Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2016r.

Sąd Rejonowy w Łęczycy Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący SSR Grzegorz Manista

Protokolant sekr. sąd. Aneta Kuleczka

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2016r., w Ł.

na rozprawie

sprawy z powództwa S. J., A. S., M. J.

przeciwko (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  zasądza od (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz S. J. kwotę 20.000 / dwadzieścia tysięcy / zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych związanych ze śmiercią ojca W. J., z ustawowymi odsetkami od dnia 20 lutego 2012r. do dnia zapłaty;

2.  w pozostałej części oddala powództwo;

3.  nie zasądza od S. J. na rzecz (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kosztów postępowania;

4.  nakazuje pobrać od (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łęczycy kwotę 1.000 / jeden tysiąc / zł tytułem opłaty sądowej od uwzględnionej części powództwa, od uiszczenia której S. J. był zwolniony;

5.  nie obciąża S. J. opłatą sądową w części dotyczącej oddalonego powództwa;

6.  zasądza od (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz A. S. kwotę 10.000 / dziesięć tysięcy / zł z ustawowymi odsetkami od dnia 26 maja 2012r. do dnia zapłaty;

7.  w pozostałej części oddala powództwo;

8.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania;

9.  zasądza od (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz M. J. kwotę 10.000 / dziesięć tysięcy / zł z ustawowymi odsetkami od dnia 26 maja 2012r. do dnia zapłaty;

10.  w pozostałej części oddala powództwo;

11.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania;

12.  nakazuje zwrócić solidarnie S. J., A. S., M. J. ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łęczycy kwotę 134,42zł / sto trzydzieści cztery złote czterdzieści dwa grosze / tytułem zwrotu nadpłaconej zaliczki na opinię biegłego zaksięgowanej pod pozycją 2411 130178.

Sygn. akt I C 303/15

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym do Sądu Rejonowego w Łęczycy przeciwko Ubezpieczeniowemu (...) w W., powodowie:

⚫

J. A. wniosła o zasądzenie od pozwanego kwoty:

- 40.000zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w związku ze śmiercią ojca W. J.,

- 20.000zł tytułem odszkodowania w związku z pogorszeniem sytuacji życiowej

z ustawowymi odsetkami od dnia 9 marca 2012r. do dnia zapłaty;

⚫

S. J. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty:

- 40.000zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w związku ze śmiercią ojca W. J.,

- 20.000zł tytułem odszkodowania w związku z pogorszeniem sytuacji życiowej

z ustawowymi odsetkami od dnia 20 lutego 2012r. do dnia zapłaty;

⚫

S. A. wniósł o zasądzenie kwoty 20.000zł tytułem zadośćuczynienia w związku ze śmiercią dziadka W. J. z ustawowymi odsetkami od dnia 1 lutego 2012r. do dnia zapłaty;

⚫

A. J. wniosła o zasądzenie kwoty 20.000zł tytułem zadośćuczynienia w związku ze śmiercią dziadka W. J. z ustawowymi odsetkami od dnia 3 maja 2012r. do dnia zapłaty;

⚫

M. J. wniósł o zasądzenie kwoty 20.000zł tytułem zadośćuczynienia w związku ze śmiercią dziadka W. J. z ustawowymi odsetkami od dnia 4 maja 2012r. do dnia zapłaty;

⚫

A. A. wniósł o zasądzenie kwoty 20.000zł tytułem zadośćuczynienia w związku ze śmiercią dziadka W. J. z ustawowymi odsetkami od dnia 3 maja 2012r. do dnia zapłaty;

zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictw, a także o zwolnienie powodów od kosztów sądowych w całości / k. 2-7 – pozew /.

Postanowieniami z dnia 14 listopada 2012r., Sąd oddalił wnioski powodów A. A., J. A., S. A., M. J., S. J., A. J. o zwolnienie od kosztów sądowych w całości / k. 66; 67; 68; 69; 70; 71- postanowienia Sądu Rejonowego w Łęczycy z dnia 14 listopada 2012r., sygn. akt I C 398/12 /.

Na skutek zażalenia powodów od postanowienia Sądu Rejonowego w Łęczycy z dnia 14 listopada 2012r., sygn. akt I C 398/12, Sąd Okręgowy w Łodzi III Wydział Cywilny Odwoławczy, postanowieniami z dnia 11 grudnia 2012r. oddalił zażalenie powodów A. A. / k. 107-110 /, J. A. / k. 111-114 /, S. A. / k. 115-118 / oraz zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że zwolnił powodów M. J. / k. 119-121 /, S. J. / k. 122-124 /, A. J. / k. 125-127 / od kosztów sądowych częściowo, tj. od opłaty od pozwu ponad kwotę 400zł.

Zarządzeniem z dnia 17 maja 2013r. Przewodniczący zwrócił pozew J. A., S. J., S. A., A. J., M. J., A. A. przeciwko Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu w W. o zapłatę / k. 134 – Zarządzenie Przewodniczącego Sądu Rejonowego w Kutnie VI Zamiejscowego Wydziału Cywilnego z siedzibą w Łęczycy z dnia 17 maja 2013r., sygn. akt VI C 150/13 /.

Zarządzeniem z dnia 16 września 2013r., Przewodniczący uchylił zarządzenie Przewodniczącego VI Wydziału Cywilnego z siedzibą w Łęczycy Sądu Rejonowego w Kutnie w przedmiocie zwrotu pozwu z dnia 17 maja 2013r., sygn. akt VI C 150/13 / k. 175-176 – Zarządzenie Przewodniczącego Sądu Rejonowego w Kutnie VI Zamiejscowego Wydziału Cywilnego z siedzibą w Łęczycy z dnia 16 września 2013r., sygn. akt VI C 150/13 / i zwrócił pozew w części dotyczącej powodów A. A., J. A., S. A. / k. 178-179 – Zarządzenie Przewodniczącego Sądu Rejonowego w Kutnie VI Zamiejscowego Wydziału Cywilnego z siedzibą w Łęczycy z dnia 16 września 2013r., sygn. akt VI C 150/13 /.

W odpowiedzi na pozew Ubezpieczeniowy (...) z W. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych / k. 142 – 149 – odpowiedź na pozew /.

Na wniosek powodów S. J., A. J., M. J., na podstawie art. 194§1 k.p.c., Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. / k. 258 – postanowienie Sądu Rejonowego w Kutnie VI Zamiejscowego Wydziału Cywilnego z siedzibą w Łęczycy z dnia 6 czerwca 2014r., sygn. akt VI C 150/13 /.

W odpowiedzi na pozew (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zakwestionował powództwo, co do zasady, jak i wysokości, nie uznał powództwa i wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego / k. 262-265 – odpowiedź pozwanego na pozew /.

W piśmie procesowym z dnia 15 kwietnia 2015r. powodowie S. J., A. J., M. J., cofnęli powództwo wobec pozwanego Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w W. ze zrzeczeniem się roszczenia / k. 380-381 – pismo procesowe z dnia 15 kwietnia 2015r. /.

Postanowieniem z dnia 12 listopada 2015r., Sąd umorzył postępowanie w stosunku do pozwanego Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w W. i zasądził solidarnie od S. J., A. S., M. J. na rzecz Ubezpieczeniowego(...) w W. kwotę 3.617zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego / k. 419-421 – postanowienie Sądu Rejonowego w Łęczycy z dnia 12 listopada 2015r., sygn. akt I C 303/15 /.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Łowiczu z dnia 6 marca 2002r.,A. Ł. została uznana za winną tego, że w dniu 27 września 2001r., w miejscowości B., nieumyślnie naruszyła zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, w ten sposób, iż kierując samochodem osobowym marki P. o nr rej. (...), nieobserwowana drogi z należytą uwaga i podjęła manewr wyprzedzenia rowerzysty W. J., przy czym w trakcie wykonywania manewru nie zachowała bezpiecznego odstępu od wyprzedzanego rowerzysty, doprowadzając do jego potrącenia, w wyniku czego kierujący rowerem W. J. doznał obrażeń ciała, które spowodowały jego zgon i na podstawie art. 177§2 k.k., została skazana na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania / d. k. 60-61 – kserokopia odpisu wyroku Sądu Rejonowego w Łowiczu z dnia 6 marca 2002r., sygn. akt II K 350/01 /.

A. Ł., kierująca pojazdem marki P. o nr rej. (...), była ubezpieczona od odpowiedzialności cywilnej w (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. / okoliczności bezsporne /.

S. J. mieszkał razem z rodzicami do chwili zawarcia związku małżeńskiego, później wyprowadził się i zamieszkał razem z żoną. W dacie wypadku ojca, S. J. miał 42 lata i od 15 lat przebywał poza domem rodzinnym. W. J. odwiedzał syna i pomagał mu w pracach w gospodarstwie rolnym oraz wspierał go finansowo / d. k. 320-321 – zeznania powoda S. J. /.

Nagła śmierć W. J. była dla jego syna S. J. czynnikiem traumatycznym, powodując u niego reakcję żałoby wraz z zaburzeniami nerwicowymi przejawiającymi się trudnością w spaniu, rozpamiętywaniem zdarzenia, trudnością w koncentracji uwagi, zaburzeniami snu, niechęcią do aktywności. Zakres cierpień psychicznych przez pół roku był znaczny, przez następny rok był w nieznacznym stopniu. Wsparcie ze strony bliskich osób łagodziło proces przeżywania żałoby przez S. J.. Proces ten destabilizował jego sytuację zawodową. Proces przeżywania żałoby u S. J. odbiegał od typowego dla żałoby dziecka, powodując cierpienia psychiczne o wyższym stopniu dolegliwości / zaburzenia nerwicowe / i utrzymujące się powyżej roku. S. J. wymagał leczenia farmakologicznego, aby złagodzić dolegliwości nerwicowe i psychosomatyczne. Obecnie proces żałoby został zakończony / d. k. 211-214 – opinia sądowo – psychologiczna biegłego sądowego z zakresu psychologii L. M. dotycząca S. J. /.

W chwili wypadku drogowego M. J. miał 12 lat, a A. J. miała 14 lat. W dniu 16 czerwca 2012r. A. J. zawarła związek małżeński i przyjęła nazwisko męża (...) / d. k. 62 – kserokopie odpisów skróconych aktów urodzenia; okoliczności bezsporne /.

Przed śmiercią dziadka W. J., A. S. i M. J. mieszkali razem z rodzicami S. i W. małż. J.. Powodowie mieli bardzo dobry kontakt z dziadkiem, który odwiedzał ich średnio raz w tygodniu. O śmierci dziadka dowiedzieli się od swoich rodziców. Początkowo nie mogli uwierzyć, że dziadek nie żyje. Śmierć dziadka była dla powodów A. S. i M. J. czynnikiem traumatycznym, który spowodował cierpienia psychiczne przez pierwszy miesiąc o znacznym nasileniu, natomiast do pół roku o charakterze nieznacznym. Miał charakter przejściowy, nie pozostawił długotrwałych ani też trwałych zmian w psychice. W związku ze śmiercią W. J. nie było konieczności leczenia psychologicznego ani psychiatrycznego, gdyż reakcja żałoby powodów A. S. i M. J. przebiegała bez wyraźnych zaburzeń nerwicowych, czy też adaptacyjnych. Miała ona charakter przygnębienia, wydłużającego się smutku. Pomocą w przezwyciężaniu negatywnych emocji była troska rodziny. Proces przeżywania żałoby przez powodów był typowy dla żałoby wnuka i wnuczki z uwzględnieniem faktu, że byli oni blisko związani z dziadkiem. Proces żałoby u A. S. i M. J. został zakończony / d. k. 201-203 – opinia sądowo – psychologiczna biegłego sądowego z zakresu psychologii L. M. dotycząca M. J.; k. 206-208 – opinia sądowo – psychologiczna biegłego sądowego z zakresu psychologii L. M. dotycząca A. S.; k. 321 – zeznania powódki A. S.; k. 321-322 – zeznania powoda M. J. /.

W dniu 27 stycznia 2012r. S. J. zgłosił (...) S. A. w W. swoje roszczenia o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę z powodu śmierci ojca W. J..

Pismem z dnia 1 lutego 2012r. pozwany (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. odmówił powodowi S. J. wypłaty żądanego odszkodowania podnosząc, iż nie znajduje podstaw do przyznania zadośćuczynienia / d. k. 434- kserokopia akt szkody PL 2012012700140 (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. /.

Pismem z dnia 17 maja 2012r., które wpłynęło do (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., w dniu 24 maja 2012r., powodowie wnieśli o ponowne rozpoznanie sprawy i przyznanie zadośćuczynienia pieniężnego w związku z naruszeniem dóbr osobistych, w postaci prawa do życia w rodzinie, poczucia bezpieczeństwa szczególnej więzi łączącej rodziców z dziećmi i dziadków z wnuczętami, i w związku ze śmiercią W. J. wnieśli o wypłatę zadośćuczynienia w wysokości 100.000zł na rzecz S. J. i po 50.000zł na rzecz M. J. i na rzecz A. S. / d. k. 277-278 – kserokopia wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy /.

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. nie wypłacił S. J., M. J., A. S. żądanych kwot tytułem zadośćuczynienia związanych ze śmiercią W. J. / okoliczności bezsporne /.

W toku prowadzonego postępowania likwidacyjnego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wypłacił S. J. kwotę 22.000zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie się jego sytuacji życiowej po śmierci ojca W. J. / d. k. 279 – kserokopia decyzji z dnia 11 czerwca 2012r., k. 434- kserokopia akt szkody PL (...) (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. – pismo z dnia 28 października 2013r. /.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanego powyżej materiału dowodowego w postaci dowodów z opinii biegłego sądowego z zakresu psychologii L. M. / k. 201-203; k. 206-208; k. 211-214 /, zeznań powodów S. J. / k. 320-321 /, A. S. / k. 321 / i M. J. / k. 321-322 / oraz dowodów z dokumentów.

Sąd uznał za rzetelne, fachowe, obiektywne, bezstronne i rzeczowe opinie biegłego sądowego z zakresu psychologii L. M., która na zlecenie Sądu wydała opinie w przedmiotowej sprawie. Opinie zostały sporządzone zgodnie z zakreślonymi tezami dowodowymi, w oparciu o wnikliwą analizę akt sprawy i własną wiedzę biegłej.

Sąd dał wiarę zeznaniom przesłuchanych w charakterze stron postępowania, powodów S. J., A. S. i M. J., gdyż są one logiczne, konsekwentne, spójne i znajdują swoje potwierdzenie w innych dowodach zgromadzonych w aktach sprawy, w szczególności w opiniach złożonych przez biegłego sądowego.

Sąd uznał za wiarygodne dowody z dokumentów zgromadzone w aktach sprawy, albowiem, w ocenie Sądu, w toku postępowania nie ujawniła się żadna okoliczność, która podważyłaby wiarygodność tych dowodów.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwa jest częściowo zasadne.

W niniejszej sprawie zasada odpowiedzialności pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. oparta jest na umowie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, przepisie art. 436§1 k.c. i przepisach ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych / tj. Dz. U. z 2013r., poz. 392 ze zm. /.

Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń ma charakter akcesoryjny, gdyż jej powstanie i rozmiar zależą od istnienia okoliczności uzasadniających odpowiedzialność ubezpieczonego sprawcy szkody oraz rozmiaru tej odpowiedzialności. Istnienie odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub osoby kierującej pojazdem determinuje odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń. Art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych stanowi, iż z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani na podstawie przepisów prawa cywilnego – do odszkodowania za wyrządzoną szkodę w związku z ruchem tego pojazdu, której następstwem jest śmierć, uszkodzenia ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Do przyjęcia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń wystarczy samo stwierdzenie obowiązku naprawienia szkody przez kierującego / art. 34 i 35 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych /.

Art. 436§1 k.c. stanowi, iż samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch tego pojazdu.

Stosownie do treści art. 822§1 k.c. w wyniku zawarcia ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba na rzecz, której została zawarta umowa ubezpieczenia.

Pozwany (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kwestionował podstawę swojej odpowiedzialności, zatem do tego zarzutu należy odnieść się w pierwszej kolejności. Dopiero, bowiem przesądzenie odpowiedzialności, co do zasady, celowym czyni rozważania na temat wysokości zadośćuczynienia.

Jako podstawę prawną swojego roszczenia strona powodowa powoływała przepisy art. 448 k.c. w zw. z art. 24§1 k.c., domagając się zadośćuczynienia za krzywdę, jakiej powodowie doznali na skutek śmierci W. J. spowodowanej czynem niedozwolonym sprawcy wypadku.

Bezspornym w rozpoznawanej sprawie jest, że śmierć W. J. miała miejsce w dniu 27 września 2001r., a zatem przed wejściem w życie art. 446§4 k.c., wprowadzonego ustawą z dnia 30 maja 2008r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw / Dz. U. nr 116, poz.731 /. Przepis ten pozwala przyznać najbliższym członkom rodziny odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, ale jedynie w odniesieniu do zdarzeń zaistniałych po 3 sierpnia 2008r.

Ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego jest stanowisko, że najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24§1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008r. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęta została koncepcja, że więź emocjonalna łącząca osoby bliskie jest dobrem osobistym podlegającym ochronie na gruncie art. 23 i 24 k.c. / por. wyrok z dnia 25 lutego 2004r., II CK 17/03, LEX nr 328991; z dnia 22 lipca 2004r., II CK 479/03, LEX nr 585760; z dnia 6 lutego 2008r., II CSK 459/07, LEX nr 585760,; z dnia 16 kwietnia 2014r., V CSK 320/13, LEX nr 1463645; z dnia 7 sierpnia 2014r., II CSK 552/13, LEX nr 1504553 /. Dobro to może być naruszone przez spowodowanie śmierci osoby najbliższej. Doznany w związku z tym uszczerbek polega nie tylko na osłabieniu aktywności prowadzącej do pogorszenia sytuacji życiowej i motywacji do przezwyciężania trudności, lecz jest także następstwem naruszenia tej relacji między osobą zmarłą a jej najbliższymi / por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2011r., II CSK 537/10, LEX nr 846563; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2010r., II CSK 248/10, LEX nr 785681; z dnia 14 stycznia 2010r., IV CSK 307/09, OSNC-ZD 2010/3/91 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2010r., III CZP 76/10, OSNC-ZD 2011/2/42 /. Sąd Najwyższy wielokrotnie wyraził wprost zapatrywanie, że spowodowanie śmierci osoby bliskiej mogło stanowić naruszenie dóbr osobistych najbliższych członków rodziny zmarłego i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. / np. wyrok z dnia 25 maja 2011r., II CSK 537/10, LEX nr 846563; wyrok z dnia 15 marca 2012r., I CSK 314/11, LEX nr 1164718; uchwała z dnia 20 grudnia 2012r., III CZP 93/12, OSNC 2013/7-8/84 /.

Wprowadzenie przez ustawodawcę, od dnia 3 sierpnia 2008r., wyrażonego wprost w art. 446§4 k.c., roszczenia o zasądzenie odpowiedniej sumy pieniężnej za doznana krzywdę, doprowadziło jedynie do zmiany w sposobie realizacji roszczenia przez skonkretyzowanie osób uprawnionych do jego dochodzenia oraz przesłanek jego stosowania, a w konsekwencji wzmocnienia pozycji najbliższego członka rodziny. Dodanie art. 446§4 k.c. jest nie tylko wyrazem woli ustawodawcy potwierdzenia dopuszczalności dochodzenia zadośćuczynienia na gruncie przepisów obowiązujących przed wejściem w życie tego przepisu, ale także dokonania zmiany ogólnej reguły wynikającej z art. 448 k.c. przez zawężenie kręgu osób uprawnionych do zadośćuczynienia / por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2011r., I CSK 621/10, LEX nr 848128; wyrok Sądu Najwyższego z 10 listopada 2010r., II CSK 248/10, LEX nr 785681 /. Nie ma, zatem wątpliwości, że zmiana taka nie wyklucza, lecz wręcz potwierdza, możliwość przyznania członkowi rodziny zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 23 k.c. i art. 24 k.c., gdy śmierć osoby bliskiej nastąpiła na skutek deliktu przed dniem 3 sierpnia 2008r.

Katalog dóbr osobistych wymienionych w art. 23 k.c. jest tylko przykładowy i należą do niego wszelkie dobra osobiste będące wartościami niematerialnymi, które są doniosłe i zasługujące na ochronę. Za dobra osobiste podlegające ochronie uznaje się też między innymi pamięć o osobie zmarłej, czy więź emocjonalną łączącą osoby bliskie i jest to pogląd już powszechnie akceptowany w doktrynie i orzecznictwie. Dobra te podlegają ochronie prawnej na gruncie wskazanych przepisów. Dobro osobiste w postaci więzi emocjonalnej pomiędzy osobami bliskimi może być naruszone przez spowodowanie śmierci osoby najbliższej. Nie każdą więź rodzinną niejako automatycznie należy zaliczyć do katalogu dóbr osobistych, lecz jedynie taką, której zerwanie powoduje ból, cierpienie, rodzi poczucie krzywdy. Osoba dochodząca roszczenia na podstawie art. 448 k.c. powinna, zatem wykazać istnienie tego rodzaju więzi, stanowiącej jej dobro osobiste podlegające ochronie / por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 13 lutego 2013r., sygn. akt I ACa 1221/12, LEX nr 1264375; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 15 lutego 2013 r., I ACa 839/12, LEX nr 1289380 /.

Możliwość dochodzenia zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej spowodowaną deliktem została przesądzona tak w odniesieniu do osoby sprawcy jak i w stosunku do ponoszącego za niego odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń. Powyższa teza znajduje potwierdzenie w uchwale z dnia 20 grudnia 2012r., III CZP 93/12, OSNC 2013/7-8/84, gdzie Sąd Najwyższy stwierdził, iż artykuł 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych / tj. Dz. U. z 2013r., poz. 392 ze zm. / - w brzmieniu sprzed dnia 11 lutego 2012r. - nie wyłączał z zakresu ochrony ubezpieczeniowej zadośćuczynienia za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosił odpowiedzialność na podstawie art. 448 k.c. Przepis art. 34 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych / tj. Dz. U. z 2013r., poz. 392 ze zm. / w żadnym razie nie stanowi o wyłączeniu odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń w zakresie zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych osób bliskich osoby zmarłej w wyniku czynu niedozwolonego / wypadku komunikacyjnego /, za który odpowiedzialność ponosi jego sprawca. Niezależnie jednak od tego stwierdzić należy, że osoba, która dochodzi zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej jest poszkodowana jedynie pośrednio. Sam, bowiem czyn niedozwolony może wyrządzać krzywdę różnym osobom, źródłem krzywdy jest, zatem czyn niedozwolony, którego następstwem jest śmierć. Krzywdą wyrządzoną zmarłemu jest utrata życia, dla osób mu bliskich zaś jest to naruszenie dobra osobistego poprzez zerwanie więzi emocjonalnej, szczególnie bliskiej w relacjach rodzinnych. Również, więc osoba dochodząca ochrony na podstawie art. 448 k.c. może być poszkodowana bezpośrednio i dochodzić naprawienia własnej krzywdy, doznanej poprzez naruszenie jej własnego dobra osobistego / tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 13 lipca 2011r., III CZP 32/11, OSNC 2012/1/10 /.

Podkreślić też należy, że w szeregu orzeczeń Sądu Najwyższego dotyczących dopuszczalności zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej na podstawie art. 448 k.c., w wyniku wypadku komunikacyjnego, Sąd Najwyższy, co prawda nie wypowiadał się wprost o odpowiedzialności ubezpieczycieli, jednakże skoro pozwanymi w tych sprawach byli właśnie ubezpieczyciele, a Sąd Najwyższy uznawał istnienie roszczenia z art. 448 k.c. i odpowiedzialności, to nie sposób uznać, że odpowiedzialność ta dotyczy tylko sprawcy szkody / np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2012r., I CSK 314/11, LEX nr 1164718; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011r., III CZP 32/11, OSNC 2012/1/10; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2010r., III CZP 76/10, LEX nr 604152 /. Wydaje się przy tym oczywiste na gruncie cytowanego art. 34 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych / tj. Dz. U. z 2013r., poz. 392 ze zm. /, że skoro posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem pojazdu szkodę, której następstwem jest między innymi śmierć, to w ramach zawartej umowy ubezpieczenia ubezpieczyciel przejmuje odpowiedzialność sprawcy, taka jest, bowiem w ogóle istota ubezpieczania się od odpowiedzialności cywilnej i ani z przepisów ustawy, ani z umowy nie wynika, by odpowiedzialność ubezpieczyciela za szkodę w postaci naruszenia dóbr osobistych osób najbliższych osoby zmarłej wywołane śmiercią na skutek wypadku spowodowanego przez kierującego pojazdem mechanicznym, za którą on sam ponosi odpowiedzialność była wyłączona. Takie wyłączenie musiałoby być wyraźne.

Mając na uwadze przedstawione powyżej rozważania, należy uznać, że strona pozwana, jako ubezpieczyciel odpowiada także za naruszenie dóbr osobistych powodów S. J., A. S., M. J. spowodowane śmiercią ich ojca i dziadka, W. J., będącą wynikiem deliktu.

Zgodnie z art. 24§1 k.c. o naruszeniu dobra osobistego można mówić tylko wówczas, gdy działanie drugiej strony jest bezprawne. W przedmiotowej sprawie bezprawność działanie sprawcy było bezprawne z przyczyn opisanych wyżej.

Co do zasady nie budzi, wątpliwości, że powodom, jako synowi, wnuczce i wnukowi zmarłego w wyniku czynu niedozwolonego przysługuje roszczenie o zadośćuczynienie na podstawie art. 448 k.c. Poza sporem jest okoliczność, iż powodowie: S. J. jako syn, A. S. jako wnuczka i M. J. jako wnuczek, należą do kręgu osób najbliższych.

Zadośćuczynienie pieniężne na rzecz osoby bliskiej stanowi świadczenie mające stanowić sposób złagodzenia ogółu cierpień po utracie osoby najbliższej, gdyż jego celem jest wyrównanie uszczerbków o charakterze niematerialnym związanych z doznaną krzywdą, która może przejawić się szeregiem negatywnych zjawisk w psychice i dalszej emocjonalnej egzystencji uprawnionego. Jest to świadczenie fakultatywne, tzn. uznaniowe, bowiem sądowi pozostawiona jest swoboda w przyznaniu i określeniu jego wysokości. Fakultatywność powoduje, że sąd analizując każdorazowo ogół okoliczności w sprawie może uwzględnić, bądź oddalić roszczenie. Przy uwzględnieniu roszczenia wysokość zadośćuczynienia zależeć będzie od całokształtu negatywnych skutków w sferze niematerialnej krzywdy - głównie jej rozmiaru i intensywności.

Kryteria kierunkowe w miarkowaniu zadośćuczynienia dla najbliższych będzie kształtowało szereg czynników, są to zarówno czynniki uniwersalne jak i zindywidualizowane, zależne głównie od konkretnej osoby uprawnionej. W otwartym katalogu uniwersalnych kryteriów, które mogą być pomocne w określaniu wysokości zadośćuczynienia dla najbliższych znajdują się kolejno takie czynniki jak: długotrwałość cierpień i bólu po śmierci najbliższego, trauma, ogrom doznanego cierpienia; poczucie osamotnienia, cierpienia natury moralnej i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej; stopień krzywdy wynikający z utraty pomocy, wsparcia i opieki osoby bliskiej; poczucie straty, żalu, tęsknoty, silne przeżywanie żałoby po zmarłym; utrata czerpania przyjemności z życia rodzinnego; uprzednio występujący stopień pokrewieństwa, ale także bliskości, zażyłości, przyjaźni i wspólności pomiędzy uprawnionym a zmarłym; zaburzenia w prawidłowym funkcjonowaniu struktury rodzinnej, dramatyzm doznań osób najbliższych dla zmarłego; rola zmarłego, jaką pełnił w rodzinie; potencjalny okres traumy najbliższych i dochodzenia członków rodziny do względnej normalności; inne czynniki wpływające na poczucie krzywdy uzależnione od konkretnego stanu faktycznego, których trzeba będzie poszukiwać każdorazowo w indywidualnej sprawie.

Kwestia wyceny bólu, rozpaczy, cierpienia, czy też utraty prawa do życia w rodzinie jest wyjątkowo trudna, tym bardziej, że nie można ustalić uniwersalnego miernika tych stanów, a każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie i odrębnie przy stosowaniu wszystkich istotnych elementów dla danej sprawy.

Wysokość zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych wskutek śmierci osoby bliskiej winna być uzależniona przede wszystkim od indywidualnej oceny sytuacji, jaka panowała w rodzinie przez śmiercią tej osoby i jakiej można by się spodziewać, gdyby do śmierci nie doszło. Za wiodące należy również uznać takie okoliczności jak to, czy osoby uprawnione pozostawały w najbliższym kręgu rodzinnym, czyli pozostawały we wspólnym gospodarstwie domowym i w konsekwencji w bezpośrednim uzależnieniu w sprawach życia codziennego, czy uprawnionym jest dziecko, które bezpowrotnie utraciło prawo do wychowania się w pełnej rodzinie, czy doszło do całkowitego osamotnienia osoby uprawnionej, a także jej wieku, stanu zdrowia, możliwości życiowych i potrzeb osoby uprawnionej. Nie ulega też wątpliwości, że duże znaczenie ma bliskość relacji emocjonalnych, jak również ocena wpływu śmierci osoby bliskiej na stan psychiczny uprawnionego. Utrata osoby najbliższej zawsze wywołuje ból i jego odczuwanie nie wymaga też dowodu. Istnieją jednak relacje rodzinne i wzajemne związanie tego rodzaju, że utrata określonej osoby będzie wywoływała znacznie większy ból, cierpienie, poczucie pustki, niż utrata innej osoby tak samo spokrewnionej. Taki stan rzeczy z pewnością będzie skutkował dalej idącym naruszeniem dobra osobistego w postaci prawa do zachowania więzi rodzinnej / tak Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 6 marca 2014 r., I ACa 1180/13, LEX nr 1444768 i w wyroku z dnia 20 lutego 2014 r., I ACa 1136/13, LEX nr 1439204 /.

Śmierć W. J. była odczuwalna dla S. J., gdyż zginęła jedna z najbliższych mu osób. Nagła śmierć W. J. była dla jego syna czynnikiem traumatycznym, powodując u niego reakcję żałoby wraz z zaburzeniami nerwicowymi przejawiającymi się trudnością w spaniu, rozpamiętywaniem zdarzenia, trudnością w koncentracji uwagi, zaburzeniami snu, niechęcią do aktywności. Zakres cierpień psychicznych przez pół roku był znaczny, przez następny rok był w nieznacznym stopniu. Proces ten destabilizował jego sytuację zawodową. Proces przeżywania żałoby u S. J. odbiegał od typowego dla żałoby dziecka, powodując cierpienia psychiczne o wyższym stopniu dolegliwości / zaburzenia nerwicowe / i utrzymujące się powyżej roku. S. J. wymagał leczenia farmakologicznego, aby złagodzić dolegliwości nerwicowe i psychosomatyczne.

S. J. jest osoba dorosła, posiada pełną rodzinę, jest aktywny zawodowo. Śmierć ojca były przedwczesna, a przede wszystkim nagła, niemniej jednak krzywda stąd wynikła może być kompensowana możliwością utrzymywania przez powoda więzi z najbliższymi członkami rodziny – żoną, dziećmi.

Powodowie A. S. i M. J. na skutek zdarzenia z dnia 27 września 2001r. stracili dziadka, z którym byli silnie związani. Oceniając rozmiar krzywdy, jakiej doznali powodowie należy mieć na uwadze charakter więzi, jaka łączyła ich z tragicznie zmarłym dziadkiem. Śmierć dziadka była dla powodów A. S. i M. J. czynnikiem traumatycznym, który spowodował cierpienia psychiczne przez pierwszy miesiąc o znacznym nasileniu, natomiast do pół roku o charakterze nieznacznym. Miał on charakter przejściowy, nie pozostawił długotrwałych ani też trwałych zmian w psychice. W związku ze śmiercią W. J. nie było konieczności leczenia psychologicznego ani psychiatrycznego, gdyż reakcja żałoby A. S. i M. J. przebiegała bez wyraźnych zaburzeń nerwicowych czy też adaptacyjnych. Miała ona charakter przygnębienia, wydłużającego się smutku. Pomocą w przezwyciężaniu negatywnych emocji była troska rodziny. Proces przeżywania żałoby przez powodów był typowy dla żałoby wnuka i wnuczki z uwzględnieniem faktu, że byli oni blisko związani z dziadkiem. Śmierć W. J. wywarła wpływ na funkcjonowanie powodów w okresie żałoby, co jest naturalną reakcją osoby bliskiej dla zmarłego. Należy przyjąć, iż w późniejszym czasie utrata dziadka nie wywierała już znaczącego wpływu na życie i funkcjonowanie powodów. Należy pamiętać, iż mieszkali oni razem ze swoimi rodzicami, którzy zapewne stanowili dla nich wsparcie w tych trudnych chwilach.

Zadośćuczynienie ma charakter całościowy i obejmuje nie tylko obecne i przyszłe cierpienia, ale i te, które już zaistniały, nawet wiele lat temu. Tym samym przepis art. 316§1 k.p.c. nie stanowi przeszkody do uwzględnienia powództwa o zadośćuczynienie. Jeśli więc naruszenie dóbr osobistych doprowadzi do powstania szkody niemajątkowej w postaci krzywdy, rozumianej, jako ujemne następstwa w sferze przeżyć psychicznych człowieka, to szkoda ta nie ulegnie wraz z upływem czasu jakiemuś unicestwieniu, a roszczenie o zadośćuczynienie mające na celu jej zniwelowanie - wygaśnięciu. Na ogólnych zasadach roszczenie to, jako majątkowe podlega jedynie przedawnieniu, którego termin wynosi obecnie nawet 20 lat, jeśli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku / por. art. 442 ¹ k.c. /. Dlatego dopóki roszczenie o zadośćuczynienie nie ulegnie przedawnieniu, to nadal istnieje i może być zasadnie dochodzone. W przypadku zadośćuczynienia wydaje się, że czynnik czasu może mieć wpływ na jego wysokość, jeśli jest ono dochodzone po upływie znacznego okresu czasu od naruszenia dóbr osobistych. Jest to związane z tym, że do określania zadośćuczynienia stosuje się w drodze analogii kryteria wskazane w przepisie art. 363§ 2 k.c., którego celem jest dążenie do możliwie pełnej kompensaty szkody / wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 7 lutego 2014r., I ACa 1019/13, LEX nr 1439181 /.

Biorąc pod uwagę ustalony stan faktyczny oraz powyżej wskazane zalecenia kierunkowe, które należy stosować przy ustalaniu kwoty zadośćuczynienia, jak i to, że zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny i jego wysokość powinna przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość, chociaż nie powinna być nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy, na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24§1 k.c. w zw. z art. 822§1 k.c. i art. 436§1 k.c. Sąd zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz:

⚫

S. J. kwotę 20.000zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych związanych ze śmiercią ojca W. J., z ustawowymi odsetkami od dnia 20 lutego 2012r. do dnia zapłaty / punkt 1 wyroku /;

⚫

A. S. kwotę 10.000zł z ustawowymi odsetkami od dnia 26 maja 2012r. do dnia zapłaty / punkt 6 wyroku /;

⚫

M. J. kwotę 10.000zł z ustawowymi odsetkami od dnia 26 maja 2012r. do dnia zapłaty / punkt 9 wyroku /.

O należnych odsetkach, Sąd orzekł zgodnie z brzmieniem przepisów art. 359§l k.c., 481§l k.c., art. 455 k.c.

W razie wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym odsetki należą się poszkodowanemu już od chwili zgłoszenia roszczenia o zapłatę odszkodowania, w tej, bowiem chwili staje się, zgodnie z art. 455 k.c., wymagalny obowiązek spełnienia świadczenia odszkodowawczego. Rozmiar szkody, a tym samym wysokość zgłoszonego żądania podlega weryfikacji w toku procesu, nie zmienia to jednak faktu, że chodzi o weryfikację roszczenia wymagalnego już w dacie zgłoszenia, a nie dopiero w dacie sprecyzowania kwoty i przedstawienia dowodów / por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2012r., V CSK 57/11, LEX nr 1147804 /.

W rozpoznawanej sprawie decyzją z dnia 1 lutego 2012r. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. odmówił powodowi S. J. wypłaty żądanego zadośćuczynienia. Odmawiając wypłaty zadośćuczynienia pozwany zakończył proces likwidacji zgłoszonej w dniu 27 stycznia 2012r., szkody. Od dnia następnego, tj. od dnia 2 lutego 2012r., pozwany pozostawał w zwłoce z zapłatą należnego powodowi S. J. świadczenia i dlatego też, Sąd zasądził ustawowe odsetki od kwoty 20.000 zł od dnia 2 lutego 2012r. do dnia zapłaty.

W niniejszej sprawie, pełnomocnik A. S. i M. J. wezwał pozwanego do zapłaty zadośćuczynienia pismem z dnia 17 maja 2012r., które wpłynęło do (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w dniu 24 maja 2012r., / k. 277-278 /. Termin spełnienia powyższego świadczenia nie jest oznaczony, dlatego też winno być ono spełnione niezwłocznie po wezwaniu do wykonania / art. 455 k.c. /.

Z tych też względów należy uznać, iż pozwany winien spełnić świadczenie wobec powodów A. S. i M. J., następnego dnia od daty doręczenia wezwania, od następnego dnia tj. od dnia 26 maja 2012r., pozostaje w zwłoce ze spełnieniem świadczenia pieniężnego w wysokości 10.000zł i dlatego też od tej daty, Sąd zasądził ustawowe odsetki / punkt 6 i punkt 9 wyroku /.

W pozostałym zakresie ponad zasądzone kwoty, Sąd uznał żądanie powoda S. J., w części dotyczącej żądania zadośćuczynienia oraz powodów A. S. i M. J. za nieuzasadnione i jako takie podlegające oddaleniu / punkt 2, 7 i 10 wyroku /.

Stosownie do treści art. 446§3 k.c. Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Przepis ten stanowi podstawę żądania powoda S. J. zasądzenia od (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kwoty 20.000zł tytułem stosownego odszkodowania z powodu znacznego pogorszenia jego sytuacji życiowej po śmierci ojca W. J..

Pogorszenie sytuacji życiowej polega nie tylko na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej, lecz także na utracie realnej możliwości polepszenia warunków życia. Pogorszeniem sytuacji życiowej jest zarówno śmierć dorastającego syna, na którego pomoc materialną rodzice mogli liczyć w najbliższej przyszłości / tak Sąd Najwyższy w wyroku z 13 maja 1969r., II CR 128/69, LEX nr 4673 /, jak i śmierć innej osoby bliskiej, z którą związana była realizacja planów życiowych mających poprawić warunki materialne / tak Sąd Najwyższy w wyroku z 8 lipca 1974 r., I CR 361/74, LEX nr 4927 /. Pogorszeniem jest również doznanie silnego wstrząsu psychicznego na skutek tragicznej śmierci osoby najbliższej, co pociąga za sobą osłabienie aktywności życiowej, zmniejszenie zarobków i zwiększenie wydatków poniesionych na leczenie lub na pomoc innych osób / tak Sąd Najwyższy w wyroku z 8 maja 1969 r., II CR 114/69, OSNCP 1970, nr 7-8, poz. 129 /.

Sąd Rejonowy podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 października 2009r., I PK 97/09, LEX nr 558566, iż roszczenie najbliższych członków rodziny zmarłego o przyznanie stosownego zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 446§4 k.c., które zmierza do zaspokojenia szkody niematerialnej, jest rodzajowo i normatywnie odmienne od roszczenia o przyznanie stosownego odszkodowania z art. 446§3 k.c., które wymaga wykazania szkody majątkowej polegającej na znacznym pogorszeniu sytuacji życiowej najbliższych członków rodziny poszkodowanego, który zmarł wskutek wynikłego z czynu niedozwolonego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowa. Podstawą zasądzenia odszkodowania znajdującego swoje uzasadnienie w treści art. 446§3 k.c. jest znaczne pogorszenie sytuacji rodzinnej najbliższego członka rodziny zmarłego powstałe w skutek jego śmierci. Nie może to być pogorszenie sytuacji życiowej, które posiada charakter pogorszenia sytuacji majątkowej, ale musi posiadać dodatkowe znamię „znacznego pogorszenia”.

Tragiczna śmierć W. J. i związane z tym zdarzeniem przeżycia wszystkich najbliższych członków jego rodziny, w szczególności zmniejszona aktywność zawodowa jego syna, spowodowały pogorszenie jego sytuacji majątkowej. Ugruntowany jest w orzecznictwie pogląd, iż sformułowanie przepisu o „znacznym pogorszeniu sytuacji życiowej” nadaje odszkodowaniu z art. 446§3 k.c. charakter szczególny. Chodzi tu wprawdzie o szkodę o charakterze majątkowym, najczęściej jednak powiązaną ściśle i przeplatającą się z uszczerbkiem o charakterze niemajątkowym, a więc o szkodę często trudną do uchwycenia i zmierzenia, jaką zazwyczaj powoduje śmierć najbliższego członka rodziny / por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 października 2002r., II CKN 985/00, LEX nr 77043; wyrok Sądu Najwyższego z 18 lutego 2004r., V CK 269/03, LEX 238971; wyrok z 25 lutego 2004r., II CK 17/03, LEX 328991 /. Na określenie tych szkód ustawodawca posługuje się szerokim pojęciem „znacznego pogorszenia sytuacji życiowej”. Pogorszenie to jednak może uzasadniać przyznanie odszkodowania tylko wówczas, gdy sprowadza reperkusje majątkowe w sytuacji życiowej uprawnionego, a nie polega wyłącznie na jego cierpieniach moralnych.

Pogorszenie sytuacji życiowej to nie tylko uszczerbek w aktualnej sytuacji materialnej powoda, lecz także w realnej możliwości polepszenia warunków życiowych w przyszłości i w ograniczeniu planów życiowych. Zasadny jest pogląd, że pogorszenie sytuacji życiowej powoda, to nie tylko aktualny uszczerbek materialny, lecz także utrata możliwości polepszenia warunków życiowych w przyszłości lub konieczność ograniczenia ich planów życiowych. Należy w takiej sytuacji porównać sytuację, w jakiej znajdują się powód w chwili obecnej i w jakiej znalazłby się, gdyby żył jego ojciec. W realiach rozpoznawanej sprawy, mając na uwadze wiek W. J., który w dacie śmierci miał 74 lata, należy mieć na uwadze, iż zakres prac w gospodarstwie rolnym powoda, które mógłby wykonywać jego ojciec, byłby z każdym rokiem coraz mniejszy. Pomoc W. J. zapewne ograniczałaby się jedynie do doradzania synowi, w prowadzeniu gospodarstwa rolnego.

Judykatura z konsekwencją przestrzega zasady, że odszkodowanie z art. 446§3 k.c. powinno być umiarkowane. Należy przez to rozumieć kwotę pieniężną, której wysokość jest utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom ekonomicznym i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. Odszkodowanie to nie powinno być źródłem wzbogacenia.

Sąd uznał, że w realiach rozpoznawanej sprawy, odszkodowanie z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej, ustalone i wypłacone w toku postępowania likwidacyjnego w wysokości 22.000zł jest uzasadnione. Ustalone w tej wysokości odszkodowanie nie prowadzi do nieuzasadnionego i nadmiernego wzbogacenia powoda S. J., a jednocześnie w sposób dostateczny rekompensuje doznaną szkodę, uwzględniając jej rozmiar i długotrwałość, a także stopę życiową społeczeństwa.

Mając na uwadze powyższe okoliczności oraz fakt wypłacenia przez (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. na rzecz S. J. kwoty 22.000zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie się jego sytuacji życiowej po śmierci ojca W. J., Sąd na podstawie art. 446§3 k.c., oddalił w tym zakresie żądanie powoda uznając je za bezzasadne. Sąd uznał, iż w toku postępowania, powód S. J., którego obciążał obowiązek dowodzenia, nie udźwignął powyższego ciężaru i nie udowodnił, iż wypłacone mu świadczenie jest znacznie zaniżone w stosunku do doznanej szkody / punkt 2 wyroku /.

Mając na uwadze sytuację materialną powoda S. J. oraz ocenny charakter rozpoznawanej sprawy, na podstawie art. 102 k.p.c., Sąd nie zasądził od S. J. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kosztów procesu / punkt 3 wyroku /.

O kosztach postępowania z powództwa A. S. i M. J., Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. stosując zasadę wzajemnego zniesienia kosztów procesu, albowiem Sąd uwzględnił powództwo w 50% / punkt 8 i 11 wyroku /.

Na podstawie art. 113 ust 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych / t. j. Dz. U. z 2016r., poz. 623 /, Sąd obciążył pozwanego kwotą 1.000zł tytułem opłaty sądowej od uwzględnionego powództwa S. J. / punkt 4 wyroku /.

Na podstawie art. 80 ust 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych / t. j. Dz. U. z 2016r., poz. 623 /, Sąd nakazał zwrócić solidarnie S. J., A. S., M. J. ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łęczycy kwotę 134,42zł tytułem zwrotu nadpłaconej zaliczki na opinię biegłego / punkt 12 wyroku /.