Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 lutego 2023 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia SO Ewa Tomczyk

Protokolant Agnieszka Jachymska

po rozpoznaniu w dniu 2 lutego 2023 roku w Piotrkowie Tryb.

na rozprawie

sprawy z powództwa S. M. (1)

przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Okręgowego w Sieradzu

o zapłatę kwoty 1.000.000 zł

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda S. M. (1) na rzecz Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 240,00 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  przyznaje adwokatowi W. H. prowadzącemu Kancelarię Adwokacką w S. z rachunku Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. kwotę 240,00 (dwieście czterdzieści) złotych powiększoną o należny podatek od towarów i usług tytułem pomocy prawnej z urzędu udzielonej powodowi S. M. (1).

Sędzia SO Ewa Tomczyk

Sygn. akt I C444/22

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 19 grudnia 2021 r. skierowanym do Sądu Okręgowego w Sieradzu pełnomocnik z urzędu powoda S. M. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa- Prezesa Sądu Okręgowego w Sieradzu kwoty 1.000.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za doznana krzywdę oraz o zasądzenie od pozwanego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Na uzasadnienie żądania wskazano, że w trakcie osadzenia powoda w Zakładzie Karnym w S., na skutek licznych nieprawidłowości ze strony Sądu Okręgowego w Sieradzu oraz sędziów tego sądu doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda w postaci godności, czci, prawa do leczenia, nauki, wykonywania twórczości własnej oraz prawa do odbywania kary pozbawienia wolności w warunkach humanitarnych, a także poprzez poniżające i niehumanitarne traktowanie mające cechy znęcania się. W szczególności powołano się na niewykonanie zarządzenia wydanego w Sądzie Okręgowym w Lublinie o skierowaniu powoda na obserwację psychiatryczną, na nieprzeprowadzenie dowodu z opinii biegłych – w związku z skargami powoda na warunki panujące w zakładzie karnym i zachowania funkcjonariuszy służby więziennej, na nieprowadzenie wobec powoda oddziaływań penitencjarno – resocjalizacyjnych i brak dostępu do opieki medycznej i farmakologicznej odpowiedniej do schorzeń powoda.

Postanowieniem z dnia 14 lutego 2022 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi wyznaczył Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. do rozpoznania sprawy (k. 19).

W odpowiedzi na pozew (k. 28-39) pozwany Skarb Państwa zastępowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej wniósł o oddalenia powództwa oraz o zasądzenie na rzecz Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty. Strona pozwana zaprzeczyła istnienie przesłanek odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa, w szczególności zaprzeczył, by wskutek działania/zaniechania Sądu Okręgowego w Sieradzu nie doszło do wykonania zarządzenia o skierowaniu powoda na obserwację psychiatryczną, by Sąd Okręgowy w Sieradzu bagatelizował sytuację zdrowotną powoda oraz tym samym niezasadnie nie udzielił powodowi przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności.

W odniesieniu do zarzutów związanych z warunkami panującymi w zakładzie karnym czy zarzutami związanymi z zachowaniem funkcjonariuszy służby więziennej, a także brakiem oddziaływań penitencjarno - resocjalizacyjnych pozwany podniósł zarzut braku legitymacji procesowej biernej po stronie pozwanego Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Sieradzu.

Pozwany podniósł, że Sąd Okręgowy w Sieradzu w nie jest organem z działalnością którego wiąże się dochodzone roszczenie, a w konsekwencji nie posiada on legitymacji procesowej biernej.

Postanowieniem z dnia 6 października 2022 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. dokonał właściwej reprezentacji Skarbu Państwa poprzez ustalenie, że podmiotami uprawnionymi do podejmowania czynności procesowych w jego imieniu oprócz Prezesa Sądu Okręgowego w Sieradzu jest również Dyrektor Zakładu Karnego w S. (k.77).

Pełnomocnik Skarbu Państwa – Dyrektora Zakładu Karnego w S. wniósł o oddalenie powództwa (k. 305-306).

Na rozprawie w dniu 1 grudnia 2022 r. pełnomocnik powoda wskazał, że niniejsze powództwo nie zostało skierowane przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Zakładu Karnego w S. bowiem takie roszczenie powód sformułował w odrębnej sprawie, która toczy się aktualnie przed Sądem Okręgowym w Sieradzu w sprawie I C 420/21, powołał się na to, że rozpoznawana sprawa została celowo skierowana jedynie przeciwko Skarbowi Państwa – Sądowi Okręgowemu w Sieradzu w związku z nieodpowiednim nadzorem/brakiem tego nadzoru nad wykonywaniem przez powoda kary pozbawiania wolności polegającym między innymi na niewykonaniu zarządzenia dotyczącego konieczności wykonania badań psychiatrycznych w odpowiednim ośrodku diagnostycznym, bagatelizowaniu wniosków, skarg i pism powoda, który wskazuje, że jest osobą chorą psychicznie i od 2-3 lat nie są podejmowane w stosunku do niego żadne oddziaływania lecznicze. Z tego powodu wniósł o uchylenie postawienia z dnia 6 października 2022 r.

W piśmie procesowym z dnia 14 grudnia 2022 r. pełnomocnika ponownie powoda wskazał, że powód łączył odpowiedzialność pozwanego Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Sieradzu z brakiem odpowiedniego nadzoru na wykonywaniem przez powoda kary pozbawienia wolności oraz braku wykonania zarządzenia sędziego penitencjarnego Sadu Okręgowego w Lublinie, które w ocenie powodu skutkuje pozbawieniem wolności w sytuacji gdy powód jako osoba chora psychicznie nie może wykonywać kary pozbawienia wolności (k. 362-365).

Postanowieniem z dnia 2 lutego 2023r. wydanym na rozprawie Sąd Okręgowy uchylił własne postanowienie z dnia 6 października 2022 r. (k. 369).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód S. M. (1) odbywa karę dożywotniego pozbawienia wolności na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi sygn. akt XVIII K17/08 z dnia 1 marca 2010 roku, którym został skazany na podstawie art. 279 § 1 kk w związku z art. 11 § 3 kk na 4 lata pozbawienia wolności, na podstawie art. 148 § 1 kk w związku z art. 11 § 3 kk na karę dożywotniego pozbawienia wolności, na podstawie art. 263 § 2 kk na 3 lata pozbawienia wolności, na podstawie art. 148 § 1 kk w związku z art. 11 § 3 kk na karę dożywotniego pozbawienia wolności i na podstawie art. 263 § 1 kk na 2 lata pozbawienia wolności i na podstawie art. 85 kk i art. 88 kk - karę łączną dożywotniego pozbawienia wolności. W Zakładzie Karnym w S. powód przebywa od dnia 11 grudnia 2019 roku do 17 lipca 2020 r. i dnia od 27 lipca 2022 r. do chwili obecnej.

Jeszcze podczas wcześniejszych pobytów w Zakładzie Karnym w S. od (11.02.2013 r. - 24.07.2013 r.) pozwany zgłaszał liczne skargi. W samym tylko roku 2013 złożył 12 skarg dotyczących Zakładu Karnego w S.. Podobnie w innych jednostkach penitencjarnych: w (...) w Ł. załatwiono 6 skarg, które uznano za bezzasadne, 6 skarg załatwił Dyrektor ZK S. ( 5 - bezzasadne, 1 - opiniowanie na rzecz innej instytucji).

W terminie od 11.12.2019 r. do dziś w systemie (...) odnotowano wpływ 75 skarg osadzonego S. M. (1) dotyczących Zakładu Karnego w S..

W (...) w W. w inny sposób załatwiono 1 skargę - wskazano wnoszącemu właściwy organ.

W (...) w Ł. załatwiono 27 skarg (25 uznano za bezzasadne, 2 załatwiono w inny sposób), w trakcie rozpatrywania są 2 skargi.

Po badaniach przeprowadzonych w Ośrodku (...) Aresztu Śledczego w B. sporządzono orzeczenie psychologiczno – penitencjarne z dnia 28.11. (...)., w którym określono potrzebę skierowania powoda do oddziału terapeutycznego z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznym lub upośledzonych umysłowo. Na podstawie decyzji Komisji Penitencjarnej Aresztu Śledczego w B. z 3 grudnia 2019 roku powód został skierowany do odbywania kary pozbawienia wolności w oddziale terapeutycznym dla skazanych z psychotycznymi zaburzeniami lub upośledzonych umysłowo. Także późniejsze Komisje Penitencjarne (ostatnia z 26.04.2022 r.) nie znalazły podstaw do zmiany tej kwalifikacji.

(bezsporne)

Powód składał do Dyrektora Zakładu Karnego w S. wnioski o skierowanie do nauczania, wycofania z odbywania kary pozbawienia wolności, przetransportowania do innego zakładu karnego, wycofania z odbywania kary w systemie terapeutycznym, składał liczne skargi, między innymi na odmowę dostarczenia materiałów plastycznych, na odmowę dostępu do aplikacji S., na opiekę medyczną (przy tym kilkakrotnie odmawiał przyjmowania posiłków), na karanie dyscyplinarne oraz pozbawienie zajęć kulturalno – oświatowych i sportowych, które były uznawane za niezasadne.

W trakcie pobytu z Zakładzie Karnym w S. w oddziale terapeutycznym powód ma możliwość korzystania z pomocy psychologicznej i zgłaszania się do służby zdrowia.

W dniu 19 sierpnia 2020 roku powód zwrócił się z prośbą o przetransportowanie go do oddziału terapeutycznego Zakładu Karnego nr 2 w Ł., której to prośby Dyrektor Zakładu Karnego w S. nie uwzględnił zarówno z powodu braku wolnych miejsc w przedmiotowej placówce jak i wobec faktu, że pierwszeństwo przyjęcia do tego oddziału mają sprawcy przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności popełnionych w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych.

Postanowieniem z dnia 13 stycznia 2021 roku w sprawie II K. 932/20 Sąd Okręgowy w Sieradzu odmówił skazanemu S. M. (2) udzielenia przerwy w odbywaniu kary dożywotniego pozbawienia wolności. Postanowienie zostało wydane po przeprowadzeniu dowodu z opinii o stanie zdrowia powoda, w których stwierdzono, że pozwany może być leczony w zakładzie karnym. Najpoważniejszym schorzenia powoda okazał się choroba S., przy czym powód mimo zaleceń nie poddał się badaniu (...) kręgosłupa. Powód zrezygnował również z wykonania badań zaleconych przez ortopedę. Powyższe zostało uznane za intencjonalne działanie powoda zmierzające do zwolnienia go z zakładu karnego, a nie dążenie do poprawy własnego zdrowia. Sąd w uzasadnieniu postanowienia wskazał również na to, że powód był badany na Oddziale Psychiatrii Sądowej Zakładu Karnego nr 2 w Ł. i nie stwierdzono u niego schizofrenii, czyli zaburzeń psychotycznych charakterystycznych dla tej choroby z uwagi na brak cech rozpadu osobowości. Obserwowano jedynie zaburzenia niepsychotyczne osobowości. W dniu 28 października 2020 roku powód odmówił konsultacji u lekarza psychiatrii, za to wpisano do książeczki zdrowia powoda, że brak jest informacji o tym, by pacjent cierpiał w przeszłości na zaburzenia psychiczne.

Postanowieniem z 9 kwietnia 2021 roku Sąd Apelacyjny w Łodzi w sprawie II AKz 148/21 utrzymał w mocy postanowienie Sądu Okręgowego w Sieradzu z 13 stycznia 2021 roku. Sąd Apelacyjny wskazał, że brak jest przesłanek do umieszczenia skazanego w szpitalu, od daty badania nie zaobserwowano u skazanego zachowań psychotycznych charakterystycznych dla schizofrenii, a jedynie zaburzenia niepsychotyczne osobowości. Podkreślono, że powód odmówił konsultacji u lekarza psychiatry, zatem sam uniemożliwił czynienie kolejnych ustaleń w omawianym zakresie.

Powód kolejny wniosek o udzielenie przerwy w odbywaniu kary powód złożył do Sądu Okręgowego w Sieradzu w dniu 26 stycznia 2022 roku w sprawie II K. 101/22.

Postanowieniem z 17 maja 2022 roku Sąd Okręgowy w Sieradzu odmówił powodowi udzielenia przerwy w odbywaniu kary dożywotniego pozbawienia wolności, wskazując, że powód omówił poddania się badaniom mimo, że w tym zakresie został dopuszczony dowód z opinii biegłego lekarza, co zostało potraktowane jako ewidentna próbę wymuszenia określonych działań ze strony zakładu karnego.

Powód wniósł zażalenie na powyższe postanowienie.

(dowody: protokół posiedzenia Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 13 stycznia 2021 r., sygn. akt: II Kow 932/20 -k. 41-42, postanowienie Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 13 stycznia 2021 r., sygn. akt: II Kow 932/20 -k. 43-44, protokół posiedzenia Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9 kwietnia 2021 r.-k. 45, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9.04.2021 r., sygn. akt: II AKzw 148/21 -k. 46-47, protokół posiedzenia Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 12.04.2022 r. sygn. akt II Kow 101/22 -k. 48 i verte, protokół posiedzenia Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 17.05.2022 r., sygn. akt. II Kow 101/22,-k. 49-50-postanowienie Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 17 maja 2022 r., sygn. akt II Kow 101/22-k. 51-52, opinie o stanie zdrowia powoda z 9 września 2020 r., z 23 czerwca 2020 r., - z dnia 15 września 2020 r. -k. 53-58, protokół posiedzenia SO w Sieradzu z dnia 21.10.2020 r sygn. akt: Kow 932/20 -k. 59-61, opinia o stanie zdrowia powoda z 25 listopada 2020 r.-k. 62-63, opinia o stanie zdrowia powoda z 28 października 2020 r., zażalenie z 24 maja 2022 r.-k.64-65, zażalenie na postanowienie z dnia 17 maja 2022 roku -k. 66-69)

Powód wykazuje utrwalone problemy natury społecznej i emocjonalnej znacznie utrudniające mu właściwą adaptację do warunków izolacji. Ponadto powód ujawnia głębokie zaburzenia osobowości, które w znaczący sposób zaburzają mu obiektywną ocenę rzeczywistości i prawidłową adaptację. Powód kwestionuje prawidłowe zakwalifikowanie go do odbywania kary i nie godzi się pobyt na oddziale terapeutycznym.

Zachowanie powoda od czasu ostatniej oceny okresowej zostało ocenione jako naganne, nie stworzył podstaw do przyznania mu nagród kodeksowych. Był ukarany dyscyplinarnie (ostatni raz 03.03.2022 r., nie otrzymywał ulg). W warunkach izolacji funkcjonuje jako osoba próbująca narzucać innym swoje zasady, nie licząca się z innymi, a także podejrzliwa i nieufna. Od września 2021 r. pozostaje objęty zaleceniami ochronnymi z uwagi na napastliwe zachowanie wobec wychowawcy, przekraczające dystans. W swojej postawie był wrogo nastawiony, konfrontacyjny, a nawet zapraszający do siłowego rozwiązania niezadowalającej go realizacji jego prośby. O czystość i porządek w celi mieszkalnej oraz swój wygląd zewnętrzny dba w stopniu dobrym, w zajęciach kulturalno – oświatowych oraz sportowych uczestniczy na zasadach ogólnych. Nie były w stosunku do powoda używane środki przymusu bezpośredniego, choć uczestniczył w zdarzeniach nadzwyczajnych godzących w bezpieczeństwo jednostki. W dniu 31.07.2016 r. brał udział w zdarzeniu polegającym na tym, że około godz. 11.00 na korytarzu oddziału mieszkalnego doszło do naruszenia jego nietykalności cielesnej poprzez uderzenie go głową w twarz przez innego osadzonego. Dnia 03.07.2017 r. brał udział w zdarzeniu polegającym na ujawnieniu przedmiotu niebezpiecznego lub niedozwolonego na terenie jednostki penitencjarnej, a mianowicie: w trakcie kontroli celi mieszkalnej ujawniono zawiniątko z suszem koloru zielonego ukryte w kąciku sanitarnym w kołnierzu rury kanalizacyjnej. Wstępne badanie testerem wykazało obecność syntetycznych kanabinoidów. Ani powód ani żaden z osadzonych zakwaterowanych w celi mieszkalnej nie przyznał się do substancji. W okresie od 16.12.2013r. - 10.06.2014 r. w Zakładzie Karnym N. powód z uwagi na sposób zachowania się w zakładzie karnym, który stwarzał poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu, m. in. usiłował rozpoznać procedury ochronne co mogło świadczyć o zamiarze ucieczki, został zakwalifikowany do kategorii skazanych, o której mowa w art 88 § 3 kkw (skazani odbywający karę w zakładzie karnym typu zamkniętego). S. M. (1) wielokrotnie też dokonywał aktów samooagresji (głównie odmawiał przyjmowania posiłków całodobowych oraz dokonywał cięć), a z uwagi na niestabilność nastroju był objęty profilaktyką presuicydalną II-rzędu. Powód nie deklaruje przynależności do podkultury przestępczej. Posiada podstawowe wykształcenie, bez zawodu, nie jest zatrudniony w jednostce penitencjarnej. W Zakładzie Karnym we W. od 13.06.2016 r. do 29.01.2018 r. był zatrudniony był odpłatnie jako pracownik fizyczny.

W ramach Indywidualnego Programu Terapeutycznego w trakcie pobytu w oddziale terapeutycznym Zakładu Karnego w S. powód uczestniczył w dwóch sesjach zajęć psychokorekcyjnych relaksacyjnych. Dołączył do grupy już pracującej, jednak podczas sesji nie stosował się do zaleceń przygotowujących do relaksacji - wyrażał zniecierpliwienie wręcz poddenerwowanie podczas zajęć, co miało niekorzystny wpływ na innych uczestników grupy, a jego postawa i zachowanie uniemożliwiała jego dalsze uczestniczenie w sesjach. Prowadzone oddziaływania nie spełniały zamierzonego celu. Odnośnie udziału w zajęciach w ramach terapii zajęciowej stanowisko skazanego często ulega zmianie. Częsta zmiana nastawienia powoda do zajęć ma charakter instrumentalny, powód w ten sposób próbuje manipulować i wywierać presję na administracji zakładu karnego w celu uzyskania korzystnych dla siebie rozwiązań m.in. pory i czasu trwania zajęć, składu osobowego grupy, sposobu prowadzenia itp. Powód jest doskonale zorientowany w warunkach i zasadach funkcjonowania oddziału terapeutycznego. Wie o możliwość korzystania z dostępnych pracowni w ramach realizacji zadań określonych w Indywidualnym Programie Terapeutycznym oraz zwracania się do przełożonych w sprawach tego wymagających. Powód wymaga dalszego motywowania do zmiany postawy w tym zakresie. Powód prezentuje bezkrytyczny stosunek do popełnionych przestępstw. Prognoza penitencjarna na obecnym etapie odbywania kary jest niepewna, a jego postępy w procesie resocjalizacji oraz realizację zadań zawartych w Indywidualnego Programu Terapeutycznego, oceniono w sposób negatywny. Udział powoda w indywidualnym programie terapeutycznym wykazał u niego zaburzenia osobowości, cechy dyssocjalne i borderline (diagnozowano skrajne nasilenie psychopatycznych cech osobowości). Pozwany wykazuje skłonności do przekraczania granic interpersonalnych i manipulowania, skrajnie skupienie na sobie, wyraźną potrzebę kontrolowania sytuacji, usztywniony sposób funkcjonowania. S. M. (1) ujawnia również liczne postawy (i zachowania) dezadaptacyjne na podłożu zaburzonej osobowości, skłonność do licznych nadinterpretacji i stałego przypisywania innym negatywnych intencji, stawianie wymagań i ograniczeń odbiera jako sposób na dokuczanie mu lub wręcz "torturowanie" czy "znęcanie się", zniekształcenia poznawcze w postrzeganiu rzeczywistości, myślenia podejrzliwego i nieufnego, jednocześnie cyniczny i bezwzględny, skłonność do patologicznego kłamstwa

W sferze emocjonalnej powód wykazuje utrwaloną skłonność do przeżywania poczucia wrogości i odrzucenia przez otoczenie, silną potrzebę kontrolowania sytuacji i wpływania na innych, ujawnia silne przekonanie o własnych dużych możliwościach i własnej wartości, nie przejawia oznak poczucia winy ani też zainteresowania negatywnymi konsekwencjami swojego zachowania, nie zważając na dyskomfort lub cierpienie doświadczane przez innych, charakteryzuje się spłyceniem emocjonalnym, brakiem wyrzutów sumienia, brakiem empatii, brakiem zdolności do nawiązywania bliskich związków uczuciowych z innymi ludźmi, deficyt poczucia lęku

W zachowaniu powoda przejawia skłonności do zachowań charakteryzujących się nagłymi wybuchami i niekontrolowaną agresją, jest skłonny do stosowania zachowań o charakterze przemocowym, wywierania możliwie najlepszego wrażenia (rozumianego przez niego w subiektywny sposób, jako osoba elokwentna, inteligentna, itp.), może wykazywać pewne zainteresowanie i angażować się w niektóre formy oddziaływania lecz głównie w celu zaspokojenia swoich własnych, bieżących potrzeb, otoczenie traktuje instrumentalnie i usiłuje wykorzystać do własnych celów

Aktualna kondycja psychiczna jest ogólnie dobra. S. M. (1) odmawiał rozmów z psychologiem natomiast wg stanu z grudnia 2022 roku na oddziale funkcjonował prawidłowo. W bezpośrednim kontakcie nie zaobserwowano oznak kryzysowania, zaburzeń o charakterze psychotycznym.

(dowód: projekt oceny okresowej z dnia 17 października 202 roku -k. 100-101, Indywidualny program terapeutyczny -k.102-103)

W trakcie pobytu powoda w Zakładzie Karnym w O. sędzia penitencjarny Sądu Okręgowego w Lublinie na wniosek dyrektora Zakładu Karnego w O. zarządzeniem z dnia 23 października 2018 r. zarządził przeprowadzenie badań psychologicznych oraz psychiatrycznych powoda bez jego zgody. Powód jako osadzony odmawiał wyrażenia zgody na przeprowadzenie tych badań, które były niezbędne z uwagi na koniczność ustalenia systemu odbywania kary pozbawienia wolności.

(dowód: zarządzenie - k. 8)

Przed Sądem Okręgowym w Bydgoszczy toczył się proces z powództwa S. M. (1) przeciwko Dyrektorowi Służby Więziennej w B., w której składał zeznania jako świadek J. J. będący psychiatrą zatrudnionym w Zakładzie Karnym w G.. Wskazał, że powód miał postawioną diagnozę schizofrenii rezydualnej, a w czasie pobytu w ZK w G. powód nie ujawniał ostrych zaburzeń psychotycznych.

(dowód: kopia protokołu – k. 12)

Przed innymi sądami toczy się obecnie około 10 spraw z powództwa S. M. (1) przeciwko sądom, Rzecznikowi Praw Obywatelskich, Dyrektorowi Zakładu Karnego w B., Krajowemu Ośrodkowi (...) w G. w związku z warunkami odbywania kary pozbawienia wolności oraz leczeniem.

(bezsporne)

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się na dowodach z dokumentów. Sąd oddalił wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka J. J. – psychiatry leczącego powoda w czasie jego pobytu w Zakładzie Karnym w G. i opinii biegłego psychiatry, którzy mieliby wypowiadać się co do stanu zdrowia psychicznego powoda (świadek) i oceniać czy istnieje konieczność skierowania powoda na obserwacje psychiatryczną, czy powód jest osobą chorą psychicznie i w jakim zakładzie powód winien odbywać karę pozbawienia wolności (biegły). Oddalenie tych wniosków miało związek z tym, że nie było podstaw do przypisania stronie pozwanej odpowiedzialności z art. 417 k.c. oraz nie można mówić o naruszeniu dóbr osobistych powoda w związku z jego pobytem w Areszcie, o czym będzie szczegółowo mowa w dalszej części rozważań.

Dodatkowo wskazać należy, że nie mogła być również przedmiotem postępowania dowodowego w tym postępowaniu kwestia, w jakim systemie terapeutycznym skazany winien odbywać karę. Klasyfikacja skazanych w zakresie systemu wykonywania kary (system terapeutyczny) mogą podejmować wyłącznie: sąd orzekający w postępowaniu jurysdykcyjnym, sąd penitencjarny (który może zmienić orzeczenie sądu jurysdykcyjnego lub orzec o zmianie lub uchyleniu decyzji penitencjarnej w zakresie klasyfikacji, jeżeli jest ona sprzeczna z prawem) oraz komisja penitencjarna (art. 76 § 2 i 82 k.k.w.). Z powyższego wynika, że sąd cywilny w procesie o ochronę dóbr osobistych nie jest powołany do dokonywania oceny kwestii zastrzeżonych do wyłącznej kognicji organów postępowania wykonawczego. Sąd podziela stanowisko strony pozwanej, że dopuszczenie badania kwestii zastosowania wobec powoda systemu wykonywania kary pozbawienia wolności w tym postępowaniu oznaczałaby nie tylko dopuszczenie dwutorowości postępowania sądowego w zakresie nadzoru nad wykonywaniem kary pozbawienia wolności, lecz prowadziłoby w konsekwencji do faktycznego pozbawienia znaczenia przyjętego przez ustawodawcę trybu postępowania i oddziaływania sądu jurysdykcyjnego czy sądu penitencjarnego (por. w tym zakresie wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22.02.2012 r., IV CSK 276/11, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26.01.2011 r., I ACa 850/10).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powód w niniejszej sprawie dochodzi zapłaty zadośćuczynienia pieniężnego za niezgodne z prawem wykonywanie wobec niego władzy publicznej w związku z odbywaniem przez niego kary pozbawienia wolności, skutkujące naruszeniem jego dóbr osobistych powoda. Powód twierdził, że doszło do naruszenia jego dóbr osobistych, jakimi są godność osobista, prawo do leczenia i zapewnienia mu odpowiednich warunków odbywania kary pozbawienia wolności, przy czym, jak wynika ze stanowiska pełnomocnika powoda wyrażonego na rozprawie w dniu 1 grudnia 2022 r. i potwierdzonego jego pismem z dnia 14 grudnia 2022 r. powód łączył odpowiedzialność pozwanego Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Sieradzu z brakiem odpowiedniego nadzoru na wykonywaniem przez powoda kary pozbawienia wolności (nie wskazując konkretnych zdarzeń) oraz brakiem wykonania zarządzenia sędziego penitencjarnego Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 23.10.2018 r., które w ocenie powoda skutkuje pozbawieniem go wolności w sytuacji, gdy jako osoba chora psychicznie nie może wykonywać kary pozbawienia wolności. Wskazać należy, że w związku z warunkami odbywania kary pozbawienia wolności S. M. (1) pozwał również w innej sprawie Skarb Państwa – Dyrektora Zakładu Karnego w S. i sprawa ta toczy się przed Sądem Okręgowym w S..

Zgodnie z treścią art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. W przypadkach objętych treścią tego przepisu podstawę prawną przyznania zadośćuczynienia pieniężnego może stanowić między innymi art. 448 k.c., zgodnie z którym w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny. Przy czym na osobie poszkodowanej czynem niedozwolonym skutkującym naruszeniem dóbr osobistych i domagającej się z tego tytułu zadośćuczynienia spoczywa ciężar wykazania wszystkich przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej w postaci: popełnienia czynu niedozwolonego przez pozwanego, powstania szkody niemajątkowej po stronie powoda oraz wykazania normalnego związku przyczynowego między czynem i szkodą. Podkreślić bowiem należy, iż wynikające z art. 24 § 1 zdanie pierwsze k.c. domniemanie bezprawności naruszenia dobra osobistego dotyczy wyłącznie roszczeń wyraźnie określonych w tym przepisie, tj. wymienionych w nim roszczeń niepieniężnych, a nie roszczenia o zadośćuczynienie pieniężne, w zakresie którego ustawodawca w sposób wyraźny odsyła do zasad określonych w przepisach dotyczących czynów niedozwolonych. W tym zatem przypadku ciężar wykazania wszystkich przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej spoczywa na powodzie, stosownie do ogólnej zasady wynikającej z art. 6 k.c.

Powód w niniejszej sprawie nie wykazał, iż w stosunku do niego doszło do niezgodnego z prawem wykonywania władzy publicznej. Powód zarzucając brak odpowiedniego nadzoru na wykonywaniem przez powoda kary pozbawienia wolności nie powołał się na żadne konkretne zdarzenia. Faktem jest, że powód złożył 75 skarg na szerokie spektrum działania administracji więziennej, z której tylko jedna w trybie nadzoru penitencjarnego została uznana za zasadną. Pełnomocnik powoda powołując się na liczne nieprawidłowości ze strony Sądu Okręgowego w Sieradzu i sędziów tego sądu w zakresie braku prawidłowego nadzoru nie wskazuje nawet na czym nieprawidłowości te miałyby polegać, co przesądza o niezasadności tak ogólnie sformowanego zarzutu.

Już niezależnie od tego wskazać należy, że podnoszone przez powoda zarzuty co do jego przebywania w Zakładzie Karnym w S. w związku ze skargami powoda były przedmiotem kontroli sędziego penitencjarnego lub sądu penitencjarnego, które to organy były wyłącznie uprawnione do oceny prawidłowości postępowania wykonawczego. Utrwalonym w orzecznictwie i w pełni podzielanym przez Sąd Okręgowy jest pogląd, że postępowanie w sprawie o ochronę dóbr osobistych nie może być wykorzystane do weryfikacji prawomocnych orzeczeń sądowych i wyników innych postępowań (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 30 października 1997 r., I ACa 290/97, LEX nr 34862). Oznacza to, że nie jest możliwe podważanie prawidłowości postępowań wykonawczych w innym trybie niż w drodze kwestionowania decyzji i orzeczeń wydanych w następstwie takich postępowań.

Jeśli zaś chodzi zarzut niewykonania zarządzenia sędziego penitencjarnego Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 23.10.2018 r. wskazać należy, że organem zobowiązanym do wykonania tego typu zarządzenia nie był sąd. Poza tym po dacie wydania tego zarządzania w stosunku do powoda zapadło orzeczenie psychologiczno – penitencjarne, w oparciu o które została wydana decyzja Komisji Penitencjarnej Aresztu Śledczego w B. z 3 grudnia 2019 roku a nadto w sprawie II K. 932/20 została wydana opinia o stanie zdrowia powoda, w której stwierdzono że powód może być leczony w zakładzie karnym. Wbrew twierdzeniem powoda, po badaniu na Oddziale Psychiatrii Sądowej ZK nr w Ł. nie stwierdzono u niego schizofrenii, stwierdzono jedynie zaburzenia niepsychotyczne osobowości, z kolei w kolejnej sprawi II K. 101/22 nie wydawano opinii bowiem powód omówił poddania się badaniom. Wskazać należy przy tym że mimo, że powód powołując się na stan swego zdrowia chce uzyskać dla siebie określone korzyści odmawia poddawania się badaniem lekarskim.

Brak jest zatem podstaw faktycznych i prawnych do kreowania odpowiedzialności Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu.

Już tylko na marginesie wskazać należy na niekonsekwencję powoda, który czyniąc zarzuty w związku z niewykonaniem przedmiotowego zarządzenia zapomina, że przyczyną jego wydania była jego odmowa poddania się badaniom. Nadto powód odmawiał poddawania się badaniem w trakcie postępowania wywołanego jego wnioskiem o zarządzenie przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności (por. powołane we wcześniejszej części uzasadnienia sprawy: II K. 932/20 i II K. 101/22). Wydaje się, że powód wytaczając to powództwo oraz składając liczne skargi i wnioski o zarządzenie przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności działa intencjonalnie, zasłaniając się stanem swego zdrowia chce wymusić na instytucjach szeroko rozumianego wymiaru sprawiedliwości określone przywileje w związku z odbywaniem kary dożywotniego pozbawienia wolności, co nie ma żadnego uzasadnienia.

Z dokonanych w niniejszej sprawie ustaleń nie wynika, aby w stosunku do powoda naruszono jakiekolwiek obowiązujące normy prawne, w szczególności przepisy Kodeksu karnego wykonawczego oraz rozporządzeń wykonawczych. Oznacza to brak podstaw do przyjęcia, iż w stosunku do powoda w związku wykonywaniem przez Sąd Okręgowy w Sieradzu nadzoru penitencjarnego doszło do niezgodnego z prawem wykonywania władzy publicznej (art. 417 k.c.), co skutkowało oddaleniem powództwa.

Orzeczenie o kosztach procesu uzasadnia, stosownie do jego wyniku, art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w związku z art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 roku. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity - Dz.U. z 2022 r., poz. 2100), a zasądzone koszty obejmują koszty zastępstwa procesowego ustalone stosownie do treści § 8 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 265).

Podstawę rozstrzygnięcia o przyznaniu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu stanowiły przepisy § 14 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (tekst jednolity - Dz.U. z 2019 r., poz. 18), z uwzględnieniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2020 r. (SK 66/19, Dz.U. z 2020 r. poz. 769), a więc przy uwzględnieniu § 8 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2016 r., poz. 1668 ze zm.). Powtarzając za Sądem Najwyższym (postanowienie z dnia 7.01.2021 r. - I CSK 598/20) analiza statusu adwokatów i radców prawnych oraz ich roli w postępowaniu, w którym występują jako podmioty powołane i zobowiązane do zastępstwa prawnego, prowadzi do uznania, że różnicowanie ich wynagrodzenia, tj. obniżenie pełnomocnikom z urzędu wynagrodzenia, które otrzymaliby, gdyby występowali w sprawie jako pełnomocnicy z wyboru, nie ma konstytucyjnego uzasadnienia. Stawka wynagrodzenia została stosownie do § 4 ust. 3 rozporządzenia z dnia 3 października 2016 r. podwyższona o kwotę podatku VAT.

Sędzia SO Ewa Tomczyk