Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 29 maja 2017 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodnicząca: S.S.R. Kinga Grzegorczyk

Protokolant: st. sekr. sąd. Dorota Novottny

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2017 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z wniosku M. W.

z udziałem T. W.

o podział majątku

postanawia:

1.  oddalić wniosek,

2.  nie obciążać wnioskodawczyni i uczestnika postępowania nieuiszczonymi kosztami sądowymi,

3.  ustalić, że w pozostałym zakresie wnioskodawczyni i uczestnik postępowania ponoszą we własnym zakresie koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 922/16

UZASADNIENIE

W dniu 1 czerwca 2016 r. M. W. wniosła o podział majątku wspólnego byłych małżonków, zgłaszając do podziału wyszczególnione ruchomości. Pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o ustalenie, że w skład majątku osobistego uczestnika wchodzi nieruchomość położona w Ł. przy ul. (...), zabudowana domem jednorodzinnym oraz budynkiem gospodarczym, które to budynki zostały wzniesione wyłącznie ze środków pochodzących ze sprzedaży przysługującego wnioskodawczyni spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w Ł. przy ul. (...) oraz ze środków przekazanych wnioskodawczyni przez jej ojca. Wnioskodawczyni wniosła o przyznanie jej na własność nieruchomości przy ul. (...) wraz z domem i budynkiem gospodarczym oraz zasądzenie stosownej kwoty tytułem spłaty na rzecz uczestnika z uwagi na okoliczność, że wartość domu oraz budynku gospodarczego znacznie przekracza wartość gruntu.

[wniosek k.2-7]

Postanowieniem z dnia 20 lipca 2016 r. wnioskodawczyni została zwolniona od kosztów sądowych w całości.

[postanowienie k.129]

W odpowiedzi na wniosek uczestnik wskazał, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego nie jest dopuszczalne rozliczenie nakładów z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek osobisty drugiego z nich. Jednocześnie zakwestionował, aby przedmiotowe budynki powstały ze środków należących do majątku osobistego wnioskodawczyni oraz zakwestionował wartość nakładów poniesionych w związku z budową tych budynków, określonych we wniosku na kwotę 200000 zł. Uczestnik oświadczył, że nie kwestionuje wartości podanych we wniosku ruchomości i zgłosił do podziału kolejne ruchomości.

[odpowiedź na wniosek k.133-134]

Na rozprawie w dniu 10 października 2016 r. pełnomocnik wnioskodawczyni rozszerzył wniosek w ten sposób, że wniósł o ustalenie, iż w skład majątku wspólnego stron wchodzi wyposażenie budynku hodowlanego, na które składają się terraria, akwaria i osprzęt służący do hodowli zwierząt egzotycznych. Ponadto wskazał, że ruchomości zgłoszone przez uczestnika w odpowiedzi na wniosek stanowią majątek osobisty wnioskodawczyni, który otrzymała w drodze darowizny od matki. Wartość tych ruchomości nie została zakwestionowana. Pełnomocnik uczestnika podniósł, że ruchomości służące hodowli pająków stanowią majątek osobisty uczestnika nabyty przed zawarciem związku małżeńskiego, chociaż nie można wykluczyć, że coś zostało zakupione w trakcie trwania związku małżeńskiego.

[e-protokół rozprawy 00:02:17-00:12:51 CD k.147]

W piśmie z dnia 16 grudnia 2016 r. pełnomocnik wnioskodawczyni cofnął wniosek w zakresie ruchomości z uwagi na to, że strony dokonały zgodnego ich podziału. Pełnomocnik uczestnika wyraził zgodę na cofnięcie wniosku w tym zakresie.

[pismo k.159-160, protokół rozprawy k.190]

Postanowieniem z dnia 13 marca 2017 r. Sąd umorzył postępowanie w zakresie podziału ruchomości.

[postanowienie k.188]

W piśmie z dnia 19 maja 2017 r. pełnomocnik wnioskodawczyni rozszerzył wniosek o zwrot nakładów w ten sposób, że wniósł o zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwoty 200000 zł tytułem zwrotu nakładów poczynionych przez wnioskodawczynię z majątku odrębnego na majątek odrębny uczestnika z ewentualnym rozłożeniem tej kwoty na 10 rat po 20000 zł, płatnych co trzy miesiące do dnia 10 danego miesiąca, poczynając od miesiąca następnego po uprawomocnieniu się orzeczenia końcowego w sprawie.

[pismo k.205-205 odwr.]

Na rozprawie w dniu 22 maja 2017 r. pełnomocnik wnioskodawczyni oświadczył, że wnioskodawczyni nie żąda już przyznania jej na własność działki z domem i budynkiem mieszkalnym, a jedynie rozliczenia nakładów. Wniósł o ustalenie, że wnioskodawczyni poczyniła nakłady z majątku osobistego na majątek osobisty uczestnika. Pełnomocnik uczestnika wniósł o oddalenie wniosku o podział majątku i rozliczenie nakładów z majątku osobistego na majątek osobisty, oświadczając, że uczestnik kwestionuje wartość nakładów zgłoszonych do rozliczenia przez wnioskodawczynię, natomiast nie kwestionuje, że nakłady te zostały poczynione z majątku osobistego wnioskodawczyni na majątek osobisty uczestnika. Ponadto wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika według norm przepisanych.

[e-protokół rozprawy 00:01:44-00:06:55 oraz 00:25:16-00:28:57 CD k.215]

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni i uczestnik byli małżeństwem od 20 marca 1999 r. Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia 30 marca 2016 r. rozwiązał ich związek małżeński przez rozwód.

[dowód: odpis wyroku k.62-62 odwr.]

Uczestnik jest właścicielem nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...), dla której w XVI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi prowadzona jest księga wieczysta nr (...).

[dowód: wypis z KW k.168-169]

W czasie trwania związku małżeńskiego wnioskodawczyni i uczestnika trwała budowa budynku gospodarczego i budynku mieszkalnego na nieruchomości uczestnika.

[dowód: dokumenty k.24-61]

W dniu 8 października 2008 r. wnioskodawczyni sprzedała przysługujące jej, a nabyte przed zawarciem związku małżeńskiego z uczestnikiem, spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w Ł. przy ul. (...), za cenę 170000 zł.

[dowód: akt notarialny k.63-68]

Pieniądze na budowę budynku gospodarczego i budynku mieszkalnego na nieruchomości stanowiącej własność uczestnika pochodziły ze środków finansowych ze sprzedaży mieszkania wnioskodawczyni oraz z kwot przekazywanych jej przez jej matkę i ojczyma w formie darowizny oraz jej ojca w formie pożyczki. Pieniądze były przekazywane wyłącznie na rzecz M. W., ponieważ w małżeństwie stron już się wówczas nie układało. Rodzicom wnioskodawczyni przeszkadzało też, że żadne z małżonków nie pracuje. Uczestnik prowadził hodowlę zwierząt egzotycznych, która nie przynosiła dochodu.

[dowód: zeznania świadków: M. M. k.190-190 odwr., K. B. (1) k.190 odwr.-191 odwr., M. Ś. k.191 odwr.-192, J. K. (1) k.192-192 odwr. i K. B. (2) e-protokół 00:09:21-00:25:16 CD k.215]

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka J. K. (2) w zakresie twierdzeń o pochodzeniu środków finansowych na budowę budynków na nieruchomości uczestnika. Świadek zeznał, że od 2006 r. nie utrzymywał już kontaktów z uczestnikiem i nie wie nic na temat finansowania budynku mieszkalnego. Nie potrafił też wskazać, jaki dochód i w jakim okresie uczestnik pozyskiwał z prowadzonej hodowli, zeznając jedynie, że raz uczestnik pochwalił się, że na giełdzie uzyskał 2000 zł.

Sąd nie dał wiary również zeznaniom świadka J. K. (1) w zakresie twierdzenia, że pieniądze na budowę budynku gospodarczego pochodziły od dziadka uczestnika. Okoliczność ta nie znajduje potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym. Jest również sprzeczna z ostatecznym stanowiskiem uczestnika.

Sąd nie dopuścił dowodu z zeznań świadka J. K. (3) z uwagi na cofnięcie tego wniosku dowodowego (k.192 odwr.).

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

Stosownie do treści art. 23 zd. 1 k.r.o. małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie.

Z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami powstaje z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek. Przedmioty majątkowe nie objęte wspólnością stanowią majątek osobisty każdego z małżonków. Dorobkiem małżonków są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. W szczególności dorobek małżonków stanowią pobrane wynagrodzenie za pracę oraz za inne usługi świadczone osobiście przez któregokolwiek z małżonków oraz dochody z majątku wspólnego, jak również - z osobistego majątku każdego z małżonków (art. 31 i 32 k.r.o.).

M. W. i T. W. byli małżeństwem od 20 marca 1999 r. Wyrokiem z dnia 30 marca 2016 r. Sąd Okręgowy w Łodzi rozwiązał ich związek małżeński przez rozwód. Strony przestała zatem wówczas łączyć majątkowa wspólność ustawowa małżeńska.

W rozpoznawanej sprawie strony w toku postępowania sądowego dokonały zgodnego podziału ruchomości. Pełnomocnik wnioskodawczyni cofnął w związku z tym wniosek o podział majątku w zakresie ruchomości, na co zgodę wyraził pełnomocnik uczestnika. Konsekwencją tego było wydanie przez Sąd w dniu 13 marca 2017 r. postanowienia o umorzeniu postępowania w zakresie podziału ruchomości.

Co do żądania rozliczenia nakładów z majątku osobistego wnioskodawczyni na majątek osobisty uczestnika, to należy wskazać, że zgodnie z art. 45 § 1 k.r.o. każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego.

Hipotezą przepisów art. 567 § 1 k.p.c. w zw. z art. 45 § 1 k.r.o. nie jest objęte rozstrzygnięcie, jakie wydatki z majątku osobistego jednego z małżonków na rzecz majątku osobistego drugiego z nich podlegają zwrotowi. Zgodnie z ogólną zasadą wypowiedzianą w art. 13 § 1 k.p.c. sprawę, w której chodzi o wymienione rozstrzygnięcie, sąd rozpoznaje w procesie (tak m. in. SN w postanowieniu z 9.01.1984 r., III CRN 315/83, Legalis nr 24039).

Treść art. 45 § 1 k.r.o. pozwala przyjąć, że przepis ten - jako materialnoprawna podstawa rozliczenia małżonków - dotyczy zwrotu nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków oraz z majątku osobistego na majątek wspólny. Przepis ten nie rozstrzyga natomiast sposobu rozliczenia nakładów dokonanych z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek osobisty drugiego z nich, a zatem podstawę materialnoprawną tych rozliczeń stanowią przepisy kodeksu cywilnego. Do tak zakreślonych granic stosowania art. 45 § 1 k.r.o. odnoszą się reguły procesowe przyjęte w art. 618 § 3 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c., a w szczególności reguła, że po zapadnięciu prawomocnego postanowienia o podziale majątku wspólnego, uczestnik postępowania nie może dochodzić roszczeń m. in. z tytułu zwrotu nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny oraz z majątku wspólnego na majątek osobisty.

W rozpoznawanej sprawie bezsporne jest, że przed zawarciem związku małżeńskiego uczestnik nabył nieruchomość położoną w Ł. przy ul. (...), na której w trakcie trwania związku małżeńskiego wnioskodawczyni i uczestnika został wybudowany budynek gospodarczy i budynek mieszkalny. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że środki finansowe pochodzące na budowę obu budynków pochodziły z majątku osobistego wnioskodawczyni, która pozyskała je częściowo ze sprzedaży swojego lokalu mieszkalnego położonego w Ł. przy ul. (...), a częściowo otrzymała je wyłącznie na swoją rzecz od swojej matki, ojca i ojczyma. Również na ostatnim terminie rozprawy pełnomocnik uczestnika oświadczył, że uczestnik nie kwestionuje, że nakłady te pochodzą z majątku osobistego wnioskodawczyni, przy czym nadal była kwestionowana wartość tych nakładów.

Co prawda zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 16.12.1980 r. (III CZP 46/80, publ. OSNCP z 1981 r., nr II, poz. 206) w postępowaniu o podział majątku wspólnego rozliczeniu podlegają również nakłady z majątku osobistego małżonków na majątek odrębny jednego z nich. Należy jednak pamiętać, że w uzasadnieniu tej uchwały dokonano istotnego zastrzeżenia, które pozwala uznać, że stanowisko to jest uzasadnione jedynie w wyjątkowych sytuacjach, w których zachodzi potrzeba kompleksowego rozliczenia małżonków w jednym postępowaniu ze względu na przedmiot majątkowy, którego dotyczy to postępowanie, w szczególności zaś, gdy na rzecz stanowiącą majątek osobisty jednego z małżonków dokonano nakładów zarówno z majątku wspólnego, jak i z majątków osobistych małżonków. Taka sytuacja w niniejszej sprawie jednak nie występuje. Wnioskodawczyni dochodzi bowiem zwrotu nakładów poczynionych wyłącznie ze swojego majątku osobistego na przedmiot majątkowy, będący majątkiem osobistym uczestnika. Rozliczenie z tego tytułu w postępowaniu o podział majątku wspólnego stron nie jest zatem dopuszczalne. Sprzeciwia się temu treść art. 45 § 1 k.r.o., który nie stanowi materialnoprawnej podstawy do rozliczenia nakładów dokonanych z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek osobisty drugiego małżonka.

Uzasadniona jest zatem teza, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego rozliczeniu podlegają również nakłady z majątku osobistego małżonków na majątek odrębny jednego z nich ale jedynie wówczas, gdy na przedmiot majątkowy, stanowiący majątek odrębny jednego z małżonków, dokonano nakładów zarówno z majątku wspólnego, jak i z majątku osobistego małżonków (tak m. in. SN w wyroku z dnia 7.06.2002 r., IV CKN 1108/00, publ. W OSNC z 2003 r., nr 9, poz. 123).

Reasumując, w rozpoznawanej sprawie rozliczenie zgłoszonych przez wnioskodawczynię nakładów z jej majątku osobistego na majątek osobisty uczestnika nie jest dopuszczalne w postępowaniu o podział majątku wspólnego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd oddalił wniosek o podział majątku wspólnego. W toku postępowania wnioskodawczyni i uczestnik dokonali pozasądowego zgodnego podziału ruchomości, w związku z czym postępowanie w tym zakresie zostało umorzone. Jednocześnie nie zostały zgłoszone do podziału żadne inne składniki majątkowe, albowiem małżonkowie takowych nie mieli.

O nieobciążeniu wnioskodawczyni i uczestnika nieuiszczonymi kosztami sądowymi Sąd orzekł na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz. U. z 2016 r., poz. 623 ze zm.) nie obciążył stron nieuiszczonymi kosztami sądowymi.

O kosztach w pkt 3 Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., który stanowi, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Jest to ogólna zasada, od której wyjątki zostały przewidziane w § 2 i 3 art. 520 k.p.c. Należy podkreślić, że zgodnie z unormowaniem zawartym w art. 520 § 2 i 3 k.p.c. odejście od ogólnej zasady z § 1 cyt. przepisu jest dla Sądu fakultatywne. W rozpoznawanej sprawie Sąd uznał, że brak jest podstaw do zastosowania wyjątków od ogólnej zasady wyrażonej w art. 520 § 1 k.p.c. i na podstawie tego przepisu orzekł jak w pkt 3 postanowienia.