Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Przemyślu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Lucyna Oleszek

Protokolant sekretarz sądowy Agnieszka Radochońska

po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2015 r. w Przemyślu

na rozprawie

sprawy E. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o emeryturę

na skutek odwołania E. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R.

z dnia 19 marca 2015 r. nr (...)

I.  z m i e n i a zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy E. B. prawo do emerytury
w ustawowej wysokości, począwszy od dnia 1 lutego 2015 r.,

II.  s t w i e r d z a, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w R. nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w ustaleniu prawa do powyższego świadczenia,

III.  z a s ą d z a od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w R. na rzecz wnioskodawcy E. B. kwotę 60 zł (słownie: sześćdziesiąt) tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt III U 332/15

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 30 czerwca 2015 r.

Decyzją z dnia 19 marca 2015 r., zn. (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił wnioskodawcy E. B. prawa do emerytury.

W uzasadnieniu decyzji podano, iż wnioskodawca nie spełnia wszystkich
warunków określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.). Poza osiągnięciem wieku emerytalnego i udowodnieniem ponad 25-letniego okresu składowego
i nieskładkowego, nie wykazał 15 lat zatrudnienia w warunkach szczególnych lub
w szczególnym charakterze.

Nie uwzględniono wnioskodawcy okresu pracy w Zakładzie (...) od
1 września 1981 r. do 30 września 1986 r. (5 lat i 1 miesiąc), z uwagi na to, że wykazana
w świadectwie pracy funkcja brygadzisty nie jest wymieniona w zarządzeniu resortowym. Pominięto też okres pracy wnioskodawcy w Powiatowej Spółdzielni Pracy Usług (...) w P. od 1 lipca 1970 r. do 6 czerwca 1973 r. oraz w Państwowym Ośrodku (...) w G. od 7 czerwca 1973 r. do 10 sierpnia 1976 r. z powodu braku świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Wnioskodawca E. B. w dniu 15 kwietnia 2015 r. złożył odwołanie od tej decyzji, domagając się jej zmiany oraz zasądzenia kosztów postępowania sądowego.

Na uzasadnienie podał, że decyzja jest dla niego krzywdząca. We wszystkich pominiętych przez organ rentowy okresach zatrudnienia pracował na stanowisku montera instalacji gazowych i sanitarnych. Dodatkowo wskazał, że zajmując funkcję brygadzisty faktycznie cały czas wykonywał obowiązki montera instalacji. Wykonywał prace
w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie z przyczyn, które stanowiły o wydaniu zaskarżonej decyzji.

Ponownie stwierdzono, że wnioskodawca nie spełnia warunków do nabycia emerytury określonych w art. 184 ust. 1 i 2 w zw. z art. 27 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz w zw. z § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnianych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Nie udowodnił on 15 lat pracy w warunkach szczególnych, nie potwierdził tego
w szczególności prawidłowym świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Za udowodnione przyjęto jedynie 6 lat, 7 miesięcy i 27 dni.

Organ rentowy wskazał, że okresy pracy wykonywanej w warunkach szczególnych może potwierdzić jedynie zakład pracy, ewentualnie jego następca, na podstawie posiadanej dokumentacji i w ściśle określonej formie, zgodnie z § 2 ust. 2 powołanego rozporządzenia. Wnioskodawca przedstawił wprawdzie dokument na potwierdzenie pracy w warunkach szczególnych z okresu zatrudnienia w Zakładzie (...) w J. w wymiarze 5 lat i 1 miesiąc, jednakże pracodawca nie zaliczył tego okresu do pracy w szczególnych warunkach z powodu pełnienia dodatkowej funkcji brygadzisty.

Sąd Okręgowy III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w P. ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca E. B. urodzony (...) wystąpił w dniu 9 lutego 2015 r. z wnioskiem o emeryturę, oświadczając że jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego oraz że pozostaje w stosunku pracy.

Na potwierdzenie okresów ubezpieczenia oraz charakteru zatrudnienia przedłożył świadectwa pracy, w tym świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione przez firmę (...) Sp. z o.o. w W. Oddział
w T. Zakład w R. z dnia 13 stycznia 2015 r. W dokumencie tym potwierdzono wnioskodawcy pracę w szczególnych warunkach wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku montera sieci gazowej w okresie od 11 sierpnia 1976 r. do 31 sierpnia 1981 r. Wskazano, że wnioskodawcy wykonywał prace przy wytwarzaniu, oczyszczaniu i przesyłaniu gazu węglowego i ziemnego. Równocześnie pracodawca ten wskazał, że w okresie od 1 września 1981 r. do 30 września 1986 r. wnioskodawca nadal pracował jako monter gazociągów pełniąc równocześnie funkcję brygadzisty.

Dodatkowo wnioskodawca przedłożył załącznik do świadectwa pracy z dnia 27 stycznia 2015 r. na potwierdzenie, że w okresie od 2 maja 1991 r. do 5 lipca 1993 r. w czasie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Usługowo-Handlowo-Produkcyjnym (...) pracował na stanowisku montera instalacji sanitarnych, również wykonując prace
w warunkach szczególnych.

Decyzją z dnia 12 lutego 2015 r. ZUS O/R. odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury. Organ rentowy nie uwzględnił okresu jego zatrudnienia w warunkach szczególnych w Przedsiębiorstwie (...) od 2 maja 1991 r. do 5 lipca 1993 r. (1 rok, 7 miesięcy i 6 dni).

W związku z tą decyzją w dniu 12 lutego 2015 r. wnioskodawca przedłożył nowe świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione przez firmę (...) Sp. z o.o. w W. z dnia 1 lutego 2015 r., w którym cały okres zatrudnienia od 11 sierpnia 1976 r. do 30 września 1986 r. zaliczono wnioskodawcy do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych na stanowisku montera gazociągów.

Mimo to decyzją z dnia 20 lutego 2015 r. ZUS O/R. ponownie odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury, pomijając okres zatrudnienia od 1 września 1981 r. do 30 września 1986 r. (5 lat i 1 dzień) oraz w Przedsiębiorstwie (...) od 2 maja 1991 r. do 5 lipca 1993 r. (1 rok, 7 miesięcy i 6 dni).

W dniu 25 lutego 2015 r. wnioskodawca w uzupełnieniu złożonych dokumentów wniósł o uwzględnienie zatrudnienia w szczególnych warunkach na stanowisku montera instalacji wodno-kanalizacyjnych:

- w Powiatowej Spółdzielni Pracy Usług (...) w P. od 1 lipca 1970 r. do 6 czerwca 1973 r. oraz

- w Państwowym Ośrodku (...) w G. od 7 czerwca 1973 r. do 10 sierpnia 1976 r.

Na potwierdzenie tych okresów przedłożył ogólne świadectwa pracy oraz dodatkowy załącznik do świadectwa pracy, wystawiony przez właściciela przedsiębiorstwa (...) z dnia 20 lutego 2015 r.

Zaskarżoną decyzją z dnia 19 marca 2015 r., zn. (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. po raz kolejny odmówił wnioskodawcy E. B. prawa do emerytury.

Uwzględniono mu jedynie okres pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 6 lat, 7 miesięcy i 27 dni tj. w Zakładzie (...) od 11 sierpnia 1976 r. do 31 sierpnia
1981 r. (5 lat i 21 dni) oraz w Przedsiębiorstwie (...) od 2 maja 1991 r. do 5 lipca 1993 r. (1 rok, 7 miesięcy i 6 dni).

Równocześnie za udowodnione przyjęto wnioskodawcy okresy składkowe
i nieskładkowe w wymiarze 28 lat, 11 miesięcy i 25 dni.

Dowód: 1. Akta organu rentowego (emerytalne)

- wniosek o emeryturę z dn. 9.02.2015 r.

- decyzje emerytalne odmowne z dn. 12.02.2015 r., 20.02.2015 r., 19.03.2015 r.

- pisma wnioskodawcy z dnia 12.02.2015 r. i 25.02.2015 r.

Ponadto Sąd ustalił, że wnioskodawca E. B. pracę zawodową, w ramach praktycznej nauki zawodu, rozpoczął w Państwowym Ośrodku (...) w G., gdzie był zatrudniony od 1 września 1969 r. do 20 czerwca 1970 r. oraz od 7 czerwca 1973 r. do 10 sierpnia 1976 r. W czasie nauki uzyskał zawód mechanika maszyn rolniczych.

Po zakończeniu nauki od 1 sierpnia 1970 r. podjął pracę w Powiatowej Spółdzielni Pracy Usług (...) w P.. Został zatrudniony jako monter instalacji wodno-kanalizacyjnych w punkcie usługowym J. K. (1). Świadek J. K. (1) od około 1970 r. przez 4-5 lat prowadził na zasadach zryczałtowanego rachunku zakład instalacyjny, który stanowił jeden z kilkunastu zakładów prowadzonych przez Spółdzielnię Pracy. Jego zakład specjalizował się w zakładaniu instalacji wodno-kanalizacyjnych obejmujących budowę sieci wodociągowej oraz studni i szamba. Zatrudnieni przez niego pracownicy pracowali przy wykopach związanych z budową instalacji oraz przy jej montażu. Przy czym roboty wewnętrzne związane z zakładaniem instalacji J. K. (1) wykonywał osobiście. Natomiast prace na zewnątrz wykonywało 4-5 robotników.

Ponadto w okresie od 1967 r. do 1992 r. w Spółdzielni pracował świadek T. N. (1), który zajmował stanowiska od referenta do spraw produkcji i usług, kierownika działu, wiceprezesa do stanowiska prezesa Spółdzielni. (...) Spółdzielnia Pracy
w P. przechodziła trzy istotne reorganizacje, najpierw działała jako Spółdzielnia Usług (...), następnie jako oddział Usługowej Spółdzielni Pracy w J.,
a następnie jako Zakłady (...). W latach 60-tych i 70-tych XX wieku Spółdzielnia obejmowała ok. 70 różnych zakładów i punktów usługowych: elektrycznych, szewskich, meblowych i stolarskich, pralniczych oraz instalacyjnych. Ponadto prowadziła trzy zakłady produkcji własnej - metalowe i stolarskie. Równocześnie to wyłącznie Spółdzielnia zatrudniała pracowników, którzy wykonywali prace w poszczególnych zakładach usługowych. Z pracy tych zakładów i punktów rozliczali się ich kierownicy
i właściciele.

Dodatkowo Sąd ustalił, że w 1987 r. na skutek powodzi zalaniu uległa siedziba spółdzielni i część dokumentacji, w tym akta osobowe, uległa zniszczeniu. W rezultacie część byłych pracowników dochodzi na drodze sądowej swoich praw związanych z zatrudnieniem.

Następnie od 7 czerwca 1973 r. wnioskodawca podjął ponownie pracę w (...)
w G., z tym że zaczął pracować jako monter wodno-kanalizacyjny. Obowiązki montera wykonywał w grupie remontowo, w skład której wchodzili spawacze, hydraulicy
i monterzy. Faktycznie pracował przy wykopach ziemnych do instalacji gazowych. W latach 70-tych prowadzono roboty instalacyjno-montażowe przy gazyfikacji miasta (...), Zakładów (...) oraz przy budowie kwszarni. Grupy remontowe pracowały przy wykopach ręcznych, izolacji rur, ich spawaniu i montowaniu. Wszystkie prace wykonywane były na zewnątrz. Prace świadczone były na jednej zmianę, ale często zakres robót wymagała dłużej pracy.

W (...) w G. pracowali też świadkowie: S. N. jako elektromonter w grupie konserwacyjnej utrzymania ruchu oraz A. S. (1) jako kierownik wydziału transportu. W czasie tego zatrudnienia, w okresie od 24 kwietnia 1974 r. do 13 kwietnia 1976 r., wnioskodawca odbył zasadniczą służbę wojskową.

Wnioskodawca z dniem 10 sierpnia 1976 r. za porozumieniem stron został przeniesiony do pracy do (...) Zakładu (...) w T. Rejon Gazowniczy w J.. W zatrudnieniu tym nieprzerwanie pozostawał od 11 sierpnia 1976 r. do 30 września 1986 r. i zajmował stanowisko montera gazociągów, a od 1 września 1981 r. montera gazociągów - brygadzisty.

Sąd ustalił tez, że w 1976 r. w P. utworzono Posterunek Gazowniczy
i wnioskodawca był jednym z pierwszych monterów zatrudnionych tam. Praca odbywała się na jedną zmianę. Do obowiązków montera należały prace przy bieżącej eksploatacji sieci gazociągowych wysokiego, średniego i niskiego ciśnienia. Sprowadzały się one do codziennej kontroli stacji wysokoprężnych oraz odwadniania instalacji gazowych (z oleju i gazoliny). Prace te wykonywano pod ciśnieniem 40 atmosfer.

Ponadto monterzy pracowali przy usuwaniu awarii oraz przy budowach nowych inwestycji. Z reguły wymagało to stałych prac w głębokich nawet 3 metrowych wykopach, często przy ruchu gazociągów wysokoprężnych. Szczególnie niebezpieczne były tzw. „prace pod gazem”, czyli usuwanie awarii przy równoczesnym przesyłaniu gazu. Razem
z wnioskodawcą pracował świadek S. R. (1), również monter gazociągu. Ich przełożonym był świadek J. W. (1), który w zakładzie gazowniczym pracował od 1969 r. do 2011 r., sprawując czynności dozoru technicznego, jako kierownik działu sieci instalacji. Nadzorował on stale trzy rozdzielnie gazu, w tym rozdzielnię w P..

Do podstawowych obowiązków wnioskodawcy należała przede wszystkim kontrola stanu technicznego sieci gazowej, codzienne składanie meldunków w wyniku przeprowadzonej kontroli, konserwacja urządzeń. Sprawując funkcję brygadzisty zakres czynności wnioskodawca jako montera gazociągu nie zmienił się.

Równocześnie Sąd ustalił, że podnosił swoje kwalifikacje, odbył szkolenie zawodowe i już w 1972 r. uzyskał tytuł wykwalifikowanego montera instalacji wodno-kanalizacyjnej
i gazowej.

Dowód: 1. Akta organu rentowego:

- świadectwa pracy z dn. 6.06.1973 r., 31.07.1978 r., 30.09.1986 r.,

- świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 13.01.2015 r.,
1.02.2015 r. ,

- pismo (...) Spółki (...) z dn. 13.01.2015 r.,

- załącznik do świadectwa pracy z dn. 27.01.2015 r. i 20.02.2015 r.

2. Akta osobowe wnioskodawcy:

- (...) w G. (świadectwo pracy z dnia 10.08.1976 r. i 7.11.1981 r. przeniesienie pracownika z 10.08.1976 r.),

- (...) Spółka (...) (kwestionariusz osobowy, świadectwo kwalifikacyjne z dnia 23.11.1972 r., zakres obowiązków, umowa o pracę z dnia 11.08.1976 r., angaże za lata 1976-1986 r. ),

3. zeznania świadków (e-protokół z dnia 30.06.2015 r.):

- J. W. – 21 min.

- S. R. – 32 min.

- J. K. – 40 min.

- T. N. - 50 min.

- S. N. - 1 godz. 06 min,

- A. S. - 1 godz. 14 min.

4. zeznania wnioskodawcy (e-protokół z dnia 30.06.2015 r. - 1 godz. 22 min.).

Dokonując tych ustaleń Sąd oparł się na dokumentach zgromadzonych w aktach organu rentowego oraz archiwalnej dokumentacji z aktach osobowych wnioskodawcy
z okresu jego zatrudnienia w (...)ie w G. oraz w Zakładzie (...) w P..

W zachowanych aktach osobowych znajdują się dokumenty potwierdzające podjęcie zatrudnienia oraz sposób wynagradzania. W szczególności Sąd uwzględnił skorygowane świadectwo pracy wykonywanej w warunkach szczególnych z dnia 1 lutego 2015 r. Na podstawie wszystkich przedłożonych dokumentów można stwierdzić, w jakim charakterze wnioskodawca pracował. Strona przeciwna nie kwestionowała ich w toku procesu. Korzystają, więc one z domniemania prawdziwości zawartych w nich oświadczeń z mocy art. 244 i nast. k.p.c.

Z treści § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykazania, na podstawie posiadanej dokumentacji, okresów pracy w szczególnych warunkach, miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte
w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych
w nim faktów, jak co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Jak wynika z zeznań przesłuchanych świadków J. W. i S. R. oraz zeznań wnioskodawcy przez cały okres zatrudnienia w Zakładzie (...) faktycznie pracował on wyłącznie jako monter gazociągu i sprawowanie funkcji brygadzisty nie zwalniało go z wykonywania podstawowych obowiązków. Okoliczność tę potwierdził także pracodawca, korygując świadectwo pracy wykonywanej w warunkach szczególnych z dnia 1 lutego 2015 r.

Za pełni wiarygodne Sąd uznał też zeznania pozostałych świadków, który pracowali razem z wnioskodawcą, wykonując tak jak on prace montera instalacji sanitarnych: wodnych
i kanalizacyjnych, bądź pełniąc obowiązki jego przełożonych. Świadkowie dokładnie opisali rodzaj prac wykonywanych przez wnioskodawcę oraz organizację pracy w poszczególnych zakładach pracy.

Zebrana obecnie dokumentacja wraz zeznaniami świadków i wnioskodawcy potwierdza okres i faktyczny charakter wykonywanej przez niego pracy na stanowisku montera instalacji wodno-kanalizacyjnych i gazowych. W rezultacie Sąd uznał, że choć wnioskodawca nie posiada świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych na wszystkie okresy, kiedy faktycznie taką pracę wykonywał, to w związku z zeznaniami świadków i jego własnymi, możliwe było poczynienie uzupełniających ustaleń, że w całym okresie, tj.1 lipca 1970 r. do 6 czerwca 1973 r. (2 lata, 11 miesięcy i 6 dni), od 7 czerwca 1973 r. do 10 sierpnia 1976 r. (3 lata, 2 miesiące i 3 dni), od 1 września 1981 r. do 30 września 1986 r. (5 lat, 1 dzień) pracował on w warunkach szczególnych.

Zgromadzone dowody wzajemnie się potwierdzają i uzupełniają, wobec czego są wiarygodnym źródłem ustaleń faktycznych. Wynika z nich, jaką pracę i w jakich warunkach wykonywał wnioskodawca.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy E. B. jest uzasadnione.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.) - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Ponadto emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Równocześnie zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnianych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43) - ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. będącym pracownikami zatrudnionymi w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3 tj. jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

-

osiągnęli wiek emerytalny wynoszący dla mężczyzny 60 lat oraz,

-

posiadają wymagany okres składkowy i nieskładkowy tj. 25 lat dla mężczyzny, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Dla ustalenia tych uprawnień - za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2 cyt. ustawy). Zgodnie z § 2 ust. 1 cyt. Rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach w nim określonych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji - w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Zaświadczenie zakładu pracy powinno potwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których uzależnione jest przyznanie emerytury.

Bezsporne jest, że wnioskodawca ukończył 60 lat, posiada 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz przystąpił do OFE, składając wniosek o przekazanie środków na dochody budżetu państwa. Organ rentowy uwzględnił mu też 6 lat, 7 miesięcy
i 27 dni pracy wykonywanej w warunkach szczególnych na stanowisku montera instalacji gazowych i montera instalacji wodno-kanalizacyjnych.

W toku rozpoznawania sprawy przed organem rentowym, z uwagi na niedokładności świadectwa pracy wykonywanej w szczególnych warunkach oraz brak takiego dokumentu, sporny okazał się zarówno okres, jak i charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę
w czasie zatrudnienia:

- w Powiatowej Spółdzielni Pracy Usług (...) w P. od 1 lipca 1970 r. do 6 czerwca 1973 r. (2 lata , 11 miesięcy i 6 dni),

- w Państwowym Ośrodku (...) w G. od 7 czerwca 1973 r. do 10 sierpnia 1976 r. ( 3 lata, 2 miesiące i 3 dni) ,

- w Zakładzie (...) w P. od 1 września 1981 r. do 30 września 1986 r.
(5 lat, 1 dzień).

Sąd przyjął, że wnioskodawca faktycznie nieprzerwanie od 1970 r. do 1986 r. w trzech różnych zakładach pracy pracował wyłącznie jako monter instalacji sanitarnych: wodno-kanalizacyjnych oraz gazowych, wykonując przede wszystkim prace zewnętrzne związane
z budową sieci wodociągowych oraz gazowych. Co istotne wnioskodawca nigdy nie wykonywał robót wewnętrznych związanych z tymi instalacjami. Z jednoznacznych zeznań świadków, przełożonych wnioskodawcy w okresie pracy w Spółdzielni
Wielobranżowej wynika, że była to wyłącznie praca fizyczna, polegająca na przygotowaniu wykopów do zamontowania instalacji wodociągowych, podłączenia ich do studni oraz szamba. Z kolei w okresie drugiego zatrudnienia w Państwowym Ośrodku (...)
w G. wnioskodawca pracował niemal wyłącznie przy budowie instalacji gazowych, również wykonując wyłącznie zewnętrzne prace związane z przygotowaniem wykopów ziemnych, instalacją rur tj. ich izolacją i montażem. Natomiast bezsporne okazały się obowiązki montera instalacji gazowych, które wnioskodawca wykonywał w okresie zatrudnienia w Rozdzielni Gazu w P.. Potwierdził to następca prawny ówczesnego pracodawcy. Okazało się też, że powierzenie wnioskodawcy funkcji brygadzisty z dniem
1 września 1981 r. nie wpłynęło na zmianę jego podstawowych obowiązków montera.

Zdaniem Sądu Okręgowego istotny w sprawie okazał się rodzaj pracy faktycznie wykonywanej przez wnioskodawcę, a nie brak stosownego świadectwa pracy czy niekonsekwencja pracodawcy (jego następcy). Zapisy dotyczące powierzenia wnioskodawcy obowiązków hydraulika (w Spółdzielni (...)) czy montera instalacji gazowych - brygadzisty (w Zakładzie (...)) nie mogą przesądzać o charakterze jego pracy.

Spór w rozstrzyganej sprawie sprowadzał się więc do ustalenia czy wnioskodawca pracował jako monter instalacji sanitarnych i gazowniczych.

Sąd uznał, że fakt wykonywania przez wnioskodawcę pracy montera we wszystkich trzech zakładach pracy nie może budzić wątpliwości.

Z zachowanej dokumentacji osobowej oraz zeznań świadków i wnioskodawcy wynika, że w Rejonowym Zakładzie (...) w J. - Rozdzielnia Gazu
w P. wykonywał wyłącznie prace montera gazociągów. Praca na tym stanowisku odpowiada pracy montera sieci gazowej Ponadto w skorygowanym świadectwie prac wykonywanych w warunkach szczególnych z dnia 1 lutego 2015 r. następca ówczesnego pracodawcy wnioskodawcy wskazał, że przypisane wnioskodawcy stanowisko montera gazociągów jest równoznaczne z wykonywaniem przez niego prac w przemyśle gazowniczym przy wytwarzaniu, oczyszczaniu i przesyłaniu gazu węglowego i ziemnego. Charakter tego zatrudnienia wnioskodawcy w związku z powierzoną funkcją brygadzisty Sąd wyjaśnił też
w oparciu o zeznania świadków oraz wnioskodawcy. Zgodnie potwierdzili oni, że funkcja ta w żaden sposób nie przekładała się na ograniczenie obowiązków montera, które wnioskodawca cały czas wykonywał.

Prace przy wytwarzaniu i oczyszczaniu gazu syntetycznego wymienione są
w Wykazie A Dział IV poz. 30 powołanego na wstępie rozporządzenia odnoszącego się do wszystkich branż, ale też są wymienione wykazie A dział IV poz. 30 pkt 16, stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia
1983 r. - prace na stanowisku montera sieci gazowej.

W odniesieniu do okresów zatrudnienia w Powiatowej Spółdzielni Pracy Usług (...) w P. oraz w Państwowym Ośrodku (...) w G. szczególnie istotne okazały się zeznania świadków, którzy współpracowali razem
z wnioskodawcą – trzech przełożonych oraz innego monter. Charakter zakładu usługowego (...) oraz Państwowego Ośrodka (...), gdzie pracował wnioskodawca, treść ogólnych świadectw pracy oraz spójne zeznania świadków wskazują, że w zakładach tych pracował on jako monter instalacji sanitarnych: wodno-kanalizacyjnych oraz instalacji gazowych. Wykonywał faktycznie prace montera zewnętrznych instalacji tj. prace z zakresu robót wodno-kanalizacyjnych oraz budowy rurociągów gazowych w głębokich wykopach.

Oprócz powołanego wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dział V poz. 1 roboty wodno-kanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach), stanowisko pracy zajmowane przez wnioskodawcę jest także zakwalifikowane do tej kategorii w przepisach resortowych, zawartych w załączniku Nr 1 do uchwały Zarządu Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego z dnia 28 grudnia 1983 r., a także w zarządzeniu Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. - Dział V poz. 1 pkt 5 - izolarz, pkt 6 - monter instalacji sanitarnych i grzewczych i pkt 8 robotnik budowalny wykonujący stale prace pomocnicze lub inne w głębokich wykopach. .

W orzecznictwie podnosi się, iż praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 16 lutego 2012 r., III AUa 1797/11, LEX nr 1130404).

Ocena czy dana praca wykonywana jest w szczególnych warunkach może nastąpić
w oparciu o przepisy cyt. rozporządzenia Rady Ministrów, a to przez przyporządkowanie wykonywanej przez ubezpieczonego pracy do rodzajów prac wymienionych w jego załącznikach – wykazie A i B. To powołane rozporządzenie jest podstawowym aktem prawnym ustalającym warunki wcześniejszej emerytury, w tym kwalifikującym oznaczoną pracę jako pracę w szczególnych warunkach, której stałe wykonywanie w pełnym wymiarze czasu pracy może rodzić uprawnienia emerytalne. Zarządzeniom resortowym przypisuje się natomiast charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający. Mogą one więc być pomocne przy dokonywaniu wykładni oraz kwalifikacji stanowisk pracy określonych
w załączniku do cyt. rozporządzenia (postanowienie SN z dnia 22 marca 2012r., I UK 403/11, z dnia 14 lutego 2008r., I UK 313/07).

Ponadto Sąd przyjął, że wnioskodawcy do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych należy uwzględnić cały okres zatrudnienia w Państwowym Ośrodku (...) w G. tj. od 7 czerwca 1973 r. do 10 sierpnia 1976 r. ( (3 lata, 2 miesiące i 3 dni). Do tego stażu należy bowiem doliczyć okres od 24 kwietnia 1974 r. do 13 kwietnia 1976 r., kiedy to odbywał on zasadniczą służbę wojskową.
W tym zakresie tut. Sąd w pełni podzielił stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w uchwale
z dnia 16 października 2013 r. (II UZP 6/13), w której przyjęto, że czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada
1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) zalicza się - na warunkach wynikających z tego przepisu - do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS).

Dodatkowo należy wskazać, że z jednolitego orzecznictwa sądów, w tym Sądu Najwyższego, wynika, że zaliczenie okresu zasadniczej służby wojskowej do pracy
w szczególnych warunkach uzależnione było od odbycia tej służby w okresie zatrudnienia,
w którym była wykonywana praca w warunkach szczególnych i która stanowiła naturalną przerwę w tym zatrudnieniu, jeżeli pracownik bezpośrednio po odbyciu służby powrócił do tego samego szczególnego zatrudnienia. Ponadto obowiązujące przepisy nigdy nie zrównywały okresu zasadniczej służby wojskowej z zatrudnieniem, ale nakazywały zaliczać okres tej służby do okresu zatrudnienia w zakresie określonych uprawnień. Szczegółowe zasady zaliczenia zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia były zaś uregulowane w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz. U. nr 44, poz. 318 ze zm.). Rozporządzenie to zostało uchylone z dniem 1 września 1979 r.

Odnosząc te stanowiska do nin. sprawy należy przyjąć, że cały okres odbywania przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej w latach 1974-1976 winien być oceniany według art. 108 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Na podstawie tego przepisu okres zasadniczej służby wojskowej także po 1 stycznia 1975 r. wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem. Nieznaczna zmiana brzmienia tego przepisu art. 108
(a następnie przeniesienie jego treści do art. 120) nie daje podstaw do wyłączenia służby wojskowej z okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych
z zatrudnieniem.

Charakter zatrudnienia wnioskodawcy nie zmienił się po zwolnieniu go ze służby wojskowej. Po zakończeniu tej służby nadal wykonywał on obowiązki montera instalacji wodno-kanalizacyjnych i gazowych. Stąd na mocy powołanych przepisów
(w brzmieniu obowiązującym do 1979 r.) Sąd uwzględnił do okresu pracy wykonywanej
w warunkach szczególnych cały okres odbywania przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej.

W ocenie Sądu Okręgowego, fakt wykonywania przez wnioskodawcę pracy
w szczególnych warunkach we wskazanych okresach znajduje potwierdzenie w zebranym
w sprawie materiale dowodowym – zachowanej dokumentacji osobowej oraz w zeznaniach świadków i jego własnych. Podnieść należy, że w postępowaniu przed sądami pracy
i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi dowodami przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego i nie są potrzebne jakieś szczególne dowody np. z dokumentów - wystarczą dowody np. z zeznań świadków i stron. Istotny w sprawie okazał się bowiem rodzaj pracy faktycznie wykonywanej przez wnioskodawcę.

W rezultacie Sąd przyjął, że przed dniem 1 stycznia 1999 r., wnioskodawca łącznie
z uwzględnionymi przez organ rentowy okresem zatrudnienia (6 lat, 7 miesięcy i 27 dni) wykazał 17 lat, 9 miesięcy pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że odwołanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie i na mocy powołanych przepisów w zw. z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, przyznając mu prawo do emerytury począwszy od dnia 1 lutego
2015 r. tj. od miesiąca złożenia wniosku emerytalnego, o czym orzeczono w pkt I-szym wyroku.

Zgodnie z art. 118 ust. 1 i 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120. W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Kierując się tym przepisem oraz uwzględniając wcześniejsze rozważania Sąd uznał, że ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (przeprowadzenie dowodu
z dokumentacji osobowej oraz zeznań świadków i ich ocena) zwalniają organ rentowy
z odpowiedzialności za opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia emerytalnego wnioskodawcy. Orzeczenie w tym zakresie zawarto w pkt II-im wyroku.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania w pkt III-im wyroku znajduje uzasadnienie w treści art. 98 k.p.c. i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. tj. z 2013 r. poz. 490) - § 11 ust. 2 w zw. § 2 ust. 2.