Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2014r

Sąd Okręgowy w Siedlcach I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Andrzej Kirsch

Protokolant st. sek. sąd. Joanna Makać

po rozpoznaniu w dniu 8 stycznia 2014r w Siedlcach

na rozprawie

sprawy z powództwa R. B. i B. B.

przeciwko (...). z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie

I.  zasądza od pozwanego (...). z siedzibą w W. na rzecz powoda R. B. kwotę 80.000 (osiemdziesiąt tysięcy) złotych tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami:

- od kwoty 40.000 (czterdzieści tysięcy) złotych od dnia 27 kwietnia 2013r do dnia 20 stycznia 2014r w wysokości 13% w stosunku rocznym i od dnia 21 stycznia 2014r do dnia zapłaty z ustawowymi odsetkami,

- od kwoty 40.000 (czterdzieści tysięcy) złotych od dnia 8 czerwca 2013r do dnia 20 stycznia 2014r w wysokości 13% w stosunku rocznym i od dnia 21 stycznia 2014r do dnia zapłaty z ustawowymi odsetkami,

II.  zasądza od pozwanego (...). z siedzibą w W. na rzecz powódki B. B. kwotę 80.000 (osiemdziesiąt tysięcy) złotych tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami:

- od kwoty 40.000 (czterdzieści tysięcy) złotych od dnia 27 kwietnia 2013r do dnia 20 stycznia 2014r w wysokości 13% w stosunku rocznym i od dnia 21 stycznia 2014r do dnia zapłaty z ustawowymi odsetkami,

- od kwoty 40.000 (czterdzieści tysięcy) złotych od dnia 8 czerwca 2013r do dnia 20 stycznia 2014r w wysokości 13% w stosunku rocznym i od dnia 21 stycznia 2014r do dnia zapłaty z ustawowymi odsetkami,

III.  w pozostałej części powództwo R. B. i B. B. oddala,

IV.  zasądza od pozwanego (...). z siedzibą w W. na rzecz powoda R. B. kwotę 3.723,90 (trzy tysiące siedemset dwadzieścia trzy złote i dziewięćdziesiąt groszy) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu,

V.  zasądza od pozwanego (...). z siedzibą w W. na rzecz powódki B. B. kwotę 3.723,90 (trzy tysiące siedemset dwadzieścia trzy złote i dziewięćdziesiąt groszy) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu,

VI.  nakazuje pobrać od pozwanego (...). z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – kasa Sądu Okręgowego w Siedlcach kwotę 6.000 (sześć tysięcy) złotych tytułem brakującej części opłaty od pozwu.

Sygn. akt I C 263/13

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 1 marca 2013 r. skierowanym przeciwko (...). z siedzibą w W. R. B. i B. B. na podstawie art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc wnieśli o zapłatę kwot po 40.000 złotych na rzecz każdego z nich tytułem zadośćuczynienia za naruszenie ich dóbr osobistych w postaci więzi rodzinnej, uczuciowej i emocjonalnej pomiędzy rodzicami a córką, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia następującego po upływie 30 dni od daty doręczenia pozwu do dnia zapłaty, a także zasądzenie na rzecz powodów kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powództwa wskazano, iż w dniu 25 maja 2003 r. doszło do wypadku komunikacyjnego, w wyniku którego śmierć poniosła 6 – miesięczna córka powodów A.. Pełnomocnik powodów dodał, iż poważnych obrażeń ciała doznali również powodowie. Jak wynika z uzasadnienia powództwa, wyrokiem z dnia 21 października 2003 r. Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim winnym spowodowania przedmiotowego wypadku uznał A. G.. Strona powodowa podała, iż pojazd marki O. (...) o numerze rejestracyjnym (...), którym poruszał się sprawca wypadku posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej w (...) S.A. (nr polisy (...) której następcą prawnym jest pozwana spółka. Pełnomocnik powodów zaznaczył, iż poprzednik prawny pozwanego co do zasady przyjął swoją odpowiedzialność za skutki wypadku. Poinformował, iż w 2006 r. na skutek wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach wydanego w sprawie o sygnaturze akt I C 906/04 powodowie uzyskali zadośćuczynienie za krzywdę związaną z własnymi obrażeniami ciała doznanymi w wypadku oraz odszkodowanie za znaczne pogorszenie się ich sytuacji życiowej po śmierci dziecka (po 20.000 złotych). Wyjaśnił, iż roszczenia o zadośćuczynienie za naruszenie dóbr osobistych nie były przedmiotem tamtej sprawy, ani przedmiotem wyroku i zostają zgłoszone po raz pierwszy niniejszym pozwem. Strona powodowa podkreśliła, iż pomimo upływu lat, krzywda związana z utratą dziecka wciąż trwa. Z treści uzasadnienia pozwu wynika, iż w chwili kiedy zdarzył się przedmiotowy wypadek powodowie podróżowali z dzieckiem do swoich bliskich, by zaprosić ich na uroczystość Chrztu Świętego półrocznej córki. Pełnomocnik powodów wskazał, iż dziecko zmarło na oczach powodów na miejscu wypadku. Podał, iż do dnia dzisiejszego mają przed oczami widok dziecka leżącego w małej trumnie i świadomość, że nie będą świadkami tego jak się rozwija i dorasta. Dodał, iż kolejnym trudnym momentem był powrót powodów ze szpitala do domu i widok dziecięcego pokoju, do którego nie byli w stanie wejść przez kilka miesięcy. Strona powodowa zaznaczyła, iż na skutek przedmiotowego zdarzenia życie powodów i ich osobowość uległy całkowitej i trwałej przemianie, powodowie nie byli w stanie normalnie funkcjonować, nie widzieli sensu w podejmowaniu zwykłych codziennych czynności, u powódki pojawiły się myśli samobójcze, utrzymujące się jeszcze w 2005 r. Pełnomocnik powodów oświadczył, iż nie mogąc poradzić sobie ze swoim stanem powodowie rozpoczęli spotkania z psychologiem, które jednakże nie poprawiły ich nastroju i samopoczucia, zmagali się z zespołem stresu pourazowego, zaburzeniami snu, myślami depresyjnymi i poczuciem utraty sensu życia. Jak wynika z uzasadnienia pozwu, powodowie przez kilka kolejnych lat starali się wrócić do normalności i zaakceptować to co się stało, jednakże było to niemożliwe. Pełnomocnik powodów wskazał, iż powodowie niemal codziennie przejeżdżali przez miejsce, w którym zdarzył się wypadek, co powodowało natrętne myśli i wspomnienie obrazu wypadku. Podał, iż przez pierwszy rok każdego dnia spędzali czas przy grobie dziecka, powódka nie mogła opanować częstych wybuchów płaczu, nawet w sytuacji, gdy widziała znajomych z małymi dziećmi. Dodał, iż pogorszyły się też relacje małżeńskie powodów, powodowie zamknęli się w sobie, a z osób radosnych i pełnych energii stali się ludźmi ciągle przygnębionymi i smutnymi, przez dłuższy czas nie chcieli mieć kolejnych dzieci, bezustannie towarzyszyło im poczucie pustki, przygnębienia i żalu. Pełnomocnik powodów oświadczył, iż powodowie do dziś nie mogą pogodzić się z tym co się stało. Jak wynika z uzasadnienia powództwa mają dwójkę dzieci, jednakże czują że przedmiotowa tragedia na trwałe zmieniła ich osobowości i podejście do życia i pomimo upływu lat od tragedii nadal często odczuwają ból, żal, tęsknotę i poczucie ogromnej krzywdy.

(pozew k. 2 – 7)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jego rzecz od powodów kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany zaznaczył, iż działanie sprawcy czynu bezprawnego, które było przyczyną powstania skutku w postaci śmierci córki powodów nie posiadało elementu zamiaru naruszenia ich dóbr osobistych, a odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym przysługuje wyłącznie osobie, przeciw której czyn taki został skierowany, z wyjątkami o których mowa w art. 446 § 3 i § 4 kc. Zdaniem pozwanego, podnoszone przez powodów naruszenie dobra osobistego w postaci utraty możliwości do życia w pełnej rodzinie nie jest bezpośrednim skutkiem czynu niedozwolonego, a jego dalszą konsekwencją, tym samym w wyniku śmierci bezpośrednio poszkodowanego czynem niedozwolonym nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powodów. W ocenie pełnomocnika pozwanego również z treści art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych nie wynika objęcie zakresem odpowiedzialności ubezpieczyciela naruszenia dobra osobistego. Strona pozwana zwróciła nadto uwagę, iż wysokość żądanych przez powodów kwot zadośćuczynienia jest wygórowana i odbiega od aktualnie zasądzanych tytułem zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej. Pełnomocnik pozwanego dodał, iż nie bez wpływu na wysokość zadośćuczynienia pozostawać winien czas, jaki upłynął od zdarzenia. Zaznaczył, iż w chwili wypadku córka powodów miała 5 miesięcy. Zwrócił uwagę na to, iż powodowie mają obecnie dwoje dzieci. Zdaniem strony pozwanej, powodowie przeżyli okres żałoby w sposób typowy, a doświadczenie to było i jest neutralizowane dobrymi zdolnościami adaptacyjnymi powodów, ich aktualną sytuacją życiową, posiadaniem rodziny z dwojgiem dzieci i upływem blisko 10 lat od wypadku. Pełnomocnik powodów dodał, iż mieć też należy na uwadze, że rodzina powodów pozostawała i pozostaje w bardzo bliskich i ciepłych kontaktach, wspierając się pod każdym względem, co potwierdza utrzymanie więzi rodzinnych przez powodów mimo doświadczenia śmierci dziecka, otworzenie się na siebie i powiększenie rodziny. Z ostrożności procesowej pozwany podniósł, iż w toczącym się postepowaniu przed Sądem Okręgowym w Siedlcach, w sprawie o sygnaturze akt I C 906/04, przedmiotem ustaleń była ocena więzi jakie łączyły powodów ze zmarłą córką, co w konsekwencji mogło spowodować przyznanie powodom na podstawie art. 446 § 3 kc odszkodowania nie tylko za pogorszenie się sytuacji życiowej powodów w sensie stricte materialnym, ale również w odniesieniu do krzywdy - niematerialne. Pełnomocnik powodów zasygnalizował możliwość podniesienia zarzutu powagi rzeczy osądzonej. Zakwestionował nadto zasadność daty, od której naliczane mają być zdaniem strony powodowej odsetki, wskazując iż zastosowanie winien mieć tu art. 817 kc.

(odpowiedź na pozew k. 32 - 40)

Na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2013 r. pełnomocnik powodów podtrzymał stanowisko wyrażone w pozwie.

(protokół rozprawy k. 61 – 63)

W piśmie wniesionym w dniu 23 maja 2013 r. strona powodowa zmodyfikowała powództwo, wnosząc na podstawie art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwot po 100.000 złotych na rzecz każdego z nich tytułem zadośćuczynienia za naruszenie ich dóbr osobistych, tj. więzi rodzinnej, uczuciowej i emocjonalnej pomiędzy rodzicami a córką wraz z ustawowymi odsetkami od dnia następującego po upływie 30 dni od daty doręczenia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania według norm przepisanych.

(pismo procesowe k. 80)

W piśmie procesowym wniesionym w dniu 13 czerwca 2013 r. pozwany podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. Zdaniem strony pozwanej rozszerzenie powództwa nie zostało w żaden sposób uzasadnione. Pełnomocnik pozwanego podniósł, iż powodowie pomimo wskazań lekarskich nie podjęli terapii psychologicznej lub psychiatrycznej, co zdaniem pozwanego wpłynęło na poczucie krzywdy powodów i nieumiejętność poradzenia sobie w zaistniałej sytuacji życiowej, a nie decydując się na zalecane im wsparcie pogłębili rozmiar szkody, za co pozwany nie może odpowiadać.

(pismo procesowe k. 87 – 89)

W piśmie złożonym w dniu 3 lipca 2013 r. pozwany wniósł o odrzucenie pozwu w oparciu o art. 199 § 1 pkt 2 kpc. W uzasadnieniu pisma podniesiono, że przed Sądem Okręgowym w Siedlcach toczyło się postępowanie z powództwa R. B. i B. B. przeciwko poprzednikowi prawnemu pozwanego – (...) S.A. (sygnatura akt I C 906/04), w której przedmiotem rozpoznania Sądu był stan faktyczny tożsamy ze stanem faktycznym w niniejszej sprawie. Zdaniem pozwanego, o tożsamości przedmiotu rozstrzygnięcia można mówić nie tylko wtedy, gdy w obu sprawach żądania były identyczne, ale także wtedy, gdy chodzi o żądanie sformułowane inaczej, ale oparte na tej samej podstawie faktycznej i zmierzające do tego samego celu. Na wypadek nieuwzględnienia wniosku o odrzucenie pozwu, strona pozwana podtrzymała swoje stanowisko zawarte w odpowiedzi na pozew. Pełnomocnik pozwanego zaznaczył, iż krzywda powodów została już naprawiona przez zasądzenie na ich rzecz przez Sąd Okręgowy w Siedlcach w sprawie o sygnaturze akt I C 906/04 świadczeń w wysokości po 20.000 złotych na rzecz każdego z nich.

(pismo procesowe k. 95 - 98).

W piśmie procesowym złożonym w dniu 22 lipca 2013 r. pełnomocnik powodów nie zgodził się ze stanowiskiem i argumentacją pełnomocnika pozwanego i wniósł o nieuwzględnienie wniosku pozwanego o odrzucenie pozwu. Podniósł, że nie zachodzi tożsamość roszczeń w sprawach I C 906/04 oraz niniejszej, co oznacza, że nie mamy do czynienia z powagą rzeczy osądzonej. Podkreślił, że w sprawie I C 906/04 zasądzono na rzecz powodów odszkodowanie za pogorszenie się ich sytuacji życiowej po śmierci dziecka, a nie zadośćuczynienie, czy quasi – odszkodowanie za samą krzywdę.

(pismo procesowe k. 101 – 102)

Postanowieniem z dnia 24 września 2013 r. Sąd wniosek pozwanego o odrzucenie pozwu oddalił (k. 112).

Na rozprawie w dniu 8 stycznia 2014r pełnomocnik powodów podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 25 maja 2003 r. w miejscowości M. woj. (...) doszło do wypadku komunikacyjnego polegającego na wymuszeniu pierwszeństwa przejazdu samochodowi marki F. (...) o numerze rejestracyjnym (...), kierowanemu przez R. B. przez pojazd marki O. (...) o numerze rejestracyjnym (...), kierowany przez A. G. i w rezultacie do zderzenia w/w pojazdów. Na skutek powyższego R. B. i podróżująca razem z nim żona B. B. doznali obrażeń ciała, natomiast jadąca razem z nimi półroczna córka A. – obrażeń ciała, w następstwie których zmarła po przewiezieniu jej do szpitala.

Wyrokiem z dnia 21 października 2003 r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt II K 408/03 Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim za winnego spowodowania przedmiotowego wypadku uznał A. G..

(okoliczności bezsporne, znajdujące potwierdzenie w wyroku SR w Mińsku Mazowieckim wydanym w sprawie o sygnaturze akt II K 408/03 i dokumentacji znajdującej się w dołączonych aktach szkody)

Pojazd, którym poruszał się A. G. posiadał ważne ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej wykupione w (...) S.A. z siedzibą w W., którego następcą prawnym jest Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W..

(okoliczność bezsporna, znajdująca potwierdzenie w aktach szkody)

Wyrokiem z dnia 24 maja 2006 r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt I C 906/04, Sąd Okręgowy w Siedlcach m.in. zasądził na rzecz R. B. i B. B. kwoty po 20.000 złotych na rzecz każdego z nich tytułem stosownego odszkodowania za znaczne pogorszenie się ich sytuacji życiowej w związku ze śmiercią dziecka, wskazując w uzasadnieniu wyroku, że powództwo w tej części zostało uwzględnione w oparciu o przepis art. 446 § 3 kc.

(wyrok SO w Siedlcach w sprawie I C 906/04 wraz z uzasadnieniem)

W chwili śmierci A. B. miała pół roku. R. B., B. B. i ich córka tworzyli szczęśliwą rodzinę o silnych więziach emocjonalnych.

B. B. o śmierci dziecka dowiedziała się od matki. Doznała ostrej okresowej reakcji na stres. Uczestniczyła w pogrzebie. Przyjmowała silne leki uspokajające do około pół roku po śmierci córki. Czuła się przygnębiona. Miała zaburzenia snu i myśli samobójcze, poczucie krzywdy i winy. Miała trudności z nawiązywaniem i utrzymywaniem relacji społecznych zwłaszcza z osobami posiadającymi dzieci. Pomimo tego, iż wyniki badań wskazywały na stan depresyjny, nie podjęła leczenia psychiatrycznego. Korzystała z krótkoterminowej pomocy psychologa. Jej sferę emocjonalną cechuje niski poziom zrównoważenia reakcji emocjonalnych, co świadczy o nieprawidłowym przystosowaniu, niskiej umiejętności kontroli emocjonalnej, obniżonym poczuciu bezpieczeństwa. Jest wycofana społecznie.

R. B. o śmierci córki dowiedział się w szpitalu. Przyjmował leki uspokajające. Miał trudności w zasypianiu. Ujawnia duży żal do losu i poczucie winy. Nie pogodził się z zaistniałą sytuacją. Ma podwyższony poziom niepokoju wewnętrznego i lęku.

W okresie do około 2005 r. występowały u B. B. i R. B. objawy wykraczające poza zwykłą reakcję po stracie dziecka. Przez pierwszy rok po wypadku codziennie spędzali czas przy grobie córki. Obecnie odwiedzają go przynajmniej raz w tygodniu. Zminimalizowali kontakty społeczne. Ich stan psychiczny uległ poprawie po zmianie miejsca zamieszkania. W (...) urodziła się ich córka M., zaś w (...) syn M.. Poprawiły się relacje między małżonkami, które od wypadku stały się powierzchowne. Wobec dzieci ujawniają nadopiekuńczość i nadmierną dbałość o ich bezpieczeństwo. O wypadku i okresie po nim opowiadają ujawniając silne napięcie emocjonalne, nieco obniżony nastrój i żywe reakcje emocjonalne. Wskazane jest podjęcie przez nich terapii psychologicznej.

(zeznania świadków K. P. k. 61 v. – 62 i M. B. k. 62 – 62 v., zeznania powodów k. 129 v. – 130 v., k. 130 v. – 131, opinia psychologiczna k. 70 – 73, opinia sądowo – psychologiczna z dnia 16 maja 2006 r. wydana w sprawie I C 906/04 SO w Siedlcach)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy w postaci wskazanych powyżej dokumentów i osobowych źródeł dowodowych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Ustalony w niniejszej sprawie przez Sąd stan faktyczny pozostawał między stronami bezsporny. Zastrzeżenia pozwanego budziła jednakże podstawa prawna dochodzonego roszczenia i jego zasadność. Powodowie oparli bowiem swoje powództwo na art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc. Pozwany natomiast stał na stanowisku, iż zakres odpowiedzialności wynikającej z umowy zawartej z posiadaczem pojazdu, którym poruszał się sprawca szkody, obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, jest ściśle określony w art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124, poz. 1152 ze zm.), w którego § 1 enumeratywnie wymieniono przypadki odpowiedzialności ubezpieczyciela za następstwa szkody wyrządzonej przez kierującego ubezpieczonym pojazdem. Pozwany podnosił nadto, że dochodzona przez powodów kwota zadośćuczynienia jest zbyt wygórowana, mając w szczególności na uwadze czas jaki upłynął od skutkującego przedmiotową tragedią zdarzenia, aktualne funkcjonowanie społeczne powodów oraz przyznane im dotychczas przez ubezpieczyciela odszkodowanie, przy ustalaniu którego brana była pod uwagę również krzywda niematerialna, jakiej doznali powodowie.

Sąd nie mógł podzielić stanowiska strony pozwanej, iż powodowie nie mogą skutecznie domagać się zasądzenia zadośćuczynienia na podstawie art. 448 kc w zw. z art. 24 kc. Nie budzi wątpliwości, iż z uwagi na datę zdarzenia skutkującego śmiercią ich córki (25 maja 2003 r.), podstawą żądania zapłaty zadośćuczynienia za jej śmierć nie mógł być art. 446 § 4 kc, który w dacie tej nie obowiązywał. Faktycznie w orzecznictwie w początkowym okresie obowiązywania art. 446 §4 kc istniał spór co do tego, czy roszczenia tego rodzaju dochodzone mogą być w stosunku do zdarzeń sprzed 3 sierpnia 2008 r., kiedy to ów przepis zaczął obowiązywać. Na chwilę obecną jednakże za ugruntowany uznać należy pogląd, iż więź pomiędzy najbliższymi członkami rodziny jest niematerialną wartością przynależną człowiekowi. Więź ta uznana została za dobro osobiste podlegające ochronie prawa cywilnego. Wprowadzenie art. 446 § 4 kc doprowadziło jedynie do zmiany w sposobie realizacji roszczenia przez skonkretyzowanie osób uprawnionych do jego dochodzenia oraz przesłanek jego stosowania (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2010 r., III CZP 76/10, LEX nr 604152; z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11, OSNC 2012, Nr 1, poz. 10). Sąd Najwyższy ostatecznie przesądził też, że art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.), w brzmieniu obowiązującym przed dniem 11 lutego 2012 r., nie wyłączał z zakresu ochrony ubezpieczeniowej zadośćuczynienia za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosił odpowiedzialność na podstawie art. 448 kc (uchwała z dnia 20 grudnia 2012 r., III CZP 93/12, niepubl.).

Rodzina jako związek najbliższych osób, które łączy szczególna więź, podlega zatem ochronie prawa. Dotyczy to odpowiednio ochrony prawa do życia rodzinnego obejmującego istnienie różnego rodzaju więzi rodzinnych. Więź rodzinna odgrywa doniosłą rolę, zapewniając członkom rodziny m. in. poczucie stabilności, wzajemne wsparcie obejmujące sferę materialną i niematerialną oraz gwarantuje wzajemną pomoc w codziennych sprawach. Należy więc przyjąć, iż prawo do życia rodzinnego i utrzymania tego rodzaju więzi stanowi dobro osobiste członków rodziny i podlega ochronie na podstawie art. 23 kc i art. 24 kc. Spowodowanie śmierci osoby bliskiej może zatem stanowić naruszenie dóbr osobistych członków jej rodziny i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 kc (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2010 r. IV CSK 307/2009 LexPolonica nr 2371235, OSNC 2010/C poz. 91, OSP 2011/2 poz. 15). Również w uchwale z dnia 22 października 2010 r. wydanej w sprawie o sygnaturze akt III CZP 76/2010 (OSNC 2011/B poz. 42) Sąd Najwyższy, analizując skutki dodania § 4 do art. 446 kc uznał, iż wzmacnia on pozycję najbliższego członka rodziny, jednak nie wyklucza stosowania także art. 448 kc, przy czym na podstawie art. 448 kc zadośćuczynienie pieniężne przysługuje najbliższemu członkowi rodziny za doznaną krzywdę wówczas, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu przed dniem 3 sierpnia 2008 r. Nie może zatem budzić wątpliwości, iż śmierć osoby najbliższej powoduje naruszenie dobra osobistego osoby związanej emocjonalnie ze zmarłym. Dobrem tym jest z całą pewnością więź rodzica z dzieckiem i prawo do życia w pełnej rodzinie. Jak stwierdził Sąd Najwyższy, nie każdą więź rodzinną automatycznie zaliczyć można do katalogu dóbr osobistych. Dotyczy to jedynie takiej więzi, której zerwanie powoduje ból, cierpienie i rodzi poczucie krzywdy. Oczywistym jest, iż zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 6 kc, obowiązek udowodnienia takich faktów spoczywa na osobie, która wywodzi z nich skutki prawne i w ocenie Sądu Okręgowego, powodowie obowiązkowi temu w niniejszej sprawie sprostali.

Mając na uwadze powyższe, za zasadne i słuszne, uznać należy stanowisko strony powodowej, iż podstawę przedmiotowego roszczenia stanowić może art. 448 kc w zw. z art. 24 kc.

Z zeznań złożonych przez powodów oraz świadków, a także pozostałego materiału dowodowego wynika bez najmniejszych wątpliwości, iż poczucie krzywdy i cierpienie powodów po stracie córki było ogromne. Jej śmierć wywołała u powodów silny wstrząs psychiczny. Była doświadczeniem dla nich traumatycznym. Doprowadziła do zmniejszenia ich aktywności życiowej i wycofania z relacji społecznych. Skutkowała ogromnym stresem, objawiającym się silnym napięciem emocjonalnym.

Z zeznań powodów złożonych na rozprawie wynika, że nie są w stanie zapomnieć o wypadku. Analizują co mogli zrobić, by go uniknąć. Mają poczucie winy. W stosunku do dwójki swoich dzieci, które urodziły się później są nadopiekuńczy. Starają się przewidywać możliwe zagrożenia. Słowa te znajdują potwierdzenie w zeznaniach świadków.

Sąd nie znalazł podstaw do zakwestionowania zeznań świadków albowiem są one w ocenie Sądu szczere, spójne i logiczne, a nadto żadna ze stron nie zgłaszała co do nich jakichkolwiek zastrzeżeń.

Również zeznania samych powodów uznać należy za wiarygodne. Znajdują one potwierdzenie w pozostałym zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, a w szczególności w opinii psychologicznej.

Co do tej ostatniej, wskazać należy, iż w przekonaniu Sądu biegła psycholog M. J. dokonała analizy dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy oraz przeprowadziła badania psychologiczne powodów zgodnie z doświadczeniem zawodowym oraz wskazaniami wiedzy z zakresu dziedziny, którą reprezentuje, a następnie wyciągnęła adekwatne i logiczne wnioski. Przedmiotowa opinia jest jasna i wyczerpująca, dlatego należy ją podzielić i uznać za pełnowartościowy materiał dowodowy. Podkreślić należy, iż strony nie zgłaszały co do niej żadnych zastrzeżeń. Opinia ta nie pozostawia wątpliwości, iż śmierć córki była dla powodów przeżyciem traumatycznym powodującym ogromne cierpienia psychiczne.

Sąd dał też wiarę dokumentacji zaliczonej w poczet materiału dowodowego, jako że jej autentyczność, jak i wynikające z niej fakty, nie budzą wątpliwości w świetle zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego. Nadto, nie była ona kwestionowana przez żadną ze stron, dlatego też Sąd uznał wynikające z niej okoliczności za bezsporne.

Wskazać należy, iż wszystkie dowody, na podstawie których Sąd dokonał ustaleń faktycznych korespondują ze sobą nawzajem, wzajemnie się uzupełniając, potwierdzając i tworząc logiczną całość.

Katalog dóbr osobistych wskazany w art. 23 kc nie jest katalogiem zamkniętym, zawierającym jedynie przykładowe dobra osobiste podlegające ochronie. Takim dobrem może być więc także posiadanie rodziny i szczególna więź łącząca rodziców z dziećmi. W sytuacji więc nagłego i przedwczesnego jej zerwania na skutek śmierci, spowodowanej bezprawnym i zawinionym działaniem innego człowieka, aktualizuje się uprawnienie do żądania zadośćuczynienia od podmiotu ubezpieczającego pojazd sprawcy tego zdarzenia od odpowiedzialności cywilnej.

W przedmiotowej sprawie pojazd, którym się poruszał się sprawca wypadku posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) S.A. z siedzibą w W., którego następcą prawnym jest Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W., co jest okolicznością bezsporną w przedmiotowej sprawie.

Przepis art. 34 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych wskazuje, iż z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną szkodę w związku z ruchem tego pojazdu będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia, utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Pojęcie szkody w polskim prawie cywilnym obejmuje zarówno szkodę majątkową sensu stricto, jak i szkodę niemajątkową w postaci krzywdy. W relacji do tak określonego zakresu szkody powstaje obowiązek jej naprawienia, poprzez odszkodowanie obejmujące zarówno odszkodowanie sensu stricto, jak i zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę. Ponadto stosownie do art. 35 w/w ustawy ubezpieczeniem OC objęta jest odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu. Przy czym odpowiedzialność cywilna obejmuje także obowiązek naprawienia krzywdy, jeżeli wynikła ona z ruchu pojazdu mechanicznego. Obowiązek naprawienia szkody, w tym także krzywdy w powyższym zakresie ma charakter zupełny, poprzez zapłatę odszkodowania lub odpowiedniej kwoty z tytułu zadośćuczynienia. W uchwale z dnia 20 grudnia 2012 r. wydanej w sprawie o sygnaturze akt III CZP 93/2012 (LexPolonica nr 4492033) Sąd Najwyższy stwierdził, iż art. 34 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, w brzmieniu sprzed dnia 11 lutego 2012 r., nie wyłączał z zakresu ochrony ubezpieczeniowej zadośćuczynienia za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosił odpowiedzialność na podstawie art. 448 kc. Zadośćuczynienie przyznawane na podstawie tego przepisu kompensuje bowiem szkodę niemajątkową (krzywdę), której w związku ze śmiercią spowodowaną ruchem pojazdu mechanicznego doznają osoby najbliższe zmarłego na skutek naruszenia ich własnego dobra osobistego w postaci prawa do więzi rodzinnej.

Mając na uwadze powyższe uznać należy, iż pozwany ponosi odpowiedzialność za skutki wypadku objęte przedmiotowym pozwem.

Przesłanką odpowiedzialności przewidzianej w art. 448 kc jest bezprawne i zawinione działanie sprawcy naruszenia dobra osobistego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2002 r. wydany w sprawie o sygnaturze akt V CKN 1581/2000, LexPolonica nr 361049). Przyjęcie takiego stanowiska oznacza, iż podstawą zasądzenia odpowiedniej sumy zadośćuczynienia będzie każde zawinione działanie sprawcy, a więc zarówno w wypadku winy umyślnej, jak i winy nieumyślnej.

Wobec treści wyroku Sądu Rejonowego w Mińsku Mazowieckim z dnia 21 października 2003 r. wydanego w sprawie o sygnaturze akt II K 408/03, nie ulega wątpliwości, że działanie sprawcy naruszenia dobra osobistego powoda było bezprawne i zawinione.

W tym miejscu podnieść należy, iż życie ludzkie nie ma ceny. Nie można bowiem wyrazić i ustalić w sposób ekonomiczny powstałej w związku z tym krzywdy, tym bardziej gdy śmierć osoby bliskiej ma charakter nagły i nieprzewidziany, i spowodowana jest wyłącznie działaniem osoby drugiej. Dolegliwości psychofizyczne powstałe w związku z taką tragedią nie koniecznie muszą się tu przejawiać w jakiejś chorobie. Chodzi o sam fakt i o powstałe w związku z tym cierpienia - pustkę, lęk i samotność - które są oczywiste.

Nie sposób nie zauważyć, iż tego typu sprawy mają charakter bardzo ocenny. Sąd ustalając kwotę zadośćuczynienia nie dysponuje żadnymi wskazówkami czy tabelami określającymi wysokość zadośćuczynienia dla poszczególnych przypadków. Orzeczenia innych sądów mogą dać jedynie wskazówki w tym zakresie. Jednakże subiektywny charakter krzywdy nie pozwala na mechaniczne kierowanie się nimi nawet w bardzo zbliżonych okolicznościach. Przyznanego poszkodowanemu zadośćuczynienia nie należy także traktować na zasadzie ekwiwalentności, którą charakteryzuje wynagrodzenie szkody majątkowej. Ma ono służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, a jednocześnie nie być źródłem wzbogacenia. Truizmem z całą pewnością byłoby stwierdzenie, iż cierpienia spowodowane śmiercią osoby najbliższej dadzą się przełożyć na konkretną sumę pieniężną, jednakże nie może budzić wątpliwości, iż wypłacona z tego tytułu kwota nie może mieć charakteru symbolicznego, gdyż doprowadziłoby to do deprecjacji wartości życia ludzkiego.

Ustalając zatem wysokość zadośćuczynienia Sąd kierował się przyjętym przez doktrynę i praktykę poglądem, iż pieniądze, w braku lepszego równoważnika, mogą w pewnym sensie zrównoważyć uszczerbek niemajątkowy. Sąd Okręgowy miał na uwadze również i to,
że zadośćuczynienie ma przede wszystkim charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Wysokość ta nie może być jednak nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa, a więc powinna być utrzymana w rozsądnych granicach. Przy czym ustalenie wysokości zadośćuczynienia wymaga uwzględnienia wszystkich okoliczności istotnych dla określenia rozmiaru doznanej krzywdy. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 kwietnia 2006 r. (sygn. akt I CSK 159/05), przy ocenie, jaka suma jest odpowiednia tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę spowodowaną naruszeniem dóbr osobistych, należy mieć na uwadze rodzaj dobra, które zostało naruszone oraz charakter, stopień nasilenia i czas trwania doznawania przez osobę, której dobro zostało naruszone, ujemnych przeżyć psychicznych spowodowanych naruszeniem. Jak z kolei zauważył Sąd Apelacyjny
w Warszawie w wyroku z dnia 22 lutego 2004 r. (sygn. akt II ACa 641/03), podstawowym kryterium dla ustalenia wysokości należnego poszkodowanemu zadośćuczynienia jest rozmiar i intensywność doznanej krzywdy, ocenianej według miar obiektywnych, oraz stopień negatywnych konsekwencji dla pokrzywdzonego wynikających z dokonanego naruszenia dobra osobistego, w tym także niewymiernych majątkowo. Ustalając wysokość zadośćuczynienia należy uwzględnić również wstrząs psychiczny i cierpienia moralne wywołane śmiercią osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rolę w rodzinie pełnioną przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, stopień, w jakim pokrzywdzony będzie umiał odnaleźć się w nowej rzeczywistości i zdolność do jej zaakceptowania, wiek pokrzywdzonego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011 r., III CSK 279/10, niepubl.).

Mając na uwadze powyższe, nie ulega wątpliwości, iż śmierć A. B. spowodowała naruszenie dóbr osobistych powodów, jakim jest posiadanie rodziny, więzi emocjonalnej i duchowej pomiędzy rodzicami a dziećmi. Ponieważ więź ta ze wskazanych wcześniej względów była niezwykle silna zdarzenie to było dla powodów niebywale dotkliwe, powodując trudną do wyobrażenia krzywdę, co z kolei przemawia za koniecznością zasądzenia na ich rzecz zadośćuczynienia w znacznej wysokości. Również z opinii biegłego psychologa wynika, iż w okresie do około 2005 r. występowały u powodów objawy wykraczające poza normę zwykłej reakcji żałoby. Zdaniem biegłej, powodowie są wycofani społecznie. Jej zdaniem, wskazane w stosunku do powodów jest podjęcie terapii psychologicznej. W ocenie Sądu, dochodzone tytułem zadośćuczynienia przez powodów w wersji ostatecznie zmodyfikowanej kwoty po 100.000 złotych na rzecz każdego z nich są nazbyt wygórowane. Niewątpliwie rozmiar cierpień powodów związanych ze skutkującym przedmiotową tragedią zdarzeniem był znaczny, jednakże zdaniem Sądu, ich obecne funkcjonowanie nie jest już zdezorganizowane. Jak wynika z opinii biegłej, stan psychiczny powodów uległ poprawie po zmianie przez nich miejsca zamieszkania. W (...) urodziła się córka powodów – M., zaś w (...). – syn M.. W ocenie Sądu świadczy to o tym, iż powodowie poradzili sobie z osobistym dramatem. Otworzyli się na przyjęcie kolejnych dzieci. Zaangażowali się w opiekę nad nimi i w ich wychowanie. Pamięć córki, jakkolwiek żywa, serdeczna i w dalszym ciągu niezwykle dla powodów ważna, nie łączy się już z tak głębokimi przeżyciami jak bezpośrednio po jej stracie. Powodowie funkcjonują obecnie prawidłowo i w sposób właściwy wykonują podjęte role społeczne. Mając na uwadze powyższe Sąd podjął decyzję o zasądzeniu na rzecz powodów tytułem zadośćuczynienia kwot po 80.000 złotych na rzecz każdego z nich.

Należy przy tym podkreślić, iż powodowie dotychczas nie otrzymali jakiejkolwiek kwoty tytułem zadośćuczynienia za śmierć córki i z takim roszczeniem wystąpili po raz pierwszy powództwem w niniejszej sprawie. Co prawda pozwany podnosił, iż w toku postępowania o sygnaturze akt I C 906/04 toczącego się przez tut. Sądem, brano pod uwagę krzywdę niematerialną doznaną przez powodów, jednakże nie ulega wątpliwości, iż powodom przyznano dotychczas jedynie odszkodowanie z tytułu znacznego pogorszenia się ich sytuacji życiowej po śmierci córki, natomiast żadna kwota z tytułu zadośćuczynienia nie została im dotychczas przyznana. Szerzej na ten temat Sąd wypowiedział się w uzasadnieniu postanowienia z dnia 24 września 2013 r. (k. 117-118) o oddaleniu wniosku pozwanego o odrzucenie pozwu, co powoduje, że nie ma konieczności powtarzania zawartej tam argumentacji.

Odnośnie odsetek Sąd rozstrzygnął zgodnie z dyspozycją art. 481 § 1 kc, wedle którego wierzyciel może domagać się odsetek za okres opóźnienia w spełnieniu przez dłużnika świadczenia pieniężnego, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W myśl art. 817 § 1 kc ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. Gdyby jednakże wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia okazało się niemożliwe, to zgodnie z § 2 tegoż artykułu, świadczenie powinno być spełnione w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe.

W ocenie Sądu, już w chwili otrzymania odpisu pozwu brak było wątpliwości co do zasadności roszczenia powodów i jego wysokości. Pozwany bowiem już wówczas dysponował dokumentacją dotyczącą przedmiotowego wypadku zgromadzoną nie tylko w aktach szkody, ale również w aktach tut. Sądu o sygnaturze akt I C 906/04. Odpis pozwu doręczono pozwanemu w dniu 27 marca 2013 r. (k. 59), a zatem w dniu 26 kwietnia 2013 r. upłynął zdaniem Sądu 30 – dniowy termin, w którym pozwany winien wypłacić żądane wówczas przez powodów kwoty tytułem zadośćuczynienia. Od dnia następnego pozwany pozostawał w zwłoce ze spełnieniem powyższych świadczeń, dlatego też odsetki od dochodzonych przez powodów kwot 40.000 złotych Sąd zasądził od dnia 27 kwietnia 2013 r. do dnia ogłoszenia orzeczenia, tj. do dnia 20 stycznia 2014 r., określając ich wysokość zgodnie z § 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 04 grudnia 2008 r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych (Dz. U. 2008. 220. 1434), a następnie od dnia następnego po dacie wyrokowania, tj. od dnia 21 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty. W toku postępowania powodowie rozszerzyli powództwo o kwoty po 40.000 złotych. Pismo zawierające modyfikację powództwa pozwany otrzymał w dniu 31 maja 2013 r. W ocenie Sądu nie istniały wówczas już żadne wątpliwości, co do okoliczności zdarzenia, rozmiaru krzywdy powoda i podstaw odpowiedzialności pozwanego. Termin 7 - dniowy był zatem wystarczającym na uczynienie zadość żądaniu. Pozwany pozostawał zatem w zwłoce ze spełnieniem świadczenia od dnia 8 czerwca 2013 r., dlatego też Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów odsetki ustawowe od dochodzonych przez nich dodatkowo kwot od tej daty do dnia ogłoszenia orzeczenia, tj. do dnia 20 stycznia 2014 r., określając ich wysokość zgodnie z § 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 2008 r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych (Dz. U. 2008. 220. 1434), a następnie od dnia następnego po dacie wyrokowania, tj. od dnia 21 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty.

Z uwagi na powyższe rozważania, powództwo w pozostałym zakresie należało oddalić.

O kosztach procesu, w tym kosztach zastępstwa procesowego, Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r., nr 90, poz. 594) oraz Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013. 461 j.t.) i Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2013. 490), stosując zgodnie z art. 100 kpc zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu, mając na uwadze 80% stopień wygrania sprawy przez powodów i 20% - przez pozwanego oraz poniesione przez strony koszty postępowania. I tak: powodowie ponieśli w niniejszej sprawie koszty w wysokości po 2.000 złotych z tytułu opłaty sądowej od pozwu, 3.600 złotych z tytułu wynagrodzenia adwokackiego, 17 złotych z tytułu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz łącznie 480 złotych z tytułu kosztów opinii psychologicznej. Z kolei pozwany poniósł koszty zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w łącznej kwocie 3.617 zł.

Ostatecznie dochodzona była przez powodów kwota 200.000 zł, co oznacza, że opłata od pozwu wynosiła 10.000 zł. Powodowie uiścili opłatę w kwotach po 2.000 zł każde z nich (łącznie 4.000 zł), a biorąc pod uwagę, że przegrali sprawę jedynie w 20%, powinni ją ponieść do łącznej kwoty 2.000 zł, czyli po 1.000 zł każde z nich. Z tytułu częściowego zwrotu opłaty należy im się zatem od pozwanego kwota po 1.000 zł na rzecz każdego z nich. Przy uwzględnieniu powództwa w całości należałaby się powodom kwota 3.617 zł (zastępstwo procesowe i opłata skarbowa), a 80% z tego daje kwoty po 2.893,60 zł na rzecz każdego z nich. Pozwany wygrał sprawę w 20%, co daje należną mu kwotę 723,40 zł (20% z kwoty 3.617 zł). Dzieląc tą kwotę na dwa otrzymujemy kwoty po 361,70 zł. Z należnej powodom kwoty 2.893,60 zł trzeba odjąć kwoty należne pozwanemu, tj. 361,70 zł, co daje na rzecz każdego z powodów kwoty po 2.531,90 zł z tytułu częściowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Powodowie ponieśli koszty opinii biegłej w kwocie 480 zł, a powinni ja ponieść jedynie do kwoty 96 zł. Mogli zatem oczekiwać od pozwanego zwrot kwoty po 192 zł na rzecz każdego z nich. Po zsumowaniu kwot 1.000 zł, 192 zł i 2.531,90 zł – otrzymujemy kwotę 3.723,90 zł, która zasądzona została na rzecz każdego z powodów tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu.

O kosztach postępowania poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa Sąd rozstrzygnął zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r. w związku z art. 100 kpc, również i w tym przypadku stosując zasadę stosunkowego ich rozdzielenia oraz uwzględniając stopień wygrania sprawy przez powodów. Na koszty te złożyła się brakująca część opłaty sądowej od pozwu w wysokości 6.000 złotych, którą Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa (pkt VI wyroku)

Mając na uwadze powyższe należało orzec jak w sentencji.