Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Marzena Foltyn-Banaszczyk

Protokolant stażysta Iwona Jasińska

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku G. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania G. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 8 sierpnia 2014 r. sygn.(...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 6185/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 sierpnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy G. M. prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego stażu 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy do stażu pracy w szczególnych warunkach nie zaliczył okresu od dnia 1 lipca 1985 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w (...) w D., ponieważ wykaz prac w szczególnych warunkach odnosi się do ubezpieczonych będących pracownikami zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę, natomiast wnioskodawca w tym okresie nie był pracownikiem, lecz członkiem tej spółdzielni.

W odwołaniu z dnia 4 września 2014 roku wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji w całości przez przyznanie mu prawa do emerytury. Podał, iż w okresie od dnia 23.10.1979 roku do 30.06.1985 roku pracował w warunkach szczególnych w (...) w B.. W okresie od dnia 1 lipca 1985 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w (...) w D. pracował jako operator spycharki. Wnioskodawca przyznał, że został co prawda przyjęty w poczet członków spółdzielni, ale nie wnosił wkładu pieniężnego ani rzeczowego w postaci ziemi. Nie otrzymywał premii z zysku. Praca członka w (...) zawsze nasuwała trudności w zakwalifikowaniu jej charakteru, a wątpliwości nie mogą być interpretowane na niekorzyść wnioskodawcy. Wnioskodawca podał, że wraz z nim z pracy w Spółdzielni odeszli też inni członkowie i przynajmniej jeden otrzymał prawo do emerytury.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania powielając argumentację zawartą w treści zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie wnioskodawca popierał odwołanie i twierdził, że nie był członkiem Spółdzielni.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

G. M., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 20 czerwca 2014 roku, wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4, k. 27 akta emerytalne ZUS)

G. M. na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się stażem ubezpieczeniowym w wymiarze 25 lat, 7 miesięcy i 27 dni, w tym staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 7 lat, 6 miesięcy, 19 dni.

Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy zaliczył wnioskodawcy okres zatrudnienia:

- od dnia 17 marca 1977 roku do dnia 1 lipca 1977 roku w Gospodarstwie (...) w B.;

- od dnia 8 lipca 1977 roku do dnia 31 stycznia 1979 roku w Przedsiębiorstwie (...) w G. – O.;

- od dnia 23 października 1979 roku do dnia 30 czerwca 1985 roku w (...) B. w B..

Organ rentowy nie zaliczył do prac w warunkach szczególnych okresu od dnia 1 lipca 1985 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w (...) w D., ponieważ wykaz prac w szczególnych warunkach odnosi się do ubezpieczonych będących pracownikami zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę, natomiast wnioskodawca w tym okresie nie był pracownikiem lecz członkiem tej spółdzielni.

(dowód: decyzja k.29 akta emerytalne ZUS; odpowiedź na odwołanie k. 7-8)

W okresie od dnia 1 lipca 1985 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku G. M. pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) w D. na stanowisku operator spycharki.

Wnioskodawca od dnia 21 marca 1986 roku do końca zatrudnienia był jednocześnie członkiem (...) w D..

Wnioskodawca z tytułu członkostwa w spółdzielni uzyskiwał wynagrodzenie ustalane według dniówek obrachunkowych jako spółdzielca. W skład wynagrodzenia wnioskodawcy jako spółdzielcy wchodziła również wartość produkcji towarowej żywca z działki przyzagrodowej zaliczanej do przychodu członka spółdzielni.

Jako członek spółdzielni (...) ubiegał się o przydział mieszkania zajmowanego przez jego rodzinę, a będącego własnością spółdzielni.

W dniu 26 sierpnia 1990 roku G. M. złożył podanie jako członek spółdzielni o przyznanie mu działki (...) arowej przysługującej członkom spółdzielni. Jako uzasadnienie podania podał, że jest członkiem spółdzielni od 5 lat i do tej pory nie otrzymał działki.

(dowód: świadectwo pracy k. 5; ksero legitymacji ubezpieczeniowej k. 41 akta kapitałowe; zaświadczenie w zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 33-34 akt kapitałowych; karty pracy i płacy k. 20-24 akt emerytalnych ZUS; uprawnienia operatora spycharki k. 90 akt osobowych; odpis prawa jazdy k. 89 akt osobowych; podania k. 87, k.88,k.82 akt osobowych )

Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna zajmowała się pracami rolniczymi oraz wykonywaniem usług budowlanych i transportowych na rzecz innych podmiotów.

Wnioskodawca w spółdzielni tej pracował jako operator spycharki. Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Innych prac nie wykonywał. O zakresie jego zadań decydował kierownik.

(dowód; zeznania świadka W. Ł. protokół rozprawy z dnia 11 lutego 2015 roku nagranie od minuty 00.03.33 do minuty 00.09.10; zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 11 lutego 2015 roku nagranie od minuty 00.11.49 do minuty 00.20.31)

Wnioskodawcy zostało wystawione w dniu 3 lipca 2000 roku świadectwo pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazano, że wnioskodawca w okresie zatrudnienia od dnia 1 lipca 1985 roku do dnia 30 czerwca 2000 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kierowcy pojazdów gąsienicowych (operator spycharki) wymienionym w wykazie A, dział VIII, poz. 3 stanowiącym załącznik nr 1 do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

(dowód: świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach k. 8 akt emerytalnych ZUS)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-

osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

-

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, w chwili orzekania miał ukończone 60 lat i nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego. Organ rentowy zakwestionował bowiem możliwość zaliczenia wnioskodawcy do szczególnego stażu pracy okresu zatrudnienia w (...) w D. od dnia 1 lipca 1985 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na zasadach członkostwa w tej Spółdzielni.

Pozostawanie przez wnioskodawcę w stosunku członkostwa z (...) w D. w spornym należało uznać za niewątpliwe.

Sąd poczynił w tym zakresie ustalenia faktyczne w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach ZUS, w tym zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniach wystawione przez likwidatora Spółdzielni i główną księgową w dniu 15 kwietnia 2001 roku ( k. 32-33 akt kapitałowych). Wynika z niego, iż wnioskodawca był członkiem spółdzielni. W szczególności jednakże z dokumentów zawartych w aktach osobowych jednoznacznie wynikało, iż przynajmniej od dnia 21 marca 1986 roku wnioskodawca został przyjęty w poczet członków spółdzielni. Świadczą o tym karty płac, które w sposób szczegółowy wskazują na sposób określenia wysokości wynagrodzenia wnioskodawcy jako członka spółdzielni. Wynagrodzenie wnioskodawcy bowiem było ustalane, jak wynagrodzenie każdego członka spółdzielni produkcyjnej, w oparciu o dniówki obrachunkowe oraz w oparciu o wartość produkcji towarowej żywca z działki przyzagrodowej zaliczanej do dochodu członka. W takiej też postaci i wysokości wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenie i wynagrodzenie w takiej wysokości zgłaszał do obliczenia wysokości kapitału początkowego czy wysokości renty. W aktach osobowych znajdują się również podania wnioskodawcy pisane przez niego osobiście, w których domaga się przydziału mieszkania czy działki jako członek spółdzielni. W podaniu z dnia 26 sierpnia 1990 roku podaje przy tym, iż jest członkiem spółdzielni od 5 lat. Materiał dowodowy jest spójny i jednoznaczny. Wnioskodawca przynajmniej od dnia 21 marca 1986 roku był członkiem Spółdzielni.

Zeznania wnioskodawcy złożone na rozprawie w dniu 11 lutego 2015 roku, w których kwestionował okoliczność, iż w spornym okresie był członkiem spółdzielni, należało uznać zatem za całkowicie niewiarygodne i odosobnione.

Należy w tym miejscu z całą mocą podkreślić, iż twierdzenia te zgłosił wnioskodawca dopiero pod szczegółowej odpowiedzi ZUS na odwołanie. W odwołaniu bowiem wnioskodawca nie tylko nie kwestionował tej okoliczności, ale przyznał, że został przyjęty w poczet członków spółdzielni. Podnosił natomiast, że praca członka w (...) zawsze nasuwała trudności w zakwalifikowaniu jej charakteru, a wątpliwości nie mogą być interpretowane na niekorzyść wnioskodawcy. Wnioskodawca podał również, że wraz z nim z pracy w Spółdzielni odeszli też inni członkowie i przynajmniej jeden otrzymał prawo do emerytury i jedynie takie argumenty podnosił za uznaniem okresu członkowstwa w Spółdzielni do okresu pracy w warunkach szczególnych. Zmiana stanowiska nie została również poparta żadnymi dowodami przeciwnymi do dowodów zebranych w sprawie w postaci dokumentów. Na rozprawie do tych dokumentów, które znajdowały się w aktach ZUS wnioskodawca faktycznie nie odniósł się w sposób logiczny czy wiarygodny. Również zgłoszony świadek zeznawał na okoliczność zakresu wykonywanych czynności przez wnioskodawcę, natomiast faktycznie nie miał szczegółowej wiedzy na temat podstawy prawnej zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni. Z tych względów zeznania świadka czy zeznania wnioskodawcy w żaden sposób nie podważyły dowodów z dokumentów.

Należy w tym miejscu podnieść, iż prawo do wcześniejszej emerytury stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego i w związku z tym nie można poprzestać tylko na jego uprawdopodobnieniu, lecz musi być w sposób jednoznaczny i stanowczy udowodnione. Skoro bowiem prawo do wcześniejszej emerytury jest przywilejem, osoba, która chce skorzystać z tego prawa, musi udowodnić w sposób szczegółowy i nie budzący żadnych wątpliwości, że przysługuje jej to prawo, gdyż spełniła wszystkie przewidziane prawem warunki. Dowodzeniu w takim przypadku służą przede wszystkim dokumenty, jako dowody obiektywne. Dlatego w tej kategorii spraw, jak wynika z utrwalonego stanowiska orzeczniczego Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych w wyrokach zapadających w całej Polsce, same zeznania świadków, gdy nie znajdują żadnego potwierdzenia w dokumentach pracowniczych są niewystarczające do przyjęcia pracy w warunkach szczególnych. ( tak por. wyroki SA w Szczecinie z dnia 20.09.2012 roku, IIIA Ua, LEX; w Białymstoku z dnia 22.05.2013, IIIAUa 952/12, LEX; w Białymstoku z dnia 22 maja 2014 roku, IIIAUa 1344/13, LEX). Za pomocą zatem wyłącznie zeznań świadków, które nie znajdują żadnego potwierdzenia w żadnym z dokumentów, nie można skutecznie podważyć prawdziwości tych dokumentów. Zeznania świadków co do zasady bowiem pozwalają wyjaśnić nieścisłości czy niejasności znajdujące się w dokumentach lub wyjaśnić wzajemne sprzeczności między poszczególnymi dokumentami. Powołany wyżej przepis § 2 ust. 2 rozporządzenia ma znaczenie zatem instrukcyjne w tym sensie, że wskazuje na potrzebę zwrócenia uwagi na wiarygodność dowodów, wśród których w pierwszej kolejności należy dokonywać ustaleń w oparciu o miarodajną dokumentację. Oznacza to, że dopiero w razie braku takiej możliwości należy skorzystać z dowodu z przesłuchania świadków. Innymi słowy choć w postępowaniu sądowym, opartym na zasadzie swobodnej oceny dowodów, nie obowiązują ograniczenia dowodowe zawarte w przepisach ww. rozporządzenia, to zauważyć należy, że w rozporządzeniu przewidziana została pewna hierarchia dowodów, którą sąd winien kierować się przy rozpoznawaniu sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych. W pierwszej kolejności, przy ustalaniu okresów zatrudnienia, winny być uwzględniane dokumenty z przebiegu zatrudnienia - świadectwa pracy wystawione przez pracodawcę, umowy o pracę, angaże, legitymacje ubezpieczeniowe i inne dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia. Dopiero gdy dokumentacja pracownicza jest niepełna lub zawiera pewne rozbieżności dopuszczalne jest posiłkowanie się zeznaniami świadków, ale jako dowodem uzupełniającym, potwierdzającym przebieg zatrudnienia. ( tak por. wyroki SA w Szczecinie z dnia 20.09.2012 roku, IIIAua, LEX; w Białymstoku z dnia 22.05.2013, IIIAUa 952/12, LEX; w Białymstoku z dnia 22 maja 2014 roku, IIIAUa 1344/13, LEX; w Krakowie z dnia 4 czerwca 2014 roku, IIIAUa 2284/13, LEX).

Wobec powyższego należy uznać, iż zeznania świadków, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych nie stanowią miarodajnego dowodu pracy w szczególnych warunkach. Nie jest dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne.( tak też wyrok SA w Lublinie z dnia 8 sierpnia 2014 roku, IIIAUa 466/14,LEX; w Łodzi z dnia 3 kwietnia 2013 roku, IIIAUa 1267/12, LEX).

W sytuacji zatem gdy wnioskodawca kwestionował okoliczność, że był w spornym okresie członkiem spółdzielni winien udowodnić swoje twierdzenia. Wnioskodawca, jak wyżej wskazano nie podważył żadnym dowodem dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych czy aktach ZUS.

W tym stanie rzeczy należało uznać, iż w okresie od dnia 21 marca 1986 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku wnioskodawca był spółdzielcą w (...) w D.. Wykonywanie przez wnioskodawcę prac – operatora spycharki nie było sporne.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Zgodnie z § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) akt ten stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami". W myśl § 2 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracowniczym.

Stosownie do art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowę o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. A contrario osoba zatrudniona na innej podstawie prawnej niż wskazana w § 2 k.p. nie jest pracownikiem. A zatem nie jest pracownikiem osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło, umowy agencyjnej oraz umowy o pracę nakładczą.

Pracownikami nie są natomiast członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych.

Takie stanowisko w tej kwestii zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 stycznia 2005 roku, II UK 136/04, stwierdzając, że przepisy art. 32 ustawy o emeryturach i rentach obejmują pracę wykonywaną w ramach stosunku pracy, a nie stosunku członkostwa w spółdzielni, powołując się na podobny pogląd wyrażony przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 20 marca 2003r. ( publ. Prawo Pracy 2003, nr 9).

Również Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 14 czerwca 2004r., P 17/03, OTK ZU 2004 nr 6a, poz. 57 (Dz. U. Nr 144, poz. 1530) nie zakwestionował ograniczenia prawa do wcześniejszej emerytury z uwagi na wykonywanie zatrudnienia tylko w charakterze pracownika.

Sąd Apelacyjny w Łodzi w sprawie III AUa 407/13 w wyroku z dnia 10 stycznia 2014 roku podzielił tą argumentację stwierdzając, że wnioski wypływające z wykładni logiczno – językowej art. 32 ustawy o emeryturach i rentach oraz przepisów rozporządzenia z 7 lutego 1983r. (w przepisach tych mowa tylko o pracowniku), z wykładni systemowej, z wykładni historycznej (w świetle unormowań obowiązujących przed reformą ubezpieczeń społecznych w 1998 roku prawo do wcześniejszej emerytury z uwagi na zatrudnienie w szczególnych warunkach dotyczyło jedynie pracowników), a także celowościowej (zamiarem ustawodawcy reformującego ubezpieczenia społeczne nie było modyfikowanie reguł dotyczących przyznawania tego prawa), zmuszają do przyjęcia tezy, że przepisy art. 32 ustawy o emeryturach i rentach nie mogą być inaczej rozumiane jak tylko w ten sposób, że prawo do emerytury w wieku niższym niż ogólny wiek emerytalny przysługuje jedynie pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach.

Zróżnicowanie uprawnień podmiotów w zależności od tego, czy praca wykonywana jest w ramach stosunku pracy, czy też na podstawie innych stosunków prawnych w obszarze prawa pracy ma charakter podstawowy i wiąże się ze szczególnymi cechami stosunku pracy, które jakościowo odróżniają go od innych stosunków prawnych, w ramach których świadczona jest praca. Wskazać także należy, że wynikające z unormowań art. 32 ustawy o emeryturach i rentach zróżnicowanie uprawnień ubezpieczonych stanowi konsekwencje wcześniej istniejących różnic między pracowniczym i pozapracowniczym ubezpieczeniem społecznym, które wyrażały się przede wszystkim w szczególnym ukształtowaniu wysokości i zasad opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w zależności od tego, czy ubezpieczony wykonywał pracę jako pracownik, czy też jako inna osoba zatrudniona.

Zatrudnienie wynikające ze stosunku członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej nie odpowiada warunkom opisanym w art. 22 §2 k.p., bowiem z jego istoty wynikają prawa i obowiązki niewystępujące w stosunku pracy, a wynikające z art. 18 ustawy z 1982r. - Prawo spółdzielcze, np.: prawo do uczestnictwa w wlanym zgromadzeniu lub zebraniu grupy członkowskiej, do wybierania i bycia wybieranym do organów spółdzielni, do udziału w nadwyżce bilansowej, do świadczeń spółdzielni w zakresie jej statutowej działalności oraz prawo do zaskarżania uchwał walnego zgromadzenia spółdzielni, obowiązek wniesienia wkładu. Z powyższych względów okres taki nie może zostać zaliczony do okresu, od którego zależy nabycie prawa do wcześniejszej emerytury z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25.04.2012 roku, IUK 383/1 1, Lex nr 1215134; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia !2.02.2013 roku, III AUa 1360/12, Lex nr 1289747; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 1.02.2012 roku, III AUa 1547/11, LEX nr 1115422, wyrok Sądu Najwyższego z 8.12.2009 roku, I UK 186/09, OSNP 2011/13-14/189, wyrok Sądu Najwyższego z 21.10.2009 roku, I UK 115/09, LEX nr 558571, wyrok Sądu Najwyższego z 25.01.2005 roku I UK 142/04, OSNP, 2005/17/272, wyrok Sądu Najwyższego z 18.01.2005 roku, II UK 136/04, LEX nr 602703).

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 roku ( I UK 142/04, OSNP 2005/17/272), podkreślono znaczące różnice pomiędzy pracą w ramach stosunku pracy a pracą w ramach członkostwa w spółdzielni. Sąd Najwyższy zaznaczył, że nie chodzi tyle o różnice niejako „fizyczne” (w rozumieniu rodzaju, ilości, sposobu wykonywania pracy), ale formalnoprawne, a ten punkt widzenia jest rozstrzygający. Zachodzi bowiem zasadnicza różnica między pracą wykonywaną w ramach stosunku pracy, a pracą świadczoną w ramach stosunku członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej. W tym drugim wypadku prawo i obowiązek świadczenia pracy wynika ze stosunku członkostwa w spółdzielni, z którym wiąże się między innymi prawo udziału w jej zarządzaniu poprzez jej organy i inne rozwiązania instytucjonalne właściwe ruchowi spółdzielczemu, co ma określony wpływ na sposób organizacji pracy i podporządkowanie w procesie jej świadczenia. W wyroku z dnia 8 grudnia 2009 roku (I UK 186/09 OSNP 2011/13-14/189) Sąd Najwyższy po raz kolejny wyraził pogląd, że w przypadku nawiązania z pracownikiem spółdzielni produkcyjnej stosunku członkostwa dochodzi do dorozumianego rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron. Członek tej spółdzielni nie może pozostawać z nią w pracowniczym stosunku zatrudnienia. W rezultacie okres wykonywania pracy w charakterze członka nie może zostać zaliczony do stażu pracowniczego, od którego zależy nabycia prawa do wcześniejszej emerytury.

Prawa i obowiązki członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych są uregulowane w odmienny sposób od praw i obowiązków pracowniczych. Aktem regulującym wykonywanie pracy przez członków spółdzielni była w spornym okresie ustawa z dnia 16 września 1982r. - Prawo spółdzielcze (tekst jednolity - Dz.U. z 2003r. Nr 188, poz. 1848 z zm.), która obowiązuje od 1 stycznia 1983r. Przepis art. 155 § 1 prawa spółdzielczego stanowi, że zdolny do pracy członek spółdzielni ma prawo i obowiązek pracować w spółdzielni w rozmiarze ustalanym corocznie przez zarząd, stosownie do potrzeb wynikających z planu działalności gospodarczej spółdzielni. Możliwe jest także zatrudnienie osób niebędących członkami spółdzielni na mocy art. 157 ustawy, zgodnie z którym spółdzielnia poza członkami i domownikami może zatrudniać stosowanie do swoich potrzeb również inne osoby na podstawie umowy o pracę lub na podstawie innego stosunku prawnego, którego przedmiotem jest świadczenie pracy. Z przepisów tych wynika dostatecznie, że członkowie spółdzielni produkcyjnej mogą świadczyć pracę na rzecz spółdzielni wyłącznie w oparciu o stosunek członkostwa. Umowa o pracę lub umowy cywilnoprawne mogą zaś być zawierane jedynie z osobami, które nie są członkami rolniczej spółdzielni produkcyjnej. Tak więc członek rolniczej spółdzielni produkcyjnej nie może świadczyć pracy na podstawie umowy o pracę. Choć zatem niektóre prawa i obowiązki związane z wykonywaniem pracy członka spółdzielni mogą być podobne lub identyczne jak wynikające z zatrudnienia pracowniczego, to w sensie formalnoprawnym występują tu zasadnicze różnice i to one mają znaczenie. Nie jest natomiast tu tak istotne, że sama praca była świadczona w sposób podobny do pracy zwykłych pracowników.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawca w spornym okresie był członkiem (...), korzystał z praw członków spółdzielni, a przynajmniej domagał się określonych i wynikających z tego członkostwa przywilejów. Był również wynagradzany wg zasad wynagradzania członków i domowników rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Świadczył zatem swą pracę w związku i z powodu członkostwa w Spółdzielni. Wszystkie powyższe okoliczności świadczą zatem o tym, że w tym właśnie reżimie wykonywał swą pracę. Natomiast brak jest podstaw do twierdzenia, że pomimo, iż był członkiem spółdzielni, w rzeczywistości był zatrudniony w ramach stosunku pracy, bo to na mocy obowiązujących w spornym okresie przepisów spółdzielczych było wyłączone.

Biorąc zatem pod uwagę, że wnioskodawca w okresie od dnia 21 marca 1986 roku do dnia 30 czerwca 2000 roku pracował jako członek (...) w D., a zatem nie wykonywał pracy jako pracownik w rozumieniu art. 2 k.p., okresu tego ( do dnia 31 grudnia 1998 roku) nie można zaliczyć do pracy w szczególnych warunkach.

Określenie warunków w jakich ta praca była świadczona przez wnioskodawcę jest bez znaczenia, gdyż z uwagi na świadczenie jej poza pracowniczym stosunkiem pracy jej wykonywanie nie może być uznane za pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Uznanie zatem wyłącznie okresu od dnia 1 lipca 1985 roku do dnia 20 marca 1986 roku do prac w warunkach szczególnych nie pozwoli łącznie z okresem uznanym przez organ rentowy na przyznanie prawa do emerytury.

Poza sporem natomiast pozostawało uznanie okresu zatrudnienia wnioskodawcy w (...) w B. przez organ rentowy jako pracy w warunkach szczególnych. Z tych względów sąd oddalił wniosek dowodowy wnioskodawcy o przesłuchanie wskazanych w odwołaniu świadków na te okoliczności.

Biorąc pod uwagę powyższe uznać należało, iż w toku procesu wnioskodawca nie wykazał, by pracował w warunkach szczególnych w ilości co najmniej 15 lat.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.