Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 września 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił J. L. prawa do przeliczenia emerytury, wskazując, że nie uwzględniono jego zarobków z Zakładu (...) za okres od 1 września 1966 r. do 7 kwietnia 1989 r., gdyż wynagrodzenie określone jest stawką godzinową, a brak jest danych dotyczących ilości przepracowanych godzin. /decyzja – k. 27 plik IV akt ZUS/

W dniu 25 października 2017 roku J. L. odwołał się od powyższej decyzji do sądu, wnosząc o jej zmianę i uwzględnienie przy obliczaniu wysokości świadczenia wynagrodzeń z Zakładu (...) za okres od 1 września 1966 r. do 7 kwietnia 1989 r. /odwołanie – k. 2 – 4/

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 13 listopada 2017 roku organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania. /odpowiedź na odwołanie – k. 5 – 6/

Na rozprawie w dniu 14 września 2018 roku pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przeliczenie wnioskodawcy wartości kapitału początkowego przy przyjęciu wskaźnika na poziomie 104,50% oraz wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania. /protokół rozprawy z dnia 14 września 2015 r. – 00:00:54 – 00:03:23 – płyta CD – k. 56/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. L. urodził się (...). /okoliczność bezsporna/

Ubezpieczony w dniu 8 stycznia 2007 r. złożył wniosek o ustalenie kapitału początkowego. /wniosek – k. 1 – 2 plik I akt ZUS/

Decyzją z dnia 13 września 2007 roku ZUS I Oddział w Ł. ustalił kapitał początkowy J. L. na dzień 1 stycznia 1999 r. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 1989 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 100,56%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 100,56% przez kwotę 1.220,89 zł, tj. kwotę bazową (100,56% x 1.220,89 zł = 1.227,73 zł). Do ustalenia wartości kapitału przyjęto okresy składkowe w ilości: 27 lat, 4 miesiące, 16 dni tj. 328 miesięcy. Wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku została wyliczona w następujący sposób:

293,01 złotych x 84,43% (współczynnik proporcjonalny) = 247,39 złotych

(328 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 1.227,73 złotych (podstawa wymiaru) = 436,21 złotych

RAZEM = 683,60 złotych

683,60 złotych x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 142872,40 złotych (kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 roku).

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresu: od 30 czerwca 1994 r. do 4 lipca 1995 r., gdyż w w/w okresie ubezpieczona była zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku a więc nie podlegała ubezpieczeniu społecznemu.

/decyzja – k. 27 – 29 plik I akt ZUS, obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru – k. 31 plik I akt ZUS/

Decyzją z dnia 2 lutego 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w związku z wejściem w życie z dniem 1 października 2013 r. przepisów z art. 174 ust. 3b ustawy emerytalnej w brzmieniu ustalonym przepisami ustawy z dnia 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 960) ponownie ustalił kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 100,75% przez kwotę 1.220,89 zł, tj. kwotę bazową (100,75% x 1.220,89 zł = 1.230,05 zł).

Do ustalenia wartości kapitału przyjęto okresy składkowe w ilości: 27 lat, 4 miesiące, 16 dni tj. 328 miesięcy.

Wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku została wyliczona w następujący sposób:

293,01 złotych x 85,02% (współczynnik proporcjonalny) = 249,12 złotych

(328 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 1.230,05 złotych (podstawa wymiaru) = 437,04 złotych

RAZEM = 686,16 złotych

686,16 złotych x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 143407,44 złotych (kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 roku).

/decyzja – k. 37 plik I akt ZUS, ustalenie wartości kapitału początkowego – k. 38 plik I akt ZUS, obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru – k. 39 plik I akt ZUS/

W dniu 5 lipca 2017 r. ubezpieczona złożyła wniosek o emeryturę.

/decyzja – k. plik IV akt ZUS/

Decyzją z dnia 17 lipca 2017 r. ZUS II Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 5 lipca 2017 r. o ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r., wskazując, że przedłożone dowody nie powodują zmiany wartości kapitału początkowego. /decyzja – k. 43 plik I akt ZUS/

Decyzją z dnia 17 lipca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku J. L. z dnia 5 lipca 2017 r. przyznał ubezpieczonemu emeryturę od 1 lipca 2017 r. tj. od miesiąca, w którym zgłosił wniosek. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 32613,57 zł,

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 527342,99 zł,

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 209,90 miesięcy,

- wyliczona kwota emerytury wynosi 2667,73 zł

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej i wyniosła 2667,73 zł brutto.

/decyzja – k. 7 – 8 plik IV akt ZUS/

W dniu 23 sierpnia 2017 r. ubezpieczony złożył wniosek o uwzględnienie dochodów z lat 1966 – 1980 przy wyliczaniu świadczenia emerytalnego.

/wniosek – k. 9 plik IV akt ZUS/

Wnioskodawca był zatrudniony w Zakładzie (...) ( (...) SA w Ł.) w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 1 września 1966 r. do 7 kwietnia 1989 r. jako elektromonter instalacji i przyrządów pomiarowych.

/świadectwo pracy – k. 7 plik I akt ZUS, k. 24 plik IV akt ZUS/

Za lata 1980 – 1989 r. wskazany zakład pracy wystawił ubezpieczonemu zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. /zaświadczenie Rp – 7 – k. 13 plik I akt ZUS/

Wartość kapitału początkowego wnioskodawcy z uwzględnieniem wynagrodzenia za lata 1966 – 1979 na podstawie angaży i wynagrodzeń za lata 1980 – 1989 na podstawie zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 30 stycznia 2003 r. z (...) S.A. wynosi 146805,78 zł., a została ustalona z okresu 10 lat kalendarzowych tj. od 1 stycznia 1979 r. do 31 grudnia 1988 r., przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 104,50%. Emerytura na dzień przyznania od 1 lipca 2017 r. wynosi 2727,27 zł. /pismo ZUS – k. 40, hipotetyczne wyliczenia – k. 48 – 49, akta osobowe 15, zaświadczenie Rp – 7 – k. 13 plik I akt ZUS, zaświadczenie – k. 5 plik I akt ZUS, k. 10 plik IV akt ZUS, karty obiegowe, angaże – k. 11 – 23 plik IV akt ZUS, umowa – k. 25 – 26 plik IV akt ZUS/

Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto:

- w 1979 r. – 38616,00 zł, wwpw 60,41%,

- w 1980 r. – 63585,00 zł, wwpw 87,73%,

- w 1981 r. – 97160,00 zł, wwpw 105,30%,

- w 1982 r. – 151741,00 zł, wwpw 108,72%,

- w 1983 r. – 187151,00 zł, wwpw 33,51%,

- w 1984 r. – 229886,00 zł, wwpw 107,74%,

- w 1985 r. – 259480,00 zł, wwpw 108,09%,

- w 1986 r. – 345085,00 zł, wwpw 119,35%,

- w 1987 r. – 458412,00 zł, wwpw 130,90%,

- w 1988 r. – 655909,00 zł, wwpw 102,96%.

/obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ubezpieczonego – k. 50/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów – akt osobowych wnioskodawcy - zgromadzonych w aktach sprawy. Analiza zgromadzonych dowodów wskazuje, iż są one spójne i wzajemnie się uzupełniają i nie ma żadnych podstaw by kwestionować ich wiarygodność.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U z 2018 r., poz. 1270 ze zm.), kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Natomiast zgodnie z ust. 2 tego przepisu przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

W myśl ust. 3 powołanego przepisu podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Według ust. 3b w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2013 roku (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 w/w ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1.  oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2.  oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3.  oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4.  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

W myśl art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

W myśl art. 26 ust. 1 w/w ustawy, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 roku w sprawie o sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument na podstawie, którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja niewątpliwie wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza jednak, iż zarówno okres zatrudnienia jak i wysokość uzyskiwanego uposażenia nie może być wykazana w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25.07.1997 r. II UKN 186/97, OSNAPiUS 1998/11/342, a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 1997-03-04, III AUa 105/97 opubl: OSA w W. rok 1997, Nr. 2, poz. 7; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 1993-08-18, III AUr 294/93 opubl: P.. Sąd. rok 1994, Nr. 3, poz. 6/.

Przyjąć zatem trzeba, iż w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (sporne czy też niemożliwe do udowodnienia przy pomocy dowodu z dokumentu) mogą być dowodzone wszelkimi dostępnymi środkami, które Sąd uzna za pożądane i celowe, co wynika także z treści przepisu art. 473 k.p.c. Mając to na uwadze Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji związanej ze spornymi okresami zatrudnienia wnioskodawczyni.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca wniósł o uwzględnienie przy wyliczaniu wskaźnika podstawy wymiaru świadczenia wynagrodzeń zarobków z Zakładu (...) za okres od 1 września 1966 r. do 7 kwietnia 1989 r.

W toku postępowania przed organem rentowym oraz w toku postępowania sądowego zostały złożone: akta osobowe wnioskodawcy ze spornego okresu i w ocenie Sądu nie ma przeszkód by na podstawie angaży ustalić wysokość wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o stawkę godzinową i obowiązujący wówczas normatywny czas pracy. Wysokość wynagrodzeń wyliczona jedynie na podstawie w/w dokumentów zapewne nie odzwierciedla w pełni wysokości wynagrodzeń ubezpieczonego ze spornych okresów. Nie ma jednak możliwości uwzględnienia np. premii, o której mowa w angażach, gdyż wskazano, że ubezpieczonemu przysługuje premia np. do 10%. Co oznacza, ze ubezpieczony mógł otrzymać premię w wysokości od 0 do 10%, natomiast przy ustalaniu wynagrodzeń nie może być niepewności co do ich wysokości.

A zatem wskazać należy, że uwzględnienie wynagrodzeń na podstawie angaży chociaż częściowo zaspokoi żądania ubezpieczonego.

Mając na względzie powyższe, zdaniem Sądu, nie ma żadnych przeszkód by zaliczyć ubezpieczonemu do stażu pracy wynagrodzenia ze spornego okresu na podstawie stawki godzinowej.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 15 września 2017 roku ustalając ponownie wysokość emerytury wnioskodawcy uwzględniając wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego na kwotę 146.805,78 złotych.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t. j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1800) i zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz wnioskodawcy kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

K.K.-W.