Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2019 r.

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Jacek Głowacz

Protokolant: st. sekr. sąd. Wojciech Charciarek

po rozpoznaniu w dniu 4 czerwca 2019 r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa Towarzystwa (...)

Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko K. G.

o zapłatę

oddala powództwo.

Sygn. akt I C 477/19

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 27 kwietnia 2017 r. powód (...) S.A. w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego K. G. kwoty 667 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty. Roszczenie obejmuje zwrot kwoty odpowiadającej wysokości zniżki udzielonej przez powoda pozwanemu w ramach ubezpieczenia pojazdu. Składka została ustalona na podstawie wniosku pozwanego, tym niemniej okazało się, że oświadczenia pozwanego złożone przy zawarciu umowy nie były zgodne z prawdą. Prawidłowa wysokość składki, bez uwzględnienia zniżek, wynosi 667 zł. /pozew- k. 2-3/

W sprzeciwie od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym pozwany zgłosił zarzut bezpodstawności dochodzonego roszczenia i brak skutecznego doręczenia korespondencji. Wskazał, że zgodnie z rzeczywistością oświadczył, iż jego pojazd był objęty ubezpieczeniem OC i AC w okresie ostatnich 60 miesięcy, tj. od czerwca 2010 r. do czerwca 2015 r. Rozbieżności w ustaleniach powoda wynikają z tego, że pozwany był wcześniej posiadaczem pojazdu na podstawie umowy leasingu, a następnie wykupił pojazd. /sprzeciw- k. 43-44, 50-53/

Postanowieniem z dnia 22 lutego 2019 r. Sąd oddalił zarzut niewłaściwości miejscowej zgłoszony przez pozwanego. /postanowienie- k. 65/

W pismach procesowych strony popierały zaprezentowane stanowiska. /pisma- k. 68-69, 74/

Sąd ustalił:

K. G. od 2010 r. jest posiadaczem pojazdu marki Š. (...) (combi) o aktualnym nr rej. (...) i nr VIN (...).

Przedmiotowy pojazd został zarejestrowany po raz pierwszy w dniu 25 czerwca 2010 r. i udostępniony pozwanemu do korzystania na podstawie umowy leasingu. Pozwany ponosił koszty jego utrzymania i ubezpieczenia w zakresie OC i AC. Pierwotnie pojazd był zarejestrowany pod nr (...). /bezsporne; kopia polisy- k. 15-17; wydruki korespondencji w sprawie kontynuacji ubezpieczenia- k. 54-56; kopie polis- k. 57/

W 2015 r. pozwany skorzystał z możliwości nabycia prawa własności pojazdu od leasingodawcy. /bezsporne/

W dniu 24 czerwca 2015 r. strony zawarły umowę ubezpieczenia w zakresie OC posiadacza pojazdu oraz w zakresie AC. W celu potwierdzenia zawarcia umowy wystawiono polisę nr (...), w której wskazano m.in. ul. (...). (...)/1 m. 7 w P. jako adres pozwanego, nr VIN pojazdu ( (...)) oraz nr rej. pojazdu ( (...)).

W treści polisy zawarto oświadczenia pozwanego, zgodnie z którymi w okresie ostatnich 60 miesięcy posiadał umowy ubezpieczenia OC i AC pojazdu jako właściciel/użytkownik. Informacje zawarte w oświadczeniach miały zostać poddane weryfikacji co do zgodności z bazą danych powoda oraz (...). W przypadku, gdy w wyniku weryfikacji, podane w oświadczeniu informacje nie zostaną potwierdzone i będzie to miało wpływ na wysokość należnej składki, powód mógł obciążyć pozwanego powstałą różnicą składki. W polisie, pod treścią oświadczeń pozwanego, zawarto wyjaśnienie, że przez użytkownika pojazdu należy rozumieć osobę upoważnioną do korzystania z pojazdu na podstawie umowy leasingu lub kredytu oraz inne osoby wskazane w umowie ubezpieczenia.

Łączna kwota składki wynosiła 1.156 zł, w tym 469 zł z tytułu OC i 611 zł z tytułu AC. Zniżka w przypadku posiadania umowy OC w okresie ostatnich 60 miesięcy wynosiła 33,06%, a w przypadku posiadania umowy AC – 42%. /bezsporne; kopia polisy- k. 15-17/

W piśmie z dnia 1 marca 2017 r. (...) udzielił odpowiedzi na pytania powoda dotyczące m.in. długości okresów bezszkodowego ubezpieczenia. Odpowiedź (...) sprowadzała się do sporządzenia zestawienia tabelarycznego w postaci „metryczki OC” i metryczki (...) dotyczących m.in. pojazdu o nr rej. (...) (nie wskazano nr VIN). Wskazano w nich łączne okresy ubezpieczeń od dnia 25 czerwca 2015 r. do dnia 24 czerwca 2017 r. (OC) oraz od dnia 25 czerwca 2015 r. do dnia 24 czerwca 2016 r. (AC). W treści odpowiedzi całkowicie pominięto objęcie posiadacza pojazdu ubezpieczeniem OC oraz samego pojazdu ubezpieczeniem AC w okresach wcześniejszych. /wydruk informacji (...) k. 12/

W piśmie z dnia 1 października 2015 r. – skierowanym na adres pozwanego wskazany w polisie – poinformował o korekcie składki z tytułu ubezpieczenia OC o kwotę 48 zł i z tytułu AC – o kwotę 619 zł. /kopia pisma- k. 13-14/

W pismach z dnia 8 grudnia 2015 r. przesłanych na adres pozwanego wskazany w polisie ubezpieczeniowej, pozwany został wezwany do uregulowania należności „z tytułu złożenia nieprawdziwych informacji” celem dokonania korekty składki w kwotach:

- 48 zł w przypadku składki z tytułu ubezpieczenia OC;

- 619 zł w przypadku składki z tytułu ubezpieczenia AC.

/kopie pism- k. 10, 11 w zw. z k. 18/

Powyższy stan faktyczny jest niemal w całości niesporny. Spór dotyczy w zasadzie wiarygodności informacji przedstawionej przez (...) oraz zasadności naliczenia korekty składki przez powoda.

Sąd ostatecznie odstąpił od pominięcia wzajemnie niekwestionowanych przez strony kopii dokumentów, które nie zostały uwierzytelnione zgodnie z art. 129 § 2 k.p.c. Warto odnotować, że gdyby Sąd przedmiotowe kopie pominął to nie zachodziłyby podstawy do poczynienia w tej sprawie jakichkolwiek ustaleń faktycznych, a powództwo tym bardziej należałoby oddalić. Kierując się potrzebą ostatecznego rozstrzygnięcia sporu co do istoty, Sąd zdecydował się poczynić ustalenia faktyczne w oparciu o kopie dokumentów, które mogą być uznane za inne niż dokumenty środki dowodowe (art. 308 w zw. z art. 243 ¹ k.p.c.).

Przedstawione dowody nie pozwalają natomiast na stwierdzenie, zgodnie ze stanowiskiem pozwanego, że powód dysponował adresem jego faktycznego zamieszkania. W korespondencji kierowanej do pozwanego podawano ten sam adres pozwanego, który wskazano w polisie ubezpieczeniowej. Jeżeli adres ten nie był aktualny, to ryzyko mogących wiązać się z tym utrudnień w komunikacji obciążało jedynie pozwanego, który mógł zawiadomić powoda o aktualnym adresie lub adresie do korespondencji.

Pozostałe twierdzenia pozwanego są natomiast wiarygodne w kontekście całego zgromadzonego materiału dowodowego. Pozwany był w stanie przedłożyć jedynie kopie korespondencji i polis dotyczących okresu ubezpieczenia pojazdu w zakresie OC i AC najwcześniej od 2011 r. (poczynając od 2012 r. pozwanemu proponowano kontynuację ubezpieczenia - k. 54-58). Tym niemniej w sposób wystarczający podważają one kompletność informacji udzielonej przez (...) oraz sposób wyliczenia kwoty zniżki przypadającej do zwrotu, gdzie nie posłużono się choćby nr VIN pojazdu jako jedynym niezmiennym oznaczeniem pojazdu, niezależnym od osoby właściciela i podlegającego zmianom nr rejestracyjnego. Jedynie kwerenda pozwalająca na ustalenie całej historii ubezpieczeniowej tego konkretnego pojazdu (zarejestrowanego po raz pierwszy w dniu 25 czerwca 2010 r.) mogłaby stanowić rzetelną i miarodajną podstawę oceny, czy jego posiadacze wywiązywali się z ustawowego obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC, jak i ewentualnego umownego obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia AC.

Sąd ostatecznie uznał, że pozwany w sposób dostateczny wykazał, iż początkowo wprawdzie nie był właścicielem pojazdu, lecz był jego posiadaczem z tytułu umowy leasingu. To uprawniało go zarówno do zawarcia umowy ubezpieczenia posiadacza pojazdu w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC, jak i w zakresie dobrowolnego ubezpieczenia pojazdu jako mienia - AC. W treści polisy przedłożonej przez samego powoda wprost stwierdzono, że użytkownikiem pojazdu jest także osoba upoważniona do korzystania z pojazdu na podstawie umowy leasingu lub kredytu. Nie sposób zatem uznać za prawdziwe twierdzenia powoda, zgodnie z którym oświadczenia złożone przez pozwanego w dokumencie polisy ubezpieczeniowej były niezgodne ze stanem faktycznym.

Sąd zważył:

Powództwo podlega oddaleniu jako nieuzasadnione. Nie zachodziły bowiem przesłanki do dokonania korekty składki ubezpieczeniowej i dochodzenia zwrotu przez pozwanego niezasadnie udzielonej zniżki.

Zgodnie z art. 805 § 1 k.c. w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umowy, przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Ubezpieczenie pojazdu jako mienia od zniszczenia, kradzieży i innych zdarzeń losowych (AC, autocasco) ma charakter dobrowolny.

Natomiast zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...) (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 473), posiadacz pojazdu mechanicznego jest obowiązany zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu.

Na gruncie obu typów ubezpieczeń zapłata składki jest ekwiwalentem ochrony ubezpieczeniowej udzielanej przez ubezpieczyciela. W praktyce ubezpieczyciele stosują zniżki lub zwyżki składek w zależności od oceny tzw. szkodowości i ryzyka ubezpieczeniowego wiążącego się z udzieleniem ochrony kontrahentowi.

Konsekwencją podania ubezpieczycielowi nieprawdziwych informacji przez kontrahenta może być konieczność korekty składki i zwrotu nienależnie udzielonej zniżki. W art. 8a ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...) wprost stwierdza się, że jeżeli ubezpieczający nie podał zakładowi ubezpieczeń znanych sobie okoliczności, o które zakład ubezpieczeń zapytywał przed zawarciem umowy ubezpieczenia obowiązkowego i które pociągają za sobą istotną zmianę prawdopodobieństwa wypadku ubezpieczeniowego, zakład ubezpieczeń ma prawo żądać odpowiedniej zmiany wysokości składki ubezpieczeniowej z uwzględnieniem zwiększenia prawdopodobieństwa wypadku ubezpieczeniowego wskutek okoliczności niepodanych do jego wiadomości. Podwyższenie składki może także nastąpić w razie zbycia pojazdu i ujawnienia okoliczności wpływających na wysokość składki (por. art. 28 ust. 1e ustawy).

W tej sprawie umowa ubezpieczenia stwierdzona polisą wystawioną przez samego powoda stanowi, że może dojść do zmiany wysokości składki i dokonania korekty, jeżeli weryfikacja oświadczeń ubezpieczonego pozwoli na ustalenie, iż nie były one zgodne ze stanem faktycznym. Tym niemniej weryfikacja oświadczeń dokonana przez powoda nie może być uznana za rzetelną i nie może prowadzić do dokonania korekty składki.

W treści polisy zawarto oświadczenia pozwanego, zgodnie z którymi w okresie ostatnich 60 miesięcy (5 lat) posiadał umowy ubezpieczenia OC i AC pojazdu jako właściciel lub użytkownik. W rozumieniu samej umowy, na co wskazuje się wprost w polisie, przez użytkownika pojazdu należy rozumieć m.in. osobę upoważnioną do korzystania z pojazdu na podstawie umowy leasingu. Przedmiot leasingu może zostać ubezpieczony w zakresie AC, a wynikające stąd koszty mogą obciążać leasingobiorcę, tj. korzystającego w zależności od tego, co postanowią strony umowy (art. 709 ⁶ k.c.). Ubezpieczenie pojazdu przez samego korzystającego jest w praktyce regułą i wymogiem stawianym przez leasingodawcę.

Z kolei, również w rozumieniu art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...), posiadaczem pojazdu objętym obowiązkowym ubezpieczeniem OC może być także posiadacz zależny, a więc leasingobiorca (por. D. Maśniak w: Prawo ubezpieczeń gospodarczych. Komentarz. Tom I. Komentarz do przepisów prawnych o funkcjonowaniu rynku ubezpieczeń, red. Z Brodecki, M. Glicz, M. Serwach, LEX 2010, uwagi do art. 23 ustawy).

W tej sprawie informacja udzielona przez (...), zgodnie z którą pojazd objęty umową nie był ubezpieczony od AC, a posiadacz pojazdu nie był objęty ochroną ubezpieczeniową od OC w okresie ostatnich 60 miesięcy, nie była zupełna i rzetelna. W rzeczywistości to pozwany najpóźniej od daty jego zarejestrowania w dniu 25 czerwca 2010 r. był posiadaczem pojazdu jako leasingobiorca, a dopiero później jako właściciel. W ciągu następnych 60 miesięcy (5 lat), a więc do dnia 25 czerwca 2015 r., tj. dnia zawarcia umowy stwierdzonej przedłożoną polisą, pozwany zawierał umowy ubezpieczenia OC i AC, a jego oświadczenie było zgodne z prawdą. Tych wszystkich informacji nie zawiera pismo przesłane przez (...), na co wskazano w ramach oceny dowodów. Należy podkreślić, że kwerenda dokonana przez (...) byłaby miarodajna, gdyby odnosiła się do wszystkich umów ubezpieczeń zawartych przez pozwanego jako posiadacza poszczególnych pojazdów w okresie od dnia 25 czerwca 2010 r. do dnia 25 czerwca 2015 r., a jednocześnie wszystkich umów dotyczących spornego pojazdu, choćby poprzez poszukiwanie ubezpieczeń pojazdu o ww. nr VIN. Wszystkie inne informacje, bazujące np. na danych właściciela, czy na nr rej. pojazdu mogą być mylące z uwagi na przerejestrowanie pojazdu po jego wykupieniu od leasingodawcy.

W kontekście poczynionych uwag nie zachodziły rzeczywiste przesłanki do zakwestionowania oświadczeń pozwanego zamieszczonych w treści polisy i dokonania korekty składki poprzez dochodzenie zwrotu rzekomo nienależnie udzielonej zniżki.