Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Przemysław Majkowski

Protokolant : staż. Patrycja Szydłowska

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2014 r. w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. D. i P. D.

przeciwko G. P. i S. P.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

1.  nakazuje pozwanym G. P. i S. P. złożenie oświadczenia woli o następującej treści: „ Ja G. P. i ja S. P. przenosimy na rzecz A. D. i P. D. prawo własności nieruchomości położonej we wsi G. gmina S. składającej się z niezabudowanej działki gruntu o powierzchni 2,77 ha, oznaczonej numerem działki (...) i niezabudowanej działki gruntu o powierzchni 4,97 ha oznaczonej numerem działki (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Łasku w Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta Nr Kw (...), za zapłatą łącznej kwoty 155 200 ( sto pięćdziesiąt pięć tysięcy dwieście ) złotych z czego kwota 30 000 ( trzydzieści tysięcy ) złotych została już G. P. i S. P. zapłacona, a pozostała część w kwocie 125 200 ( sto dwadzieścia pięć tysięcy dwieście ) złotych zostanie zapłacona solidarnie przez A. D. i P. D. w częściach równych po 62 600 ( sześćdziesiąt dwa tysiące sześćset ) złotych na rzecz G. P. i 62 600 ( sześćdziesiąt dwa tysiące sześćset ) złotych na rzecz S. P. w terminie 30 dni od daty uprawomocnienia się niniejszego wyroku ”,

2.  zasądza od pozwanej G. P. na rzecz powodów A. D. i P. D. kwotę 2870 ( dwa tysiące osiemset siedemdziesiąt ) złotych tytułem zwrotu połowy opłaty sądowej oraz kwotę 1800 ( jeden tysiąc osiemset ) złotych tytułem zwrotu połowy kosztów zastępstwa prawnego,

3.  zasądza od pozwanego S. P. na rzecz powodów A. D. i P. D. kwotę 2870 ( dwa tysiące osiemset siedemdziesiąt ) złotych tytułem zwrotu połowy opłaty sądowej oraz kwotę 1800 ( jeden tysiąc osiemset ) złotych tytułem zwrotu połowy kosztów zastępstwa prawnego.

Sygn. akt I C 100/14

UZASADNIENIE

W dniu 26 marca 2014 roku (data wpływu do Sądu) pełnomocnik powodów: A. D. i P. D. wystąpił do Sądu Okręgowego w Sieradzu z pozwem przeciwko G. P. i S. P. o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli o następującej treści: „G. P. i S. P. sprzedają A. D. i P. D. nieruchomość położoną w miejscowości G., gmina S., stanowiącą niezabudowaną działkę gruntu nr (...) o obszarze 02 ha 77 arów oraz część niezabudowanej działki nr (...) o obszarze 04 ha 45 arów, dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) za kwotę 144.800 zł, której część tj. kwota 15 000 została zapłacona na rzecz G. P. tytułem zadatku w dniu 16 maja 2013 roku, kwota 15 000 zł została zapłacona na rzecz S. P. tytułem zadatku w dniu 16 maja 2013 roku, a kwota 114 800 zł zostanie zapłacona na rzecz G. P. i S. P. po uprawomocnieniu się wyroku”. Zażądał nadto zasądzenia od pozwanych na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, (pozew – k. 3-5).

W odpowiedzi na pozew, pełnomocnik pozwanego S. P. w imieniu pozwanego uznał żądanie pozwu w zakresie żądania złożenia oświadczenia woli o treści wskazanej w pozwie z tą modyfikacją, iż cena sprzedaży w kwocie 57 400,00 złotych zostanie zapłacona na rzecz S. P. i cena 57 400,00 złotych zostanie zapłacona na rzecz G. P. oraz wniósł o zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz pozwanego S. P. kosztów procesu według norm przepisanych lub alternatywnie zasądzenie od pozwanej G. P. na rzecz pozwanego S. P. kosztów procesu według norm przypisanych, (odpowiedź na pozew – k. 28-29).

Pozwana G. P. w odpowiedzi na pozew zażądała nieobciążania jej kosztami procesu w oparciu o przepis art. 102 k.p.c., (odpowiedź na pozew – k. 35-36).

Na rozprawie w dniu 11 czerwca 2014 roku pełnomocnik powodów zmienił żądanie pozwu w ten sposób, że wniósł o nakazanie pozwanym złożenia oświadczenia woli następującej treści: „G. P. i S. P. sprzedają A. D. i P. D. nieruchomość położoną we wsi G. gmina S. stanowiącą niezabudowaną działkę gruntu oznaczoną w wypisie z rejestru gruntu jako działka (...) o pow. 2,77 ha i niezabudowaną działkę gruntu oznaczana nr 31 o pow. 4,97 ha za kwotę 155 200 złotych. Wskazał przy tym, że z żądanej sumy 155 200 złotych kwota 30 000 została uiszczona jako zadatek w częściach równych po 15 000 na rzecz każdego z pozwanych. Pozostała cześć kwoty 125 200 złotych zostanie zapłacona pozwanym w częściach równych po połowie – 62 600 złotych w terminie 30 dni od daty uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie”. Pełnomocnik powodów wniósł także o zasądzenie solidarnie od pozwanych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego, (stanowisko procesowe strony powodowej – k. 62).

Pełnomocnik pozwanego S. P. uznał żądanie pozwu w sposób sformułowany na rozprawie i to zarówno w zakresie oznaczenia nieruchomości jak i kwot zbycia. W zakresie kosztów procesu wniósł o nieobciążanie pozwanego tymi kosztami, albowiem nie dał on powodu do wytoczenia sprawy. Stawiał się bowiem na każde żądanie notariusza, a powództwo zostało uznane przy pierwszej czynności sądowej, (stanowisko procesowe strony pozwanej – k. 62v).

Pozwana G. P. uznała żądanie pozwu zarówno w zakresie nieruchomości jak i kwot za jaką ma być zbyta. Nadto wniosła o nieobciążanie jej kosztami postępowania z uwagi na trudną sytuację finansową, (stanowisko procesowe strony pozwanej – k. 62v).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 16 maja 2013 roku strony zawarły w formie aktu notarialnego przed notariuszem E. Z. z Kancelarii Notarialnej w Ł. za nr rep. (...) umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości, położonej w miejscowości G., gmina S., stanowiącą część niezabudowanej działki nr (...) o obszarze około 04 ha 45 arów oraz niezabudowaną działkę gruntu nr (...) o obszarze 02 ha 77 arów, dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) za kwotę 144 800 złotych.

(dowód: niesporne, akt notarialny – k.9-12 ).

W §4 wyżej opisanej umowy strony ustaliły, że przyrzeczona umowa przeniesienia własności nieruchomości zostanie zawarta do dnia 31 stycznia 2014 roku.

(dowód: niesporne, akt notarialny – k.9-12).

Natomiast w §1 umowy S. P. oświadczył, że dokona geodezyjnego podziału działki nr (...) o obszarze 04 ha 97 arów między innymi na działkę o obszarze około 04 ha 45 arów. Strony zgodnie ustaliły, że wspólnie uzgodnią projekt podziału działki nr (...).

(dowód: niesporne, akt notarialny – k.9-12).

Do chwili obecnej podział geodezyjny działki nr (...) nie został dokonany.

(dowód: niesporne)

Pomimo upływu terminu oznaczonego w wyżej wymienionym akcie notarialnym i pomimo dwukrotnego wezwania pozwanych do stawienia się do aktu notarialnego, do zawarcia umowy przyrzeczonej nie doszło, gdyż do aktu stawił się wyłącznie pozwany S. P., natomiast G. P. odmówiła spełnienia obowiązku określonego w umowie przedwstępnej, tj. zawarcia przyrzeczonej umowy i przeniesienia własności nieruchomości na powodów.

(dowód: niesporne)

Prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli z dnia 23 stycznia 2013 roku wydanym w sprawie III RC 303/12 ustanowiono pomiędzy pozwanymi: G. P. a R. P. rozdzielność majątkową wynikająca z zawarcia przez nich małżeństwa w dniu 19 stycznia 1985 roku w Urzędzie Stanu Cywilnego w Z., za numerem aktu małżeństwa 2/1985 – z dniem 23 stycznia 2013 roku.

(dowód: wyrok – k.32).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dokumentów.

Sąd uznał wszystkie wyżej wymienione dokumenty za wiarygodne, bowiem ich wartości dowodowej nie kwestionowała żadna ze stron, a Sąd nie znalazł żadnych podstaw by czynić to z urzędu. Wobec tego Sąd uznał, że dokumenty urzędowe stanowią, w myśl art. 244 § 1 k.p.c., dowód tego, co zostało w nich w sposób urzędowy stwierdzone, a dokumenty prywatne, zgodnie z art. 245 k.p.c. stanowią dowód tego, że osoby, które je podpisały złożyły oświadczenia w nich zawarte.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wytoczone przez A. D. i P. D. powództwo zasługuje na uwzględnienie, pozwani bowiem oświadczyli, iż uznają roszczenie w nim zawarte.

Uznanie pozwu, zgodnie ze stanowiskiem doktryny, stanowi zupełne, bezwarunkowe i nieodwołalne poddanie się żądaniu powoda. Jest przejawem wiedzy dłużnika o tym, że określone roszczenie istnieje i przysługuje określonemu wierzycielowi. Oświadczenie pozwanego uznającego pozew należy przyjąć jako potwierdzenie faktów podanych przez stronę przeciwną
i fakty te traktować jako bezsporne. W konsekwencji za zbędne należy uznać przeprowadzenie postępowania dowodowego w sprawie, bowiem okoliczności, na których opiera się spór, są dostatecznie wyjaśnione. Niedopuszczalne jest uznanie powództwa, jeśli z całokształtu sprawy wynika, że czynność ta jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa.

Mając na uwadze iż, uznania powództwa przez pozwanych nie stoi w opozycji do zasad współżycia społecznego i nie zmierza do obejścia prawa, Sąd nakazał pozwanym G. P. i S. P. złożenie oświadczenia woli o następującej treści: „Ja G. P. i ja S. P. przenosimy na rzecz A. D. i P. D. prawo własności nieruchomości położonej we wsi G. gmina S. składającej się z niezabudowanej działki gruntu o powierzchni 2,77 ha, oznaczonej numerem działki (...) i niezabudowanej działki gruntu o powierzchni 4,97 ha oznaczonej numerem działki (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Łasku w Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta Nr Kw (...), za zapłatą łącznej kwoty 155 200 (sto pięćdziesiąt pięć tysięcy dwieście) złotych z czego kwota 30 000 (trzydzieści tysięcy) złotych została już G. P. i S. P. zapłacona, a pozostała część w kwocie 125 200 (sto dwadzieścia pięć tysięcy dwieście) złotych zostanie zapłacona solidarnie przez A. D. i P. D. w częściach równych po 62 600 (sześćdziesiąt dwa tysiące sześćset) złotych na rzecz G. P. i 62 600 (sześćdziesiąt dwa tysiące sześćset) złotych na rzecz S. P. w terminie 30 dni od daty uprawomocnienia się niniejszego wyroku ”.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu Sąd oparł o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 105 § 1 k.p.c. Sąd uznał, że pozwani jako strona, która w całości przegrała proces, obowiązani są zwrócić powodom koszty, które ponieśli celem dochodzenia ich praw w niniejszym postępowaniu. Przepis art. 105 k.p.c. w przypadku zwrotu kosztów między współuczestnikami przewiduje dwie zasady, a mianowicie: odpowiedzialność w częściach równych z możliwością nakazania zwrotu kosztów odpowiednio do udziału każdego ze współuczestników w sprawie (§ 1) i odpowiedzialność solidarną współuczestników sporu odpowiadających solidarnie co do istoty sprawy, z wyjątkiem kosztów wynikłych z czynności procesowych podjętych przez poszczególnych współuczestników wyłącznie we własnym interesie (§ 2). Współuczestnictwo w sporze ma miejsce wówczas, gdy kilka osób w jednej sprawie występuje w roli powodów lub pozwanych, aczkolwiek więź prawna między nimi bywa zróżnicowana (art. 72 k.p.c.). Artykuł 105 k.p.c. nie wyłącza żadnego rodzaju współuczestnictwa, ale istotne jest tylko współuczestnictwo materialne oraz formalne (art. 72 § 1 pkt. 1 i 3 k.p.c.). Artykuł 105 § 1 zd. 1 statuuje zasadę ponoszenia przez współuczestników kosztów w częściach równych. Dotyczy to z zasady współuczestników materialnych, których prawa i obowiązki - stanowiące przedmiot sporu - są oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej (art. 72 § 1 pkt. 1 k.p.c.). W przypadku zaś współuczestnictwa formalnego (art. 72 § 1 pkt. 2 k.p.c.) celowe jest zastosowanie art. 105 § 1 zd. 2 k.p.c., uwzględniającego zwrot kosztów odpowiednio do udziału w sprawie każdego ze współuczestników, gdyż więź ich roszczeń (zobowiązań) jest bardzo luźna. W braku zaś węzła solidarności pomiędzy współuczestnikami rozliczenie kosztów powinno nastąpić indywidualnie (por. postanowienie SN z dnia 4 lutego 1966 r., II PZ 5/66, OSNC 1966, nr 7-8, poz. 137).

Na koszty, które ponieśli powodowie w przedmiotowej sprawie złożyła się: opłata sądowa od pozwu w kwocie 5 740 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa uiszczona przez powodów w kwocie 17 zł oraz wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w stawce minimalnej przewidzianej w § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz.461 j.t. ze zm.), tj. w kwocie 3 600 zł - obliczonej przy uwzględnieniu wartości przedmiotu sporu oznaczonej w pozwie, która w toku procesu nie była kwestionowana przez stronę pozwaną. Po stronie pozwanej występowali małżonkowie: G. P. i S. P., którzy są współuczestnikami materialnymi, bowiem ich prawa i obowiązki - stanowiące przedmiot sporu - oparte były na tej samej podstawie faktycznej i prawnej. Pozwani wprawdzie są nadal małżeństwem, ale od 23 stycznia 2013 roku mają orzeczoną rozdzielność majątkową i z tych też względów Sąd zobowiązanie do uiszczenia kosztów procesu podzielił pomiędzy pozwanych w tożsamy sposób, jak zasądzoną na ich rzecz należność za zbytą nieruchomość.

W świetle powyższego uwzględniając przy tym, że współuczestnicy sporu zwracają koszty procesu w częściach równych Sąd zasądził zarówno od pozwanej G. P. jak i od S. P. na rzecz powodów kwotę po 2870 zł tytułem zwrotu połowy opłaty sądowej oraz kwotę po 1800 zł tytułem zwrotu połowy kosztów zastępstwa prawnego.

W realiach przedmiotowej sprawy Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia wniosku pełnomocnika pozwanego S. P. o nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania, gdyż nie dał on powodu do wytoczenia sprawy, stawiał się bowiem na każde żądanie notariusza, a powództwo zostało przez niego uznane przy pierwszej czynności sądowej. Jak wynika z okoliczności przedmiotowej sprawy, w sytuacji gdy pozwani mają orzeczoną rozdzielność majątkową nie było żadnych przeciwwskazań do tego, aby pozwany S. P. we własnym imieniu przeniósł na rzecz powodów swój udział w nieruchomościach opisanych umową przedwstępną. Skoro zaś tego nie uczynił to koniecznym stało się wystąpienie przez powodów na drogę sądową zarówno przeciwko niemu jak i G. P.. Tym samym Sąd uznał, że pozwany dał podstawę do wytoczenia procesu, a zatem brak było przesłanek do zastosowania wobec niego instytucji przewidzianych w art. 102 k.p.c. czy art. 101 k.p.c.

Sąd nie znalazł również podstaw do odstąpienia od obciążenia kosztami postępowania pozwanej G. P.. W orzecznictwie sądowym i piśmiennictwie utrwaliła się wykładnia, zgodnie z którą zastosowanie przez sąd art. 102 k.p.c. powinno być oceniane z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego w całokształcie okoliczności, które uzasadniają odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu "wypadków szczególnie uzasadnionych" należą okoliczności zarówno związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz. Do pierwszych zalicza się np. charakter żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenie dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności roszczeń, przedawnienie, do drugich - sytuację majątkową i życiową strony, z zastrzeżeniem że nie jest wystarczające powołanie się jedynie na trudną sytuację majątkową, nawet jeżeli była podstawą zwolnienia od kosztów sądowych ( por. między innymi postanowienie Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2012 r. I CZ 34/12 niepubl.).

W rozpoznawanej sprawie taka sytuacja nie występuje, a art. 102 k.p.c. nie może być narzędziem ochrony pozwanej, która wprawdzie jest w trudnych warunkach życiowych i materialnych, doprowadziła jednak do sytuacji, że koniecznym stało się wytoczenie przeciwko niej powództwa. Powodowie mieli przy tym pełne prawo podjąć obronę i ponieść jej koszty. W sytuacji, w której powództwo okazało się całkowicie zasadne, swoiste premiowanie pozwanej odstąpieniem od obciążania jej obowiązkiem zwrotu kosztów procesu, ze szkodą dla powodów, nie znajduje w okolicznościach sprawy jakiegokolwiek uzasadnienia. Zwłaszcza w sytuacji, gdy pozwana otrzymała przecież 15 000 zł zadatku, a nadto zasądzono na jej rzecz kwotę 62 600 zł, co czyni jej twierdzenia o trudnych warunkach materialnych bezzasadnymi.

W tych okolicznościach na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 105 § 1 k.p.c. orzeczono jak w punkcie 2 i 3 sentencji wyroku.