391 zł, stanowiącą w istocie mienie wielkiej wartości o którym mowa w przepisie 294 §1 kk Opisanym działaniem A. D. (1) zajmując się faktycznie sprawami gospodarczymi i finansowymi ww. spółek doprowadził Skarb Państwa do niekorzystnego rozporządzenia mieniem wymienionej, znacznej wartości posługując się ww. spółkami, a dokładnie w ramach ich działalności, doprowadzając do złożenia do urzędu skarbowego deklaracji VAT-7K zawierających nieprawdę w zakresie wartości podatku naliczonego, a w konsekwencji podatku należnego.”

Rzecz jednak w tym, że żaden dowód w niniejszej sprawie przeprowadzony nie daje podstawy do ustalenia, że oskarżony „ (…) spotykał się z V. D. (2) i omawiał z nim istotne zagadnienia dotyczące działania grupy.”, „faktycznie prowadził działalność spółek (...), (...), (...), (...) i (...), zajmując się ich sprawami gospodarczymi.”, „ doprowadził Skarb Państwa do niekorzystnego rozporządzenia mieniem wymienionej, znacznej wartości posługując się ww. spółkami, a dokładnie w ramach ich działalności, doprowadzając do złożenia do urzędu skarbowego deklaracji VAT-7K zawierających nieprawdę w zakresie wartości podatku naliczonego, a w konsekwencji podatku należnego.”. Sposób w jaki zostało sporządzone uzasadnienie wyroku nie ułatwia weryfikacji rozumowania sądu, jakie doprowadziło do takich ustaleń, bo takie nie zostało w uzasadnieniu w ogóle zaprezentowane. Sąd pierwszej instancji jedynie przywołał ogólnie dowody, bez wyszczególnienia konkretnych kart, na jakich znalazły się w aktach sprawy protokoły przesłuchań świadków, a w jakich zaprotokołowane zostały ich wypowiedzi, z których takie ustalenia miałyby wynikać. Taki sposób sporządzenia uzasadniania wyroku wypacza sensowność w ogóle sporządzania takich dokumentów, bo podanie, że protokoły przesłuchania określonego świadka znajdują się na kilkudziesięciu stronach nie ułatwia stronie weryfikacji twierdzenia sądu, że określone ustalenie wynika z określonego dowodu, bo spośród kilkudziesięciu stron protokołów właściwa wypowiedź świadka stanowiąca podstawę dla takiego ustalenia znajduje się przykładowo tylko na jednej karcie. Taki sposób sporządzenia uzasadniania wyroku oczywiście nie może jednak stanowić z uwagi na treść art. 455a k.p.k. przyczyny uchylenia wyroku sądu pierwszej instancji.

Powracając jednak do przytoczonych tez sądu pierwszej instancji dotyczących współsprawstwa A. D. w popełnieniu trzech pierwszych zarzucanych mu czynów poddać analizie należy te dowody w szczególności osobowe, które miały być podstawą dla takich ustaleń. W pierwszej kolejności są to depozycje V. D. (3), który miał kierować zorganizowaną grupa przestępczą, w jakiej miał działać oskarżony. Wbrew jednak treści uzasadniania wyroku podstawy ustaleń sądu nie mogły stanowić wszystkie wskazane w formularzu uzasadniania wyroku protokoły przesłuchań, ponieważ sąd pierwszej instancji na rozprawie 13.12.2019 r. ujawnił przez odczytanie wyłącznie wyjaśnienia tego świadka złożone w charakterze podejrzanego z k. 2520 do 2525 (k. 5070, t. 26), więc wyszczególnienie k. 619-631, 659-660, 2517-2519, 2591-2595, 2660-2666 w formularzu uzasadniania wyroku nie miało żadnego uzasadniania w czynnościach procesowych sądu, ponieważ przywołane protokoły przesłuchań nie zostały ujawnione w toku rozprawy głównej. Na podstawie zatem tych ujawnionych wyjaśnień świadka oraz zeznań złożonych na rozprawie głównej (k. 5067 – 5073, t. 26) stwierdzić należy, że V. D. (3) przyznał jedynie fakt, którego nie kwestionuje także sam oskarżony, że pożyczył on od niego pieniądze. Zaprzeczył jednak, by A. D. (1) miał możliwość wpływać na działalność spółek (...) i P. - (...) (k. 5069). Z zeznań z rozprawy głównej nie wynikało, by oskarżony miał jakąkolwiek wiedzę na temat bezprawnych czynności podejmowanych przez V. D. (3) przy sprzedaży paliwa. Z ujawnionych z postępowania przygotowawczego wyjaśnień świadka nie wynikają żadne dodatkowe informacje poza potwierdzeniem tych, o jakich zeznał na rozprawie głównej. Wedle V. D. (3) był on niechętny współpracy z A. D. w zakresie zakupu od niego paliwa, a spotkania, jakie odbywali nie doprowadziły do nawiązania takiej współpracy (k. 2522-2522v, t. 13). Nie jest zatem zrozumiałe mając na uwadze treść relacji świadka, na jakiej podstawie, nawet częściowo uznając je za wiarygodne, mogły one stanowić podstawę dla ustaleń poczynionych przez sąd okręgowy dotyczący sprawstwa oskarżonego zarzucanych mu czynów.

Kolejną osobą, której zeznania stanowiły dla sądu pierwszej instancji podstawę ustaleń dotyczących działalności oskarżonego w ramach zorganizowanej grupy przestępczej kierowanej przez V. D. (3) była M. K. (1), ale ponownie wbrew treści formularza uzasadniania nie zostały na rozprawie głównej ujawnione wszystkie wpisane do tego formularza protokoły, a wyłącznie te z k. 1317 – 1318 oraz z k. 1359. Pozostałe nie mogły stanowić podstawy ustaleń, bo nie zostały ujawnione w sposób przewidziany prawem. Jak zatem wynikało z zeznań świadka z rozprawy głównej nie znała ona szczegółów współpracy między oskarżonym, a V. D. (3), a z jej wyjaśnień z etapu śledztwa mogło jedynie wynikać, że oskarżony pożyczył V. D. (3) pieniądze (k. 1318, t. 7) i razem pracowali przy paliwach, ale szybko się to skończyło, a sama świadek odnosiła wrażenie, ze relacja ta V. D. (3) męczyła (k. 1318v, t 7). Wypowiedzi te nijak nie można zinterpretować jako stanowiących podstawę dla ustalenia, że oskarżony w sposób świadomy współpracował z V. D. (3) przy działalności polegającej na uszczupleniu podatku VAT. Fakt udzielenia pożyczki ma w niniejszej sprawie charakter bezsporny i sama taka czynność prawna nie musi być postrzegana jako dokonana w celach bezprawnych.

Kolejną osobą, która wedle sądu okręgowego miała dostarczyć informacji dotyczących sprawstwa oskarżonego trzech pierwszych zarzucanych mu czynów, była L. M., lecz jak wynika z treści jej depozycji jej wiedza na jego temat była nikła i sprowadzała się jedynie do tego, że widziała go w siedzibie jednej z firm prowadzonych przez V. D. (3) zajmującej się sprzedażą paliwa (k. 4487, t 23). Dowód taki oczywiście ani samodzielnie, ani łącznie z innymi dowodami nie mógł stanowić podstawy dla przytaczanych ustaleń sądu okręgowego.

Za dowód taki nie mogły posłużyć również relacje świadka A. O. (V.), bo potwierdziła ona jedynie to, że A. D. (1) wyłożył pieniądze na prowadzoną przez V. D. (3) działalność oraz uzyskał z tego określone korzyści (k. 937-937v, t. 5), ale jest to również fakt w tej sprawie bezsporny, bo przyznawany przez oskarżonego, z którego jednak nie można wyprowadzić wniosku o tym, że jednocześnie wiedział on, iż V. D. (3) prowadząc działalność gospodarczą doprowadzał do uszczuplenia należności publicznoprawnych. Znamienne jednak dla depozycji tej osoby było to, że wedle świadka oskarżony nie był równorzędnym wspólnikiem V. D. (3), nie miał on żadnej mocy decyzyjnej, co pozostawało w opozycji do pozycji dwóch innych jego wspólników O. i I.. Sam V. D. (3) był niechętny spotkaniom z oskarżonym, a w końcu odmówił z nim wspólnej działalności (k. 937, t. 5). Po prawdzie nie było powodu, by w oparciu o te zeznania świadka uznać, że A. D. (1) dopuścił się trzech z pierwszych zarzucanych mu czynów.

Inną osobą, która opisywała stosunki między oskarżony, a V. D. (3) była A. R. przesłuchana na rozprawie w toku postępowania odwoławczego. Z uwagi na upływ czasu jej zeznania z rozprawy pozbawione były szczegółów, a sama świadek odwoływała się do swoich domysłów, więc nie mogły one być miarodajne jeżeli chodzi o przedstawienie znaczenia działań oskarżonego dla działalności V. D. (3). Depozycje świadka z etapu śledztwa nie wskazują na inne informacje dotyczące oskarżonego niż te już przytoczone na podstawie innych dowodów. Można z nich wyprowadzić wniosek, że oskarżony pożyczał pieniądze V. D. (3), a ten zwracał mu pieniądze z zyskiem. Dokumentacja jaką sporządzała świadek miała jedynie uporządkować informacje dotyczące zwrotu pieniędzy oskarżonemu (k. 1022v-1023v, t. 6), ale nie świadczyła ona przecież o tym, jaką wiedzę oskarżony posiadał na temat uszczuplania podatku VAT przy sprzedaży paliwa. Fakt, że był postrzegany jako inwestor nie oznaczał, że posiadał on wiedzę na temat zasad prowadzonej przez V. D. (3) działalności. Nadużyciem jest zatem twierdzenie już samego prokuratora zawarte w uzasadnieniu aktu oskarżenia, że „aktywnie uczestniczył on w biznesie paliwowym” (k. 3483, t. 18), a do czego skłoniła właśnie oskarżyciela treść sporządzonego przez świadka dokumentu. Oznaczała ona jedynie rozdysponowanie na konkretne zakupy paliwa pieniędzy uzyskanych od oskarżonego, co przecież nie świadczyło o tym, że to on takie dyspozycje wydał. Wiedzę na temat bezprawnych działań dokonywanych w ramach handlu paliwem A. D. (1) mógł mieć wyłącznie od V. D. (2), który na ten temat nic nie powiedział, a sama A. R. nie znała przecież treści rozmów między tymi osobami, o czym sama zeznała na jednej z rozpraw (k. 5437, t. 28).

Spośród osób wskazanych przez sąd pierwszej instancji, które miały posiadać wiedzę na temat działań A. D. (2) w ramach zorganizowanej grupy przestępczej kierowanej przez V. D. (3) wyżej wskazane były jedynymi, które jakąkolwiek wiedzę na ten temat miały. Zeznania wszystkich tych osób sąd pierwszej instancji uznał za wiarygodne. Jedynie zastrzeżenia wyrażając wobec tych z depozycji świadków, które padły na rozprawie głównej, ale wyłącznie z powodu częściowej ich niepamięci. W szczególności sąd okręgowy stwierdził w odniesieniu do wyjaśnień V. D. (3) składanych na etapie śledztwa w charakterze podejrzanego, że były one „prawdziwe, spójne i zgodne z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, a w postępowaniu jurysdykcyjnym, po ich odczytaniu świadkowi, zostały przez niego potwierdzone.” Tak jak wskazano jeżeli oskarżony miał jakąkolwiek wiedzę na temat działalności przestępczej ww. świadka to wyłącznie od niego. Jeżeli jednak z relacji świadka nie wynikało, by w tym zakresie A. D. jakiekolwiek informacje przekazywał, a relacje te sąd pierwszej instancji uznał za prawdziwe to oznacza, że i obiektywnie oskarżony ich nie posiadał. Co prawda w innym miejscu uzasadniania sąd okręgowy stwierdził, że „nie uznał za wiarygodnej tej części zeznań (V. D. (3)) w których świadek wskazywał, że „tylko” pożyczał pieniądze od A. D., a tan odwiedzał go w siedzibach spółek w ramach znajomości. Przeczy temu całokształt pozostałego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie zarówno w postaci osobowej jak i nieosobowej.”, ale jednak sąd ten nie skonkretyzował żadnego dowodu, który właśnie miał zaprzeczać takiej wypowiedzi świadka. Takiego dowodu po prostu nie ma. W konsekwencji ocena dowodów przeprowadzona przez sąd okręgowy nie dawała podstawy do ustaleń, jakie ten sąd poczynił w odniesieniu do sprawstwa oskarżonego trzech pierwszych zarzucanych mu czynów. Zdaniem sądu odwoławczego ani V. D. (3), ani żadna z pozostałych wskazanych osób nie dostarczyła informacji, na podstawie których można byłoby powziąć poczynione przez sąd okręgowy ustalenia o tym, że A. D. (1) „ omawiał z nim (V. D. (3)) istotne zagadnienia dotyczące działania grupy.”, „faktycznie prowadził działalność spółek (...), (...), (...), (...) i (...), zajmując się ich sprawami gospodarczymi.”, „doprowadził Skarb Państwa do niekorzystnego rozporządzenia mieniem wymienionej, znacznej wartości posługując się ww. spółkami, a dokładnie w ramach ich działalności, doprowadzając do złożenia do urzędu skarbowego deklaracji VAT-7K zawierających nieprawdę w zakresie wartości podatku naliczonego, a w konsekwencji podatku należnego”. Ustalenia te były arbitralne, oderwane od treści przeprowadzonych na rozprawie dowodów.

W konsekwencji za obrońcą oskarżonego należy powtórzyć, że „(…) w istocie nie ma żadnej choćby częściowo pomawiającej osk. A. D. osoby, która wprost bez żadnej wątpliwości wskazałaby na to, iż pieniądze pożyczone w oparciu o załączoną do akt sprawy dokumentację pożyczkową zostały udzielone w celu następczego dokonywania dzięki nim przestępstw podatkowych”. W ocenie sądu apelacyjnego podniesiony przez obrońcę zarzut był więc zasadny choć zdefiniował on nieprawidłowo uchybienie, jakiego się sąd okręgowy dopuścił, bo faktycznie pomimo prawidłowej oceny dowodów, sąd ten dokonał błędnych ustaleń faktycznych, jakie stanowiły podstawę wydanego skazującego rozstrzygnięcia w zakresie trzech pierwszych zarzucanych A. D. czynów.

Jak już uprzednio wskazano ułomności uzasadniania wyroku nie mogą wpływać na ocenę samego orzeczenia. Sąd odwoławczy ma obowiązek dokonać własnej analizy zebranego materiału dowodowego i ocenić czy poczynione przez sąd pierwszej instancji ustalenia znajdują odzwierciedlenie w całokształcie ujawnionych na rozprawie głównej okoliczności. Dlatego też nie tyle z perspektywy prowadzonych przez sąd okręgowy rozważań, które nie tyle były zwięzłe, co ubogie i skąpe w argumenty, albo nawet ich pozbawione, ograniczające się do szablonowych zwrotów, należało się również odnieść do tych racji, jakie wyprowadzał prokurator z dowodów, które wedle niego stanowiły podstawę postawionych oskarżonemu trzech pierwszych zarzutów. W tym zakresie znaczenie oskarżyciel przypisywał przede wszystkim dowodom z dokumentów, które świadczyły o pożyczce udzielonej przez oskarżonego V. D. (3) oraz zysku, jaki osiągnął świadek z tego tytułu. Dodajmy, że fakty te są bezsporne, a wątpliwość budzi jedynie to czy wielkość osiągniętych korzyści jest poważnym powodem do ustalenia, że oskarżony miał świadomość, iż korzyści takie pochodziły z przestępstwa. Już przy tej wstępnej hipotezie wskazać jednak należy, że wobec braku dowodów osobowych, które pozwoliłyby opisać konkretne czynności podejmowane przez oskarżonego, inne niż udzielenie pożyczki V. D. (3), nawet przyjęcie takiej tezy nie dawałoby żadnej podstawy do ustalenia jakie znamiona strony przedmiotowej, poszczególnych trzech z pierwszych zarzucanych oskarżonemu czynów, wyczerpywał on takim zachowaniem. Już pomijając nieprawidłową kwalifikację prawną trzeciego z zarzucanych mu czynów obejmującą błędnie art. 286§1 k.k. to przecież w żaden sposób takie zachowanie nie mogło wpłynąć na wytworzenie tzw. fikcyjnych faktur kosztowych, którymi posłużono się do zaniżenia należnego podatku VAT. W dalszej konsekwencji takie zachowanie (udzielenie pożyczki) nie mogło mieć żadnego wpływu na ustalenie, że oskarżony wspólnie z innymi osobami prowadził działalność spółek zajmujących się sprzedażą paliwa, bo przecież jak wskazał jedna ze świadków nie miał on „żadnej mocy decyzyjnej” i żadnych w tym zakresie czynności nie podejmował. Jego zachowanie nie miało też żadnego wpływu na złożenie deklaracji podatkowych, w których poświadczono nieprawdę w zakresie wartości podatku należnego. Wobec braku dowodów osobowych omawiane zachowanie oskarżonego nie mogło także stanowić podstawy do ustalenia, że oskarżony wykonywał jakiekolwiek konkretne czynności w ramach zorganizowanej grupy przestępczej. Miał w niej określoną pozycję, wykonywał w ramach tej grupy określone zadania, pozostawał w hierarchicznych relacjach w ramach jej struktury i w tym zakresie aktywizował działalność jej członków, albo sam poddawał się woli osoby, lub osób grupą kierujących. Takich stosunków zależności, w jakich miałby pozostawać oskarżony, w ramach grupy przestępczej kierowanej przez V. D. (3), oczywiście w toku postępowania nie odtworzono i z pewnością nie było tak jak ustalił to sąd pierwszej instancji, że A. D. (1) „omawiał z nim (V. D. (3)) istotne zagadnienia dotyczące działania grupy.”, bo oczywiście dowodu na takie „omawianie” żadnego nie ma, a nie można go wyprowadzić z faktu, że udzielenia pożyczki i uzyskania z niej kilkunastoprocentowego zysku w skali kilku miesięcy.

Udzielenie pożyczki oraz skala uzyskanych z niej zysków można zatem postrzegać wyłącznie jako okoliczność na podstawie, której oskarżony mógł powziąć wiedzę o przestępczej działalności V. D. (3), bo od niego takich informacji nie uzyskał. Zdaniem sądu odwoławczego nawet kilkunastu procentowy zysk z udzielonej pożyczki nie musi być postrzegany jako uzyskany z bezprawnych czynności. Wystarczy prześledzić raporty z działalności gospodarczej spółek kapitałowych notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych, by ustalić, że w okresach kwartalnych zyski spółek wzrastały nawet o kilkadziesiąt procent i o tyle się zmniejszały. Zmienność takich wartości jest czymś naturalnym dla działalności gospodarczej i występuje ona zarówno w czasie hossy jak i bessy. Nie można zatem w sposób stanowczy oceniać takiej skali zysku z udzielonej pożyczki wyłącznie jako pochodzących z przestępczej działalności, jeżeli legalna działalność mogła dostarczać również takich korzyści, a nawet większych. Wobec braku innych dowodów, które mogłyby w sposób jednoznaczny określić inne czynności podejmowane przez A. D. w ramach sprzedaży paliwa, dokonywanej przez V. D. (3), nie było poważnego powodu, aby na niekorzyść oskarżonego interpretować powyższe okoliczności i ustalić, że udzielał on pożyczek V. D. (3) ze świadomością, że przeznaczone zostaną na jego przestępczą działalność. Sąd odwoławczy nie ma poważnego powodu, by przyjąć, w świetle innych zgromadzonych dowodów, że oskarżony taką świadomość posiadał.

3.2.

Zarzut z pkt I. 3. I 4. obrazy przepisów postępowania mającą wpływ na treść wyroku, a mianowicie obrazy art. 7 k.p.k. w zw. z art. 5§2 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 170§2 k.p.k. w zakresie zarzutów przypisanych oskarżonemu pod nr. IV do VII zaskarżonego wyroku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Dla wykazania powyższego zarzutu obrońca wywody swoje koncentruje przede wszystkim na nieprawidłowej ocenie dowodu z zeznań K. J. dokonanej przez sąd pierwszej instancji. Odwołujący znaczenie przy tym przypisuje depozycjom tego świadka z rozprawy głównej przeprowadzonej przed sądem pierwszej instancji, a bagatelizuje relacje tej osoby składane w charakterze podejrzanego. Rzeczywiście zawarte przy ocenie tego dowodu w uzasadnianiu wyroku określenie, że świadek ten mimo wszystko potwierdził przed sądem odczytane mu zeznania z fazy przygotowawczej nie było szczególnie udane i przekonywujące. Stosując we właściwy sposób kryteria oceny dowodów określone art. 7 k.p.k. obowiązkiem sądu okręgowego była weryfikacja depozycji świadka w oparciu o inne dowody, co pozwoliłoby na stosowną analizę postawy świadka zaprezentowaną na rozprawie głównej. Rzeczywiście bowiem K. J. w czasie tego przesłuchania stale odwoływał się do tego, że wielu sytuacji, osób, zdarzeń, jakie opisywał w odczytywanych mu wyjaśnianiach nie pamiętał. W szczególności to co miało być związane z zaangażowaniem świadka w przestępczą działalność oskarżonego czyli wytworzenie ebooka i wystawienie z tego tytułu faktur kosztowych zaniżających należny podatek VAT zostało przez niego potraktowane jako zdarzenie, z którym nie miał faktycznie nic wspólnego (k. 4595, t. 23). Czy tego rodzaju depozycje i wynikające z nich inne wypowiedzi dotyczące już samego oskarżonego oraz braku wiedzy świadka o bezprawnych działaniach A. D. mogły stanowić podstawę ustaleń jakby tego oczekiwał obrońca należało skonfrontować z innymi dowodami. Stwierdzić zatem należy, że podawany przez K. J. fakt spotkania z A. D., R. C. (1) i B. B. (1) potwierdził B. B. (1). Oczywiście opisał on to spotkanie całkowicie odmiennie od K. J. (k. 5188-5188v, t. 26 wątek A), ale jeżeli dwie osoby o sprzecznych interesach procesowych wskazują na tożsame okoliczności to przyjąć należy, że do zdarzeń takich doszło, a ich rzeczywisty przebieg ustalić należy w konfrontacji z treścią innych dowodów. Czy zatem spotkanie to przedstawiało się w sposób opisywany przez B. B. (1) czy K. J. w toku postępowania przygotowawczego zależne jest od relacji innych osób, które co prawda w zdarzeniu takim nie brały udziału ale, których zachowania są pochodną właśnie tego spotkania. Z wypowiedzi K. J. zarówno z etapu postępowania przed sądem pierwszej jak i drugiej instancji nie można wyprowadzić znaczących informacji na temat treści rozmów między nim, a oskarżonymi. Postawa świadka z rozprawy głównej wskazywał na jego niechęć przy składaniu zeznań i eksponowanie odpowiedzialności B. B. (1) przy opisywanych przez niego zdarzeniach, a w przypadku zeznań z rozprawy odwoławczej przemożny wpływ na treść jego depozycji miał upływ czasu, który spowodował, że świadek nie tyle nie chciał, co po prostu nie mógł sobie przypomnieć szczegółów czynności związanych z jego kontaktami z A. D.. Nie kwestionował jednak, tego, że do nich doszło. Jedynie zatem jego wypowiedzi z etapu śledztwa dają oparcie dla precyzyjnych w tym zakresie ustaleń. Przyjmując zatem, bo fakt taki potwierdził B. B. (1), że osoby te się rzeczywiście spotkały dla oceny wiarygodności relacji świadka na ten temat ze śledztwa, konieczna jest ich konfrontacja z innymi dowodami. Jeżeli bowiem znajdą one potwierdzenie w innych dowodach nie będzie powodu, by odmówić im wiary. Wówczas natomiast zeznania z rozprawy przed sądem pierwszej i drugiej instancji nie będą miały znaczenia dla oceny wiarygodności depozycji świadka z postępowania przygotowawczego.

Przechodząc zatem do takiej analizy stwierdzić należy, że potwierdzenie w zeznaniach świadka J. N. (k. 2509-2509v, t. 13 wątek A) znalazły wypowiedzi K. J. dotyczące założenia spółki (...) (2587-2588, t. 13 wątek A). Sam B. B. (1) potwierdził, że A. D. (1) i R. C. (1) spotkali się z K. J. i on sam z A. D. rozmawiał (k. 5188, t. 26 wątek A). Nie mogą zatem nasuwać się żadne wątpliwości dotyczące rozpoznania A. D. przez świadka (k. 2588, t. 13 wątek A), jeżeli inny oskarżony, który nie miał żadnego interesu, by ujawnić wbrew prawdzie fakt kontaktu tych osób, potwierdził, że osoby te się poznały. W tym kontekście brak rozpoznania oskarżonego przez K. J. na rozprawie głównej, do jakiego obrońca przywiązuje znaczącą wagę uznać należy za nieistotne dla oceny uprzedniego rozpoznania oskarżonego i tłumaczyć należy upływem czasu, co jest zgodne ze wskazaniami doświadczenia życiowego, jeżeli uwzględni się przy tym, że tych spotkań świadka z oskarżonym nie było wiele, a ich ponowny kontakt na rozprawie nastąpił kilka lat później.

Dalsze depozycje świadka z przesłuchania z 5.09.2014 r. dotyczyły już wytworzenia nierzetelnych faktur kosztowych przez spółkę (...) dotyczących zakupu eBooka przez spółkę (...) oraz umowy, która miała pozorować legalność tych czynności. Potwierdzeniem przecież tych depozycji jest fakt, że taka umowa rzeczywiście istnieje i na jej podstawie wytworzone zostały faktury potwierdzające zakup eBoooka (k. 633-637, t. 4 wątek A). Przecież gdyby K. J. nie miał nic wspólnego z tymi czynnościami w ogóle o nich, by nie powiedział. Dlatego w konfrontacji między wypowiedziami świadka z etapu śledztwa z tymi z rozprawy głównej za wiarygodne należy uznać te wcześniej złożone, bo ujawniają one informacje, potwierdzone innymi dowodami. W konsekwencji za wiarygodne uznać należy także te z depozycji świadka, które dotyczą udziału w tych rozmowach A. D. i R. C. (1), bo przecież były to osoby związane ze spółką (...). Gdyby świadek osób tych nie spotkał w kontekście czynności jakie zmierzały do upozorowania zakupu eBooka to przecież w ogóle, by o nich nie powiedział, bo nie miał z tymi osobami żadnego innego kontaktu. O pozorności tych czynności świadczą kolejne zeznania K. J. z 21.11.2014 r. potwierdzone innymi dowodami, a dotyczące sposobu zapłaty przez spółkę (...) za nabyty eBook. Jak wynikało z relacji świadka to wyłącznie użyczone na ten cel jego pieniądze w kwocie 200 000 zł upozorowały przepływ pieniędzy z tytułu nabycia książki elektronicznej (k. 3030v, t. 16 wątek A). Pieniądze te kilkakrotnie były przelewane z rachunku jednej spółki na rachunek drugiej, a przekazywaniem pieniędzy w gotówce dla wykonywania tych przelewów miał się zajmować wedle świadka J. G.. W tym zakresie w korelacji z tymi wypowiedziami pozostają właśnie zeznania J. G., który przyznał, że na polecenie K. J. takie pieniądze wypłacał z konta spółki i przekazywał świadkowi (k. 2673, t. 14 wątek A). Potwierdzeniem tego są informacje dotyczące rachunków bankowych znajdujące się w załączniku nr 16, a których wydruk stanowił załącznik do protokołu przesłuchania świadka K. J. (k. 3032-3034, t. 16 wątek A). Jasno z tych dokumentów wynika, że mechanizm wypłat i wpłat pieniędzy był taki jak przedstawił to K. J., a co oznaczało, że zakup eBooka przez spółkę (...) miał pozorny charakter. W konsekwencji takie cechy tych czynności potwierdzały, że dokonane one zostały wyłącznie po to, by wytworzyć nierzetelne faktury kosztowe nieodzwierciedlające rzeczywistych zdarzeń gospodarczych w celu zaliczenia na podatek należny podatku naliczonego określonego w tych fakturach i w ten sposób uszczuplenia należności publicznoprawnej z tytułu podatku VAT.

Analiza powyższych dowodów w kontekście zeznań K. J. dotyczących A. D. ze śledztwa uwiarygodnia jego na temat oskarżonego depozycje. Niewątpliwie z tych relacji wynika, że to oskarżony był inicjatorem tych czynności, a kontakty z K. J. ułatwił mu B. B. (1). Gdyby świadek się z A. D. i R. C. (1) się nie spotkał nie doszłoby w ogóle do przeprowadzenia czynności związanych z wystawieniem przez M. faktur dotyczących sprzedaży eBooka. Przyjęcie, że takie czynności nie miały miejsca, bo świadek K. J. na rozprawie głównej przed sądem pierwszej instancji w sposób jednoznaczny o nich się nie wypowiedział, narażałoby takie twierdzenie na sprzeczność ze wskazaniami doświadczenia życiowego i zasadami prawidłowego rozumowania. Oznaczałoby przecież negację oczywistych faktów wynikających z zeznań J. G., których obrońca nie kwestionował i wspierających zeznania K. J. dokumentów, z którymi te relacje świadka były zgodne.

Weryfikacja oceny dowodów przeprowadzonej przez sąd pierwszej instancji, jeżeli sąd ten w sposób niewystarczający ją zwerbalizował w uzasadnianiu wyroku, powinna polegać na odtworzeniu sposobu rozumowania sądu, który doprowadził do uznania określonego dowodu za wiarygodny. Kryteria oceny dowodów określone w art. 7 k.p.k. mają bowiem charakter ustandaryzowany. Opierają się na powszechnie stosowanych w orzecznictwie sądowym regułach rozumowania i zawsze możliwe jest ich odtworzenie nawet gdyby sąd pierwszej instancji nie wyartykułował ich w sposób jednoznacznie przekonywujący. Sąd odwoławczy ocenia bowiem skutek zastosowania art. 7 k.p.k., którym jest ustalenie czy określony dowód w części, czy w całości odpowiada prawdzie. Weryfikacja takiej oceny odbywa się w oparciu o ustandaryzowane wzorce analizy dowodów. Podstawowym z nich jest porównanie treści określonego dowodu z innymi dowodami. Jeżeli znajdują one wsparcie w tych innych dowodach jest to argumentem za przyjęciem, że analizowany dowód jest wiarygodny. W oparciu o taką analizę należy podzielić stanowisko sądu okręgowego, że „Zeznania z postępowania przygotowawczego świadka są konsekwentne, logiczne i spójne. Znajdują potwierdzenie i uzupełnienie w pozostałym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie.” Na tej podstawie stwierdzić zatem należało, że w odniesieniu do A. D. zasadnie sąd okręgowy ustalił stan faktyczny, stanowiący podstawę orzeczenia, w oparciu o te zeznania.

Nie mogą natomiast dla podważenia takiej oceny posłużyć wywody zaprezentowane przez obrońcę w apelacji, ponieważ posługują się one wybiórczym sposobem analizy zeznań świadka w oderwaniu od dowodów zgromadzonych w sprawie. Wskazując na rozbieżności w relacjach świadka z rozprawy głównej i ze śledztwa obrońca za wiarygodne przyjmuje te, które są korzystne dla oskarżonego. Zrozumiałe, że eksponuje on te okoliczności, które są korzystne dla jego klienta, ale w ten sposób przedstawia tylko subiektywny obraz tych dowodów, co nie może przecież przekonać sądu apelacyjnego do takiego rozumowania, bo konsekwencją jego przyjęcia byłaby utrata przez sąd odwoławczy obiektywizmu i narażenie się przy weryfikacji oceny dowodów sądu pierwszej instancji na sprzeczności ze wskazaniami doświadczenia życiowego i zasadami prawidłowego rozumowania. Postawę świadka K. J. z rozprawy głównej poczytywać należy zatem wyłącznie jako wyraz niechęci do ujawniania okoliczności przestępstw, w jakich brał on udział. Jest to postawa, która zdarza się, że towarzyszy świadkom, najpierw decydującym się na współpracę z organami ścigania, a którzy w późniejszym czasie, po zakończeniu własnych postępowań karnych, nie są już w takim samym stopniu zdeterminowani do ujawniania okoliczności swojej i innych osób bezprawnej działalności. Dlatego weryfikacja depozycji świadków, powinna zawsze odbywać się w konfrontacji z innymi dowodami, bo wyłącznie taki sposób analizy ich treści gwarantuje dojście do prawdziwych ustaleń. Wywody obrońcy niestety oderwane były od przytoczonych przez sąd odwoławczy dowodów i dlatego nie zasługiwały na pozytywną ocenę. Nie mogły one zatem podważyć stanowiska sądu pierwszej instancji dotyczącego oceny zeznań K. J..

3.3.

Zarzut z pkt II na podstawie art. 438 pkt 3 k.p.k., polegający na dokonaniu błędu w ustaleniach faktycznych mającego znaczący wpływ na treść orzeczenia poprzez wskazanie, że oskarżony A. D. (2) dopuścił się popełnienia zarzucanych mu czynów pomimo, że realia dowodowe w niniejszej sprawie nie dają podstaw do przyjęcia powyższego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Jeżeli wywody apelacji obrońcy dotyczące błędu w ustaleniach faktycznych w zakresie dowodów odnoszących się do trzech pierwszych zarzucanych oskarżonemu czynów opierały się jeszcze na wskazaniu okoliczności, które przeczyły ustaleniom sądu pierwszej instancji, to w przypadku pozostałych zarzucanych mu zachowań, poza negacją wiarygodności zeznań K. J., nie próbował nawet wskazać na takie treści dowodów, które sądowi pierwszej instancji posłużyły za podstawę ustaleń w tym zakresie, które by im się sprzeciwiały. Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych za zasadny można uznać wówczas gdy sąd dopuścił się uchybień w zakresie prawidłowego rozumowania i z treści dowodów uznanych za wiarygodne wyprowadził wnioski dotyczące ustaleń faktycznych, które treści tych dowodów przeczą. Obrońca skoncentrował się w omawianym zakresie na krytycznych uwagach dotyczących oceny dowodu z zeznań K. J., ale jak wykazano nie przedstawił w tym zakresie przekonywujących argumentów, które pozwoliłyby na podważenie stanowiska sądu pierwszej instancji dotyczącego uznania za wiarygodne jego zeznań z postępowania przygotowawczego. Gdyby przyjmować prawidłową logikę przy formułowaniu zarzutów apelacyjnych zarzut z pkt II apelacji podniesiony został na wypadek nie uwzględniania zarzutu z pkt I. 3. i 4. W takiej jednak sytuacji obowiązkiem obrońcy było jednak wskazać na takie treści dowodów uznanych przez sąd okręgowy za wiarygodne, które przeczyły powziętym na ich podstawie ustaleniom. Obrońca w zakresie czynów od IV do VII aktu oskarżenia odwoływał się natomiast jedynie do relacji K. J., ale wyłącznie tych z rozprawy głównej, które nie stanowiły podstawy ustaleń sądu pierwszej instancji. W taki sposób prowadząc rozumowanie obrońca nie dostarczył jednak żadnych argumentów na wsparcie postawionego zarzutu, jeżeli zaniechał analizy tych zeznań tego świadka, które stanowiły podstawę orzeczenia. Jak wynikało natomiast z analizy tego dowodu w zestawieniu z innymi dowodami jak najbardziej jednoznaczna jawiła się rola A. D. jako inicjatora czynności, które doprowadziły do bezprawnego uszczuplenia należności publicznoprawnych. Sąd odwoławczy nie postrzegał natomiast jako wypełnienie uzasadniania powyższego zarzutu odwołania się do depozycji L. D., R. C. (1) czy V. O., ponieważ nie stanowiły one podstawy ustaleń sądu pierwszej instancji, więc sąd ten w tym zakresie nie mógł dopuścić się uchybień w postaci błędu w ustaleniach faktycznych.

3.4.

Zarzut z pkt III na podstawie art. 438 pkt 4 k.p.k. rażącej niewspółmierności wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności co do czynów przypisanego mu w pkt. V, VI i VII zaskarżonego wyroku oraz kary łącznej wymierzonej mu w pkt. 12 zaskarżonego wyroku, a w szczególności w zakresie rażąco wysokiej kary pozbawienia wolności nie uwzględniającej szeregu okoliczności podmiotowych, a w szczególności uprzedniej niekaralności oskarżonego, jego trybu życia przed i po okresie objętym zarzutami w niniejszej sprawie w tym jego udokumentowanej działalności społecznej czy wreszcie aktualnej jego postawy życiowej, która wykazała poprzez ostatnie kilka lat po opuszczeniu przez w /w aresztu i nawet przy ewentualnej prawomocności zaskarżonego wyroku nie powróci on na drogę przestępstwa.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Starając się najpierw odkodować treść zarzutu stwierdzić należy, że sentencja zaskarżonego wyroku posługiwała się numeracją arabską, więc zapewne obrońcy chodziło nie tyle o pkt V, VI i VII wyroku, co czyny zarzucane w tych pkt oskarżonemu w akcie oskarżenia. W takim jednak przypadku wskazać należało, że z uwagi na istotne zmiany dotyczące zachowań opisanych w pkt VI i VII aktu oskarżenia, a przypisanych w pkt 1.4. i 1.5. istotnie zostały obniżone kary orzeczone za te czyny, co przekładało się również na niższy wymiar kary łącznej. Kluczowa dla oceny reakcji karnej za czyny jakich dopuścił się oskarżony jest oczywiście kara wymierzona za przestępstwo skarbowe. Ogólnikowe wywody obrońcy dotyczące wymiaru kary nie pozwalają jednak określić jaki wymiar kary byłby pożądany z perspektywy obrońcy dla wypełnienia dyspozycji art. 53 k.k. Z pewnością dotychczasowa niekaralność oskarżonego i pozytywna opinia z miejsca zamieszkania tracą na znaczeniu, gdy porównuje się te okoliczności z rozmiarami uszczuplonej należności publicznoprawnej oraz zorganizowanym charakterem działania oskarżonego. Niewątpliwie kara wymierzona za przestępstwo skarbowe ma również realizować funkcję zapobiegawczą kary oraz potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Z tej perspektywy orzeczona przez sąd pierwszej instancji kara pozbawienia wolności i grzywny wypełnia te wymogi, albowiem czyn, jakiego się dopuścił oskarżony uderza w interesy całego społeczeństwa, które pozbawione zostaje przez działania oskarżonego i jemu podobnych przestępców środków na wykonywanie publicznych zadań państwa. Kara taka nie powinna być iluzoryczna, a oddziaływać powinna na sprawcę surową dolegliwością, by również wpływać na zachowania innych osób i zapobiegać podobnego rodzaju działalności. Mając na uwadze powyższe okoliczności jako oderwany od społecznej szkodliwości tego czynu uznać należało wniosek obrońcy o wymierzenie kary w dolnych granicach ustawowego zagrożenia. W przypadku na nowo orzeczonej kary łącznej z pewnością nie razi ona żadną surowością, jeżeli orzeczona został w zbliżonym wymiarze do kary najsurowszej orzeczonej i uwzględnia fakt, że kary podlegające połączeniu orzeczone zostały za zachowania związane z tą samą działalnością przestępczą oskarżonego.

Wniosek

I. Zmiana wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełniania zarzucanych m u czynów w pkt od I do VII aktu oskarżenia

względnie

II. uchylenie zapadłego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

III. Wymierzenie kary w dolnych granicach ustawowego zagrożenia.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z uwagi na uwzględnienie części z zarzutów apelacji zasadny okazał się wniosek o uniewinnienie oskarżonego od czynów zarzucanych mu w pkt od I do III aktu oskarżenia. Inne zarzuty nie stanowiły podstawy do uwzględniania pozostałych wniosków.

3.5.

Apelacja obrońcy oskarżonego A. D. adw. M. Z.

Zarzut z pkt 1) obrazy przepisów postępowania, tj. art. 167 k.p.k. w zw. z art. 170 § 3 k.p.k. w zw. z art. 94 § 1 k.p.k. oraz art. 98 § 1 i 3 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. poprzez nierozpoznanie wniosku dowodowego zgłoszonego przez obrońcę oskarżonego A. D. (4) w piśmie z dnia 2.10.2019 r. w przedmiocie przesłuchania w charakterze świadka V. N. (2) oraz dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Rzeczywiście wniosek obrońcy w opisanym zakresie nie został rozpoznany, ale uchybienie sądu okręgowego związane z takim zaniechaniem nie mogło mieć wpływu na treść zaskarżonego orzeczenia. Z treści apelacji niewątpliwie wynikało, że intencją odwołującej było przesłuchanie na rozprawie głównej W. N. tej samej osobny, która przesłuchana został w toku postępowania przygotowawczego. Protokół przesłuchania W. N. znajduje się rzeczywiście w aktach sprawy, ale jak wynika z jego treści nie jest to ta osoba, która miała podejmować czynności powiązane z działalnością przestępczą oskarżonego (k. 2737, t. 14 wątek A). Już pomijając różnice w imieniu i nazwisku tych dwóch osób (pełnomocnictwo V. O. dla V. N. (1) – k. 4195, zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt stały k. 4297, t. 21 wątek A) to wynika to również z porównania danych osobowych tego świadka z danymi osobowymi, jakim posługiwał się V. N. (1) (k. 4296, 4297t. 22 wątek A). Zeznania W. N. były zatem całkowicie dla sprawy nieprzydatne, gdyż na ich podstawie nie można byłoby wyprowadzić żadnych ustaleń istotnych dla oceny zasadności postawionych A. D. zarzutów. Niezależnie od tych wywodów stwierdzić też należy, że w toku postępowania odwoławczego dopuszczono dowód z protokołów przesłuchania V. N. (1) (k. 6637, t. 32) tej osoby, która miała wykonywać czynności związane z budową stacji paliw w miejscowości N.. Zeznania tej osoby nie okazały się dla obrońców oskarżonego A. D. na tyle istotne, by wnosić o jego bezpośrednie przesłuchanie na rozprawie odwoławczej po zmianie składu sądu (k. 6635, t. 32), co tylko świadczyło o bezzasadności stawianego w apelacji zarzutu dotyczącego nierozpoznania wniosku o przesłuchanie ww. świadka.

W odniesieniu natomiast do nierozpoznania wniosku obrońcy z pkt 4 pisma procesowego z 2.10.2019 r. (k. 4884, t. 25) dotyczącego dopuszczenia i przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości na okoliczność ustalenia rzeczywistej wysokości podatku VAT mającego być niepobranym przez organy podatkowe od podmiotów wskazanych w zarzutach kierowanych wobec oskarżonego to również stwierdzić należy, że wniosek ten nie został rozpoznany przez sąd pierwszej instancji, ale ocena wpływu tego uchybienia na treść orzeczenia zależna jest jednak od zasadności tego wniosku. Uchybienie to mogłyby mieć wpływ na treść orzeczenia wyłącznie wówczas gdyby nie było podstaw do oddalenia tego wniosku i występowały faktyczne podstawy do jego uwzględnienia. W okolicznościach niniejszej sprawy takie warunki nie występują.

Po pierwsze stwierdzić należy, że wniosek obrońcy z 2.10.2019 r. nie zawiera żadnego uzasadniania z odwołaniem się do podstaw z art. 193§1 k.p.k. powołania biegłego. Przyczyną dopuszczenia dowodu z opinii biegłego jest bowiem zawsze konieczność wykorzystania wiadomości specjalnych biegłego dla stwierdzenia okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Brak odwołania do takich okoliczności powodowałoby oddalenie wniosku dowodowego na podstawie art. 170§1 pkt 3 k.p.k., albowiem dowód z opinii biegłego byłby nieprzydatny dla stwierdzenia okoliczności zawartych w jego tezie dowodowej. Jeżeli bowiem nie ma potrzeby sięgania do wiadomości specjalnych, bo tego obrońca nie wykazała, by ustalić wysokość uszczuplonego podatku VAT, to dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości jest nieprzydatny do stwierdzenia takiej okoliczności.

W treści uzasadniania apelacji obrońca nie odwołuje się do żadnych okoliczności faktycznych, które uzasadniać miałyby dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości. Nie wskazuje na żadne dowody, które mogłyby podważać ustalone przez sąd wartości uszczuplonej należności publicznoprawnej i które uzasadniałyby konieczność analizy zebranej dokumentacji rachunkowej przez właściwego biegłego. W zastępstwie takich rozważań odwołująca czyni wywody dotyczące samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego, która przecież nie oznacza, że sąd na nowo jest zobowiązany do przeprowadzenia postępowania podatkowego celem wyliczenia wartości uszczuplonej należności podatkowej. Za Sądem Najwyższym stwierdzić należy, że „Nie może być mowy o naruszeniu przez sąd instancji ad quem określonej w art. 8 § 1 k.p.k. zasady samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego. Czym innym jest bowiem opieranie się przez sąd rozstrzygający o odpowiedzialności karnej określonej osoby na ustaleniach poczynionych przez inny sąd lub organ, a czym innym wykorzystywanie materiału dowodowego zgromadzonego w innym postępowaniu dla poczynienia własnych, samodzielnych ustaleń faktycznych w postępowaniu karnym.” (Postanowienie SN z 3.06.2020 r., IV KK 511/19, LEX nr 3026472). Sąd pierwszej instancji wykorzystał bowiem jako podstawę ustaleń dotyczących uszczuplenia należności publicznoprawnych nie tyle decyzje podatkowe wydane w tym zakresie, ale materiały pozyskane przez organy podatkowe w toku prowadzonych przez nie postępowań podatkowych oraz dowody osobowe zebrane w trakcie śledztwa dotyczącego działalności zorganizowanej grupy przestępczej kierowanej przez A. D.. Obrońca nie odwołała się do żadnego z tych dowodów, by wykazać, że ustalone przez sąd wartości uszczuplonej należności publicznoprawnej są przeciwne treści tych dowodów. Jedynie natomiast takie ustalenie mogłoby stanowić źródło wątpliwości wobec poczynionych przez sąd pierwszej instancji w tym zakresie ustaleń faktycznych i dawać powód do pozyskania opinii biegłego z zakresu rachunkowości. Zamiast natomiast prowadzić rozważania w oparciu o treść konkretnych dowodów obrońca skupiła się na przytaczaniu fragmentów judykatów dotyczących samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego, które przecież same w sobie nie mogą podważać ustaleń sądu okręgowego jeżeli, jak wynika z treści uzasadniania zaskarżonego wyroku, sąd ten ustalenia faktyczne opierał na różnego rodzaju dowodach zarówno o charakterze osobowym jak i dowodach z dokumentów wśród, których były również i takie dowody, które pozyskane zostały przez organy podatkowe w trakcie prowadzonych przez nie postępowań. Stanowiły one podstawę wydanych decyzji podatkowych, ale również razem z innymi dowodami w szczególności z zeznań świadków były podstawą ustaleń sądu okręgowego odnoszących się do znamion czynów zabronionych przypisanych oskarżonemu. Nie stanowi ograniczenia samodzielności jurysdykcyjnej sądu to, że w toku postępowania karnego sąd wykorzystuje dowody pozyskane w trakcie postępowań podatkowych i stanowią one podstawę do tożsamych ustaleń jak organów podatkowych dotyczących wysokości uszczuplonej należności publicznoprawnej. Obrońca nie wykazała przecież, że dowody te powinny stanowić podstawę do ustaleń odmiennych, albo wywoływać wątpliwości w zakresie określenia wysokości uszczuplonych należności publicznoprawnych. Dlatego też zarzut obrońcy w omawianym zakresie należało ocenić jako niezasadny.

W konsekwencji stwierdzić należy, że ustalenia dotyczące uszczuplenia należności publicznoprawnej sąd okręgowy kształtował nie tyle na decyzjach organów podatkowych, ale przede wszystkim na dowodach zebranych w toku prowadzonych przez te organy postępowań. Jasno wynika to z treści formularza uzasadniania wyroku, gdzie wielokrotnie sąd pierwszej instancji odwoływał się do materiałów uzyskanych przez Urząd Kontroli Skarbowej we W. w trakcie prowadzonego postępowania kontrolnego (k. 116-793, 3103-4150, t. 1-4, 16-21 wątek A, załącznik 31) do dokumentów pozyskanych z banków obejmujących informacje o rachunkach (...) spółki (...) i historie rachunków tej spółki, do kopii korespondencji ze skrzynki pocztowej spółki (...) (protokół oględzin zawartości płyty CD - skrzynki pocztowej spółki (...) wraz z załącznikami w postaci wydruków treści korespondencji – k. 795-1001, 1470-2213, t. 4-5, 8-12 wątek A). Wśród tych dokumentów znajdowały się wszelkie niezbędne na podstawie, których można było poczynić ustalenia dotyczące deklarowanych przez spółkę wysokości należnego podatku VAT, wartości zakupionego i sprzedanego paliwa przez spółkę z o.o. (...) oraz w szczególności informacje na temat zakupów dokonanych przez tą spółkę od firm (...), a które pozwoliły spółce na uwzględnienie podatku naliczonego i zaniżenie wartości podatku należnego VAT (zapisy w rejestrze zakupów – k. 359-364, t. 2 wątek A). Zestawienie tych informacji z dokumentów z oceną dowodów osobowych dawało sądowi pierwszej instancji pełną podstawę do ustaleń dotyczących sprawstwa oskarżonego czynów zarzucanych mu w pkt od IV do VII aktu oskarżenia. Nadużyciem zatem było twierdzenie obrońcy, że sąd okręgowy naruszył zasadę samodzielności jurysdykcyjnej opierając orzeczenie na decyzjach organów podatkowych, jeżeli za podstawę rozstrzygnięć sąd ten uczynił, co wyraźnie wskazane zostało w uzasadnieniu wyroku, szereg dowodów w postaci dokumentów i zeznań świadków, które pozwalały na weryfikację zasadności skierowanego wobec oskarżonego aktu oskarżenia.

3.6.

Zarzut z pkt 2) obrazy przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść wydanego orzeczenia tj. art. 170§1 pkt 4 k.p.k. poprzez bezzasadne oddalenie wniosku dowodowego zgłoszonego przez obrońcę oskarżonego A. D. (4):

a) w piśmie z dnia 2.10.2019 r. dotyczącego przesłuchania w charakterze świadka V. S.

b) w piśmie z dnia 10.07.2020 r. o przesłuchanie świadka V. O. oraz A. R. i B. J. (1).

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W zakresie zarzutu z pkt 2) a) stwierdzić należy, że jest on w sposób oczywisty niezasadny, albowiem V. S. przesłuchany został przez sąd pierwszej instancji na rozprawie 29.01.2020 r. (k. 5135, t. 26). W zakresie zarzutu z ppkt b) jego rozpoznanie w części dotyczącej świadków A. R. i B. J. (1) na podstawie art. 436 k.p.k. należało uznać za bezprzedmiotowe wobec uniewinnienia A. D. od trzech pierwszych zarzucanych mu czynów, na okoliczność których miałyby te osoby zeznawać. W przypadku natomiast V. O. sąd odwoławczy podjął starania o jego przesłuchanie, ale odmówił on składania zeznań na podstawie art. 182§3 k.p.k. (k. 6284-6293, 6346, 6350, t. 32) i stąd na podstawie art. 391§1 i 2 k.p.k. jedynie został dopuszczony dowód z protokołów jego przesłuchania w charakterze podejrzanego (6636, t. 32). W związku z powyższym zarzut ten i w tym zakresie należało uznać za bezprzedmiotowy.

3.7.

Zarzut z pkt 3) obrazy przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść wydanego orzeczenia tj. art. 170§1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 172 k.p.k. poprzez nieuzasadnione oddalenie wniosku o uzupełniające przesłuchanie w charakterze świadka K. J. oraz przeprowadzenie dowodu z konfrontacji tego świadka oraz oskarżonego B. B. (1).

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut ten również należało na podstawie art. 436 k.p.k. uznać za bezprzedmiotowy, ponieważ na rozprawie odwoławczej 19.01.2023 r. przeprowadzone zostało uzupełniające przesłuchanie świadka K. J., a oskarżonemu B. B. (1) stworzono możliwość złożenia wyjaśnień dotyczących składanych przez świadka depozycji.

3.8.

Zarzut z pkt 4) obrazy przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść wydanego orzeczenia, tj. art. 10§1 k.p.k. w zw. z art. 94§ k.p.k. oraz art. 98§1 i 3 k.p.k. oraz art. 6 k.p.k., poprzez nieprawidłowe uzasadnienie postanowienia o oddaleniu wniosku dowodowego o przesłuchanie uzupełniające K. J. i przesłuchanie świadków V. O., A. R. i B. J. (1).

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Mając na uwadze wywody odnoszące się do zarzutów z pkt 2) i 3) na podstawie art. 436 k.p.k. również i rozpoznanie tego zarzutu uznać należało za bezprzedmiotowe.

3.9.

Zarzut z pkt 5 obrazy przepisów postępowania, tj. art. 170 § 1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 192 § 2 k.p.k. poprzez bezzasadne nieuwzględnienie wniosku dowodowego zgłoszonego przez obrońcę oskarżonego A. D. (4) o ponowne przesłuchanie świadka J. W. z udziałem biegłego psychologa.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Rzeczywiście świadek przy przesłuchaniu na rozprawie 3.07.2019 r. (4802v, t. 25) powołał się na schorzenia psychiatryczne, ale jednocześnie stwierdził, że jest w stanie tego dnia zeznawać. Treść jego depozycji z rozprawy głównej nie wskazywała na treści wytwórcze, a ani protokół rozprawy, ani uzasadnienie apelacji nie wskazują by przesłuchaniu świadka z jego strony towarzyszyły jakieś objawy psychotyczne. Porównując zeznania świadka z rozprawy głównej z tymi składanymi na etapie śledztwa nie wykazują one istotnych rozbieżności, a co naturalne złożone później są mniej szczegółowe na co wpływ miał upływ czasu. Istotne jest jednak zestawienie tych zeznań z relacjami brata świadka A. W.. Wypowiedzi obu świadków nie różnią się w zakresie roli jaką miał odegrać J. W. przy tworzeniu spółki (...). Ani zatem treść zeznań świadka, ani jego zachowanie w trakcie rozprawy głównej nie uzasadniały przyjęcia, że przy jego przesłuchaniu występują okoliczności ograniczające swobodę jego wypowiedzi, odtwarzanie postrzeżeń wymagające udziału biegłego psychologa dla weryfikacji takich ograniczeń. Zdaniem sądu odwoławczego sam fakt stwierdzanych u świadka zakłóceń psychicznych nie stanowi wystarczającego powodu by konieczny był udział psychologa w przesłuchaniu świadka, jeżeli nie ujawniły się okoliczności, które wskazują na wpływ takich zakłóceń na zdolności świadka do zapamiętywania i odtwarzania spostrzeżeń. Przepis art. 192§2 k.p.k. wszak wskazuje na możliwość, a nie obowiązek udziału biegłego lekarza, bądź psychologa w przesłuchaniu świadka. Taka możliwość związana jest natomiast z nieodzownością udziału takiego biegłego w przesłuchaniu, jeżeli mogłoby to mieć istotny wpływ dla wyjaśniania okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Obrońca nie wskazała zaś na żadne okoliczności, które taka niezbędność mogłyby uzasadniać.

3.10.

Zarzut z pkt 6) obrazy przepisów postępowania, tj. art. 7 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. przez dokonanie sprzecznej z zasadami prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego oceny materiału dowodowego poprzez:

a) uznanie za niewiarygodne wyjaśnienia oskarżonych A. D., R. C. (1) oraz B. B. (1) w zakresie, w jakim kwestionowali woje sprawstwo,

b) uznanie za wiarygodne zeznania świadka K. J., A. O., V. D. (3), L. M., M. K. (2), O. S. (1), A. R., P. S., A. S. (1), K. B. (1), B. P., M. K. (3), J. W., co miało wpływ na treść wyroku przez poczynienie błędnych ustaleń faktycznych co do sprawstwa oskarżonego w zakresie zarzucanych mu czynów,

c) uzanie za wiarygodne decyzji podatkowych znajdujących się w aktach sprawy,

d) uznanie za dokumentacji bankowej znajdującej się w aktach sprawy i przyznanie im waloru dokumentu urzędowego, mimo tego, iż są to dokumenty prywatne, co skutkowało ustaleniem, że oskarżony dopuścił się zarzucanych mu czynów.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Pomijając te dowody, które mogły stanowić podstawę ustaleń dotyczących trzech pierwszych zarzucanych oskarżonemu czynów w zakresie, których został on uniewinniony i wskutek czego rozpoznanie zarzutu w tej części stało się bezprzedmiotowe stwierdzić należy, że dowody wskazane w pkt a) zarzutu obrońcy stoją w opozycji z treścią dowodów z pkt b) zarzutu. Jest to sytuacja typowa w sprawach karnych i zazwyczaj wyjaśnienia oskarżonego i osób z nim współdziałających w popełnieniu czynów zabronionych przeciwne są treści tych dowodów, które ich obciążają. Podstawowym kryterium oceny wiarygodności takich dowodów jest ustalenie interesu, jaki mógł istnieć po stronie osób przesłuchiwanych w składaniu fałszywych wyjaśnień lub zeznań. Jeżeli osoby, które dostarczyły informacji obciążających oskarżonych nie miały takiego interesu, a dodatkowo po ich stronie nie występują żadne okoliczności, które świadczyłyby o błędach w zapamiętaniu, bądź odtwarzaniu postrzeżeń, to tego rodzaju depozycje można przyjąć za podstawę ustaleń faktycznych sądu. Zgodna ze wskazaniami doświadczenia życiowego jest bowiem taka ocena dowodów, która opiera się na założeniu, że osoba, która nie osiąga korzyści z fałszywego pomówienia, a nadto w sposób szczery i autentyczny odtwarza zapamiętane przez siebie zdarzenia, mówi po prostu prawdę. Przy braku okoliczności podważających wiarygodność takich dowodów, przeciwne im depozycje oskarżonych muszą być traktowane jako fałszywe, bo nie jest możliwe, by w takiej konfrontacji dowodów wiarygodne były jedne i drugie. Jeżeli zatem obrońca podnosi argumenty o nieprawidłowej oceny dowodów przeprowadzonej przez sąd pierwszej instancji dla wykazania takiego zarzutu powinna wskazać czy to na interes świadka w złożeniu fałszywych zeznań, czy też na ułomności takich depozycji związane z wadliwością procesów zapamiętywania i odtwarzania postrzeżeń. Wbrew takiemu obowiązkowi obrońca dla wykazania zasadności postawionego zarzutu jego uzasadnienie sprowadza do powierzchownej i w konsekwencji subiektywnej oceny braku wiarygodności wskazanych w pkt b) zarzutu 6) zeznań świadków. Odwołująca powołuje się jedynie na wybiórczą ocenę dowodów i brak obiektywizmu sądu, ale dla egzemplifikacji takich tez nie przywołuje na to w zakresie czynów z pkt od IV do VII z aktu oskarżenia żadnych przykładów. Nie jest rolą sądu odwoławczego szukać potwierdzenia dla takich ocen obrońcy, bo brak konkretów w tym zakresie świadczy jedynie o pustych w tej części twierdzeniach odwołującej. Charakterystyczne zresztą, że większa część wywodów obrońcy dotyczyła pierwszego wątku sprawy dotyczącej działalności przestępczej V. D. (1), choć bardziej wywody te wskazywały na uchybienia sądu pierwszej instancji dotyczące błędu w ustaleniach faktycznych niż dowolnej oceny dowodów. W tym zakresie bowiem można było zgodzić się z twierdzeniami obrońcy, które sprowadzały się do analizy depozycji świadków i z których rzeczywiście nie wynikało, by oskarżony dopuścił się pierwszych trzech zarzucanych mu czynów. Wywody obrońcy w tym zakresie konkretyzowały jednak relacje świadków przez co pozwalały na krytyczną ocenę analizy dowodów dokonanej przez sąd pierwszej instancji.

W odniesieniu do drugiego wątku sprawy związanego z działalnością spółki (...) i oceną dowodu z zeznań K. J. odwołać się należy przede wszystkim do rozważań poczynionych przez sąd odwoławczy w odniesieniu do zarzutu z pkt I. 3. i I. 4. apelacji obrońcy oskarżonego A. D. (2) adw. K. K. (sekcja 3.2. uzasadniania wyroku sądu odwoławczego), bo są one wystarczające dla uznania zarzutu adw. M. Z. za niezasadny w tym zakresie. Godzi się jedynie zauważyć, że przyjmuje ona podobny sposób oceny tego dowodu polegający na przyjęciu za wiarygodne tylko tych depozycji świadka, które korzystne są dla oskarżonego i odrywając taką ocenę od treści innych dowodów. Przy takich natomiast rozbieżnościach to właśnie treść innych dowodów pozwala na weryfikację tego, które depozycje w razie różnic między nimi należy przyjąć za prawdziwe. Taki zaś wybiórczy i sprzeczny z wymogami art. 7 k.p.k. sposób analizy zeznań świadka nie może stać się podstawą do podważenia wyników oceny dowodów przeprowadzonej przez sąd okręgowy, który za podstawę ustaleń faktycznych przyjął relacje K. J. z etapu śledztwa. Fakt osadzenia świadka nie jest decydujący przy ocenie jego wiarygodności, bo nie ma powodu uważać, że oskarżony B. B. (1) wpływał na treść jego depozycji, ani bezpośrednio przed przesłuchaniem na rozprawie głównej, ani przed przesłuchaniami z etapu śledztwa. Jeżeli natomiast między tymi depozycjami występowały odmienności, to ich przyczyną nie mógł być taki wpływ na ich treść oskarżonego, a inne powody. Dla prawidłowej oceny dowodów nie ma znaczenia zatem czy obrońca uzna za słuszne przyjęcie za podstawę ustaleń jednych depozycji czy innych im przeciwnych, bo takie określenie nie jest właściwe dla takiej analizy, ale właśnie zestawienie tych depozycji z innymi dowodami, które mogą pozytywnie zweryfikować jedne, a sfalsyfikować drugie. Jak wykazano przy rozpoznaniu zarzutu apelacji obrońcy oskarżonego A. D. (2) adw. K. K. zgodna z wymogami art. 7 k.p.k. ocena dowodów przemawiała za tym, by dać wiarę tym jego depozycjom, które składane były na etapie śledztwa.

Równie wybiórcze są argumenty obrońcy dotyczące zeznań B. P., bo spośród szeregu innych dowodów znaczenie przypisuje wyłącznie tym wypowiedziom świadka, które nie wskazują na określone sprawcze działania oskarżonego. Pomija jednak przy tym fakt, że mechanizm działalności oskarżonego polegał na wykonywaniu czynności w jego imieniu przez inne osoby oraz ukrywaniu przed osobami niezaangażowanymi w działalność przestępczą jego w niej sprawczej roli, co miało go przecież uchronić od odpowiedzialności karnej i stworzyć warunki dla prezentowania twierdzeń podobnego rodzaju jak podnoszone przez jego obrońcę. Następstwem takich zachowań oskarżonego było ograniczanie kontaktów z osobami, które nie były wprowadzane podobnie jak B. P. w bezprawny charakter jego działań. Jeżeli natomiast się uwzględni z jednej strony fakt eksponowany przez samego świadka o finansowaniu działalności spółki (...) przez A. D. oraz zeznania K. J. z postępowania przygotowawczego, które świadczyły o podejmowaniu przez oskarżonego podstępnych zabiegów celem wytworzenia tzw. faktur kosztowych dla zaniżenia podatku VAT, to i same wypowiedzi B. P. w powiązaniu z innymi dowodami mogły kształtować ustalenia o przestępczej działalności oskarżonego. Wbrew zatem tezom obrońcy zeznania ww. świadka nie mogą wspierać twierdzeń o braku jego sprawstwa przypisanych mu czynów.

Odnosząc się do ppkt c) zarzutu 6 to stwierdzić jedynie należy, że jego rozpoznanie na podstawie art. 436 k.p.k. uznać należało za bezprzedmiotowe z uwagi na uniewinnienie oskarżonego od popełniania trzech pierwszych zarzucanych mu czynów. Wszystkie bowiem wymienione w zarzucie decyzje podatkowe dotyczyły wątku sprawy związanego z działalnością przestępczą V. D. (1).

W odniesieniu do ppkt d) zarzutu 6 to obrońca w uzasadnieniu apelacji nie czyni żadnych starań, by szerzej zarzut ten uzasadnić. Możliwe, że obrońcy chodziło o to, że przy ocenie dokumentów pozyskanych z banku sąd okręgowy stwierdził „sporządzony w sposób prawidłowy, zgodnie z odpowiednimi przepisami, przez powołane do tego instytucje bądź funkcjonariuszy, korzysta z domniemania autentyczności oraz prawdziwości zawartych w nim oświadczeń, niekwestionowany przez strony” (str. 130-132 uzasadniania wyroku). Taka ocena możliwe, że nie jest właściwa dla dokumentu o charakterze prywatnym, bo chociażby historia rachunków bankowych, do jakich takie uwagi się odnosiły, nie zostały wytworzone przez organy postępowania karnego, a więc nie mogły korzystać z domniemania ich autentyczności, ale charakter tych dokumentów nie dawał podstawy i obrońca zresztą też na takie argumenty nie wskazywała, by podważać rzetelność zawartych w dokumentach bankowych informacji. Były to zatem dokumenty wiarygodne, bo nie było żadnych powodów, by informacje w nich zawarte kwestionować. Takie natomiast niedostosowane do charakteru tych dokumentów uwagi nie miały wpływu na ostateczny rezultat takiej ich oceny. Nadużyciem natomiast ze strony obrońcy było twierdzenie, że taki sposób oceny dowodów mógł mieć wyłączny wpływ na ustalenie, że oskarżony dopuścił się zarzucanych mu czynów, bo przecież informacje pozyskane z banków nie były wyłącznymi dowodami, na jakich sąd pierwszej instancji opierał swoje ustalenia, a co jasno wynika z zestawienia dowodów zawartych w uzasadnienie wyroku, które podstawą dla takich ustaleń były.

3.11.

Zarzut z pkt 7) obrazy przepisów postępowania, tj. art. 410 k.p.k., poprzez pominięcie przy dokonywaniu ustaleń faktycznych kserokopii tłumaczenia umowy pożyczki zawartej przez oskarżonego z (...) oraz tłumaczenia umowy sprzedaży części lokalu niemieszkalnego z dnia 17.01.2006 r. zawartej przez panią L. D. załączonych do pisma obrońcy oskarżonego z dnia 2.10.2019 r., co mogło mieć wpływ na treść wyroku w zakresie ustaleń faktycznych co do sprawstwa oskarżonego w zakresie zarzucanego mu czynu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Powyższy dokument był bez znaczenia dla ustaleń dotyczących czynów zarzucanych oskarżonemu w pkt od IV do VII aktu oskarżenia, ponieważ bezsporną kwestią w sprawie było to, że spółka (...) ze sprzedaży paliwa uzyskiwała określone dochody i stąd sprzedaż lokalu na kilka lat przed ich uzyskaniem nie mogła mieć dla takiej okoliczności znaczenia. Przedmiotem sporu było bowiem to czy oskarżony wskutek prowadzonej działalności przestępczej uchylał się od płacenia podatków, a nie to czy mógł uzyskać kilka lat wcześniej korzyści majątkowe z legalnie przeprowadzonej czynności prawnej. Zdarzenia te nie miały ze sobą żadnego związku.

3.12.

Zarzut z pkt 8) obrazy przepisów postępowania, tj. art. 2 § 2 k.p.k., art. 4 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k. oraz art. 8 § 1 i 2 k.p.k., co polegało na oparciu kwestionowanego rozstrzygnięcia na niemiarodajnych źródłach dowodowych, nieuwzględnieniu wszystkich istotnych okoliczności przemawiających jednoznacznie na korzyść oskarżonego, jednostronnym i bezkrytycznym skupieniu uwagi na elementach teoretycznie obciążających bez należytej i dogłębnej weryfikacji w kontekście całości materiału dowodowego i oparciu zaskarżonego orzeczenia na niemiarodajnych źródłach dowodowych, jakimi były decyzje podatkowe znajdujące się w aktach sprawy.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut ten nie znalazł osobnego uzasadniania w treści apelacji. Stanowi niejako powielenie zarzutu z pkt 6) c) apelacji i z tych samych powodów należało uznać go za bezprzedmiotowy, ponieważ decyzje wskazane w treści zarzutu odnoszą się do trzech pierwszych czynów, od jakich oskarżony został uniewinniony.

3.13.

Zarzut z pkt 9 obrazy przepisów postępowania. tj. art. 391 § 1 k.p.k. w zw. z art. 394 § 2 k.p.k. w zw. z art. 585 k.p.k., poprzez, ujawnienie bez odczytywania na rozprawie zeznań świadków V. O., A. O., A. R., V. S., A. B., mimo niepodjęcia dalszych czynności mających na celu ustalenie aktualnego miejsc pobytu świadków bądź ich przesłuchanie za pośrednictwem środków umożliwiających komunikację na odległość.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W odniesieniu do świadków A. O., A. R., A. B. rozpoznanie zarzutu na podstawie art. 436 k.p.k. uznać należało za bezprzedmiotowe z uwagi na uniewinnienie oskarżonego od popełnienia trzech pierwszych zarzucanych mu czynów na okoliczność, jakich osoby te zeznawały. W odniesieniu natomiast do świadków V. O. i V. S. aktualne pozostają wywody odnoszące się do zarzutów z pkt 2) a) i b) apelacji co czyni powyższy zarzut w tym zakresie również niezasadnym.

3.14.

Zarzut z pkt 10) błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na dowolnym ustaleniu na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego, że

a) oskarżony dopuścił się zarzucanych mu czynów,

b) osiągnął korzyść majątkową w kwocie 150.000 Euro oraz 213.227,67 złotych, co mogło mieć wpływ na treść wyroku w zakresie uznania oskarżonego za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów oraz orzeczeniem przepadku korzyści majątkowej.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Na podstawie art. 436 k.p.k. w zakresie w jakim zarzut ten odnosi się do trzech pierwszych zarzucanych oskarżonemu czynów uznać go należało za bezprzedmiotowy z uwagi na jego od nich uniewinnienie. W zakresie sprawstwa pozostałych przypisanych mu czynów wyrokiem sądu okręgowego zmienionym wyrokiem sądu odwoławczego odwołać się należało do wywodów przedstawionych w odniesieniu do zarzutu z pkt 6) a) i b). Obrońca odrębnie nie uzasadniał bowiem zarzutu naruszenia art. 7 k.p.k. i błędu w ustaleniach faktycznych, który miał być konsekwencją jak wynikało z treści zarzutu 6) b) właśnie takiego uchybienia. Podniesiony zarzut był zatem wyłącznie szablonowym powieleniem uprzednio podniesionego zarzutu tylko opisanego z perspektywy innego uchybienia. Mnożenie jednak dodatkowych zarzutów, bez nowej w tym zakresie argumentacji nie czyni ich bardziej zasadnymi niż te, które odwołujący starał się uzasadnić, ale jednak nieskutecznie. W związku z tym, że obrońca nie przedstawił żadnych konkretnych racji dla wykazania, że treść uznanych za wiarygodne przez sąd dowodów wskazywała na brak sprawstwa zachowań oskarżonego w ramach czynów zarzucanych mu w pkt od IV do VII aktu oskarżenia, zarzut ten nie mógł zostać uznany za zasadny.

W odniesieniu do drugiej części zarzutu odnoszącej się do osiągniętej przez oskarżonego korzyści majątkowej rzeczywiście sąd pierwszej instancji nie przywołał dowodów dla uzasadniania takich ustaleń. Nie oznaczało to jednak, że oskarżony nie uzyskał żadnych korzyści majątkowych, ponieważ w części okazał się zasadny zarzut z pkt I. 2. apelacji prokuratora, który skutecznie wykazał, że sąd błędnie określił wartość takiej korzyści, a zgromadzone w sprawie dowody stanowiły dla części wywodów prokuratora skuteczną w tym zakresie podstawę.

3.15.

Zarzut z pkt 11) obrazy przepisów prawa materialnego, tj. art. 45 § 1 k.k. i art. 33 § 1 k.k.s., poprzez orzeczenie od oskarżonego A. D. (4) przepadku na rzecz Skarbu Państwa równowartości korzyści majątkowej mającej być osiągniętą z popełnienia przestępstwa i przestępstwa skarbowego, mimo tego, że z przeprowadzonych dowodów nie wynika, jaka ewentualnie korzyść miałaby zostać poniesiona na skutek działalności oskarżonego A. D. (4).

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut powiązany jest z zarzutem uprzednio omówionym. Obrońca powiela jedynie ten sam zarzut, a tylko z perspektywy innego rodzaju uchybienia. Jeżeli bowiem błędne były ustalenia sądu dotyczące uzyskanej przez oskarżonego korzyści majątkowej to bezzasadny był zarzut obrazy prawa materialnego, bo może on zostać skutecznie podniesiony wyłącznie wówczas gdy ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji są prawidłowe, a jedynie błędnie zostały zastosowane przepisy prawa materialnego. W związku z tym, że ustalenia sądu okręgowego w omawianym zakresie były błędne to bezprzedmiotowe na podstawie art. 436 k.p.k. stało się rozpoznanie zarzutu obrazy prawa materialnego.

Wniosek

1. Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego.

2. Uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nie został uwzględniony żaden z zarzutów, więc nie były zasadne wnioski apelacji. Oskarżony co prawda został uniewinniony od popełnienia trzech z zarzucanych mu czynów, ale stało się to wskutek uwzględniania zarzutów apelacji drugiego z obrońców A. D..

3.16.

Apelacja obrońcy oskarżonego B. B. (1)

Zarzut z pkt 1 obrazy prawa procesowego, mającą wpływ na treść rozstrzygnięcia tj. przepisu art.7 k.p.k., 410 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego sprzecznie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oraz z pominięciem części materiału dowodowego poprzez uznanie zeznań świadka K. J. za w pełni wiarygodne.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Krytyczna ocena zeznań K. J. dokonana przez obrońcę koncentruje się na jego depozycjach z postępowania sądowego. Jak wynika z treści uzasadniania wyroku wypowiedzi świadka z rozprawy głównej nie stanowiły podstawy ustaleń sądu pierwszej instancji, a sąd ten zwrócił uwagę na tendencję świadka do umniejszania swojej winy i uwypuklania odpowiedzialności B. B. (1). W tym zakresie zatem ocena zeznań świadka z rozprawy głównej zbieżna jest z negatywną ich oceną przedstawiona przez obrońcę. Jeżeli jednak nie stanowiły one podstawy ustaleń sądu okręgowego to ocena ich treści nie miała znaczenia dla treści zaskarżonego wyroku.

Dla obrońcy zeznania te jednak, jak i również postawa świadka z rozprawy głównej stanowią powód, by kwestionować jego wiarygodność również w zakresie jego depozycji z postępowania przygotowawczego. O tyle uwagi obrońcy dotyczące zachowania świadka mogą zostać zweryfikowane, że K. J. zeznania złożył także przed sądem odwoławczym. Sposób wypowiedzi świadka nie odbiegał jednak od przesłuchań i innych osób, które wypowiadają się na temat zdarzeń z przeszłości i nie pamiętają ich z odpowiednią precyzją. Gdyby zresztą porównywać zachowania świadka i oskarżonego B. B. (1) z rozprawy odwoławczej to uwagi obrońcy można byłoby odnieść właśnie do wypowiedzi oskarżonego, który zgłaszał na rozprawie chaotycznie formułowane wnioski, oderwane od okoliczności sprawy. Oceny obrońcy zachowania świadka z rozprawy głównej nie mogą więc przekładać się na ocenę wiarygodności zeznań z etapu śledztwa. Jak wykazano przy analizie zarzutu z pkt I. 3. i I. 4. apelacji obrońcy oskarżonego A. D. (2) adw. K. K. (sekcja 3.2. uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego), do jakiej w tym miejscu należy się odwołać, relacje K. J. dotyczące wytworzenia nierzetelnych faktur przez spółkę (...) znalazły potwierdzenie w innych dowodach i zasługiwały na wiarę. Przyznać należy jednak obrońcy, że udział samego B. B. (1) w tych czynnościach wynika wyłącznie z zeznań K. J. z postępowania przygotowawczego. Jego rola przedstawiona została jako pośrednika w kontakcie z A. D. oraz jako osoby udzielającej rad w zakresie wytworzenia nierzetelnych faktur kosztowych. Wobec faktu, że oskarżony ten, podobnie jak i R. C. (1) nie przyznali się do popełniania zarzucanych im czynów nie jest niczym szczególnym, że nie występują inne dowody, które mogłyby potwierdzić depozycje na ten temat K. J.. Jeżeli bowiem rola B. B. (1), zresztą odzwierciedlona w kwalifikacji prawnej zarzucanego mu czynu ograniczała się do takich zachowań, to przy poufnym charakterze spotkań osób współdziałających w popełnieniu przestępstwa skarbowego, jedynym źródłem dowodowym mogły stać się wypowiedzi osoby, która zerwała przestępczą solidarność. Brak innych dowodów na potwierdzenie udziału w tych czynnościach B. B. (1) nie podważa zatem wiarygodności relacji ze śledztwa na ten temat K. J..

Obrońca w dalszej części wywodu zarzuca brak spójności w wypowiedziach świadka odwołując się do jego wypowiedzi z przesłuchania z 28.01.2015 r. Pomija przy tym jednak zeznania świadka składane w dniach 5.09.2014 r. i 21.11.2014 r. (k. 2588, 3030v, t. 13, 16 wątek A), a z których jednoznacznie wynika, że w spotkaniach z A. D. i R. C. (1) uczestniczył B. B. (1). Oba przesłuchania stanowią zresztą pewną całość, ponieważ drugie z przesłuchań rozpoczyna się od stwierdzenia świadka, że chciałby dodać w uzupełnieniu swoich zeznań informacje o innych okolicznościach. Wypowiedzi świadka należy zatem łącznie oceniać jako obraz zachowań wszystkich trzech oskarżonych. Ze wskazanych zeznań wynikało zaś, że to B. B. (1) poznał świadka z A. D., a celem tego spotkania było wykorzystanie spółki (...) do robienia „kosztów” dla oskarżonego D. i omówienie możliwości wystawienia faktury na zakup eBooka (k. 2588, t. 13 wątek A). Rola zatem B. B. (1) została w czasie tych przesłuchań jednoznacznie opisana. Jeżeli zatem obrońca cytuje wypowiedzi K. J. jeszcze z kolejnego przesłuchania z 28.01.2015 r. przywiązując ogromne znaczenie do słowa „chyba” jakie odnosił do obecności B. B. (1) na spotkaniu z A. D. i R. C. (1), to przypisanie właściwego znaczenia takiemu zwrotowi nie może nastąpić w oderwaniu od treści tych pierwszych zeznań na ten temat. Przecież jak wynikało z wyjaśnień samego B. B. (1), co obrońca przemilcza, spotkał się on z A. D. i R. C. (1), a kontakt taki związany był z obecnością przy tym samego K. J. (k. 5188, t. 26 wątek A). Słowo „chyba” świadka odnosiło się zatem nie tyle do tego czy w ogóle B. B. (1) spotkał się z A. D. i R. C. (1), ale do tego, w którym spotkaniu tych osób z K. J. on uczestniczył. Ustalenie w tym zakresie nie budzi zaś wątpliwości jeżeli uwzględni się wcześniej przytaczane wypowiedzi świadka oraz potwierdzony przez B. B. (1) fakt takiego spotkania. Te wątpliwości jakie nabrał K. J. po prostu wynikały z upływu czasu, bo jednoznacznie kwestie te opisane przez niego zostały w trakcie pierwszych przedstawionych wyżej zeznań. W swoich wypowiedziach z 28.01.2015 r. jednoznacznie opisał zachowanie B. B. (1), które korespondowało z treścią jego relacji na ten temat z 5.09.2014 r. i 21.11.2014 r. Na tej podstawie jednoznacznie też można określić, wbrew twierdzeniom obrońcy, na czym polegało określone w zarzucanym B. B. (1) w pkt VIII aktu oskarżenia czynie „udzielanie rad, informacji i instruowanie co do sposobu upozorowania rzekomej współpracy spółek (...) Sp. z o.o. i (...) Sp. z o.o., wystawienia w sposób nierzetelny w imieniu spółki (...) Sp. z o.o. faktur VAT”. Jak bowiem wynikało z relacji K. B. (2) doradzał D. i C. jak ogarnąć temat z eBookiem, wskazał jaką treść powinny nosić faktury za sprzedaż wspomnianego eBooka z M. do G.. W połączeniu z treścią wcześniejszych relacji świadka na ten temat daje to podstawę do przyjęcia właśnie takich ustaleń w zakresie zachowania oskarżonego B. B. (1).

Obrońca dalej jednak w swoich wywodach kwestionuje, by taka wiedza była w ogóle przydatna oskarżonym D. i C., ale zasadnie zwrócił uwagę prokurator na rozprawie odwoławczej na fakt, że informacje w tym zakresie mogły być przydatne jeżeli właśnie B. P., która prowadziła księgowość sp. z o.o. (...), nie zakwestionowała faktur na zakup eBooka, a zakwestionowała faktury N. (...), które wystawione zostały w tym samym celu, dla zawyżenia kosztów prowadzonej działalności gospodarczej i pomniejszenia wartości podatku należnego. Pomimo zatem takiej wiedzy A. D. na temat prowadzenia działalności gospodarczej i wystawiania faktur, faktury spółki (...) zostały sporządzone w sposób, który wywołał wątpliwości księgowej, a czego zresztą skutkiem było rozwiązanie z nią współpracy. Podniesiony przez obrońcę argument zanegować zatem można było w oparciu o okoliczności innych czynności podejmowanych przez oskarżonych, które świadczyły o tym, że taka wiedza, jaką miał przekazać B. B. (1) mogła im być przydatna.

Na koniec swoich wywodów obrońca wskazuje na intencjonalny charakter depozycji K. J. dotyczących B. B. (1), które miały wynikać z negatywnego nastawienia świadka do tego oskarżonego, gdyż w innych postępowaniach ten go pomawiał. Dla takiej jednak tezy nie ma żadnego odzwierciedlenia w zebranym materiale dowodowym, ponieważ nawet B. B. (1) takiej motywacji w fałszywym pomówieniu go przez K. J. nie podnosił. Nie powoływał się na takie powody postawy świadka ani w swoich wyjaśnianiach w postępowaniu przygotowawczym, ani w trakcie rozprawy głównej 22.07.2020 r. Jest to zatem wyłącznie wytwór wywodów obrońcy, nie mający żadnego odzwierciedlenia w zebranych w sprawie dowodach. Obrońca niejako przenosi cechy postawy świadka z rozprawy głównej na jego depozycje z postępowania przygotowawczego do czego nie ma żadnej faktycznej podstawy. Rzeczywiście w zakresie roli jaką miał odegrać B. B. (1) przy czynnościach związanych z wystawieniem faktur za sprzedaż ebooka odmiennie jest ona przedstawiana przez K. J. na obu etapach postępowania, ale właśnie poszerzanie tej odpowiedzialności w zeznaniach z rozprawy głównej spowodowało, że sąd pierwszej instancji nie dał im wiary. Mogło mieć na to wpływ negatywne nastawienie świadka do oskarżonego, ale ono nie występowało na etapie postępowania przygotowawczego, kiedy świadek sobie przypisywał sprawcze działania w zakresie wykorzystania spółki (...) do wytworzenia nierzetelnych faktur, a udział w tych czynnościach B. B. (1) ograniczył jednak wyłącznie do działań pomocniczych, za jakie został on skazany. Relacje te charakteryzowały się umiarem, a po części potwierdzone zostały przez samego oskarżonego B., który przyznał się do znajomości z dwoma pozostałymi oskarżonymi. Jednocześnie sam B. B. (1) popadał w sprzeczności w swoich wyjaśnianiach, bo najpierw opowiadał o swojej znajomości z A. D. i R. C. (1), by na rozprawie głównej w ogóle kwestionować znajomość z tym drugim oskarżonym. Dla oceny zeznań K. J. ze śledztwa obrońca przyjął więc założenie nieoparte na faktach i stąd nie mogły one podważać ich wiarygodności.

Podsumowując zatem stwierdzić należy, że pomimo krytycznego podejścia obrońcy do zeznań K. J. z rozprawy głównej, które również artykułowane były przez sąd pierwszej instancji jego relacje z postępowania przygotowawczego zasługiwały na wiarę i w tym zakresie pozytywna ich ocena dokonana przez sąd okręgowy była zgodna z wymogami art. 7 k.p.k.

3.17.

Zarzut z pkt 2 obrazy prawa materialnego, to jest przepisu art. 45 § 1 k.k. i art. 33 § 1 k.k.s. poprzez ich błędne zastosowanie.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wedle obrońcy uchybienie sądu pierwszej instancji w pierwszej kolejności miało polegać na tym, że z ustalonego przez ten sąd stanu faktycznego nie wynika, aby oskarżony B. B. (1) uzyskał jakąkolwiek korzyść majątkową w związku z inkryminowanymi czynami opisanymi w punkcie VIII i IX aktu oskarżenia. Rzecz jednak w tym, że takie ustalenie sąd okręgowy powziął, choć wbrew regułom sporządzania uzasadnień wyroków w oparciu o ich formularze, zamieścił je nie w sekcji dotyczącej faktów uznanych za udowodnione, a w sekcji 4 dotyczącej omówienia kwestii związanych z wymiarem kary i środków karnych. Brak umiejętności w wypełnianiu formularzy uzasadnień nie może oczywiście wpływać na ocenę istoty rozstrzygnięcia, jeżeli co prawda nie we właściwej rubryce, ale jednak sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu wyroku w tym zakresie określone ustalenia poczynił. Jeżeli zatem takie ustalenia poczynił to zarzut obrazy prawa materialnego nie może zostać uznany za zasadny. Tak jak nie jest istotne jednak w jakiej rubryce formularza uzasadniania określone ustalenia sąd pierwszej instancji poczynił, tak nie jest też istotne czy odwołujący we właściwy sposób zdefiniuje podniesione uchybienie. Podniesione przez obrońcę uchybienie postrzegać bowiem należy jako błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę orzeczenia dotyczącego przepadku korzyści majątkowej. Zresztą tożsame uchybienie, ale jednak we właściwy sposób zdefiniowane, zarzucił prokurator w pkt I. 3 własnej apelacji na korzyść oskarżonego B. B. (1) podnosząc, że z zebranego materiału dowodowego nie wynika jednoznacznie czy takową korzyść majątkową oskarżony B. B. (1) odniósł. Rzeczywiście bowiem ustalenie sądu pierwszej instancji, jakie było podstawą rozstrzygnięcia z pkt 18 zaskarżonego wyroku, o tym, iż oskarżony osiągnął z popełnienia przestępstw korzyść w kwocie 140,242 zł miało charakter arbitralny i oderwany od treści zgromadzonych w sprawie dowodów. Kwota ta miała wedle sądu stanowić uzyskane przez oskarżonego pieniądze w związku z nieodprowadzeniem należnego podatku od towarów i usług do Skarbu Państwa. Korzyść ta miała zostać przez oskarżonego uzyskana bezpośrednio z popełnionego przestępstwa. Zwrócić jednak należy uwagę, że czyn oskarżonego polegał na pomocnictwie do przestępstwa skarbowego i przestępstwa powszechnego. Żaden jednak dowód, a i sąd pierwszej instancji na żaden dowód w tym zakresie się nie powołał, nie wskazuje by z takich czynności oskarżony osiągnął jakąkolwiek korzyść. Rzeczywiście A. D. (1) osiągnął korzyść z przestępstwa skarbowego, ale nie ma dowodu na to, że wskutek uszczuplenia podatku VAT również B. B. (1) jakąkolwiek korzyść osiągnął. Zarzut obrońcy choć w niewłaściwy sposób określony uznać należało za zasadny, ponieważ sąd okręgowy ustalając, że oskarżony osiągnął korzyść majątkową z popełnionego przestępstwa dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych, który miała wpływ na treść rozstrzygnięcia dotyczącego przepadku korzyści majątkowej. Omówienie zarzutu obrońcy w tym zakresie było wystarczające dla jego uwzględnienia, więc sąd odwoławczy przy zastosowaniu art. 436 k.p.k. jako bezprzedmiotowe uznał pozostałe uwagi obrońcy dotyczące analizowanego rozstrzygnięcia sądu okręgowego.

3.18.

Zarzut z pkt 3 obrazy prawa materialnego, to jest przepisu art. 41 § 1 k.k. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że powyższa norma prawna daje możliwość orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkiej działalności gospodarczej i handlowej, podczas gdy norma ta odnosi się wyłącznie do zakazu wykonywania określonego zawodu lub piastowania określonego stanowiska.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Uzasadnienie zarzutu apelacji obrońcy w tym zakresie było jak najbardziej zasadne. Rzeczywiście wskazany przez sąd pierwszej instancji przepis art. 41§1 k.k. w pkt 20 wyroku nie mógł stanowić podstawy do orzeczenia środka karnego w postaci zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej, dla którego podstawą jest art. 41§2 k.k. Trafnie również wskazał odwołujący, że zakaz taki powinien określać rodzaj działalności gospodarczej, który podlega ograniczeniu. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 20.02.2006 r., IV KK 18/06, LEX nr 173641 „Z przepisu tego jasno wynika, że chodzi nie o wszelką działalność gospodarczą, ale konkretną działalność zagrażającą określonemu dobru prawnemu. Także wskazanie w art. 41 § 2 k.k. na istotny charakter zagrożonych dóbr również powoduje to, że środek ten zawsze jest związany ściśle z charakterem przypisanego czynu, tj. z konkretną działalnością gospodarczą, w związku z którą popełnione zostało przestępstwo, a nie z osobistymi cechami sprawcy i np. generalnym brakiem umiejętności do prowadzenia jakiejkolwiek działalności gospodarczej. Sąd decydując się na orzeczenie środka karnego wskazanego w art. 41 § 2 k.k. musi określić nie tylko czasowy zakres zakazu (wymóg z art. 43 § 1 k.k.), ale przede wszystkim precyzyjnie wskazać zakres przedmiotowy tegoż zakazu.”

Samo rozstrzygnięcie sądu sprowadza się natomiast do zakazu prowadzenia działalności gospodarczej i handlowej, a więc każdego rodzaju działalności. Sąd poczynił co prawda rozróżnienie między działalnością gospodarczą, a działalnością handlową ale w rzeczywistości działalność handlowa jest rodzajem działalności gospodarczej, więc w ten sposób poprzez użycie spójnika „i” zakazał zarówno ogólnie działalności gospodarczej jak i w tym działalności gospodarczej handlowej. Rozstrzygnięcie to zresztą jest sprzeczne z uzasadnieniem wyroku, wedle którego intencją sądu okręgowego było orzeczenie zakazu działalności gospodarczej związanej z obrotem paliwami ciekłymi. Taka treść orzeczenia jest jawnie sprzeczna z przepisami prawa materialnego i wobec braku zarzutu na niekorzyść oskarżonego sąd odwoławczy nie miał prawnej możliwości korekty tego rozstrzygnięcia. Próby prokuratora podejmowane na rozprawie odwoławczej, by treść omawianego rozstrzygnięcia potraktować jako skutek omyłki pisarskiej i wyeliminować z jego zapisu funktor „i” ocenić wyłącznie należało jako na niekorzyść oskarżonego, wychodzące poza zakres zaskarżenia wyroku ukształtowany zarzutami apelacji oskarżyciela, a przez to sprzeczne z art. 434§1 k.p.k.

3.19.

Zarzut z pkt 4 obrazy prawa procesowego mającą istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia to jest przepisu art. 413§2 pkt 2 k.p.k. poprzez wymierzenie oskarżonemu B. B. (1) za czyn z pkt IX aktu oskarżenia „karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności 300 (trzystu) stawek dziennych w wysokości po 100 sto) złotych każda” podczas gdy kara taka nie jest znana ustawie kodeks karny, co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą określoną w art. 439§1 pkt 5 k.p.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut ten należało uznać za niezasadny, ponieważ w związku ze zmianami dotyczącymi czynu zarzucanego w pkt IX aktu oskarżenia, a przypisanym w pkt 2.2. wyroku sądu odwoławczego na nowo orzeczona została za ten występek kara przewidziana przepisami prawa karnego materialnego. Straciło zatem znaczenie uchybienie, które odwoływało się do orzeczenia kary nieznanej ustawie, ponieważ po opisanej zmianie zaskarżonego wyroku ostatecznym orzeczeniem o karze za ten czyn było rozstrzygniecie sądu apelacyjnego.

3.20.

Zarzut z pkt 5 obrazy prawa procesowego mającą istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia to jest przepisu art. 413§2 pkt 1 i 2 k.p.k. poprzez wymierzenie oskarżonemu środka karnego w postaci zakazu prowadzenia działalności gospodarczej i handlowej (pkt 20 wyroku) bez wskazania, za który z czynów ów środek karny jest orzeczony.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wobec uwzględnienia zarzutu z pkt 3 apelacji rozpoznanie tego zarzutu na podstawie art. 436 k.p.k. należało uznać za bezprzedmiotowe.

3.21.

Zarzut z pkt 6 rażącej niewspółmierności kary 8 miesięcy pozbawienia wolności bez warunkowego jej zawieszenia.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut ten należało potraktować jako bezprzedmiotowy w trybie art. 436 k.p.k., ponieważ wskutek jednego z szeregu błędów popełnionych przez sąd okręgowy przy redakcji wyroku kara taka w ogóle nie podlegała wykonaniu. Jak wynikało z pkt 19 zaskarżonego wyroku na podstawie art. 8 § 2 k.k.s. w związku z art. 2 § 2 k.k.s. orzeczono, że wykonaniu podlegają kary i środek karny orzeczone wobec oskarżonego B. B. (1) za przestępstwo skarbowe z punktu VIII (pkt 17 i 18 wyroku). Rozstrzygnięcie to zawierało wewnętrzną sprzeczność, ponieważ z jednej strony zwerbalizowane zostało, że podlegają wykonaniu kary i środek karny orzeczone za przestępstwo skarbowe z pkt VIII (użycie liczby rzymskiej świadczyło, że jest to odwołanie do numeracji czynów z aktu oskarżenia), a z drugiej strony wskazane zostało, że rozstrzygnięcie to dotyczyło pkt 17 i 18 wyroku w sytuacji gdy w pkt 17 wyroku oskarżony został skazany za przestępstwo powszechne. Taka sprzeczność wobec braku w tym zakresie zarzutu na niekorzyść oskarżonego musiała zostać rozstrzygnięta na jego korzyść przez przyjęcie, że wykonaniu powinna podlegać wyłącznie kara grzywny orzeczona za przestępstwo skarbowe. W konsekwencji nie podlegała wykonaniu kara pozbawienia wolności, bo wymierzona została ona za przestępstwo powszechne, a kara za taki czyn nie podlegała wykonaniu. Dlatego zarzut rażącej niewspółmierności kary pozbawienia wolności był oczywiście bezzasadny jeżeli kara tak w ogóle nie zostałaby wykonana.

Wniosek

1. Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego.

2. Uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Żaden z zarzutów nawet uwzględnionych przez sąd nie dawał podstawy do uznania powyższych wniosków za zasadne.

3.22.

Apelacja obrońcy oskarżonego R. C. (1)

Zarzut z pkt I. a) naruszenia przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a mianowicie art. 286§1 k.k. poprzez błędne jego zastosowanie.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut ten uznać należy za zasadny, choć jego uwzględnienie nie zwalnia oskarżonego z odpowiedzialności za zachowanie w ramach opisanego w pkt XII części wstępnej zaskarżonego wyroku czynu, a co było intencją odwołującego zważywszy na treść wniosków apelacji. Istota zarzucanego przez oskarżyciela oskarżonemu czynu miała polegać bowiem na „zaniechaniu pobrania należnego podatku VAT z tytułu sprzedaży paliwa na łączną kwotę 5.348.772 zł, a tym samym doprowadzeniem Skarbu Państwa do niekorzystnego rozporządzenia mieniem wymienionej”. Rzecz jednak w tym, że zaniechanie pobrania podatku VAT nie jest niekorzystnym rozporządzeniem mieniem Skarbu Państwa, bo Skarb Państwa mieniem takim nie dysponuje, więc nie może nim rozporządzić. Do niekorzystnego rozporządzenia mieniem miałoby bowiem dojść poprzez zaniechanie poboru podatku wskutek przyjęcia przez administrację skarbową nierzetelnych samoobliczeń podatkowych dokonanych przez podatnika. „Do dokonania rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem konieczne jest posiadanie przez osobę pozostającą w błędzie co do okoliczności istotnych z punktu widzenia rozporządzenia możliwości dokonania dyspozycji mieniem.” (M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., wyd. IV, red. A. Zoll, Warszawa 2016, art. 286.). Takie mienie w dyspozycji określonego urzędnika administracji podatkowej nie pozostaje, bo jest ono mieniem podatnika, z którego dopiero ma on ewentualnie obowiązek zapłacić podatek. Nie dysponuje on mieniem Skarbu Państwa, bo uzyskana ze sprzedaży paliwa cena obejmuje co prawda podatek VAT, ale dopóki nie zostanie on zapłacony na rzecz Skarbu Państwa nie stanowi własności Skarbu Państwa. Zapłata podatku VAT jest przedmiotem obowiązku podatkowego (art. 19a ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług), a więc jest publicznoprawnym zobowiązaniem podatnika do odprowadzenia w odpowiedniej wysokości należności publicznoprawnej. Odstąpienie od zapłaty takiego podatku nie jest jednak rozporządzeniem mieniem należącym do Skarbu Państwa, ponieważ majątek, z jakiego miałoby nastąpić zapłata takiego podatku należy do podatnika. To z własnych środków finansowych opłaca podatki. Uchylając się od obowiązku podatkowego naraża wyłącznie podatek na uszczuplenie. Z niekorzystnym rozporządzeniem mieniem mielibyśmy natomiast do czynienia w sytuacji, kiedy administracja skarbowa na podstawie nierzetelnych deklaracji podatkowych, wskutek przeprowadzonego samoobliczenia podatnika i żądania zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym, dokonała zwrotu takiego podatku. Doszłoby wówczas do niekorzystnego rozporządzenia mieniem Skarbu Państwa, ponieważ funkcjonariusz administracji publicznej zadysponowałby mieniem Skarbu Państwa i wypłacił określone środki finansowe na rzecz podatnika. Nastąpiłby uszczerbek w majątku Skarbu Państwa. Rozporządzenie mieniem polega, więc nie na zaniechaniu poboru podatku, ale na jego zwrocie podatnikowi. Taki zwrot podatku nie był natomiast przedmiotem zarzutu stawianego oskarżonemu, a zatem nie było podstaw faktycznych, by w ramach opisu przypisanego czynu zamieszczać ustalenia dotyczące niekorzystnego rozporządzenia mieniem, a w konsekwencji również w kwalifikacji prawnej czynu przepis art. 286§1 k.k. Miał zatem rację obrońca zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędne zastosowanie art. 286§1 k.k. Oczywiście taka ocena zarzutu obrońcy nie prowadzi do dekompletacji pozostałych znamion występku popełnionego przez oskarżonego, bo podniesione uchybienie odnosiło się wyłącznie do błędnego przyjęcia występowania znamion przestępstwa oszustwa w zachowaniu, jakiego dopuścił się oskarżony.

3.23.

Zarzut z pkt I. b) naruszenia przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a mianowicie art. 9§3 k.k.s. poprzez błędne jego zastosowanie.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Dla oceny stawianego zarzutu wskazać należy, że przepis art. 9§3 k.k.s. odnieść należy do tych czynności podejmowanych w imieniu spółki (...), które doprowadziły do uszczuplenia należności publicznoprawnych Skarbu Państwa. Osoba określona tym przepisem ma odpowiadać tak jak sprawca jeżeli wskutek faktycznego ich wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi danego podmiotu. Jeżeli zatem to podatnik na gruncie art. 54§1 k.k.s. i 56§1 k.k.s., odpowiada za narażenie podatku na uszczuplenie to istotne dla odpowiedzialności osoby, która ma odpowiadać jak podatnik jest ustalenie czy zajmując się sprawami gospodarczymi spółki podejmował czynności charakteryzujące się samodzielnością i decyzyjnością przy wywołaniu takiego skutku. Zajmując się bowiem sprawami gospodarczymi, a więc w okolicznościach niniejszej sprawy zawyżając wartość podatku naliczonego poprzez wytwarzanie pozorów działalności generującej koszty dla spółki związane z koniecznością zapłaty za usługi, a w tym zapłatę podatku VAT, doprowadzał do zaniżenia wartości podatku należnego. Innym w ramach stawianych zarzutów działaniem było w ogóle uchylanie się od opodatkowania poprzez nieujawnienie organowi podatkowemu przedmiotu opodatkowania. Dla wykazania zasadności tego zarzutu obrońca odwołuje się przede wszystkim do zeznań K. B. (1) i K. J.. Analizuje je jednak wyłącznie poprzez wykonywanie przez R. C. (1) działań obojętnych dla znamion zarzucanych mu czynów, ponieważ z pominięciem takich, których cechowała bezprawność. Trudno zatem w czynnościach oskarżonego w stosunku do K. B. (1) znaleźć takie, które taką bezprawnością się cechowały, bo świadek nie była wprowadzana w przestępcze działania oskarżonych. Już jednak zeznania K. J. dostarczają szeregu informacji na temat działań R. C. (1) podejmowanych wspólnie i w porozumieniu z A. D., a charakteryzujących się samodzielnością i decyzyjnością w zakresie wytworzenia nierzetelnych i nieodzwierciadlających zdarzeń gospodarczych faktur na zakup eBooka. Obrońca w sposób wybiórczy cytuje w tym zakresie relacje K. J., a przecież wynikało z nich, że obaj ci oskarżeni mieli świadomość, że wystawione faktury dotyczą fikcyjnej czynności prawnej, której celem jest wytworzenie kosztów prowadzonej działalności gospodarczej z zamiarem zaniżenia podatku VAT do zapłaty przez spółkę. Jak wynikało z uznanych za wiarygodne zeznań świadka R. C. (1) z A. D. wspólnie analizowali sytuację „wyprodukowania” eBoka i faktur pod ten produkt, określali wymagania dotyczące eBooka oraz terminarz dostaw faktur oraz formę płatności. R. C. (1) podpowiadał D. informacje o ruchach na rachunkach (...) spółki (...), bo terminarz dostaw faktur miał być podporządkowany pod te ruchy (k. 4151v, t. 21 wątek A). Nie ulega wątpliwości, że takie działania miały sprawczy charakter i polegały na prowadzeniu spraw gospodarczych spółki, które doprowadziły do narażenia podatku na uszczuplenie.

Obrońca cytował zeznania K. B. (1) dla wykazania podrzędnych czynności wykonywanych przez R. C. (1), ale pominął relacje B. P. istotne z perspektywy innej grupy faktur wystawionych przez spółkę (...), a które również posłużyły do obniżenia należności spółki z tytułu podatku VAT. To po pierwsze za sprawą R. C. (1) nawiązała ona współpracę ze spółką (...) jako księgowa. To również R. C. (1) tłumaczył świadkowi dlaczego paliwo spółka sprzedaje po zaniżonej cenie (k. 2316, t. 12 wątek A), a przecież to oskarżony odpowiadał jako dyrektor sprzedaży za pozyskiwanie nabywców paliwa, co z drugiej strony dowodziło, że spółka nie tyle uzyskuje dochody ze sprzedaży paliwa co z zaniżania należnego podatku VAT. Takie działania postrzegać należało jako samodzielne oskarżonego przy uszczuplaniu podatku VAT. To relacje B. P. dowodzą, że również nierzetelne faktury, nieodzwierciedlające zdarzeń gospodarczych wystawiane przez spółkę (...) dostarczał księgowej R. C. (1) (k. 629v, 2316v t. 4, 12 wątek A), a co przecież świadczyło o sprawczych jego działaniach zmierzających do uszczuplenia podatku VAT, bo wprowadzone one miały zostać w rejestr zakupów celem uwzględniania wynikającego z nich podatku naliczonego.

Świadek opowiedziała również o kontaktach z jednym z kupców paliwa od spółki (...), z którym współpracę prowadził właśnie R. C. (1), podejmując decyzje bez zgody prezesa zarządu spółki L. D.. Pomimo tego swobodnie i samodzielnie w tym zakresie decyzje podejmował R. C. (1), a R. N. nie chciał o relacjach gospodarczych rozmawiać z nikim innym niż z R. C. (1) (k. 629v, 2316v-2317 t. 4, 12 wątek A). Okoliczności opisane przez świadka świadczyły wyłącznie o tym, że R. C. (1) samodzielnie podejmował decyzje gospodarcze udzielając kontrahentowi kredytu kupieckiego poza zgodą prezesa zarządu spółki, a co tylko dowodziło tego, że L. D. była figurantem, a w rzeczywistości sprawami gospodarczymi firmy zajmowały się inne osoby i jak wynika z tego przykładu należał do nich R. C. (1).

Powyższe okoliczności wbrew tezom obrońcy świadczą o tym, że R. C. (1) zajmował się sprawami gospodarczymi spółki (...) w rozumieniu art. 9§3 k.k.s. Odpowiadał za sprzedaż paliwa przez spółkę i podejmował czynności zmierzające do uszczuplenia podatku VAT, polegające na wytwarzaniu nierzetelnych faktur, wprowadzaniu ich do dokumentacji rachunkowej spółki celem wykorzystania przy samoobliczeniu podatku. Powołane przez obrońcę dowody nie przedstawiały pełnego obrazu działalności oskarżonego.

3.24.

Zarzut z pkt 2 obrazy przepisów postępowania, która miała wpływy na treść zaskarżonego postępowania, a mianowicie

a) art 8 § 2 kpk poprzez uznanie, że decyzja Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej wobec (...) Sp. z o.o., o nr. (...), stanowi prawomocne rozstrzygnięcie kształtujące prawo lub stosunek prawny, a zatem może stanowić podstawę do poczynienia ustaleń okoliczności stanu faktycznego w sprawie. W sytuacji gdy niniejsze rozstrzygnięcie jest aktem administracyjnym, który nie wiąże sądu karnego prowadzącego postępowanie karne, a zatem niedopuszczalne jest zaniechanie przeprowadzenia postępowania dowodowego w zakresie okoliczności istotnych z punktu widzenia zarzucanych oskarżonemu czynów zabronionych, a w konsekwencji substytuowanie się ustaleniami dokonanymi w tejże decyzji organu podatkowego, gdyż stoi to w rażącej sprzeczności z dyrektywą procesu karnego, a mianowicie zasadą samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego, co doprowadziło do poczynienia dowolnych, nieobiektywnych ustaleń stanu faktycznego, które miały wpływ na pociągnięcie oskarżonego do odpowiedzialności karnej.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Dla wykazania bezzasadności tego zarzutu odwołać się należy do rozważań sądu odwoławczego przedstawionych przy rozpoznaniu zarzutu z pkt 1 apelacji obrońcy oskarżonego A. D. (sekcja 3.5. uzasadniania wyroku sądu odwoławczego) dotyczących dopuszczenia dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości celem ustalenia rzeczywistej wysokości podatku VAT mającego być niepobranym przez organy podatkowe. W uzasadnieniu tego zarzutu obrońca ta również odwoływała się do samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego i naruszenia w tym zakresie art. 8§2 k.p.k. Dodatkowo należy stwierdzić, że wbrew twierdzeniu zawartemu na str. 16 apelacji sąd nie czynił z kwestionowanej decyzji kluczowego dowodu dla swoich ustaleń. Obrońca niejako sam takie twierdzenie przypisał sądowi pierwszej instancji i czynił krytyczne wobec niego uwagi. Nie była to jednak teza sądu okręgowego, więc odnoszenie się do niej było bezprzedmiotowe. Podstawą ustaleń sądu pierwszej instancji, jak już wskazywano przy omówieniu zarzutu apelacji obrońcy oskarżonego A. D., poza szeregiem dowodów osobowych, były również dokumenty pozyskane w trakcie postępowania prowadzonego przez organ podatkowy, ale także inne zgromadzone przez prokuratora. Bezpodstawność twierdzeń odwołującego jest nad wyraz widoczna, gdy podda się analizie formularz uzasadniania wyroku, w którym wskazane zostało szereg dokumentów stanowiących podstawę ustaleń faktycznych sądu. Zarzut zaniechania przeprowadzenia postępowania dowodowego jest zatem całkowicie chybiony jeżeli dowody z dokumentów zebrane na setkach stron akt zostały przeprowadzone w toku postępowania dowodowego i ujawnione w trybie art. 405§2 k.p.k. Zarzut ten jest chybiony tym bardziej, że obrońca nie wskazuje jakie jeszcze dowody miałyby zostać przeprowadzone.

3.25.

Zarzut z pkt 2 obrazy przepisów postępowania, która miała wpływy na treść zaskarżonego postępowania, a mianowicie

a) art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie przez sąd I instancji dowolnej, niezgodnej z zasadami prawidłowego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oceny dowodów.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut sformułowany przez obrońcę w swojej treści zawiera krytyczne stanowisko dotyczące dokonanej przez sąd okręgowy oceny faktycznie wszystkich dowodów osobowych. Dla oceny zasadności takiego zarzutu obowiązkiem obrońcy było jednak wykazanie, że sąd okręgowy dopuścił się naruszenia art. 7 k.p.k. Nie jest w tym zakresie wystarczające przytoczenie treści niektórych z dowodów, które stoją w sprzeczności z ustaleniami tegoż sądu. Jeżeli bowiem sąd pierwszej instancji uznał za niewiarygodne określone dowody to przytaczanie ich treści nie pozwoli na wykazanie obrazy art. 7 k.p.k.

Całkowicie chybione było dla wykazania zasadności podniesionego zarzutu odwołanie się do wypowiedzi V. D. (1), który nie miał żadnej wiedzy na temat działalności oskarżonych związanej ze spółką (...). Współpraca między świadkiem a A. D. występowała w okresie poprzedzającym czas zarzucanych R. C. (1) czynów, a więc był to dowód całkowicie nieużyteczny dla weryfikacji dowodów dotyczących działalności spółki (...). Błędne więc odwołanie się tego sądu do tych depozycji dla wykazania podstawy faktycznej dla rozstrzygnięć dotyczących czynów zarzucanych A. D. w wątku dotyczącym spółki (...) nie pozbawiało wiarygodności tych innych dowodów, które kształtowały ustalenia faktyczne sądu w tym zakresie.

Na str. 18 i 19 apelacji obrońca przytoczył ustalenia sądu dotyczące R. C. (1) stwierdzając, że brak jest dowodów je potwierdzających. Wbrew jednak takiemu twierdzeniu sąd pierwszej instancji przytoczył w uzasadnieniu wyroku szereg dowodów, które takie ustalenia miały potwierdzać. Już tylko dla egzemplifikacji bezzasadności takich twierdzeń odwołać się należy do uprzednich wywodów sądu odwoławczego opartych na zeznaniach K. J. i B. P., z których wynikało, że R. C. (1) w aktywny sposób uczestniczył w czynnościach mających na celu uszczuplenie podatku VAT. Zajmował się on przecież sprzedażą paliwa, a jednocześnie brał udział czynnościach zmierzających do wytworzenia nierzetelnych faktur przez spółkę (...) oraz przekazywał księgowej faktury wystawione przez spółkę (...) celem ich zaewidencjonowania i uwzględniania przy samoobliczeniu wysokości podatku VAT. Faktury te, jak wynikało z zeznań B. P. nie spełniały podstawowych wymogów rzetelności, co spowodowało, że ich nie zaakceptowała. Nie były do nich dołączone dokumenty w postaci protokołów odbioru robót, na jakie wystawione były faktury. Zachowania te świadczyły o wiedzy oskarżonego dotyczącej wykorzystania poświadczających nieprawdę faktur celem ich uwzględniania w deklaracjach podatkowych dla bezprawnego zaniżenia należnej wartości podatku VAT. Wszystkie te działania podejmowane były natomiast w ramach zorganizowanego mechanizmu uszczuplenia należności publicznoprawnej, ponieważ osoby, które w tym uczestniczyły, a w tym R. C. (1) wykonywały zadania w ramach podziału ról między członków zorganizowanej grupy przestępczej. Oczywiste jest, że oskarżony nie wykonywał wszystkich czynności wykonawczych opisanych w pkt XI części wstępnej zaskarżonego wyroku, ale występku tego dopuścił się on w ramach współsprawstwa, a jego zachowania były istotne w tym stopniu, by uznać, że bez jego udziału czynu, by w ogóle nie dokonano. To przecież oskarżony odpowiadał za pozyskanie nabywców paliwa, a tylko dzięki takim działaniom, bez zapłaty podatku VAT, możliwe było wzbogacenie się sprawców. Zestawienie zatem z tymi dowodami wyjaśnień samego oskarżonego nie może podważać oceny tych dowodów przeprowadzonej przez sąd okręgowy, ponieważ przyjęcie za podstawę ustaleń relacji oskarżonego możliwe byłoby wówczas gdyby obrońca wykazał, że powołane zeznania K. J. i B. P. są niewiarygodne, albo, ze sąd pierwszej instancji wyprowadził błędne wnioski z treści tych dowodów. Samo powołanie się na treść depozycji oskarżonego nie jest w tym zakresie wystarczające. W konsekwencji bez znaczenia pozostają wywody obrońcy, jakie wyprowadzone zostały z treści wyjaśnień oskarżonego dotyczące zorganizowanej grupy przestępczej i braku świadomości bezprawności czynności w jakich wykonaniu brał udział R. C. (1). Relacje te zostały uznane za niewiarygodne, więc nie mogły stanowić podstawy dla ustaleń faktycznych sądu.

Bez znaczenia jest także dla wykazania omawianych zarzutów powoływanie się przez obrońcę oskarżonego na treść zeznań świadków pracowników spółki (...), bądź osób z tą firma współpracujących jak M. K. (4), ponieważ nie miały one wiedzy o bezprawnych działaniach przy uszczupleniu podatku VAT, a ich wartość dowodowa, na co w przypadku chociażby wypowiedzi M. K. (4) zwracał uwagę sąd okręgowy, była ograniczona. Nie jest niczym szczególnym, że dla stworzenia pozorów legalnej działalności członkowie zorganizowanej grupy przestępczej tworzą określone struktury firmy, zatrudniając w niej pracowników i wykonując również oparte na przepisach prawa czynności, ale ich celem jest jedynie przykrycie tych działań, które mają prowadzić do osiągnięcia bezprawnych korzyści. Funkcjonujące w tych strukturach osoby często nie mają świadomości, że biorą udział w działalności, która ma stwarzać pozory legalności. Takie zabiegi tworzone są przez członków grup przestępczych również po to, by tak jak R. C. (1) powoływać się na wykonywanie zadań związanych z typowymi dla działalności gospodarczej czynnościami. Nie trudno więc będzie można znaleźć w wyjaśnianiach oskarżonego i zeznaniach świadków zbieżności dotyczących takich zachowań, ale nie są one kluczowe dla oceny wiarygodności oskarżonego, jeżeli miały one na celu wyłącznie stworzenie pozorów jego zgodnego z prawem postępowania.

Nie uwiarygodniają również wyjaśnień R. C. (1) przytaczane przez obrońcę wypowiedzi B. P., bo bez uwzględniania wiedzy na temat czynności podejmowanych przez R. C. (1) przy powstaniu nierzetelnych faktur wystawionych przez spółkę (...) informacje pochodzące od świadka mogły po prostu być przez nią traktowane jako neutralne. Jeżeli natomiast uwzględni się fakt wytwarzania tzw. faktur kosztowych dla zmniejszenia podatku należnego to inaczej należy postrzegać działania zmierzające do sprzedaży paliwa po zaniżonej cenie, bo zysk z takich transakcji miał wynikać z zaniżenia należnego podatku VAT i co rekompensowało niższą cenę sprzedaży paliwa. Jeżeli uwzględni się ten sam fakt związany z fakturami M. to inaczej również, niż wynika to z twierdzeń obrońcy, należy postrzegać przekazywanie faktur wystawionych przez spółkę (...) świadkowi przez oskarżonego. Niekompletne dokumenty, pozbawione załączników w postaci protokołów odbioru robót miały przecież służyć tym samym celom co faktury wystawione przez spółkę (...). Z innych dowodów przecież w szczególności zeznań J. K. wynikało, że roboty o takiej wartości jak wskazane w fakturach nie zostały wykonane, a spółki (...) nie wyłożyły żadnych środków na inwestycję w N. (4281v, 4827 t. 22, 25 wątek A). Przytaczanie zatem określonych informacji z zeznań świadków bez uwzględniania kontekstu innych dowodów prowadzić może jedynie do błędnych ustaleń, na jakich oczywiście sprawcy przestępstwa zależy. Zorganizowany charakter jego działalności polegał przecież na tym, by ślady bezprawnych zachowań nie były jawne, a przykryte zostały pozornie legalnymi zachowaniami.

Obrońca w dalszych wywodach powołuje się na zeznania B. S., P. R., V. K., K. B. (3), R. W. i R. N. podnosząc, że nie wynikają z nich informacje mogące być podstawą ustalenia sprawstwa oskarżonego. Rzeczywiście dowody te wskazane zostały wśród innych w uzasadnieniu wyroku jako podstawa ustalonych przez sąd okręgowy faktów. Taki sposób sporządzania uzasadniania wyroku oczywiście nie może zostać uznany za najbardziej rzetelny jeżeli sąd dla potwierdzenia bardzo ogólnych ustaleń wskazuje na dowody, które mają ograniczone znaczenie dla ich dokonania. Oznacza to jednak, że ich wyłączenie z podstawy ustaleń ich nie podważa, ponieważ występują inne dowody, które mają istotne znaczenia dla ich ukształtowania.

W dalszej części apelacji obrońca przechodzi już do analizy zeznań K. J., którego depozycje rzeczywiście mają kluczowe znaczenie dla oceny świadomości R. C. (1) bezprawności podejmowanych przez niego zachowań i charakteru jego w nich aktywności. Analiza ta jest jednak wyjątkowo powierzchowna, ponieważ obrońca jako wiarygodne przyjmuje te relacje świadka, jakie składane były na rozprawie głównej, pomijając przy tym to co świadek mówił na temat R. C. (1) w toku postępowania przygotowawczego. Dla oceny relacji K. J. wystarczy w tym miejscu odwołać się do rozważań sądu odwoławczego dotyczących zarzutów podnoszonych przez obrońców dwóch pozostałych oskarżonych (sekcja 3.2. i 3.16 uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego), ale warto powołać się też na ujawnione na rozprawie odwoławczej wyjaśniania tego świadka złożone w charakterze podejrzanego z 12.12.2013 r., które potwierdzają udział w bezprawnych działaniach oskarżonego, a o czym opowiadał w zeznaniach składanych przez tego świadka w okresie późniejszym i w których to również wypowiedział się o udziale R. C. (1) w czynnościach podejmowanych przez osoba o imieniu A., co jednoznacznie wskazywało przy wszystkich innych dowodach na oskarżonego D. (k. 6414v, t. 32). W świetle rozważań sądu odwoławczego dotyczących oceny wiarygodności K. J. powierzchowne wywody obrońcy nie mogły ich podważyć i stąd uznać należało, że zasadnie zostały zeznania tego świadka przejęte za podstawę prowadzonych przez sąd okręgowy ustaleń.

W dalszej części apelacji obrońca odwołuje się do relacji świadków W. K., J. G., J. N., R. P., J. W., A. W.. Osoby te złożyły zeznania, które potwierdziły wiarygodność depozycji K. J., lecz z uwagi na to, że nie miały bezpośredniego kontaktu z R. C. (1), albo bardzo ograniczony oczywiście nie mogły stanowić bezpośredniego dowodu na sprawstwo tego oskarżonego. Zasadnie jednak sąd okręgowy wskazał te dowody jako podstawę ustaleń, bo tak jak stwierdzono stanowiły one wsparcie dla zeznań K. J., uwiarygodniając jego depozycje z etapu śledztwa. Jako, że świadek nie mówił o kontaktach tych osób z R. C. (1) nie mogły one stać się powodem dla podważenia jego wiarygodności tylko dlatego, że na temat oskarżonego się nie wypowiadały.

Podobne uwagi należy poczynić również w odniesieniu do argumentów obrońcy dotyczących uczynienia przez sąd pierwszej instancji podstawy ustaleń z dokumentów pozyskanych w trakcie postępowań skarbowych. Oczywiście bezpośrednio nie mogły one wskazywać na sprawstwo R. C. (1), ale nie takie było ich znaczenie dla ustaleń sądu pierwszej instancji. Dawały one bowiem przede wszystkim obraz wielkości obrotów spółki (...), wartości sprzedaży paliwa, podatku należnego i naliczonego związanego z fikcyjnie wytworzonymi kosztami prowadzenia działalności przez tą firmę. Tak jak już uprzednio wskazano R. C. (2) działał wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami. Oznacza to, że nie musiał wykonywać wszystkich znamion czynów mu przypisanych, bo wystarczające dla ustalenia jego współsprawstwa było ustalenie, że podjął on na tyle istotne działania, by bez jego udziału nie doszło do popełniania przestępstwa.

Bez znaczenia dla oceny zaskarżonego wyroku były wywody obrońcy na temat depozycji świadków A. D. (5), L. M., O. S. (2), A. S. (2), B. J. (2), V. S., E. M., O. F., ponieważ dotyczyły one czynów zarzucanych A. D., od jakich został uniewinniony, a więc okresu wcześniejszego niż jego współpracy z R. C. (1). Nie mogły one mieć więc znaczenia dla oceny wyroku dotyczącego R. C. (1).

Na koniec wywodów dotyczących oceny dowodów obrońca odnosi się do depozycji oskarżonego B. B. (1), w których zaprzeczył on jego znajomości z R. C. (1) pomimo wcześniejszych na ten temat wypowiedzi. Sam fakt, że oskarżony jakimś swoim wypowiedziom zaprzeczył nie oznacza, że te jego depozycje z późniejszego czasu są wiarygodne. W razie rozbieżności w relacjach przesłuchiwanych osób kluczem do ich rozstrzygnięcia jest odwołanie się do innych dowodów. Z pewnością B. B. (1) nie uzgadniał swoich wyjaśnień z K. J.. Jeżeli zatem obaj mówili o spotkaniu z udziałem R. C. (1) i A. D. to nie mogło top być wynikiem przypadku, a odtworzenia zdarzenia, w jakim rzeczywiście uczestniczyli. Z tego powodu za niewiarygodne należało uznać te wypowiedzi B. B. (1), w których zaprzeczył znajomości z R. C. (1), bo przeczyły temu jego własne wyjaśnienia, które akurat w tym zakresie znalazły odzwierciedlenie w innych wiarygodnych dowodach. Nie ma wpływu na ocenę zaskarżonego wyroku fakt, że sąd pierwszej instancji nie odniósł się do przytaczanych przez obrońcę wypowiedzi B. B. (1) dotyczących działań jego zmarłego ojca. Wyjaśniania oskarżonego dotykają takiego poziomu absurdalności, że w oczywisty sposób są one sprzeczne ze wskazaniami doświadczenia życiowego, więc ich szczegółowe pominięcie przy ocenie wyjaśnień tego oskarżonego nie miało wpływu na ogólną ocenę tych depozycji dokonaną przez sąd pierwszej instancji, bo jej rezultat nie uległby zmianie gdyby sąd ten poddał te depozycje dodatkowej analizie.

Mając na uwadze powyższe rozważanie bez znaczenia pozostają teoretyczne dywagacje obrońcy na temat swobodnej oceny dowodów jeżeli nie wykazał on, że doszło do naruszenia przez sąd pierwszej instancji reguł na jakich się opiera.

3.26.

Zarzut z pkt 2 obrazy przepisów postępowania, która miała wpływy na treść zaskarżonego postępowania, a mianowicie

b) naruszenie art. 5§2 k.p.k. poprzez rozstrzygnięcie na niekorzyść R. C. (1) niedających się usunąć wątpliwości dotyczących wypełnienia znamion zarzucanych mu czynów.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W związku z tym, że sąd pierwszej instancji nie powziął żadnych wątpliwości dotyczących wskazanych w zarzucie okoliczności to i nie miał obowiązku rozstrzygać tych wątpliwości na korzyść oskarżonego. Nie ma też powodu do ustalenia, że w sprawie niniejszej na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego funkcjonowały różne, podobnie uprawnione wersje dotyczące zachowań oskarżonego i sąd pierwszej instancji miał obowiązek przyjąć tą najbardziej dla R. C. (1) korzystną. Z uzasadniania wyroku nie wynika, by sąd okręgowy rzeczywiście rozważał dylemat różnych wersji ustaleń faktycznych, więc nie mógł przy tym naruszyć art. 5§2 k.p.k., bo ustalenia dotyczące oskarżonego miały jednoznaczny charakter.

3.27.

Zarzut z pkt 3 błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W treści zarzutu obrońca wskazał, w rzeczywistości, na wszystkie zawarte w przypisanych oskarżonemu czynach ustalenia stwierdzając, że sąd w tym zakresie dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych. Obszerność zarzutu pozostaje w odwrotnej proporcji do jego uzasadniania, ponieważ przyjmując systematykę apelacji, zgodną z chronologią zarzutów, obrońca na uzasadnienie zarzutu poświęcił nie całe pół strony, a na sam zarzut stron 3. Wywody przedstawione przez obrońcę dla wykazania tego zarzutu pomijają natomiast treść zeznań K. J. oraz B. P., omówione we wcześniejszej części uzasadniania wyroku sądu odwoławczego, co powoduje, że całkowicie wypaczają one wymowę dowodów, które stanowiły podstawę ustaleń sądu pierwszej instancji. Sąd apelacyjny uwzględnił w części jeden z zarzutów apelacji obrońcy oraz z urzędu uwzględnił okoliczności, które doprowadziły do uniewinnienia oskarżonego od jednego z zarzucanych mu czynów, ale przyczyną tego nie były błędy w ustaleniach faktycznych sądu okręgowego, a obraza prawa materialnego jakiej ten sąd się dopuścił. Wybiórcza i powierzchowna natomiast interpretacja dowodów, które stanowiły podstawę ustaleń sądu pierwszej instancji, nie mogła doprowadzić do uwzględniania omawianego zarzutu.

3.28.

Zarzut orzeczenia rażąco niewspółmiernie surowej kary.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Z uwagi na istotne zmiany dotyczące zachowania opisanego w pkt XII części wstępnej zaskarżonego wyroku i przypisanego w pkt 3.2. istotnej zmianie uległo rozstrzygnięcie dotyczące kary. W takiej sytuacji kluczowa dla oceny reakcji karnej za czyny jakich dopuścił się oskarżony jest oczywiście kara wymierzona za przestępstwo skarbowe. Zdaniem sądu odwoławczego wskazane przez obrońcę argumenty nie mogły jednak wpłynąć na zmianę orzeczenia o karze w tym zakresie. Nie można bowiem za okoliczność łagodzącą uznać złożenia przez oskarżonego wyjaśnień, jeżeli były one niezgodne z prawdą. Podobnie wykonywanie opieki nad dziećmi może zostać uznane nie tyle za okoliczność na korzyść oskarżonego co na jego niekorzyść, gdyż popełnienie przestępstwa narażało dzieci sprawcy na brak opieki z jego strony i przez to dodatkowy uszczerbek w zaspokojeniu ich podstawowych potrzeb. Ustabilizowany ryb życia sprawcy zawsze musi zostać zestawiony z charakterem dokonanego czynu, bo świadczy on tylko o tym, że pomimo takiego sposobu życia w oskarżonym nie były utrwalone odpowiednie zasady współżycia społecznego, a chęć osiągnięcia korzyści majątkowej skłoniła go do naruszenia porządku prawnego. Z pewnością okoliczności te tracą też na znaczeniu, gdy porównuje się je z rozmiarami uszczuplonej należności publicznoprawnej oraz zorganizowanym charakterem działania oskarżonego. W ocenie sądu odwoławczego nie było zatem powodów do zmiany orzeczenia o karze za przestępstwo skarbowe. Kara za nie orzeczona była adekwatna do stopnia winy sprawcy i społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu.

Wniosek

1. Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego.

2. Uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Pomimo zmian dokonanych w zaskarżonym wyroku dotyczących R. C. (1) wnioski sformułowane przez obrońcę nie zasługiwały na uwzględnienie, bo żaden z podniesionych zarzutów nie okazał się w tym stopniu zasadny, by mógł stanowić podstawę uwzględniania któregokolwiek z wniosków.

3.29.

Apelacja prokuratora

Zarzut z pkt I. 1. błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść orzeczenia.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Na podstawie art. 436 k.p.k. wobec uwzględnienia zarzutu z pkt I. 1., 2. apelacji obrońcy oskarżonego A. D. (2) adw. K. K. rozpoznanie tego zarzutu stało się bezprzedmiotowe.

3.30.

Zarzut z pkt I. 2. błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść orzeczenia.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut prokuratora w części uznać należy za zasadny. Pomimo, że sąd okręgowy w odpowiedniej części uzasadniania zaskarżonego wyroku próbował wyjaśnić powody przyjęcia wartości korzyści majątkowej osiągniętej z przestępstwa w kwocie 213,227,67 zł to jednak uznać je należało za całkowicie nieprzekonywujące. Określona przez sąd pierwszej instancji wartość przepadku korzyści majątkowej wobec A. D. wskazuje bowiem na to, że po prostu przy kształtowaniu jego wysokości sąd ten pominął liczbę 2, co o tyle miało znaczenie, że odnosiła się ona do dwóch milionów złotych. Z przeprowadzonych natomiast przez sąd pierwszej instancji dowodów (analiza przepływów na rachunkach bankowych wraz z wydrukami materiałów źródłowych – k. 4299-4338, t. 22, materiały z realizacji wniosku o pomoc prawna z Łotwy - informacje bankowe o rachunkach wraz z dokumentacją dot. (...) SA – 2265-2385, t. 13), które stanowiły podstawę jego ustaleń wynikało zgodnie z wywodami prokuratora zawartymi w apelacji, że wartość tych korzyści wyniosła 1 313 227,67 zł. Zasadny był zatem zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, ponieważ sąd z ww. dowodów wyprowadził błędne wnioski dotyczące wartości korzyści osiągniętych przez oskarżonego.

Nie można było natomiast podzielić tych rozważań prokuratora, które dotyczyły kwoty 900 000 zł. Kwota taka w kilku przelewach przekazana została bowiem z rachunku spółki (...) na rzecz spółki (...) z tytułu zakupu książki elektronicznej, ale w rzeczywistości takie transakcje miały jedynie uwiarygodniać pozorną czynność prawną, która miała posłużyć do wytworzenia nierzetelnej faktury kosztowej na podstawie, której miało dojść do obniżenia zobowiązania (...) spółki (...). Z przytaczanych nawet przez prokuratora zeznań K. J. i J. G. (k. 3030v, t. 16 wątek A, k. 2672v-2673, t. 14 wątek A) wynikało, że pieniądze jakie wykorzystane zostały do przelewów na łączną kwotę 900 000 zł pochodziły od K. J. w kwocie 200 000 zł i kilkukrotnie zostały przelane z rachunku jednej spółki na rachunek drugiej, kilkukrotnie uprzednio wypłacone. Oznacza to jednak, że obracano tymi samymi pieniędzmi w kwocie 200 000 zł, które nie stały się przecież przez to własnością A. D.. Jeżeli jakakolwiek korzyść powstała z takich czynności to wygenerowana ona została z obniżenia podatku VAT dla spółki (...) poprzez zaliczenie podatku naliczonego wynikającego z zakupu eBooka od spółki (...) na poczet podatku należnego, jaki spółka miała uiścić z tytułu sprzedaży paliwa. Takie jednak korzyści objęte były już kwotą 1 313 227,67 zł stanowiącą korzyść z popełnionego przestępstwa skarbowego.

3.31.

Zarzut z pkt I. 3. błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść orzeczenia.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Podzielić należało wywody prokuratora, że nie było podstaw faktycznych do ustalenia że B. B. (1) odniósł jakąkolwiek korzyść majątkową z popełnionego przestępstwa. Sąd pierwszej instancji nie wskazał na żaden dowód, który mógłby stanowić podstawę dla takiego ustalenia i stad rozstrzygnięcie w tym zakresie uznać należało za całkowicie arbitralne.

3.32.

Zarzut z pkt II obrazy prawa procesowego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wobec rozstrzygnięcia sądu z pkt 1.5. wyroku sądu odwoławczego wskutek uwzględniania z urzędu okoliczności określonych w art. 440 k.p.k. rozpoznanie tego zarzutu należało uznać za bezprzedmiotowe.

Wniosek

I. Uchylenie punktu 18 zaskarżonego wyroku oraz

II. Zmianę wyroku, poprzez:

1. wskazanie w opisie czynu w pkt. II części wstępnej wyroku zarzucanego A. D. (1) po słowach „w dniach 18.1 1.201 Ir.” jako daty udzielenia kolejnej pożyczki daty: „7.12.201 I r."

2. uzupełnienie opisu czynu wskazanego w punkcie VII podpunkt 2 części wstępnej wyroku zarzucanego A. D. (1). poprzez dodanie po słowach „a w dniu 11.04.2013r.” w miejsce słowa ..kwoty: stwierdzenia „kwotę 100.000 zł".

3. orzeczenie w stosunku do oskarżonego A. D. (2) w pkt. 9 wyroku na zasadzie art. 33 §1 kks środka karnego przepadku korzyści majątkowej osiągniętej z przestępstwa skarbowego (przypisanego mu w pkt. 7 wyroku) w kwocie 2.213.227,67 zł oraz na zasadzie art. 45 §1 kk środka karnego przepadku równowartości korzyści majątkowej osiągniętej z przestępstwa (przypisanego w pkt. 8 wyroku) w kwocie 2.213.227.67 zł.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarzuty podniesione przez prokuratora tylko częściowo okazały się zasadne i z tego powodu uwzględniony został w całości wniosek z pkt I oraz częściowo wniosek z pkt II. 3.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Na podstawie art. 435 k.p.k. zmieniono orzeczenie dotyczące przypisanych oskarżonym A. D. i B. B. (1) czynów odpowiednio zarzucanych im w pkt VI i IX aktu oskarżenia, a przypisanych w pkt 8 i 17 zaskarżonego wyroku z uwagi na zmianę zaskarżonego wyroku w odniesieniu do oskarżonego R. C. (1) wskutek uwzględnienia zarzutu z pkt I. a) apelacji obrońcy oskarżonego R. C. (1) naruszenia przepisu prawa materialnego art. 286§1 k.k. poprzez błędne jego zastosowanie w stosunku do czynu opisanego w pkt XII części wstępnej zaskarżonego wyroku. W konsekwencji również z urzędu zmieniono opis czynu przypisanego oskarżonemu A. D. w pkt 6 zaskarżonego wyroku eliminując ustalenia dotyczące przedmiotu działalności przestępczej kierowanej przez niego grupy, a które miały polegać na doprowadzaniu Skarbu Państwa do niekorzystnego rozporządzenia mieniem.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Przyczyny uwzględnienia zarzutu obrońcy oskarżonego R. C. (1) opisane zostały w sekcji 3.22. uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego. Wywody w tym zakresie zaprezentowane odnoszą się w tożsamy sposób i do dwóch pozostałych oskarżonych, ponieważ im również zarzucono popełnienie występków uwzględniających w kwalifikacji prawnej art. 286§1 k.k. pomimo, że nie doszło do niekorzystnego rozporządzenia mieniem Skarbu Państwa.

4.2.

Na podstawie art. 440 k.p.k. zmieniono orzeczenie dotyczące oskarżonych A. D. i R. C. (1) w zakresie dotyczącym czynów odpowiednio opisanych w pkt VII i XIII części wstępnej zaskarżonego wyroku, a przypisanych w pkt 11 i 27 tego wyroku. Zdaniem sądu odwoławczego utrzymanie wyroku w mocy w tym zakresie byłoby rażąco niesprawiedliwe, gdyż sąd okręgowy przy tych rozstrzygnięciach dopuścił się obrazy przepisów prawa materialnego poprzez błędne zastosowanie art. 299§1 i 5 k.k. W odniesieniu do A. D. uwzględnienie tych okoliczności spowodowało istotną zmianę opisu przypisanego mu czynu, zmianę jego kwalifikacji prawnej i wymiaru kary, a w przypadku R. C. (1) doprowadziło do jego uniewinnienia.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

W przypadku obu oskarżonych ich zachowanie wyczerpujące znamiona czynu z art. 299§1 i 5 k.k. miało polegać na tym, że podjęli oni czynności zmierzające do udaremnienia lub znacznego utrudnienia stwierdzenia przestępnego pochodzenia, wykrycia i zajęcia środków płatniczych pochodzących z korzyści związanych z popełnieniem przestępstwa karnoskarbowego w kwocie 280.485zł, w ten sposób, że pod pozorem rozliczeń za rzekomą transakcję zakupu przez spółkę (...) sp. z o.o. od spółki (...) sp. z o.o. książki elektronicznej i uprawnień licencyjnych do jej dalszej odsprzedaży, doprowadzili do przelania z konta spółki (...) sp. z o.o. nr (...) na rachunek spółki (...) sp. z o.o. nr (...) łącznie kwoty 900.000 zł, przy czym w dniu 25.03.2015r. umożliwili przyjęcie od ustalonej osoby kwoty 200.000 zł, którą po wpłacie na rachunek spółki (...) sp. z o.o. przelano na rachunek spółki (...) Sp. z o.o., które to środki następnie zaś do dnia 29.03.2015r. otrzymano z powrotem po dokonaniu wypłat bankomatowych z konta spółki (...) sp. z o.o. przez inne osoby, a następnie niniejszą operację w zakresie wpłat i wypłat środków powtórzono przelewając na rachunek spółki (...) sp. z o.o. w dniach 29.03.2013r., 25.04.2013r. oraz 9.05.2013r., każdorazowo kwotę 200.000 zł, a w dniu 11.04.2013r. kwotę 100.000 zł. Nadto w ramach przypisanego A. D. czynu uznano, że wyczerpał on również znamiona przestępstwa z art. 299§1 i 5 k.k. poprzez przelanie z konta spółki (...) Sp. z o.o. nr (...) na rachunek spółki (...) Sp. z o.o. nr (...) w dniach 22.05.2013r., 02 i 19.07.2013 r. łącznie kwoty 55.374,80zł z tytułu rozliczeń związanych z budową stacji paliw.

Odnosząc się najpierw do transakcji między spółkami (...) związanych z zakupem książki elektronicznej stwierdzić należy na podstawie niekwestionowanych przez prokuratora i uznanych przez sąd okręgowy za wiarygodne zeznań K. J. z postępowania przygotowawczego (k. 2588, t. 13 wątek A) stwierdzić należy, że transakcje te miały stworzyć pozory legalności czynności prawnej polegającej na wytworzeniu nierzetelnej kosztowej faktury, która miała zaniżyć wartość podatku należnego, do jakiego uiszczenia zobowiązana była spółka (...) wobec Skarbu Państwa. Mechanizm ten stał się podstawą przypisania obu oskarżonym przestępstw skarbowych zarzucanych im w pkt V i XI części wstępnej zaskarżonego wyroku. Poprzez zaliczenie na poczet podatku należnego podatku naliczonego wynikającego z faktur VAT wystawionych przez (...) Sp. z o.o. w sposób nierzetelny, nieodzwierciadlający rzeczywistych transakcji z tytułu sprzedaży spółce (...) książki elektronicznej eBooka i uprawnień licencyjnych do jej dalszej odsprzedaży zmniejszona została należność publicznoprawna do jakiej zapłaty zobowiązana była spółka (...). Oznacza to jednak, że czynności te nie tyle były następstwem przestępstwa bazowego, jakim przy praniu brudnych pieniędzy miało być przestępstwo skarbowe polegające na uszczupleniu należności publicznoprawnej w postaci podatku VAT, ale były one czynnościami, jakie przyczyniły się do popełnienia tego właśnie przestępstwa bazowego. Oskarżyciel publiczny, a co później zaakceptował sąd pierwszej instancji, uznał niejako, że pranie brudnych pieniędzy poprzedzało popełnienie przestępstwa bazowego, co oczywiście sprzeczne jest z istotą przestępstwa z art. 299§1 k.k. Nie każde podstępne zabiegi, które stwarzają pozory legalnych czynności uznać można za pranie brudnych pieniędzy, a tylko takie, które podejmowane są po popełnieniu przestępstwa bazowego w odniesieniu do korzyści, jakie z niego uzyskano. W treści art. 299§1 k.k. mowa jest przecież o korzyściach związanych z popełnieniem czynu zabronionego, a zatem tego rodzaju środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości mogą stanowić przedmiot prania brudnych pieniędzy jeżeli pochodzą one z korzyści z dokonanego już czynu zabronionego. Nie można prać brudnych pieniędzy z czynu zabronionego, który nie został jeszcze popełniony. Dodatkowo też wskazać należy w oparciu o relacje K. J. (k. 3030v, t. 16 wątek A), a co potwierdzenie znajduje w zeznaniach J. G. (k. 2672v-2673, t. 14 wątek A), że pieniądze jakie były przedmiotem obrotu między rachunkami obu spółek należały do K. J., a więc nie zostały uzyskane wbrew treści stawianego oskarżonym zarzutu z przestępstwa skarbowego, jakiej oni obaj mieli się dopuścić.

Taka ocena powyższych zachowań powoduje, że nie mogły one zostać uznane za wyczerpujące znamion przestępstwa z art. 299§1 i 5 k.k., a co doprowadziło w odniesieniu do A. D. do pominięcia w opisie przypisanego mu z art. 299§1 k.k. czynu okoliczności związanych z obrotem środkami płatniczymi za zakup książki elektronicznej. W przypadku natomiast R. C. (1) doprowadziło to do jego uniewinnienia na podstawie art. 17§1 pkt 2 k.p.k., bo zachowania takie były wyłącznym przedmiotem zarzucanego mu występku. z art. 299 § 5 w zw. z art. 299 § 1 k.k. w zw. z art. 65 §1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

W odniesieniu natomiast do przelanie z konta spółki (...) Sp. z o.o. na rachunek spółki (...) Sp. z o.o. kwoty 55.374,80zł z tytułu rozliczeń związanych z budową stacji paliw, co stanowiło dodatkowe zachowanie objęte zarzutem stawianym A. D. z art. 299 § 5 w zw. z art. 299 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. również należało stwierdzić, że zachowanie takie miało na celu stworzenie pozorów transakcji między tymi spółkami dla uwierzytelnienia faktur kosztowych wystawionych w związku z budową stacji paliw. Faktury te obejmujące podatek naliczony dla nabywcy usług spółki (...) zmniejszały wartość podatku należnego tej spółki do zapłaty, którego była zobowiązana wobec Skarbu Państwa. Mechanizm wykorzystania tych faktur z takiego właśnie tytułu został opisany w ramach czynu zarzucanego A. D. w pkt V aktu oskarżenia, a przypisanego w pkt 7 zaskarżonego wyroku. Zachowania takie stanowiły zatem czynności, jakie doprowadziły do popełnienia przestępstwa bazowego – skarbowego, a nie były jego następstwem. Ich celem nie było pranie brudnych pieniędzy, ale stworzenie warunków do popełnienia przestępstwa bazowego. W takiej sytuacji zachowania takie nie wyczerpywały znamion czynu z art. 299§1 i 5 k.k. i dlatego w opisie przypisanego w tym zakresie oskarżonemu czynu zostały one pominięte.

4.3.

Na podstawie art. 435 k.p.k. zmieniono orzeczenie wobec A. D. dotyczące zakazu prowadzenia działalności gospodarczej i handlowej poprzez uchylenie rozstrzygnięcia z pkt 13 zaskarżonego wyroku z uwagi na zmianę zaskarżonego wyroku w odniesieniu do oskarżonego B. B. (1) wskutek uwzględnienia zarzutu z pkt 3 apelacji obrońcy oskarżonego B. B. (1) obrazy prawa materialnego, to jest przepisu art. 41 § 1 k.k. poprzez jego błędną wykładnię.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Przyczyny uwzględnienia zarzutu obrońcy oskarżonego B. B. (1) opisane zostały w sekcji 3.18. uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego. Wywody w tym zakresie zaprezentowane odnoszą się w tożsamy sposób i do oskarżonego A. D., ponieważ sąd okręgowy orzekł wobec niego ten sam rodzaj środka karnego dopuszczając się tych samych uchybień.

4.4.

Na podstawie art. 440 k.p.k. zmieniono orzeczenie dotyczące oskarżonego R. C. (1) w zakresie dotyczącym orzeczenia z pkt 25 wyroku o przepadku korzyści majątkowej. Zdaniem sądu odwoławczego utrzymanie wyroku w mocy w tym zakresie byłoby rażąco niesprawiedliwe, gdyż sąd okręgowy przy tym rozstrzygnięciu dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych, ponieważ żaden dowód nie dawał podstawy do ustalenia konkretnej kwoty korzyści, jaka osiągnął oskarżony.

Na podstawie art. 435 k.p.k. zmieniono orzeczenie wobec R. C. (1) dotyczące zakazu prowadzenia działalności gospodarczej i handlowej poprzez uchylenie rozstrzygnięcia z pkt 29 zaskarżonego wyroku z uwagi na zmianę zaskarżonego wyroku w odniesieniu do oskarżonego B. B. (1) wskutek uwzględnienia zarzutu z pkt 3 apelacji obrońcy oskarżonego B. B. (1) obrazy prawa materialnego, to jest przepisu art. 41 § 1 k.k. poprzez jego błędną wykładnię.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

W zakresie rozstrzygnięcia z pkt 25 sąd pierwszej instancji nie powołał się na żaden dowód, który miałyby być podstawą dla ustalenia wysokości korzyści majątkowej osiągniętej przez oskarżonego. W odpowiedniej części uzasadnienia sąd okręgowy stwierdził, że wyliczenie tej korzyści miało charakter szacunkowy, ale nie przedstawił żadnej metody, która doprowadziła go do ustalenia, że wartość takiej korzyści wyniosła 16 000 zł. Dodatkowo sąd przyznał, że „Nie ulega wątpliwości, że trudno jest ustalić dokładnie wysokość korzyści osiągniętej przez R. C. (…)”. Jeżeli jednak jest to trudno ustalić, w oderwaniu od dowodów zgromadzonych w sprawie, to tym bardziej nie można ustaleń takich dokonywać szacunkowo bez jasnych kryteriów rozumowania, które do tego doprowadziło.

Przyczyny uwzględnienia zarzutu obrońcy oskarżonego B. B. (1) opisane zostały w sekcji 3.18. uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego. Wywody w tym zakresie zaprezentowane odnoszą się w tożsamy sposób i do oskarżonego R. C. (1), ponieważ sąd okręgowy orzekł wobec niego ten sam rodzaj środka karnego dopuszczając się tych samych uchybień.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok został utrzymany w mocy w tej części w jakiej nie podlegał żadnym zmianom.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

W tym zakresie, w jakim zarzuty dotyczyły utrzymanej w mocy części wyroku okazały się one niezasadne, a ich ocena przedstawiona została w sekcji 3 uzasadnienia wyroku.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 1.1. wyroku sądu odwoławczego uchylono orzeczenia:

- z pkt 12 zaskarżonego wyroku o karze łącznej pozbawienia wolności i grzywny

- z pkt kt 4 zaskarżonego wyroku dotyczące przepadku korzyści majątkowej osiągniętej z popełnionego przestępstwa i przestępstwa skarbowego opisanych w punktach II i III części wstępnej zaskarżonego wyroku,

- z pkt 5 zaskarżonego wyroku dotyczące określenia w ramach idealnego zbiegu przestępstw, jakie kary podlegają wykonaniu za czyny opisane w punktach II i III części wstępnej zaskarżonego wyroku,

- z pkt 10 zaskarżonego wyroku zaskarżonego wyroku dotyczące określenia w ramach idealnego zbiegu przestępstw, jakie kary podlegają wykonaniu za czyny opisane w punktach V i VI części wstępnej zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyną uchylenia orzeczenia z pkt 12 zaskarżonego wyroku było uwzględnienie zarzutu z pkt I. 1., 2. apelacji obrońcy oskarżonego A. D. (2) adw. K. K. oraz zmiany orzeczenia jakie nastąpiły wskutek uwzględnienia z urzędu na podstawie art. 435 k.p.k. wskazanych w sekcji 4.1. uzasadniania wyroku sądu odwoławczego tych samych okoliczności, jakie podniesione zostały w zarzucie z pkt I. a) apelacji obrońcy oskarżonego R. C. (1). W konsekwencji zachodziła konieczność uchylenia rozstrzygnięć dotyczących kary łącznej, ponieważ zmieniała się podstawa jej orzeczenia.

Przyczyną uchylenia orzeczenia z pkt 4 i 5 zaskarżonego wyroku było uwzględnienie zarzutu z pkt I. 1., 2. apelacji obrońcy oskarżonego A. D. (2) adw. K. K., bo w konsekwencji uniewinnienia oskarżonego A. D. od popełnienia czynów zarzucanych mu w pkt II i III aktu oskarżenia odpadła podstawa do orzeczenia przepadku korzyści majątkowej osiągniętej z popełnionego przestępstwa i przestępstwa skarbowego oraz do określenia w ramach idealnego zbiegu przestępstw, jakie kary podlegają wykonaniu za te czyny, bo oskarżony występków tych się nie dopuścił.

Przyczyną uchylenia orzeczenia z pkt 10 zaskarżonego wyroku było uwzględnienie z urzędu na podstawie art. 435 k.p.k. wskazanych w sekcji 4.1. uzasadniania wyroku sądu odwoławczego tych samych okoliczności, jakie podniesione zostały w zarzucie z pkt I. a) apelacji obrońcy oskarżonego R. C. (1). Konsekwencją tego było bowiem na nowo opisanie znamion czynu przypisanego oskarżonemu, a pierwotnie zarzucanego w pkt VI aktu oskarżenia, określenie nowej kwalifikacji prawnej takiego występku i wymierzenie odmiennej niż sąd pierwszej instancji kary. Dlatego też przy nowym wymiarze kary za przestępstwo powszechne należało ponownie wskazać jaka kara podlegać będzie wykonaniu w ramach idealnego zbiegu przestępstw.

5.2.2.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 1.2. wyroku sądu odwoławczego uniewinniono oskarżonego A. D. od popełniania czynów zarzucanych mu pkt I, II i III aktu oskarżenia.

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyną powyższej zmiany było uwzględnienie zarzutu z pkt I. 1., 2. apelacji obrońcy oskarżonego A. D. (2) adw. K. K.. Uznając zatem, że sąd pierwszej instancji dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych dotyczących czynów z pkt I, II i III aktu oskarżenia, bo ustalił, że oskarżony takich czynów się dopuścił, choć na podstawie przeprowadzonych dowodów nie było faktycznych podstaw dla takich twierdzeń na podstawie art. 17§1 pkt 1 k.p.k. sąd odwoławczy uniewinnił oskarżonego od ich popełnienia.

5.2.3.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 1.3. wyroku sądu odwoławczego wyeliminowano z opisu czynu zarzucanego oskarżonemu A. D. w pkt IV aktu oskarżenia, a przypisanego w pkt 6 zaskarżonego wyroku wyrażenie „doprowadzeniu Skarbu Państwa do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w związku z zaniechaniem odprowadzenia należnego podatku VAT”.

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyną powyższej zmiany było uwzględnienie z urzędu na podstawie art. 435 k.p.k. wskazanych w sekcji 4.1. uzasadniania wyroku sądu odwoławczego tych samych okoliczności, jakie podniesione zostały w zarzucie z pkt I. a) apelacji obrońcy oskarżonego R. C. (1). Konsekwencją tego była bowiem eliminacja ustalenia dotyczącego przedmiotu działalności przestępczej kierowanej przez niego grupy, a które miały polegać na doprowadzaniu Skarbu Państwa do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. W związku z tym, że takich zachowań oskarżony się nie dopuścił to nie mogły one być również przedmiotem działalności zorganizowanej grupy przestępczej przez niego kierowanej. Zmiana takich ustaleń nie miała jednak wpływu na społeczną szkodliwość czynu przypisanego oskarżonemu, bo nie zmieniała następstw jego przestępczej działalności, która polegała na uszczupleniu należności publicznoprawnych i dlatego nie miała ona wpływu na ocenę orzeczonej za ten czyn kary.

5.2.4.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 1.4. wyroku sądu odwoławczego w ramach czynu zarzucanego oskarżonemu A. D. w pkt VI aktu oskarżenia uznano go za winnego tego że działając w okresie od stycznia 2013r. do 26.07.2013r. w W., W. oraz innych nieustalonych miejscach, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w ramach ustalonego i zaakceptowanego podziału ról i zadań w kierowanej przez siebie zorganizowanej grupie przestępczej, wspólnie i w porozumieniu z innymi ustalonymi osobami, przy wykorzystaniu spółki (...) Sp. z o.o., NIP (...), której sprawami gospodarczymi faktycznie się zajmował, wiedząc, że jako podatnik podatku VAT spółka ma obowiązek ujawniania właściwemu organowi przedmiotu i podstawy opodatkowania i składania deklaracji, a także podawania prawdy i niezatajania prawdy w składanych deklaracjach oraz posługiwania się wystawionymi w sposób rzetelny fakturami VAT, doprowadził do wystawienia i złożenia w dniu 14.05.2013r. deklaracji VAT-7K za I kwartał 2013r., w której poświadczono nieprawdę, co do okoliczności mającej znaczenie prawne, wykazując fikcyjny obrót z dostawcą krajowym (...) Sp. z o.o., NIP (...) z tytułu zakupu książki elektronicznej eBooka i uprawnień licencyjnych do jej dalszej odsprzedaży, posługując się jednocześnie na tę okoliczność wystawionymi w sposób nierzetelny, nieodzwierciadlającymi rzeczywistych transakcji, fakturami VAT numer: 8/01/2013 z dnia 10.01.2013r., 9/01/2013 z dnia 30.01.2013r., 1/02/2013 z dnia 1.02.2013r., 3/02/2013 z dnia 4.02.2013r., 5/02/2013 z dnia 6.02.2013r., 7/02/2013 z dnia 8.02.2013r., 3/03/2013 z dnia 5.03.2013r., 6/03/2013 z dnia 8.03.2013r., w celu obniżenia kwoty podatku należnego wynikającego z tytułu sprzedaży paliwa o kwotę podatku naliczonego od zakupów krajowych, co skutkowało zaniechaniem pobrania należnego podatku VAT za I kwartał 2013r. w wysokości 280.485 zł oraz do wystawienia i złożenia w dniu 26.07.2013r. w (...) Urzędzie Skarbowym we W. deklaracji VAT-7K za II kwartał 2013r., w której poświadczono nieprawdę zatajając fakt dokonywania wewnątrzwspólnotowego nabycia paliwa oraz dokonywania importu usług od podatnika podatku od wartości dodanej, a także wykazano fikcyjny obrót z dostawcą krajowym (...) sp. z o.o., NIP (...) z tytułu rozliczeń związanych z budową stacji paliw, posługując się jednocześnie na tę okoliczność wystawionymi w sposób nierzetelny, nieodzwierciadlającymi rzeczywistych transakcji, 14 fakturami VAT numer od (...) do (...) datowanych od 22 do 29.04.2013r., w celu obniżenia kwoty podatku należnego wynikającego z tytułu sprzedaży paliwa o kwotę podatku naliczonego od zakupów krajowych, co skutkowało zaniechaniem pobrania należnego podatku VAT za II kwartał 2013r. w wysokości 3.913.757zł i za to w oparciu o przepis art. 4§1 k.k. przy zastosowaniu ustawy Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997 r. w brzmieniu obowiązującym w czasie popełnienia czynu na podstawie art. 271§3 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. skazano oskarżonego, a na podstawie art. 271§3 k.k. w zw. z art. 64§2 k.k. i 33§1, 2 i 3 k.k. wymierzono mu karę 2 lat pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 200 stawek, ustalając wartość jednej stawki na 300 zł.

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyną powyższej zmiany było uwzględnienie z urzędu na podstawie art. 435 k.p.k. wskazanych w sekcji 4.1. uzasadniania wyroku sądu odwoławczego tych samych okoliczności, jakie podniesione zostały w zarzucie z pkt I. a) apelacji obrońcy oskarżonego R. C. (1). Konsekwencją tego była zmiana opisu czynu przypisanego oskarżonemu w ramach zachowania opisanego w pkt VI aktu oskarżenia oraz zmiana kwalifikacji prawnej tego występku. Z opisu czynu i jego oceny prawnej wyeliminowano zatem ustalenia kształtujące znamiona przestępstwa oszustwa oraz odpowiedni przepis Kodeksu karnego, pozostawiając pozostałe ustalenia dotyczące poświadczenia nieprawdy w dokumentach, które stanowiły przyczynę uszczuplenia należności publicznoprawnej. Dla zwiększenia czytelności przypisanego czynu odmiennie niż w pierwotnym jego opisie szczegółowo określono czynności wykonawcze podjęte przez oskarżonego. W akcie oskarżenia bowiem w opisie czynu z pkt VI odwoływano się do okoliczności z pkt V aktu oskarżenia i odmienna redakcja opisu czynu przypisanego oskarżonemu dokonana przez sąd odwoławczy polegała na włączeniu do opisu czynu ustaleń objętych pkt V aktu oskarżenia do jakich w pkt VI oskarżyciel się odwoływał. Taka redakcja spowodowała, że w tym samym orzeczeniu określony został pełen zakres czynności wykonawczych podjętych przez sprawcę, przy istotnej zmianie rozstrzygnięcia, bez odwoływania się do okoliczności, nie tyle z rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji co do ustaleń z aktu oskarżenia.

Jednocześnie dla oceny prawnej tak przypisanego czynu w oparciu o przepis art. 4§1 k.k. zastosowano przepisy ustawy Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997 r. w brzmieniu obowiązującym w czasie popełnienia czynu, ponieważ z uwagi na obowiązujący w czasie orzekania przepis art. 271a§1 k.k., zastosowanie tego przepisu prowadziłoby do surowszej odpowiedzialności karnej sprawcy.

Wyeliminowanie z opisu przypisanego czynu ustaleń dotyczących przestępstwa oszustwa oczywiście wpłynęło na niższy wymiar kary orzeczonej wobec oskarżonego. Przede wszystkim bezpośrednim skutkiem przestępstwa nie stała się żadna szkoda, co istotnie wpłynęło na niższą ocenę społecznej szkodliwości tego występku. Z pewnością natomiast na wymiar kary miał wpływ fakt, że poświadczenie nieprawdy dotyczyło dokumentów o istotnym znaczeniu dla ustalenia wartości zobowiązań podatkowych, a ich przedmiotem były należności o wielkiej wartości. Dodatkowo też stwierdzić należy jako okoliczności obciążające sprawcę, że zachowania te posłużyły do osiągnięcia korzyści majątkowych o wielkiej wartości. Okoliczności te uzasadniały orzeczenie kary 2 lat pozbawienia wolności oraz grzywny w wysokości 200 stawek, ustalając wartość jednej stawki na 300 zł. Przy określeniu wartości jednej stawki uwzględniono przede wszystkim zdolności majątkowe oskarżonego, których wymiar ukształtowany został także osiągniętymi z przestępstwa korzyściami. Pomimo także uniewinnienia oskarżonego od trzech pierwszych zarzucanych mu czynów z ustaleń dokonanych w tym zakresie, niekwestionowanych przez oskarżonego, wynikało także, że udzielał on pożyczek o znacznych wartościach i uzyskał z tego tytułu stosowne wynagrodzenie, co oczywiście powiększało jego majątek.

5.2.5.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 1.5. wyroku sądu odwoławczego w ramach czynu zarzucanego oskarżonemu A. D. w pkt VII aktu oskarżenia uznano go za winnego tego, że w okresie od 12 sierpnia 2013 r. do 17 października 2013 r. w W. w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w ramach kierowanej przez siebie zorganizowanej grupie przestępczej przy wykorzystaniu rachunku (...) Sp. z o.o., NIP (...) podjął czynności zmierzające do udaremnienia lub znacznego utrudnienia stwierdzenia przestępnego pochodzenia, wykrycia i zajęcia środków płatniczych pochodzących z korzyści związanych z popełnieniem przestępstwa karnoskarbowego polegającego na uszczupleniu należności publicznoprawnej wielkiej wartości w postaci podatku VAT w kwocie 5.348.772 zł, w ten sposób, że doprowadził do przelania z rachunku spółki (...) 5974 dnia 12 sierpnia 2013 r. kwoty 93.800 USD na rzecz (...) na rachunek nr (...), dnia 14 sierpnia 2013 r. kwoty 80.000 USD na rzecz (...) na rachunek o nr (...) i dnia 17 października 2013 r. kwoty 50.000 USD na rzecz (...) SA na rachunek o nr (...) i za to w oparciu o przepis art. 4§1 k.k. przy zastosowaniu ustawy Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997 r. w brzmieniu obowiązującym w czasie popełnienia czynu na podstawie art. 299 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. sąd apelacyjny skazał oskarżonego, a na podstawie art. 299§1 k.k. w zw. z art. 64§2 k.k. wymierzył mu karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyny zmiany wyroku sądu pierwszej instancji w tym zakresie przedstawione zostały w sekcji 4.2. wyroku sądu odwoławczego i wynikały z uwzględniania z urzędu opisanych tam okoliczności na podstawie art. 440 k.p.k. Skutkiem takiej oceny w odniesieniu do A. D. była zmiana zaskarżonego wyroku w zakresie zarzucanego mu w pkt VII aktu oskarżenia czynu, a przypisanego w pkt 11 tego wyroku. W konsekwencji na nowo opisany został przypisany oskarżonemu czynu z pominięciem zachowań, które nie wyczerpywały znamion występku polegającego na praniu brudnych pieniędzy. W opisie czynu uwzględniono natomiast te czynności, które zmierzały do udaremnienia lub znacznego utrudnienia stwierdzenia przestępnego pochodzenia, wykrycia i zajęcia środków płatniczych pochodzących z korzyści związanych z popełnieniem przestępstwa karnoskarbowego polegającego na uszczupleniu należności publicznoprawnej wielkiej wartości w postaci podatku VAT w kwocie 5.348.772 zł. W zakresie bowiem tych zachowań, jakie ostatecznie w ramach przypisanego oskarżonemu czynu zostały mu przypisane, a które również przypisał sąd okręgowy, jego obrońcy nie podnieśli żadnych zarzutów, które mogłyby zostać uwzględnione i doprowadzić do zmiany, bądź uchylenia wyroku. Ustalenia sądu pierwszej instancji w tej części, w jakiej dotyczyły przelania na rzecz podmiotów zagranicznych wskazanych w opisie czynu kwot były, więc prawidłowe. Sąd odwoławczy pominął nadto w opisie przypisanego czynu ustalenia dotyczące działania oskarżonego wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, ponieważ jak wynikało z dokonanych przez sąd okręgowy ustaleń zawartych w sekcji 1.3. uzasadniania zaskarżonego wyroku dotyczących podstawy skazania za czyn przypisany w pkt 11 wyroku, „Oskarżony A. D. przestępstwa z tej części uzasadnienia dokonywał w porozumieniu z innymi osobami m.in. K. J. i jego pracownikiem.”. W związku z tym, że określone pierwotnie aktem oskarżenia zachowania podejmowane wspólnie z K. J. i jego pracownikiem (prawdopodobnie chodziło o J. G.) dotyczyły wyłącznie transakcji ze spółką (...), a one zostały pominięte w opisie przypisanego czynu w oparciu o ustalenia sądu pierwszej instancji nie było podstaw do przyjęcia, że te zachowania, które ostatecznie przypisane zostały oskarżonemu zostały podjęte przez oskarżonego wspólnie z innymi osobami. To spowodowało, że zmieniona została kwalifikacja prawna przypisanego czynu na art. 299 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

W oparciu o art. 4§1 k.k. zastosowano do przypisanego czynu przepisy ustawy Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997 r. w brzmieniu obowiązującym w czasie popełnienia czynu, bo chociażby z uwagi na przepisy o karze łącznej są one względniejsze dla sprawcy nie obowiązujące w czasie orzekania. Na podstawie art. 299§1 k.k. w zw. z art. 64§2 k.k. wymierzono oskarżonemu karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Dokonane zmiany w opisie przypisanego czynu i jego kwalifikacji prawnej miały wpływ na ocenę jego społecznej szkodliwości. Przy zachowaniu bowiem ustaleń sądu okręgowego, jakie były podstawą wymiaru kary stwierdzić należało, że ta społeczna szkodliwość czynu była mniejsza niż przyjęta przez ten sąd, a co spowodowało obniżenie wymierzonej kary pozbawienia wolności.

5.2.6.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 1.6. wyroku sądu odwoławczego zmieniono orzeczenie z pkt 9 zaskarżonego wyroku i podwyższono wobec oskarżonego A. D. wysokość orzeczonego na podstawie art. 33§1 k.k.s. przepadku równowartości korzyści majątkowej osiągniętej z przestępstwa przypisanego w pkt 7 zaskarżonego wyroku do kwoty 1 313 227,67 zł.

Zwięźle o powodach zmiany

Powodem zmiany orzeczenia w tym zakresie było przede wszystkim częściowe uwzględnienie zarzutu z pkt I. 2.apelacji prokuratora, a wywody w tym zakresie przedstawione zostały w odpowiedniej części uzasadnia zaskarżonego wyroku dotyczącej rozpoznania zarzutów apelacji prokuratora. Spowodowało to podwyższenie wysokości orzeczonego na podstawie art. 33§1 k.k.s. przepadku równowartości korzyści majątkowej osiągniętej z przestępstwa przypisanego w pkt 7 zaskarżonego wyroku do kwoty 1 313 227,67 zł. Wpływ na treść rozstrzygnięcia sądu odwoławczego miało również uwzględnienie z urzędu na podstawie art. 435 k.p.k. okoliczności związanych z uwzględnieniem zarzutu z pkt I. a) apelacji obrońcy oskarżonego R. C. (1) naruszenia przepisu prawa materialnego art. 286§1 k.k. Przyjmując bowiem, że A. D. (1) nie dopuścił się tego rodzaju zachowania podstawą orzeczenia przepadku korzyści nie mogło być skazanie za taki czyn i dlatego podstawę prawną środka karnego ograniczono do przepisów Kodeksu karnego skarbowego.

5.2.7.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 1.7 wyroku sądu odwoławczego uchylono orzeczenie z pkt 13 zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyną uchylenia orzeczenia z pkt 13 zaskarżonego wyroku było uwzględnienie z urzędu na podstawie art. 435 k.p.k. wskazanych w sekcji 4.3. uzasadniania wyroku sądu odwoławczego tych samych okoliczności, jakie podniesione zostały w zarzucie z pkt 3 apelacji obrońcy oskarżonego B. B. (1).

5.2.8.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 1.9. wyroku sądu odwoławczego ustalono, że czyn przypisany w pkt 1.4. niniejszego wyroku pozostaje w związku określonym w art. 8§1 k.k.s. z przestępstwem skarbowym przypisanym oskarżonemu A. D. w pkt 7 zaskarżonego wyroku i przyjęto na podstawie art. 8§2 k.k.s., że wykonaniu za te czyny podlegają wyłącznie kary orzeczone w pkt 7 zaskarżonego wyroku za przestępstwo skarbowe 5 lat pozbawienia wolności i grzywna 600 stawek dziennych po 300 złotych każda.

Zwięźle o powodach zmiany

W związku z tym, że w pkt 1.4 wyroku sądu odwoławczego na nowo został przypisany A. D. czyn w ramach zachowania zarzucanego mu w pkt VI aktu oskarżenia ponownie należało określić jakie kary będą podlegały wykonaniu z uwagi na przyjęty przez sąd okręgowy idealny zbieg przestępstw między ww. przestępstwem powszechnym a przestępstwem skarbowym przypisanym oskarżonemu w pkt 7 zaskarżonego wyroku.

5.2.9.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 1.10. wyroku sądu odwoławczego na podstawie art. 85 k.k., 39 § 1 i 2 k.k.s. w zw. z art. 20 § 2 k.k.s. w oparciu o art. 4 § 1 k.k. i art. 2 § 2 k.k.s. przy zastosowaniu ustawy Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997 r. i Kodeks Karny skarbowy z 10 września 1999 r. w brzmieniu obowiązującym 25 października 2013 r. wymierzono oskarżonemu A. D. w punktach 6 i 7 zaskarżonego wyroku oraz w pkt 1.5. niniejszego wyroku kary pozbawienia wolności połączono i wymierzono mu karę łączną 5 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności. W pkt 1.11. wyroku sądu odwoławczego na podstawie art. 63 § 1 kk w zw. z art. 20 § 2 k.k.s. zaliczono oskarżonemu A. D. na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 15 lutego 2017 roku godz. 11.00 do dnia 14 maja 2018 roku godz. 17:20.

Zwięźle o powodach zmiany

Z uwagi na uniewinnienie oskarżonego od części czynów oraz zmiany dotyczące kar orzeczonych za niektóre z przypisanych mu czynów należało ponownie orzec o karze łącznej pozbawienia wolności. Sąd apelacyjny w tym zakresie zastosował zasadę asperacji w kierunki wymierzenia kary zbliżonej do kary najsurowszej z orzeczonych. Między poszczególnymi czynami występowały związki przedmiotowe, ponieważ związane one były z tą samą działalnością przestępczą w ramach kierowanej przez oskarżonego zorganizowanej grupy przestępczej. Ponadto popełnione zostały w tym samym czasie, co również przemawiało za orzeczeniem kary łącznej zbliżonej do kary najsurowszej z orzeczonych. Okolicznością natomiast jaka przemawiała za wymiarem kary wyższym niż kara najsurowsza był fakt, że oskarżony dopuścił się czynów różnego rodzaju, godzących w różne dobra prawne. Zdaniem sądu odwoławczego uwzględnienie powyższych okoliczności uzasadniało orzeczenie kary łącznej pozbawienia wolności w wymiarze 5 lat i 3 miesięcy.

W oparciu o art. 4 § 1 k.k. i art. 2 § 2 k.k.s. do wymiaru kary łącznej zastosowano przepisy ustawy Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997 r. i Kodeks Karny skarbowy z 10 września 1999 r. w brzmieniu obowiązującym 25 października 2013 r., który stanowił dzień ostatnich czynności wykonawczych w ramach przestępstwa skarbowego.

Na podstawie art. 63§1 k.k. na poczet orzeczonej kary łącznej zaliczono w konsekwencji okres rzeczywistego pozbawienia wolności oskarżonego w sprawie.

5.2.10.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 2.1. wyroku sądu odwoławczego uchylono orzeczenie z pkt 19 zaskarżonego wyroku dotyczące określenia w ramach idealnego zbiegu przestępstw, jakie kary podlegają wykonaniu za czyny opisane w punktach VIII i IX części wstępnej zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyną uchylenia orzeczenia z pkt 19 zaskarżonego wyroku były zmiany orzeczenia jakie nastąpiły wskutek uwzględnienia z urzędu na podstawie art. 435 k.p.k. wskazanych w sekcji 4.1. uzasadniania wyroku sądu odwoławczego tych samych okoliczności, jakie podniesione zostały w zarzucie z pkt I. a) apelacji obrońcy oskarżonego R. C. (1). Konsekwencją tego było bowiem na nowo opisanie znamion czynu przypisanego oskarżonemu, a pierwotnie zarzucanego w pkt IX aktu oskarżenia, określenie nowej kwalifikacji prawnej takiego występku i wymierzenie odmiennej niż sąd pierwszej instancji kary. Dlatego też przy nowym wymiarze kary za przestępstwo powszechne należało ponownie wskazać jaka kara podlegać będzie wykonaniu w ramach idealnego zbiegu przestępstw.

5.2.11.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 2.2. wyroku sądu odwoławczego w ramach czynu zarzucanego B. B. (1) w pkt IX aktu oskarżenia uznano go za winnego tego że działając w okresie od stycznia 2013r. do marca 2013r. w W., oraz innych nieustalonych miejscach, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, wspólnie i w porozumieniu z inną ustaloną osobą, przy wykorzystaniu spółki (...) Sp. z o.o., NIP (...), działając w zamiarze, aby inne ustalone osoby zajmujące się faktycznie sprawami gospodarczymi spółki (...) Sp. z o.o. z/s we W., NIP (...) dokonały czynu zabronionego związanego z osiągnięciem korzyści majątkowej, z tytułu zaniechania odprowadzenia należnego podatku VAT wynikającego z obrotu paliwem, sprowadzanym z krajów nadbałtyckich, a następnie sprzedawanym przez spółkę (...) Sp. z o.o. w kraju, która to dostawa towaru jest opodatkowana stawką podstawową VAT 23% - nienaliczonego w ramach wewnątrz wspólnotowego nabycia towarów, ułatwił im złożenie w dniu 14.05.2013r. w (...) Urzędzie Skarbowym we W. nierzetelnej deklaracji podatkowej dla podatku od towarów i usług VAT-7K za I kwartał 2013r., w której to deklaracji poświadczono nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne w zakresie wartości podatku naliczonego, a w konsekwencji podatku należnego, wskazując fikcyjny obrót z dostawcą krajowym (...) Sp. z o.o., NIP (...) z tytułu zakupu książki elektronicznej eBooka i uprawnień licencyjnych do jej dalszej odsprzedaży, wynikający z uwzględnienia w deklaracji wystawionych w sposób nierzetelny, nieodzwierciadlających rzeczywistych transakcji, faktur VAT spółki (...) Sp. z o.o. numer: 8/01/2013 z dnia 10.01.2013r., 9/01/2013 z dnia 30.01.2013r., 1/02/2013 z dnia 1.02.2013r., 3/02/2013 z dnia 4.02.2013r., 5/02/2013 z dnia 6.02.2013r., 7/02/2013 z dnia 8.02.2013r., 3/03/2013 z dnia 5.03.2013r., 6/03/2013 z dnia 8.03.2013r., w celu obniżenia kwoty podatku należnego wynikającego z tytułu sprzedaży paliwa przez spółkę (...) Sp. z o.o. o kwotę podatku naliczonego od zakupów krajowych, co skutkowało zaniechaniem pobrania należnego podatku VAT za I kwartał 2013r. w wysokości 280.485 zł w ten sposób, że udzielał rad dotyczących treści nierzetelnych faktur VAT, jakie miały zostać wystawione w imieniu (...) Sp. z o.o. i za to w oparciu o przepis art. 4§1 k.k. przy zastosowaniu ustawy Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997 r. w brzmieniu obowiązującym w czasie popełnienia czynu na podstawie art. 18§3 k.k. w zw. z art. 271§3 k.k. w zw. z art. 12 k.k. sąd apelacyjny skazał oskarżonego, a na podstawie art. 271§3 k.k. w zw. z art. 19§1 k.k. i 33§1, 2 i 3 k.k. wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 100 stawek, ustalając wartość jednej stawki na 100 zł.

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyną powyższej zmiany było uwzględnienie z urzędu na podstawie art. 435 k.p.k. wskazanych w sekcji 4.1. uzasadniania wyroku sądu odwoławczego tych samych okoliczności, jakie podniesione zostały w zarzucie z pkt I. a) apelacji obrońcy oskarżonego R. C. (1). Konsekwencją tego była zmiana opisu czynu przypisanego oskarżonemu w ramach zachowania opisanego w pkt IX aktu oskarżenia oraz zmiana kwalifikacji prawnej tego występku. Z opisu czynu i jego oceny prawnej wyeliminowano zatem ustalenia kształtujące znamiona przestępstwa oszustwa oraz odpowiedni przepis Kodeksu karnego, pozostawiając pozostałe ustalenia dotyczące poświadczenia nieprawdy w dokumentach, które stanowiły przyczynę uszczuplenia należności publicznoprawnej. Dla zwiększenia czytelności przypisanego czynu odmiennie niż w pierwotnym jego opisie szczegółowo określono czynności wykonawcze podjęte przez oskarżonego. W akcie oskarżenia bowiem w opisie czynu z pkt IX odwoływano się do okoliczności z pierwszego zarzucanego oskarżonemu występku i odmienna redakcja opisu czynu przypisanego oskarżonemu dokonana przez sąd odwoławczy polegała na włączeniu do opisu czynu ustaleń objętych tym pierwszym zachowaniem do jakich w pkt IX oskarżyciel się odwoływał. Taka redakcja spowodowała, że w tym samym orzeczeniu określony został pełen zakres czynności wykonawczych podjętych przez sprawcę, przy istotnej zmianie rozstrzygnięcia, bez odwoływania się do okoliczności, nie tyle z rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji co do ustaleń z aktu oskarżenia.

Jednocześnie dla oceny prawnej tak przypisanego czynu w oparciu o przepis art. 4§1 k.k. zastosowano przepisy ustawy Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997 r. w brzmieniu obowiązującym w czasie popełnienia czynu, ponieważ z uwagi na obowiązujący w czasie orzekania przepis art. 271a§1 k.k., zastosowanie tego przepisu prowadziłoby do surowszej odpowiedzialności karnej sprawcy.

Wyeliminowanie z opisu przypisanego czynu ustaleń dotyczących przestępstwa oszustwa oczywiście wpłynęło na niższy wymiar kary orzeczonej wobec oskarżonego. Przede wszystkim bezpośrednim skutkiem przestępstwa nie stała się żadna szkoda, co istotnie wpłynęło na niższą ocenę społecznej szkodliwości tego występku. Z pewnością natomiast na wymiar kary miał wpływ fakt, że poświadczenie nieprawdy dotyczyło dokumentów o istotnym znaczeniu dla ustalenia wartości zobowiązań podatkowych, a ich przedmiotem były należności o znacznej wartości. Dodatkowo też stwierdzić należy jako okoliczności obciążające sprawcę, że zachowania te posłużyły do osiągnięcia korzyści majątkowych o znacznej wartości. Okoliczności te uzasadniały orzeczenie kary 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 100 stawek, ustalając wartość jednej stawki na 100 zł. Przy określeniu wartości jednej stawki uwzględniono te same okoliczności, jakie sąd okręgowy uwzględnił przy jej kształtowaniu uznając, że we właściwy sposób stosownie do treści art. 33§2 k.k. zostały one rozważone.

5.2.12.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 2.3. wyroku sądu odwoławczego uchylono orzeczenie z pkt 18 i 20 zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach zmiany

Zmiana orzeczenia w tym zakresie wynikała z uwzględniania zarzutów z pkt 2 i 3 apelacji obrońcy oskarżonego B. B. (1) i z pkt I. 3. apelacji prokuratora na korzyść tego oskarżonego. Powody uwzględniania tych zarzutów zostały omówione w sekcji 3 uzasadniania wyroku sądu odwoławczego.

5.2.13.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 2.5. wyroku sądu odwoławczego ustalono, że czyn przypisany w pkt 2.2. niniejszego wyroku pozostaje w związku określonym w art. 8§1 k.k.s. z przestępstwem skarbowym przypisanym oskarżonemu B. B. (1) w pkt 16 zaskarżonego wyroku i przyjęto na podstawie art. 8§2 k.k.s., że wykonaniu za te czyny podlega wyłącznie kara grzywny orzeczona za przestępstwo skarbowe w wymiarze 300 stawek dziennych w wysokości po 100 złotych każda.

Zwięźle o powodach zmiany

W związku z tym, że w pkt 2.2. wyroku sądu odwoławczego na nowo został przypisany B. B. (1) czyn w ramach zachowania zarzucanego mu w pkt IX aktu oskarżenia ponownie należało określić jakie kary będą podlegały wykonaniu z uwagi na przyjęty przez sąd okręgowy idealny zbieg przestępstw między ww. przestępstwem powszechnym a przestępstwem skarbowym przypisanym oskarżonemu w pkt 16 zaskarżonego wyroku. Ograniczeniem dla sądu odwoławczego związanym nie tylko z treścią zaskarżonego orzeczenia, ale także brakiem odpowiednich zarzutów na niekorzyść oskarżonego był fakt, że sąd pierwszej instancji w pkt 19 orzekł, że na podstawie art. 8 § 2 k.k.s. w brzmieniu obowiązującym w dacie popełnienia czynu w związku z art. 2 § 2 k.k.s. wykonaniu podlegają kary i środek karny orzeczone wobec oskarżonego B. B. (1) za przestępstwo skarbowe z punktu VIII (pkt 17 i 18 wyroku). Orzeczenie takie jest sprzeczne z treścią art. 8§1 i 2 k.k.s., ponieważ przepis ten przewiduje, że jeżeli ten sam czyn będący przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa lub wykroczenia określonego w przepisach karnych innej ustawy, stosuje się każdy z tych przepisów, a wykonaniu podlega tylko najsurowsza z kar. Sąd okręgowy orzekł natomiast za przestępstwo powszechne karę pozbawienia wolności i grzywny, a za przestępstwo skarbowe karę grzywny co powinno stanowić podstawę do orzeczenia, że podlegać wykonaniu będzie kara pozbawienia wolności i grzywny. Wbrew jednak treści tego przepisu sąd pierwszej instancji rozstrzygnął, iż wykonaniu podlegać będzie wyłącznie kara orzeczona za przestępstwo skarbowe czyli kara grzywny. Wobec braku zaskarżenia orzeczenia na niekorzyść oskarżonego w tym zakresie sąd odwoławczy zobowiązany był do powtórzenia takiego rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji choć jest ono sprzeczne z prawem, ale jego zmiana nie była dopuszczalna z uwagi na treść art. 434§1 pkt 1 i 2 k.p.k.

5.2.14.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 3.1. wyroku sądu odwoławczego uchylono orzeczenia:

- z pkt 28 zaskarżonego wyroku o karze łącznej pozbawienia wolności i grzywny

- z pkt 26 zaskarżonego wyroku dotyczące określenia w ramach idealnego zbiegu przestępstw, jakie kary podlegają wykonaniu za czyny opisane w punktach XI i XII części wstępnej zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyną uchylenia orzeczenia z pkt 28 zaskarżonego wyroku było uwzględnienie zarzutu z pkt I. a. apelacji obrońcy oskarżonego R. C. (1) oraz zmiany orzeczenia jakie nastąpiły wskutek uwzględnienia z urzędu na podstawie art. 440 k.p.k. okoliczności dotyczących czynu opisanego w pkt XIII części wstępnej wyroku, a omówionych w sekcji 4.2. uzasadniania wyroku sądu odwoławczego. W konsekwencji zachodziła konieczność uchylenia rozstrzygnięć dotyczących kary łącznej, ponieważ zmieniała się podstawa jej orzeczenia.

Przyczyną uchylenia orzeczenia z pkt 26 zaskarżonego wyroku było uwzględnienie zarzutu z pkt I. a. apelacji obrońcy oskarżonego R. C. (1). Konsekwencją tego było bowiem na nowo opisanie znamion czynu przypisanego oskarżonemu, a pierwotnie opisanego w pkt XII części wstępnej zaskarżonego wyroku, określenie nowej kwalifikacji prawnej takiego występku i wymierzenie odmiennej niż sąd pierwszej instancji kary. Dlatego też przy nowym wymierze kary za przestępstwo powszechne należało ponownie wskazać jaka kara podlegać będzie wykonaniu w ramach idealnego zbiegu przestępstw.

5.2.15.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 3.2. wyroku sądu odwoławczego w ramach czynu opisanego w pkt XII części wstępnej zaskarżonego wyroku R. C. (1) uznano za winnego tego że działając w okresie od stycznia 2013r. do 26.07.2013r. w W., W. oraz innych nieustalonych miejscach, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w ramach ustalonego i zaakceptowanego podziału ról i zadań w zorganizowanej grupie przestępczej, wspólnie i w porozumieniu z innymi ustalonymi osobami, przy wykorzystaniu spółki (...) Sp. z o.o., NIP (...), której sprawami gospodarczymi faktycznie się zajmował, jako dyrektor sprzedaży doprowadził do złożenia w dniu 14.05.2013r. deklaracji VAT-7K za I kwartał 2013r., w której poświadczono nieprawdę, co do okoliczności mającej znaczenie prawne, wykazując fikcyjny obrót z dostawcą krajowym (...) Sp. z o.o., NIP (...) z tytułu zakupu książki elektronicznej eBooka i uprawnień licencyjnych do jej dalszej odsprzedaży, posługując się jednocześnie na tę okoliczność wystawionymi w sposób nierzetelny, nieodzwierciadlającymi rzeczywistych transakcji, fakturami VAT numer: 8/01/2013 z dnia 10.01.2013r., 9/01/2013 z dnia 30.01.2013r., 1/02/2013 z dnia 1.02.2013r., 3/02/2013 z dnia 4.02.2013r., 5/02/2013 z dnia 6.02.2013r., 7/02/2013 z dnia 8.02.2013r., 3/03/2013 z dnia 5.03.2013r., 6/03/2013 z dnia 8.03.2013r., w celu obniżenia kwoty podatku należnego wynikającego z tytułu sprzedaży paliwa o kwotę podatku naliczonego od zakupów krajowych, co skutkowało zaniechaniem pobrania należnego podatku VAT za I kwartał 2013r. w wysokości 280.485 zł oraz do złożenia w dniu 26.07.2013r. w (...) Urzędzie Skarbowym we W. deklaracji VAT-7K za II kwartał 2013r., w której poświadczono nieprawdę zatajając fakt dokonywania wewnątrzwspólnotowego nabycia paliwa oraz dokonywania importu usług od podatnika podatku od wartości dodanej, a także wykazano fikcyjny obrót z dostawcą krajowym (...) sp. z o.o., NIP (...) z tytułu rozliczeń związanych z budową stacji paliw, posługując się jednocześnie na tę okoliczność wystawionymi w sposób nierzetelny, nieodzwierciadlającymi rzeczywistych transakcji, 14 fakturami VAT numer od (...) do (...) datowanych od 22 do 29.04.2013r., w celu obniżenia kwoty podatku należnego wynikającego z tytułu sprzedaży paliwa o kwotę podatku naliczonego od zakupów krajowych, co skutkowało zaniechaniem pobrania należnego podatku VAT za II kwartał 2013r. w wysokości 3.913.757 zł i za to w oparciu o przepis art. 4§1 k.k. przy zastosowaniu ustawy Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997 r. w brzmieniu obowiązującym w czasie popełnienia czynu na podstawie art. 271§1 k.k. w zb. z art. 273 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. sąd apelacyjny skazał oskarżonego, a na podstawie art. 271§1 k.k. w zw. z art. 64§2 k.k. w zw. z art. 11§3 k.k. wymierzył mu karę roku pozbawienia wolności.

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyną zmiany zaskarżonego wyroku w tym zakresie było uwzględnienie zarzutu z pkt I. a. apelacji obrońcy oskarżonego R. C. (1), co omówione zostało w odpowiedniej części sekcji 3 uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego dotyczącej rozpoznania zarzutów apelacji obrońcy tego oskarżonego. Pomimo, że tożsame okoliczności uwzględniono przy zmianie orzeczenia w tym zakresie również w odniesieniu do pozostałych oskarżonych sąd apelacyjny ograniczony został w możliwych zmianach nieprawidłowym rozstrzygnięciem sądu pierwszej instancji. Sąd ten bowiem do czynu przypisanego oskarżonemu w pkt 24 zastosował kumulatywną kwalifikację prawną uwzględniającą art. 271 k.k. Przepis ten zawiera natomiast dodatkowe jednostki redakcyjne określające nie tylko typ podstawowy przestępstwa, ale i kwalifikowany. Wobec zastosowania ogólnej kwalifikacji prawnej czynu z art. 271 k.k. i braku zaskarżenia orzeczenia na niekorzyść oskarżonego w tym zakresie sąd odwoławczy zobowiązany był do zastosowania przepisu względniejszego dla sprawcy określającego typ podstawowy przestępstwa. Przyjęta przez sąd okręgowy kwalifikacja prawna przeciwna była opisowi czynu, który wskazywał na działanie sprawcy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a więc na kwalifikowany typ przestępstwa z art. 271§3 k.k. Taki rodzaj sprzeczności w treści orzeczenia należało jednak rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego i dlatego przyjmując kwalifikację prawną czynu z art. 271§1 k.k. pominięto w opisie czynu przypisanego w pkt 3.2. zaskarżonego wyroku ustalenie dotyczące działania oskarżonego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, by opis czynu odpowiadał konsekwentnie zastosowanej kwalifikacji prawnej. Jednocześnie stwierdzić należało, że zgodnie z art. 455 k.p.k. sąd odwoławczy nie mógł poprawić kwalifikacji prawnej tego czynu na niekorzyść oskarżonego, albowiem nie został w tym zakresie wniesiony na jego niekorzyść środek odwoławczy. Podmiotowy zakres zaskarżenia apelacją prokuratora dotyczył bowiem oskarżonych A. D. i B. B. (1).

W konsekwencji poza powyższą zmianą z opisu czynu i jego oceny prawnej wyeliminowano także ustalenia kształtujące znamiona przestępstwa oszustwa oraz odpowiedni przepis Kodeksu karnego, pozostawiając pozostałe ustalenia dotyczące poświadczenia nieprawdy w dokumentach, które stanowiły przyczynę uszczuplenia należności publicznoprawnej. Dla zwiększenia czytelności przypisanego czynu odmiennie niż w pierwotnym jego opisie szczegółowo określono czynności wykonawcze podjęte przez oskarżonego. W akcie oskarżenia bowiem w opisie czynu odwoływano się do okoliczności objętych przestępstwem skarbowym i odmienna redakcja opisu czynu przypisanego oskarżonemu dokonana przez sąd odwoławczy polegała na włączeniu do opisu czynu ustaleń objętych właśnie opisem czynu z XI części wstępnej zaskarżonego wyroku do jakich w pkt XII części wstępnej tego wyroku się odwoływano. Taka redakcja spowodowała, że w tym samym orzeczeniu określony został pełen zakres czynności wykonawczych podjętych przez sprawcę, przy istotnej zmianie rozstrzygnięcia, bez odwoływania się do okoliczności, nie tyle z rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji co do ustaleń z aktu oskarżenia.

Jednocześnie dla oceny prawnej tak przypisanego czynu w oparciu o przepis art. 4§1 k.k. zastosowano przepisy ustawy Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997 r. w brzmieniu obowiązującym w czasie popełnienia czynu, ponieważ z uwagi na obowiązujący w czasie orzekania przepis art. 271a§1 k.k., zastosowanie tego przepisu prowadziłoby do surowszej odpowiedzialności karnej sprawcy.

Wyeliminowanie z opisu przypisanego czynu ustaleń dotyczących przestępstwa oszustwa oraz działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oczywiście wpłynęło na niższy wymiar kary orzeczonej wobec oskarżonego. Przede wszystkim bezpośrednim skutkiem przestępstwa nie stała się żadna szkoda, co istotnie wpłynęło na niższą ocenę społecznej szkodliwości tego występku. Z pewnością natomiast na wymiar kary miał wpływ fakt, że poświadczenie nieprawdy dotyczyło dokumentów o istotnym znaczeniu dla ustalenia wartości zobowiązań podatkowych, a ich przedmiotem były należności o wielkiej wartości. Dodatkowo też stwierdzić należy jako okoliczności obciążające sprawcę, że zachowania te posłużyły do osiągnięcia korzyści majątkowych o wielkiej wartości. Okoliczności te uzasadniały orzeczenie kary roku pozbawienia wolności.

5.2.16.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 3.3. wyroku sądu odwoławczego uniewinniono R. C. (1) od popełniania czynu zarzucanego mu w pkt XIII części wstępnej (komparycji) wyroku.

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyny zmiany wyroku sądu pierwszej instancji w tym zakresie przedstawione zostały w sekcji 4.2. wyroku sądu odwoławczego i wynikały z uwzględniania z urzędu opisanych tam okoliczności na podstawie art. 440 k.p.k., albowiem sąd okręgowy dopuścił się obrazy prawa materialnego poprzez błędne zastosowanie art. 299§1 i 5 k.k. i dlatego na podstawie art. 17§1 pkt 2 k.p.k. R. C. (1) uniewinniony został od jego popełnienia.

5.2.17.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 3.4. wyroku odwoławczego uchylono orzeczenie z pkt 25 i 29 zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyny zmiany zaskarżonego wyroku w powyższym zakresie przedstawione zostały w sekcji 4.4. wyroku sądu odwoławczego i wynikały z uwzględniania z urzędu opisanych tam okoliczności na podstawie art. 440 k.p.k. i 435 k.p.k.

5.2.18.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt. 3.6. wyroku sądu odwoławczego ustalono, że czyn przypisany w pkt 3.2. niniejszego wyroku pozostaje w związku określonym w art. 8§1 k.k.s. z przestępstwem skarbowym przypisanym oskarżonemu R. C. (1) w pkt 23 zaskarżonego wyroku i przyjęto na podstawie art. 8§2 k.k.s., że wykonaniu za te czyny podlegają wyłącznie kary orzeczone za przestępstwo skarbowe 3 lat pozbawienia wolności i grzywna 200 stawek dziennych po 100 złotych każda.

Zwięźle o powodach zmiany

W związku z tym, że w pkt 3.2. wyroku sądu odwoławczego na nowo został R. C. (1) czyn w ramach zachowania opisanego w pkt XII części wstępnej zaskarżonego wyroku ponownie należało określić jakie kary będą podlegały wykonaniu z uwagi na przyjęty przez sąd okręgowy idealny zbieg przestępstw między ww. przestępstwem powszechnym a przestępstwem skarbowym przypisanym oskarżonemu w pkt 23 zaskarżonego wyroku.

Jednocześnie sąd apelacyjny zwraca uwagę, że omyłkowo w wyroku sądu odwoławczego nie wydano rozstrzygnięcia dotyczącego połączenia kar pozbawienia wolności orzeczonych wobec tego oskarżonego wyrokami sądów obu instancji. Kary podlegające wykonaniu będą zatem podlegać odrębnemu wykonaniu i w tym zakresie z urzędu należy podjąć czynności zmierzające do wydania wyroku łącznego obejmującego kary orzeczone w pkt 22 i 23 wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

4.

Wyrokiem (SK 78/21, OTK-A 2023, nr 20.), opublikowanym w Dzienniku Ustaw z 28.12.2022 r. poz. 2797 z 20.12.2022 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że § 17 ust. 1 pkt 2 oraz § 17 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2019 r. poz. 18, z późn. zm.) są niezgodne z art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 2 i art. 92 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przez to, że wskazane w nich stawki dla adwokatów ustanowionych obrońcami z urzędu są niższe od stawek w tych samych sprawach dla adwokatów ustanowionych obrońcami z wyboru. W związku z publikacją wyroku przepisy te utraciły swoją moc. Przepisy, które utraciły swoją moc nie odnoszą się co prawda do postępowań prowadzonych przed sądem apelacyjnym, ale stosując prokonstytucyjną wykładnię pozostałych przepisów ww. rozporządzenia, a w tym przepisu §17 ust. 2 pkt 5 uznać należało, że jest on również sprzeczny z ww. przepisami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i stąd dla wyliczenia wysokości wynagrodzenia obrońcy zastosowano przepis §11 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

5.

Na podstawie art. 630 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. kosztami procesu w części uniewinniającej obciążono Skarb Państwa.

6.

Na podstawie art. 624§1 k.p.k. z uwagi na orzeczenie wobec oskarżonych grzywien zwolniono ich od zapłaty kosztów sądowych za obie instancje.

7.  PODPIS

Adam Wrzosek Dorota Tyrała Paweł Dobosz

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego A. D. adw. K. K.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

całość wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego A. D. adw. M. Z.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

całość wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.13.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

3

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego B. B. (1)

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

całość wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.14.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

4

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego R. C. (1)

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

całość wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.15.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

5

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Na niekorzyść oskarżonego A. D. w całości w zakresie czynów z pkt II, V, VI i VII części wstępnej wyroku oraz na korzyść oskarżonego B. B. (1) w części co do środka karnego.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana