Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

	Przewodniczący:	SSA Roman Skrzypek
	Sędziowie:	SSA Alicja Podczaska (spr.) SSA Ewa Madera
	Protokolant	st.sekr.sądowy M. Piekiełek

po rozpoznaniu w dniu 17 lipca 2013 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku A. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o wypłatę emerytury - wznowienie postępowania

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału

w R.

od wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie

z dnia 11 marca 2013 r. sygn. akt IV U 93/13

o d d a l a apelację.

UZASADNIENIE

W dniu 21.01.2013 r. do Sądu Okręgowego w Rzeszowie wpłynęła skarga A. C. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Rzeszowie z dnia 09.02.2012 r. , przy uzasadnieniu , że skoro podstawą prawną tego wyroku były przepisy , które orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11. 2012 r. , ogłoszonym w Dzienniku Ustaw 22.11.2012 r. zostały uznane za niezgodne z Konstytucją RP , to skarga powyższa jest konieczna i uzasadniona w oparciu o art. 401 ¹ k. p. c. Wnioskodawczyni domagała się zmiany decyzji ZUS i przywrócenia zawieszonej emerytury wraz z odsetkami za zwłokę .

W odpowiedzi na skargę organ rentowy wniósł o uwzględnienie skargi

w części w której wnioskodawczyni domagała się wyrównania emerytury za okres od 22.11.2012 r. oraz oddalenie skargi w pozostałym zakresie , tj. co do wyrównania emerytury za okres od 01.10.2011 r. oraz co do żądania odsetek . W uzasadnieniu organ rentowy wskazał , że Trybunał Konstytucyjny nie przewidział w swoim orzeczeniu jego wstecznego skutku – konieczności przywrócenia prawa do zawieszonych świadczeń z ich wypłatą od początku – od dnia 01.10.2011 r. natomiast co do zasady , zgodnie z art. 190 Konstytucji RP , orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego obowiązują od dnia ich ogłoszenia w publikatorze , w którym został ogłoszony akt prawny uznany następnie za niezgodny z Konstytucją . Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012 r. sygn. akt K 2/12 został ogłoszony w Dz. U. z dnia 22.11.2012 r. i od tej daty należy uwzględniać skutki prawne , jakie wywołało w zakresie sytuacji prawnej emerytów , których dotyczy . Zatem zdaniem ZUS skarga wnioskodawczyni nie zasługuje na uwzględnienie w zakresie żądania wypłaty emerytury za okres od 01.10.2011 r. do 21.11.2012 r. Również żądanie odsetek jest bezzasadne , gdyż odsetki są należne jedynie wówczas , gdy nastąpiło opóźnienie w wypłacie świadczenia i to z przyczyn , za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność , a zatem okoliczność , że w listopadzie 2012 r. Trybunał Konstytucyjny uznał przepis art. 103 a ustawy o emeryturach… za niekonstytucyjny nie może skutkować przypisaniem organowi odpowiedzialności za niewypłacenie emerytury w okresie , w którym obowiązywało domniemanie zgodności działania organu i Sądu ze stanowionym prawem .

Po rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Rzeszowie wyrokiem z 11 marca 2012 r. zmienił wyrok SO w Rzeszowie z 9 lutego 2012 r. sygn. IV U 1509/11 oraz decyzję ZUS O/w R. z 12.10.2011 r. w ten sposób , że przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury od 1.10.2011 r. do 21.11.2012 r. oraz ustalił brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w p-kcie II wyroku oddalił skargę

w pozostałym zakresie .

W pisemnym uzasadnieniu wyroku Sąd zawarł niesporne ustalenia dotyczące przyznania decyzją z 16.03.2009 r. przez ZUS /O w R. A.

C. emerytury od dnia 01.03.2009 r. Na dzień składania wniosku o przyznanie prawa do emerytury oraz wydania decyzji przez organ rentowy wnioskodawczyni pozostawała w stosunku pracy .

Decyzją z dnia 12.10.2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział

w R. powołując się na przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wstrzymał A. C. wypłatę emerytury od dnia 01.10.2011 r. wskazując , iż wypłata emerytury podlega zawieszeniu , gdyż wnioskodawczyni kontynuuje zatrudnienie .

Sąd Okręgowy w Rzeszowie rozpoznając odwołanie wnioskodawczyni od w/w decyzji ZUS wyrokiem z 09.02.2012 r. , sygn. akt IV U 1509/11 , oddalił odwołanie .

Sąd Okręgowy czyniąc rozważania w sprawie IV U 1509/11 opierał się na podstawie wynikającej z art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach … zatem

w ocenie Sądu w niniejszym postępowaniu , zachodziła ustawowa podstawa wznowienia , bowiem przepis art. 401 ¹ k. p. c. stanowi , ze można żądać wznowienia postępowania również w wypadku , gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją , ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą , na podstawie którego zostało wydane orzeczenie

i stosownie do treści art. 412 § 1 k. p. c. Sąd przystąpił do rozpoznania sprawy na nowo w granicach , jakie zakreśla podstawa wznowienia .

Na podstawie art. 6 ustawy z dnia 16.12.2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. 2010 r. Nr 257 , poz. 1726 ) ustawodawca dodał do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych art. 103 a , zgodnie z którym prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą , na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury , ustalonym w decyzji organu rentowego . Natomiast zgodnie z art. 28 ustawy z 16.12.2010 r. do emerytur przyznanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy , o której mowa w art. 6 , w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą , stosuje się , poczynając od dnia 1 października 2011 r.

Wyrokiem z dnia 13.11.2012 r. sygn. , akt K 2/12 Trybunał Konstytucyjny orzekł , że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103 a ustawy

z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010 r. w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób , które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. , bez konieczności rozwiązania stosunku pracy , jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej .

W uzasadnieniu Trybunał Konstytucyjny wskazał , że w myśl art. 103 ust 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do emerytury i renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu na zasadach określonych

w art. 103 a – 106 tej ustawy . Podstawową przesłanką zawieszenia lub zmniejszenia prawa do tych świadczeń , określoną w powołanych przepisach , jest osiąganie przez osobę uprawnioną przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego . Wyjątek wprowadza art. 103 a ustawy emeryturach i rentach z FUS , który określa szczególną przesłankę zawieszenia prawa do emerytury bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą , na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury , ustalonym w decyzji organu rentowego . Przesłanka ta dotyczy zarówno osób , którym przyznano tzw. wcześniejszą emeryturę , jak i osób , które osiągnęły powszechny wiek emerytalny . Konsekwencją zajścia okoliczności uzasadniających zawieszenie prawa do świadczeń lub jego ustanie jest wstrzymanie wypłaty świadczeń na podstawie art. 134 ust 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS .

Przepis art. 103 a , dodany do ustawy o emeryturach i rentach z FUS na podstawie art. 6 pkt 2 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. znoszący możliwość pobierania emerytury bez rozwiązywania umowy o pracę z dotychczasowym pracodawcą , na rzecz którego była wykonywana praca bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury , ustalonym w decyzji organu rentowego obowiązuje od 1 stycznia 2011 r. Art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach

z FUS objął wszystkich emerytów , a więc nie tylko tych , którzy prawo do emerytury uzyskają od momentu jego wejścia w życie , ale również tych , którzy przeszli na emeryturę wcześniej . Emeryci , którzy nabyli prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. na podstawie art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. mogli ją pobierać bez rozwiązania umowy o pracę jeszcze przez 9 miesięcy od daty wejścia w życie zmiany , czyli do 30 września 2011 r. Jeżeli do tego momentu stosunek pracy nie ustał , wypłata emerytury została przez ZUS wstrzymana , poczynając od 1 października 2011 r.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego rozwiązanie przyjęte przez ustawodawcę w art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. spowodowało , że osoby , które już skutecznie nabyły i zrealizowały prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. musiały , na podstawie art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. w związku z art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS , poddać się nowej , mniej korzystnej dla nich treści ryzyka emerytalnego . Innymi słowy , ubezpieczeni , którzy prawo do emerytury uzyskali po spełnieniu jedynie warunku osiągnięcia wieku ( oraz odpowiedniego stażu ubezpieczeniowego ) , musieli ponownie zrealizować swoje prawo do emerytury według nowej treści ryzyka , czyli spełnić także warunek rozwiązania stosunku pracy , aby emeryturę nadal pobierać od 1 października 2011 r.

Jeżeli zatem ustawodawca najpierw ( tj. do 31 grudnia 2010 r. ) uzależniał nabycie prawa do emerytury od osiągnięcia wieku emerytalnego oraz posiadania odpowiedniego stażu ubezpieczeniowego , a następnie ( tj. od 1 stycznia

2011 r. ) formułuje nowy warunek w postaci rozwiązania stosunku pracy , to warunku tego nie może odnosić do ubezpieczonych , którzy prawo do emerytury uzyskali przed 1 stycznia 2011 r., choćby nawet uzasadniał to potrzebą walki z bezrobociem . To by bowiem oznaczało możliwość podporządkowania naby tego i realizowanego przez obywateli prawa konstytucyjnego , w tym wypadku prawa do zabezpieczenia społecznego ( art. 67 ust 1 Konstytucji ) , potrzebom prowadzonej przez władze publiczne polityki zmierzającej do produktywnego zatrudnienia ( art. 65 ust 5 Konstytucji ) .

W ocenie Sądu Okręgowego skutkiem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego jest , iż z chwilą ogłoszenia sentencji wyroku w Dzienniku Ustaw utracił moc art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. w zakresie , w jakim przewiduje stosowanie art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS do osób , które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy . Znaczy to ,że obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą – jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury – nie będzie miał zastosowania do osób , które nabyły to prawo w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. Natomiast przepis ten pozostaje nadal w obrocie prawnym i znajduje zastosowanie do osób , które nabyły prawo do emerytury w momencie jego wejścia w życie i później , tj. od 1 stycznia 2011 r.

W ocenie Sądu skoro w przedmiotowej sprawie wstrzymanie od dnia 01.10.2011 r. wypłaty emerytury wnioskodawczyni nastąpiło na podstawie przepisu , co do którego Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność

z Konstytucją , to należy stwierdzić , iż przepis ten był niekonstytucyjny od samego początku jego obowiązywania . Konsekwencją natomiast uznania przepisu za niekonstytucyjny w dacie jego stosowania przez organ jest ustalenie , że poddanie kontroli w niniejszej sprawie czynności organ rentowego , zostały podjęte z naruszeniem prawa .

Należy wskazać , że Sąd Okręgowy uznał , iż stosując prawo musi respektować uchylenie konstytucyjności przepisu art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103 a ustawy z dnia 17.12.1998 r. emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych , dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy

z 16.12.2010 r. w zakresie , w jakim znajduje zastosowanie do osób , które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. , bez konieczności rozwiązania stosunku pracy , uznając że jest on niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji .

W świetle powyższych wniosków i wywodów oraz stosując wykładnię powołanych przepisów zgodnie z treścią Konstytucji RP i z uwzględnieniem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012 r. sygn. K 2/12 , ogłoszonego w dniu 22.11.2012 r. w ocenie Sądu Okręgowego , należało uznać zasadność skargi o wznowienie postępowania wnioskodawczyni i zmienić wyrok Sądu Okręgowego w Rzeszowie z dnia 09.02.2012 r. , sygn. akt IV U 1509/11 poprzez zmianę zaskarżonej decyzji ZUS z dnia 12.10.2011 r. , poprzez przyznanie A. C. prawa do emerytury poczynając od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r. oraz ustalić brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji , o czym Sąd orzekł w punkcie I wyroku w trybie art. 412 § 2 k. p. c.

W niniejszej sprawie nie ma podstaw do uznania , iż opóźnienie w wypłacie świadczenia jest następstwem okoliczności , za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność , bowiem decyzja z dnia 12 października 2011 r. wydana została w oparciu o obowiązujące wówczas przepisy prawa ,a dopiero wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. ogłoszonym 22 listopada 2012 r. orzeczono o niekonstytucyjności przepisów będących podstawą wydanej decyzji .

Skarżąca A. C. wraz z wypłatą zaległych świadczeń domagała się również wypłaty należnych odsetek . Ogólną regulację dotyczącą prawa do odsetek od świadczeń przyznawanych i wypłacanych przez ZUS zawiera przepis art. 85 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2009 r. , Nr 205 , poz. 1585 ze zm. ) . Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest zobowiązany do wypłaty odsetek , jeżeli nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych . Obowiązek ten nie powstaje gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłacaniu świadczenia jest następstwem okoliczności , za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności co jak ustalił Sąd miało miejsce

w niniejszej sprawie orzekając w punkcie II wyroku – o oddaleniu skargi w pozostałym zakresie .

Apelację od powyższego wyroku Sądu I instancji wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. .

Apelacja zarzuca :

- naruszenie art. 190 Konstytucji poprzez przyjęcie , że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11.2012 r. sygn. akt K 2/12 ogłoszone w Dz. U. w dniu 22.11.2012 r. odnosi skutek prawny z mocą wsteczną i uzasadnia podjecie wypłaty świadczenia za okres sprzed jego ogłoszenia – od dnia 10.2011 r., pomimo , że orzeczenie to nie zawiera takiego stwierdzenia , a więc powinno mieć zastosowanie do sytuacji powstałych po jego publikacji ,

- naruszenie przepisów art. 103 a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 153 , poz. 1227 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania decyzji z dnia 12.10.2011 r. oraz w dacie wyrokowania przez Sąd Okręgowy w Rzeszowie w dniu 09.02.2012 r. w sprawie o sygn. akt IV U 1509/11 , poprzez przyjęcie ,

- pomimo , iż zarówno organ , jak i Sąd działały wówczas zgodnie ze stanowionym prawem i trafnie uznały , że wypłata emerytury nie przysługuje wnioskodawczyni w związku z nierozwiązaniem stosunku pracy z pracodawcą , u którego wnioskodawczyni była zatrudniona przed uzyskaniem emerytury – wypłata tego świadczenia przysługuje ww. także za okres , w którym przepisy funkcjonowały w obrocie prawnym ,

- naruszenie przepisów art. 316 § 1 kodeksu postępowania cywilnego poprzez orzekanie o zasadności roszczenia według stanu istniejącego w dacie aktualnego wyrokowania , po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012 r. , a nie według daty wydania zaskarżonej decyzji i wyroku z dnia 09.02.2012 r.

Apelacja zawiera wniosek o zmianę wyroku w zaskarżonym zakresie poprzez oddalenie skargi co do żądania wypłaty świadczenia za okres od 01.10.2011 r. do 21.11.2012 r.

W uzasadnieniu organ rentowy naprowadził , że utrata mocy obowiązującej art. 103 a ustawy emerytalno – rentowej nastąpiła z chwilą wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego , a nie wcześniej . Sąd zaś badając legalność decyzji organu rentowego powinien orzekać według stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania decyzji . Konkludując pozwany organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie skargi co do żądania wypłaty świadczenia za okres od daty wstrzymania jego wypłaty .

Wnioskodawczyni w odpowiedzi na apelację wniosła o :

- oddalenie apelacji organu rentowego ,

- utrzymanie zaskarżonego wyroku w całości .

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co , następuje :

Apelacja organu rentowego jest nieuzasadniona.

Sąd Apelacyjny w całości podziela ustalenia faktyczne jak i ocenę prawną sprawy Sądu Okręgowego. W pierwszym rzędzie przesądzenia wymagała sama kwestia dopuszczalności skargi tj. czy zachowany został termin do jej wniesienia, oraz czy opiera się ona na ustawowej podstawie wznowienia (pamiętając przy tym, że samo sformułowanie podstawy wznowienia w sposób odpowiadający przepisom art. 401 - 404 k. p. c nie oznacza jeszcze oparcia skargi na ustawowej podstawie wznowienia – por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego

z 15 czerwca 2005 r. IV CZ 50/05 LEX nr 533865).

Przypomnieć należy, że stosownie do art. 401 ¹ k. p. c z przedmiotową skargą można wystąpić również w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie. W odniesieniu więc do wskazywanej przez skarżącą podstawy skargi z art. 401 ¹ k. p. c koniecznym była ocena, czy objęty skargą prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Rzeszowie z 9 lutego 2012 r. sygn. akt IV U 1509/11 wydany został na podstawie przepisu zdyskwalifikowanego co do swej konstytucyjności przez Trybunał Konstytucyjny w powoływanym wyroku z 13 listopada 2012r. K 2/12, tj. na podstawie art. 28 ustawy z 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103 a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Z analizy akt sprawy wynika, że oddalenie odwołania a tym samym akceptacja stanowiska organu rentowego, nastąpiło na podstawie powyższego unormowania a tym samym, że skarga o wznowienie postępowa nia opiera się na ustawowej podstawie wznowienia. Z kolei fakt, iż skarga ta datowana jest na 21 stycznia 2013 r., przy opublikowaniu przywoływanego na jej uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2012 r. sygn. akt K 2/12, w Dzienniku Ustaw z 22 listopada 2012 r. poz. 1285, stanowić musiało podstawę do stwierdzenia, że zachowany został przez skarżącą przewidziany w art. 407 § 2 k. p. c trzymiesięczny termin do wniesienia skargi, a jednocześnie – mając na względzie datę objętego skargą wyroku ( 9 luty 2012 r.), że nie upłynął jeszcze przewidziany z kolei w art. 408 k. p. c pięcioletni termin liczony od dnia prawomocności orzeczenia, uniemożliwiający rozpoznanie skargi.

Przesądzenie tych wszystkich powyższych kwestii formalnych musiało więc skutkować wznowieniem postępowania, a tym samym ponownym rozpoznaniem sprawy tj. odwołania wnioskodawczyni od decyzji organu rentowego z 12 października 2011 r. wstrzymującej wypłatę przysługującej jej emerytury.

Wyrokiem z 13 listopada 2012 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257 poz. 1726 oraz z 2011 r. Nr 291 poz. 1707) w zw. z art. 103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji RP. Oceniając skutki wyroku Trybunał Konstytucyjny uznał, że obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury, nie będzie miał zastosowania do osób, które nabyły prawo w okresie od 8 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2010 roku. W stosunku do tych osób art. 28 w/w ustawy o finansach publicznych, w zakresie w jakim przewiduje stosowanie art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych utracił zatem moc obowiązującą. Z treści wskazanego orzeczenia wynika, że zakwestionowanie wskazanych w nim przepisów prawa ma charakter ograniczony podmiotowo tj. jest skierowany tylko do określonej kategorii osób. Tym samym stwierdzenie niekonstytucyjności tych przepisów ma charakter jedynie częściowy. Taka treść orzeczenia Trybunału Konstytucyj nego została potwierdzona w jego pisemnym uzasadnieniu we fragmencie dotyczącym skutków wyroku, gdzie w sposób wyraźny i jednoznaczny stwierdzono, że "obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą - jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury - nie będzie miał zastosowania do osób, które nabyły to prawo w okresie od 8 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2010 roku", a więc po uchyleniu powołanego wyżej art. 103 ust. 2 a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a przed wejściem w życie art. 103 a tej ustawy dodanego powołaną już wcześniej ustawą z 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że omawiany wyrok Trybunału Konstytucyjnego ma zastosowanie do wnioskodawczyni, bowiem nabyła ona prawo do emerytury od 1 marca 2009r., a wypłata tego świadczenia nie była uzależniona od rozwiązania umowy o pracę z dotychczasowym pracodawcą. Zgodnie z poglądem przeważającym w orzecznictwie Sądu Najwyższego, wyrok Trybunału Konstytucyjnego stwierdzający niezgodność przepisu ustawy z Konstytucją jest w zasadzie skuteczny ex tunc tj. od dnia wejścia w życie zakwestionowanego przepisu, chyba że co innego wynika z jego sentencji (por. wyrok SN z dnia 21.11.2006, II PK 42/06 LEX nr 950622, uchwała SN z 3.07.2003 r., III CZP 45/03, LEX Nr 79008). Pogląd ten podziela również Sąd Apelacyjny w składzie orzekającym w niniejszej sprawie. W tym miejscu należy wskazać art. 190 ust.4 Konstytucji, który określa następstwa prawne wydania prawomocnego orzeczenia sądowego na podstawie normy prawnej uznanej za niekonstytucyjną. Przepis ten nie znosi automatycznie skutków wadliwej normy, która stanowiła podstawę wydania orzeczeń sądowych, wskazując na konieczność podjęcia przez uprawnione podmioty działań dla danego rodzaju postępowań, a to celem wzruszenia wadliwego rozstrzygnięcia. Powołany wyżej przepis odnosi się zatem do okresu sprzed wydania przez Trybunał orzeczenia. Skoro może być wzruszone prawomocne orzeczenie wydane przed datą wejścia w życie orzeczenia Trybunału, to nie można przyjmować, iż norma prawna uznana za niekonstytucyjną ma być stosowana do stanów fatycznych sprzed orzeczenia Trybunału. Zatem w zakresie stosowania prawa wyrok Trybunału odnosi skutek retroaktywny, wpływając na ocenę prawną stanów faktycznych powstałych w okresie poprzedzającym wejście w życie orzeczeń Trybunału. I tak orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o nie konstytucyjności normy prawnej w sferze uprawnień emerytalno – rentowych, stwarza nową rzeczywistość uprawnionych, różną w stosunku do tej, która została prawomocnie ustalona na podstawie niekonstytucyjnego
i uchylonego unormowania. Polega ona na wstecznym stosowaniu nowego, niewadliwego prawa do stanów faktycznych, które powstały pod rządami niezgodnego z Konstytucją prawa i wtedy się zakończyły. Wznowienie postępowania na podstawie art. 401 ¹ k. p. c stwarza więc możliwość ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy o świadczenie emerytalno – rentowe z uwzględnieniem nowej sytuacji prawnej uprawnionych, oraz obowiązek zastosowania konstytucyjnej normy prawa materialnego w toku ponownie przeprowadzonego postępowania (por. uzasadnienie wyroku SN z 21.11.2006 r. II PK 42/06) .

Przechodząc na grunt przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw, stanowił, że do emerytur przyznanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, o której mowa w art. 6, przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą stosuje się poczynając od 1 października 2011 r. Z kolei wymieniony art. 6 pkt 2 dodał po art. 103, art. 103 a w brzmieniu : „prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego”. Art. 28 cytowanej ustawy uchwalony został 16 grudnia 2010 r., zatem od tej daty został deregowany z porządku prawnego z powodu jego niezgodności z art. 2 Konstytucji ale, jak wynika z uzasadnienia orzeczenia Trybunału, tylko w stosunku do osób, które nabyły prawo do emerytury w przedziale czasowym od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. – bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Dodać przy tym należy, iż warunek rozwiązania stosunku pracy nie obejmował samego nabycia prawa do emerytury ale był warunkiem wypłaty świadczenia. W stosunku zatem do ubezpieczonych objętych powołanym rozstrzygnięciem Trybunału Konstytucyjnego, do jakich należy również wnioskodawczyni, ponownie rozpoznając sprawę trzeba dokonać rekonstrukcji stanu prawnego, powracając do stanu, jaki obowiązywał zanim do ustawy o emeryturach i rentach z FUS dodany został 1 stycznia 2011 r. art. 103 a. Przed wprowadzeniem tego przepisu ustawodawca nie przewidywał wymogu rozwiązania stosunku pracy, celem realizacji prawa do emerytury, bowiem 8 stycznia 2009 r. ustawą z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. Nr 228 poz. 1507) uchylony został przepis art. 103 ust 2 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS o treści identycznej z obecnym art. 103 a w/w ustawy (wprowadzonym 1 stycznia 2011 r. z mocy art. 6 pkt 2 w zw. z art. 30 ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw). Ubezpieczonym, którzy nabyli prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010r. była wypłacana zatem emerytura, mimo kontynuowania zatrudnienia u pracodawcy, na rzecz którego wykonywali je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, gdyż nie obowiązywały w tym zakresie żadne ograniczenia. W związku z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego prawo do wypłaty emerytury dla tej grupy ubezpieczonych zostało zachowane.

W świetle powyższego zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego uwzględniający skargę o wznowienie postępowania i zmieniający prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Rzeszowie z 9 lutego 2012r. oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego przez wznowienie wypłaty emerytury należnej wnioskodawczyni od 1 października 2011r. do 21 listopada 2012 r. należało uznać za zgodny z prawem. Powyższe skutkowało oddaleniem apelacji pozwanego Zakładu na podstawie art. 385 k. p. c.