Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 sierpnia 2020 r. ZUS II Oddział w Ł. odmówił I. D. prawa do rekompensaty, gdyż na dzień 1 stycznia 2009 r. ubezpieczona nie udowodnił wymaganego 15-letniego stażu w szczególnych warunkach. Na wymagany okres ubezpieczona udowodniła 14 lat 8 miesięcy i 11 dni zatrudnienia w warunkach szczególnych.

/decyzja – k. 25 akt ZUS/

W dniu 26 sierpnia 2020 r wnioskodawczyni złożyła odwołanie od tej decyzji, podnosząc iż pracowała w warunkach szczególnych w (...) w okresie 14.08.1979 – 27.08.1990.

/odwołanie – k. 3/

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie podniósł, iż organ rentowy wydał nową decyzję, którą nadal nie uwzględnił żądania ubezpieczonej, argumentując jak w zaskarżonej decyzji, wnosząc o oddalenie odwołania.

/odpowiedź na odwołanie – k. 5/

Decyzją z dnia 17 września 2020 r. ZUS II Oddział w Ł. odmówił I. D. prawa do rekompensaty, gdyż na dzień 1 stycznia 2009 r. ubezpieczona nie udowodniła wymaganego 15-letniego stażu w szczególnych warunkach. Na wymagany okres ubezpieczona udowodniła 14 lat 4 miesięcy i 11 dni zatrudnienia w warunkach szczególnych. Do okresów pracy w szczególnych warunkach nie zaliczono okresów zasiłku chorobowego, opiekuńczego, macierzyńskiego i urlopu wychowawczego. Decyzja ta uchyliła decyzję z dnia 11 sierpnia 2020 roku.

/decyzja – k. 31 akt ZUS/

Wnioskodawczyni odwołała się od powyżej decyzji, kwestionując ponownie niezaliczenie okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach w (...).

/odwołanie – k. 3 zał. akt /

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, argumentując, jak w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 5 zał . akt/

Postanowieniem z dnia 9 października 2020 r. Sąd połączył oba odwołania do wspólnego rozstrzygnięcia.

/postanowienie – k. 9 zał. akt/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

I. D. urodziła się w dniu (...) .

/bezsporne/

W dniu 10.07.2020 r. ubezpieczona złożyła wniosek o przyznanie prawa do emerytury wraz z rekompensatą.

/wniosek – k. 1 ,4 akt ZUS/

Ubezpieczona w sposób bezsporny, uznany przez organ rentowy wykazała staż pracy w szczególnych warunkach wynoszący 14 lat 4 miesiące i 11 dni.

/bezsporne/

W okresie 14.08.1979 r do 27.08.1990 r wnioskodawczyni była zatrudniona w (...) w Ł., w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku teksturowaczki. Inni pracownicy za ten rodzaj pracy otrzymywali zaświadczenia o zatrudnieniu w warunkach szczególnych.

Wnioskodawczyni wykonywała pracę na Wydziale T.. Na S. znajdowało się ok. 50 maszyn różnego typu. Praca polegała na obsłudze maszyny teksturującej, na której był wytwarzany niedoprzęd – wstępny etap produkowania przędzy.

W okresie tego zatrudnienia przebywała na urlopach wychowawczych od 3.09.1984 do 31.08.1986 i od 10.05.1988 – 27.08.1990. Po urlopach wychowawczych wracała na stanowisko teksturowaczki.

W okresie ciąży w 1983 roku i 1987 r pracowała na Oddziale Pracy Lekkiej, gdzie zajmowała się skręcaniem i szyciem frędzli do chustek.

/umowa, angaże, świadectwo pracy – k. 10 -15 akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni e prot. z dnia 11.12.2020 r 00:01:19 w zw.z 00:19:01, zeznania świadka E. J. – 00:09:31, T. W. – 00:14:41/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy w tym w aktach ZUS, w szczególności na podstawie dokumentacji osobowej zatrudnienia ubezpieczonej oraz zeznań samej wnioskodawczyni i świadków.

Zgromadzone dokumenty, zeznania ubezpieczonej i świadków nie budzą wątpliwości, co do ich wiarygodności, znajdują potwierdzenie w załączonej dokumentacji osobowej, uzupełniają się wzajemnie i stanowią tym samym wiarygodne źródło dowodowe.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołania zasługują na uwzględnienie.

Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie, czy wnioskodawczyni przysługuje prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie z dyspozycją art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017 r., poz. 664) określa warunki nabywania prawa do emerytur i rekompensat przez niektórych pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, zwanych „emeryturami pomostowymi”, o których mowa w art. 24 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 z późn. zm.).

Stosownie do treści art. 2 ust. 5 w/w ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata jest to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

W myśl art. 21 ust. 1 w/w ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Ust. 2 art. 21 stanowi, że rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Przesłanka negatywna została zawarta w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych. Jest nią nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Treść art. 21 ust. 2 w/w ustawy może budzić wątpliwości i jego interpretacji należy dokonywać przy uwzględnieniu uregulowania zawartego w art. 2 ust. 5 ustawy zgodnie, z którym użyte w ustawie określenie rekompensata oznacza odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Rekompensata jest zatem odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które rozpoczęły pracę przed 1 stycznia 1999 r. i nie nabędą prawa do emerytury pomostowej, w zamian za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (analogiczne stanowisko zajął Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 25 listopada 2010 r. (K 27/09, OTK-A 2010, Nr 9, poz. 109).

Skoro, jak wynika z powyższego, celem rekompensaty jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, to przesłanka negatywna, o której mowa w art. 21 ust. 2 ustawy, na co wskazuje wykładnia funkcjonalna tego przepisu, zachodzi w przypadku pobierania emerytury przyznanej w obniżonym wieku emerytalnym np. na podstawie art. 46 w zw. z art. 32 lub 39 czy tez art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 14 grudnia 2015 r., lex nr 1979477).

Art. 23 ust. 1 w/w ustawy stanowi, że ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę.

Rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o których mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (art. 23 ust. 2 w/w ustawy). Jako dodatek do kapitału początkowego, razem z kapitałem początkowym podlega waloryzacjom.

Bezspornym jest w rozpoznawanej sprawie, że wnioskodawczyni nie nabyła prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

ZUS zakwestionował, że praca wykonywana przez ubezpieczoną w okresie zatrudnienia w (...) na stanowisku teksturowaczki, była pracą w szczególnych warunkach.

Pozostałe przesłanki nabycia prawa do rekompensaty nie były kwestionowane przez organ rentowy.

W rozpoznawanej sprawie nie było wątpliwości, że wnioskodawczyni w spornym okresie była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy.

Pracę teksturowaczki zaliczyć należy do prac w warunkach szczególnych. Pomocnicze znaczenie w tym zakresie ma wykaz zawarty w załączniku nr 4 do zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego. Praca ta została wymieniona w Wykazie A Dziale VII, poz. 1, pkt 32 – teksturowacz przędzy.

Analiza treści wykazu A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) wskazuje, że pracą w warunkach szczególnych jest obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie – Dział VII pkt. 1.

Jak stanowi art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Ponadto zgodnie z art. 3 ust. 7 ww. ustawy za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Wskazane odwołanie do art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pozwala na stosowanie omawianych przepisów łącznie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zm.) ( vide art. 32 ust. 4).

W świetle § 2 ust. 1 wskazanego rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...) ).

Stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

Regulacja § 2 Rozporządzenia, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed Sądem. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach Sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków ( por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85 – LEX 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84 – LEX 14625).

Podkreślić należy jednak, iż ustawodawca w obecnie obowiązujących przepisach celowo odszedł od szczegółowego określania stanowisk pracy, skupiając się na zakresach obowiązków, bowiem nazwy stanowisk pracy mogły być bardzo różne w zależności od zakładu pracy. Ponadto ustalano je często na długo przed wejściem w życie przepisów określających pracę w warunkach szczególnych. Z tej przyczyny Sąd ma nie tylko prawo, ale
i obowiązek ustalać rzeczywisty zakres obowiązków, bez względu na nazwę stanowiska.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach, wymaganych do nabycia prawa do emerytury
w niższym wieku emerytalnym, nie jest dopuszczalne zaliczanie innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika w stopniu powodującym wcześniejszą utratę zdolności do zatrudnienia i nie zostały wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 10 kwietnia 2014 r., II UK 395/13, Lex Nr 1455235).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej przez wnioskodawczynię w szczególnych warunkach dopuścił dowód z zeznań wnioskodawczyni i świadków oraz przeprowadził dowód z dokumentacji zatrudnienia ubezpieczonej.

Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego w okresie 14.08.1979 r do 27.08.1990 r wnioskodawczyni była zatrudniona w (...) w Ł., w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku teksturowaczki. Wnioskodawczyni wykonywała pracę na Wydziale T.. Na S. było ok. 50 maszyn różnego typu. Praca polegała na obsłudze maszyny teksturującej, na której był wytwarzany niedoprzęd – wstępny etap produkowania przędzy.

W ocenie Sądu ubezpieczona wykazała, iż w/w praca była pracą w szczególnych warunkach.

Podkreślić należy, że organ rentowy uznał wnioskodawczyni do stażu pracy w szczególnych warunkach okres zatrudnienia 14 lat 4 miesiące i 11 dni. Zatem okres zatrudnienia w (...), nawet z wyłączeniem okresu urlopów wychowawczych i okresów zatrudnienia na innym oddziale w związku z ciążą, uzupełnił brakujący staż zatrudnienia w warunkach szczególnych do wymaganych 15 lat.

Mając na uwadze powyższe nie ulega wątpliwości, że wnioskodawczyni pracowała w szczególnych warunkach przez ponad 15 lat

Zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę.

A zatem Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje i przyznał ubezpieczonej prawo do rekompensaty.