Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

K. C. został oskarżony o to, że:

1.  będąc podatnikiem podatku od towarów i usług, w okresie od 25 stycznia 2013 roku do 15 września 2013 roku uporczywie nie wpłacał w terminie, tj. do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, na rachunek Urzędu Skarbowego w T. podatku od towaru i usług za XII 2012 r. w łącznej kwocie 23.908,00 złotych , czym naruszył art. 103 ust 1 z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), tj. o wykroczenie skarbowe określone w art. 57 § 1 k.k.s.;

2.  będąc podatnikiem podatku od towaów i usług, w okresie od 25 kwietnia 2011r. do 15 września 2013 r. uporczywie nie wpłacał w terminie, tj. do 25 dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy, na rachunek Urzędu Skarbowego w T. podatku od towarów i usług za I-IV kwartał w łącznej kwocie 314.433,00 złotych, czym naruszył art. 103 ust 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), tj. o wykroczenie skarbowe określone w art. 57 § 1 k.k.s.;

3.  będąc podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, w okresie od 30 kwietnia 2012 r. do 16 września 2013 r. uporczywie nie wpłacał w terminie na rachunek Urzędu Skarbowego w T.podatku dochodowego wynikającego z zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) (...) za 2011r. w kwocie 10.162,00 złotych czym naruszył art. 45 ust 4 pkt. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012r., poz. 361 ze zm.), tj. o wykroczenie skarbowe określone w art. 57 § 1 k.k.s.

Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim wyrokiem z dnia 15 stycznia 2015 roku w sprawie II W 582/13 uznał oskarżonego K. C. za winnego popełnienia zarzucanych mu w punktach 1, 2 i 3 aktu oskarżenia czynów i na podstawie art. 50 § 1 kks wymierzył mu łącznie karę grzywny w wysokości 8.000 złotych,

- zwolnił oskarżonego od opłaty i wydatków poniesionych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, którymi obciążył Skarb Państwa.

Wyrok ten zaskarżył w całości obrońca oskarżonego K. C.. Apelacja wywiedziona została z podstawy prawnej art. 438 pkt 3 i 4 kpk i zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia poprzez uznanie, iż oskarżony dopuścił się popełnienia zarzucanych mu czynów umyślnie i to w zamiarze bezpośrednim,

- rażącą niewspółmierność kary grzywny.

Z ostrożności procesowej obrońca podniósł zarzut przedawnienia karalności za zwłokę w zapłacie należności w podatku VAT za okres I-III kwartał 2011 roku.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego względnie umorzenie postępowania na skutek znikomej szkodliwości społecznej czynu ewentualnie obniżenie wymierzonej kary grzywny jako rażąco niewspółmiernej.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego K. C. okazała się o tyle skuteczna, że doprowadziła do uchylenia zaskarżonego wyroku w zakresie czynów zarzuconych oskarżonemu w pkt 2 i 3 aktu oskarżenia i umorzenia postępowania w tej części.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do twierdzeń apelującego kwestionujących sprawstwo i winę oskarżonego w związku z przypisaniem mu zarzucanych wykroczeń skarbowych, podkreślenia wymaga, iż Sąd pierwszej instancji w prawidłowy sposób przeprowadził postępowanie dowodowe, a zgromadzony materiał dowodowy poddał następnie rzetelnej ocenie, wyprowadzając z niego trafne wnioski końcowe. Tok rozumowania i sposób wnioskowania Sądu Rejonowego przedstawiony w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku jest prawidłowy pod względem logicznym i zgodny ze wskazaniami wiedzy oraz doświadczenia życiowego. Sąd odwoławczy nie doszukał się najmniejszych podstaw do odmiennej od dokonanej przez Sąd pierwszej instancji oceny dowodów, ani też do zakwestionowania trafności jego ustaleń faktycznych. Sąd Rejonowy dochodząc do ostatecznych wniosków w zakresie sprawstwa i winy K. C. co do wszystkich zarzucanych mu czynów nie przekroczył bowiem ram swobodnej oceny dowodów.

Oskarżony utrzymywał, że jego zachowanie wynikało z tego, że to jemu jako podmiotowi prowadzącemu działalność gospodarczą kontrahenci zalegają z płatnościami. Tego rodzaju stanowisko należy uznać jednak za nieprzekonujące i pozostające w sprzeczności z dowodami w postaci dokumentów. Zauważyć bowiem należy, że oskarżony przedstawił Urzędowi Skarbowemu tylko dwie faktury, w których wskazywał swoich dłużników i w dodatku opiewające na łączną kwotę 5600 złotych. Tymczasem jego zaległości podatkowe wykazywały kwotę 348.503,00 złotych. Fakt ten zatem osłabia wymowę twierdzeń apelacji o przyczynach nieuregulowania należności podatkowych w terminie i pozwala stwierdzić, że była to wyłącznie linia obrony oskarżonego, który zmierzał w ten sposób do uwolnienia się od postawionych mu zarzutów.

W tym kontekście należy uwzględnić, że prawo podatkowe przewiduje, na wniosek zainteresowanego, złożony z odpowiednim wyprzedzeniem, odraczanie płatności i rozkładanie na raty należności podatkowych, w tym i zaległości podatkowych, gdy ważny interes podatnika za tym przemawia (art. 48 ustawy - Ordynacja podatkowa z 1997 r.). Tym samym podatnik, nie mogąc uregulować w terminie podatku, ma prawne instrumenty dla zmiany terminu jego płatności. Jeżeli uzyska on odroczenie płatności lub rozłożenie podatku na raty, to reguluje go w nowym, ustalonym przez organ podatkowy, terminie. Nie popełnia zatem wówczas wykroczenia określonego w art. 57 kks. Jeżeli natomiast nie podejmuje takich kroków lub czyni je niewłaściwie i uporczywie nie płaci podatku w terminie, dopuszcza się tego czynu.

Oskarżony wprawdzie podjął taką próbę, ale „przymuszoną” już wszczętym przeciwko niemu postępowaniem skarbowym. Wcześniej nie zawiadomił organów skarbowych o kłopotach finansowych, nie próbował zmodyfikować ciążących na nim zobowiązań, wskazując na brak możliwości wywiązania się z obowiązku zapłaty podatku - nie wystąpił ani z wnioskiem o odroczenie terminu płatności podatku ani o rozłożenie zaległości na raty. Tak więc to, że pozostał bierny do czasu wszczęcia postępowania skarbowego daje podstawę twierdzić, że wykazywał on lekceważący stosunek do obowiązku podatkowego.

W dodatku zwrócić też należy uwagę, iż zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem Sądu Najwyższego (postanowienie z dnia 27 marca 2003 r. sygn. akt I KZP 2/03, Biul.SN 2003/4/21), podatnik nie może przerzucać na Skarb Państwa (…) ciężaru swoich niepowodzeń gospodarczych i nie płacić w terminie swych zobowiązań podatkowych, tłumacząc się brakiem środków finansowych na wymagane podatki, i pogląd ten Sąd Odwoławczy w całości podziela. Przyjmowanie bowiem, że trudna sytuacja majątkowa i ograniczone możliwości płatnicze podatnika (nie powstałe wprawdzie z winy podatnika ale i nie wynikające też bynajmniej z nagłych, zaskakujących, nieprzewidzianych zdarzeń losowych lecz będące rezultatem zwykłego ryzyka gospodarczego) stanowią automatyczną podstawę do uniewinniania podatników, którzy nie wykazują należytej dbałości i staranności (przynajmniej takiej jaką wykazują w odniesieniu do wydatków „prywatnych”) do wywiązywania się z obowiązków publicznoprawnych, doprowadzałoby do premiowania takich niesolidnych podatników, którzy skutecznie ekskulpowaliby się od nieterminowego płacenia podatków zasłaniając się brakiem środków na pokrycie zobowiązań podatkowych.

Mając więc to wszystko na uwadze stwierdzić należy, iż nietrafnym okazały się być twierdzenia apelującego kwestionujące sprawstwo i winę oskarżonego w związku z przypisaniem mu wszystkich zarzucanych wykroczeń.

Mimo poprawności ocen i ustaleń stanowiących podstawę wyrokowania, zaskarżony wyrok nie mógł się ostać z uwagi na przedawnienie karalności czynów opisanych w punkcie 2 i 3 aktu oskarżenia. Zgodnie bowiem z regułą określoną w art. 51 § 1 k.k.s. karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok, z tym zastrzeżeniem, że bieg przedawnienia karalności wykroczenia, które polegało na uszczupleniu należności publicznoprawnych (a taką cechę miały wykroczenia zarzucane oskarżonemu), rozpoczyna się dopiero z końcem roku, w którym upłynął termin płatności tych należności (wniosek z art. 51 §1 k.k.s. z zw. z art. 44 §3 zd. l k.k.s.). Zgodnie jednak z § 2 powołanego przepisu, jeżeli w okresie przewidzianym w § 1 wszczęto postępowanie przeciwko sprawcy, karalność popełnionego przez niego wykroczenia skarbowego ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego okresu.

W przypadku czynu zarzuconego oskarżonemu w punkcie 2 aktu oskarżenia, polegającego na nieuiszczeniu podatku od towarów i usług za I, II i III kwartał 2011 roku bieg przedawnienia karalności rozpoczął się z dniem 31 grudnia 2011 roku. W tym rocznym okresie nie doszło do wszczęcia postępowania - wszczęte zostało dopiero 16 września 2013 roku - w związku z czym karalność tego wykroczenia - zgodnie z art. 51 § 1 k.k.s. - upłynęła z końcem 2012 roku. Zatem akt oskarżenia wniesiony w dniu 14 listopada 2013 roku był bezzasadny w tym zakresie.

Tymczasem bieg przedawnienia karalności wykroczenia popełnionego przez oskarżonego a polegającego na uszczupleniu należności publicznoprawnej za IV kwartał 2011 rozpoczął się z końcem roku, w którym upłynął termin płatności tej należności (25 stycznia 2012roku,), a więc z dniem 31 grudnia 2012 roku. Tak więc wszczęcie postępowania przeciwko oskarżonemu nastąpiło przed upływem roku od rozpoczęcia ww. biegu terminu przedawnienia karalności. W dalszej konsekwencji oznacza to, że uwzględniając art. 51 § 2 k.k.s. karalność tego wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego okresu, a zatem w dniu 31.12.2014 roku.

Przedawnienie karalności zachodzi również w odniesieniu do czynu przypisanego oskarżonemu w pkt 3 zaskarżonego wyroku. Bieg karalności tego czynu rozpoczął się z końcem roku, w którym upływał oskarżonemu termin płatności podatku, a więc z dniem 31.12.2012 roku jako, że wszczęcie przeciwko oskarżonemu postępowania skarbowego nastąpiło w dniu 16 września 2013 roku - w okresie biegu terminu przedawnienia karalności wykroczenia skarbowego, o którym mowa w treści art. 51 § 1 k.k.s. - karalność tego wykroczenia – przy uwzględnieniu art. 51 § 2 k.k.s - ustała z dniem 31 grudnia 2014 roku. Choć wyrok Sądu pierwszej instancji wydany został przed tą datą – k. 39, to nie stał się on prawomocny, a Sąd odwoławczy rozpoznawał niniejszą sprawę już w dacie, kiedy termin przedawnienia upłynął.

Zważyć należy, iż przedawnienie karalności stanowi ujemną przesłankę procesową (art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.) według której nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza. W związku z tym koniecznym było uchylenie wyroku Sądu Rejonowego w odniesieniu do czynów zarzucanych oskarżonemu w pkt 2 i 3 aktu oskarżenia i umorzenie postępowania w tej części.

Opisana powyżej konieczność uchylenia wyroku w zakresie dwóch wskazanych czynów doprowadziła do nieuchronności uchylenia orzeczenia co do kary grzywny wymierzonej oskarżonemu na podstawie art. 50 § 1 k.k.s .

W tej sytuacji za popełnione przez oskarżonego wykroczenia zarzucanego mu w pkt 1 aktu oskarżenia należało wymierzyć mu nową karę. Zdaniem Sądu Odwoławczego, mając na uwadze zawinienie oskarżonego i stopień społecznej szkodliwości popełnionego czynu, możliwości płatnicze ww. oraz okoliczności sprecyzowane w art. 12 i 13 k.k.s, które winny mieć wpływ na określenie wysokości kary, wystarczającą dla osiągnięcia swych celów wobec oskarżonego będzie kara grzywny w wysokości 1000 złotych.

Co do rozstrzygnięcia o kosztach procesu, zważyć należy, iż konsekwencją wynikającą z przepisu art. 632 pkt 2 k.p.k. jest obciążenie Skarbu Państwa kosztami procesu w części, w której umorzono postępowanie, to jest co do czynów zarzucanych oskarżonemu w pkt 2 i 3 aktu oskarżenia. Z kolei sytuacja materialna oskarżonego uzasadniająca przypuszczenie, że nie zapłaci on pozostałych kosztów, a ewentualna ich przymusowa egzekucja byłaby bezskuteczna, uzasadniała zwolnienie go od obowiązku zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze w zakresie czynu opisanego w pkt 1 aktu oskarżenia.