Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 marca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że M. K. (1) nie podlega od dnia 1 października 2014 roku obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą działalność gospodarczą tj. mężem M. K. (2). W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że M. K. (2) prowadzący działalność gospodarczą w krótkim okresie od dokonania zgłoszenia do ubezpieczeń, tj. w dniu 9 stycznia 2015 roku wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z wnioskiem o wypłatę dla M. K. (1) zasiłku chorobowego za okres od 5 stycznia 2015 roku do 17 lutego 2015 roku w związku z niezdolnością do pracy wnioskodawczyni przypadającej w okresie ciąży. Organ rentowy zwrócił uwagę, że M. K. (2) w okresach od dnia 18 maja 2006 roku do dnia 31 maja 2008 roku oraz od 1 stycznia 2012 roku był i jest zgłoszony do ubezpieczeń społecznych jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą i od początku jej prowadzenia nie zgłaszał do ubezpieczeń żadnej innej osoby, a nadto nie zatrudnił osoby, która w okresie niezdolności do pracy wnioskodawczyni przejęłaby czynności wcześniej przez nią wykonywane. ZUS podkreślił również, że przed zgłoszeniem M. K. (1) do ubezpieczeń społecznych z tytułu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej przychody M. K. (2) kształtowały się na wyższym poziomie niż po jej zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. /decyzja – k. 25-28 akt ZUS/

W dniu 23 kwietnia 2015 roku M. K. (1) odwołała się od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę poprzez ustalenie, że jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność tj. M. K. (2) prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą M.-BUD podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu, począwszy od dnia 1 października 2014 roku oraz, że miesięczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z ww. tytułu od dnia 1 października 2014 roku wynosi 2.247,60 zł. /odwołanie k. 2-7/

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 13 maja 2015 roku organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację podniesioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. /odpowiedź na odwołanie – k. 11 – 12/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. K. (1) urodziła się (...). Posiada wykształcenie średnie. Ukończyła Liceum Ekonomiczne w B. w 2004 roku i uzyskała tytuł technika ekonomisty. /świadectwo dojrzałości – k. 187/

Płatnik składek M. K. (2) prowadzi działalność pod nazwą M.-BUD od 18 maja 2006 roku z siedzibą w Ł. os. (...) lok. 20. Przedmiotem tej działalności są usługi budowlane i remontowe. Od października 2014 roku nastąpiło poszerzenie działalności tej firmy o usługi w zakresie mechaniki pojazdowej. Zainteresowany zakupił od brata wnioskodawczyni - S. W. (1) części i maszyny w celu przejęcia jego zakładu. Wnioskodawczyni miała wykonywać czynności biurowe związane z mechaniką pojazdową, jednak ostatecznie do takiego przejęcia nie doszło, ponieważ zatrudniony tam pracownik odszedł. Do chwili obecnej zainteresowany nie znalazł innej osoby do prowadzenia działalności w zakresie mechaniki pojazdowej. W związku z tym usługi w zakresie warsztatu mechaniki pojazdowej nigdy nie były przez M. K. (2) prowadzone. /wypis z CEiIDzG – k. 8 oraz i k. 27- 28, faktury k. 25- 26,zeznania wnioskodawczyni z dnia 15 grudnia 2015 roku – 00:03:57 –00:09:32 w zw. z zeznaniami z dnia 16 lipca 2016 roku – 00:12:19, zeznania zainteresowanego z dnia 15 grudnia 2015 roku – 00:38:24– 00:45:17 w zw. z zeznaniami z dnia 16 lipca 2016 roku – 00:12:39 /.

Przed podjęciem zatrudnienia u płatnika składek - w dniu 1 czerwca 2012 roku wnioskodawczyni zawarła umowę o pracę ze swoim bratem - S. W. (1), prowadzącym firmę - (...), na mocy której została zatrudniona na czas nieokreślony na stanowisku dokumentator. Stosunek pracy trwał do dnia 30 września 2014 roku z tym, że w okresie od dnia 22 sierpnia 2012 roku do dnia 17 sierpnia 2014 roku wnioskodawczyni pobierała zasiłek chorobowy, macierzyński i rodzicielski. /zeznania wnioskodawczyni z dnia 15 grudnia 2015 roku 00:03:57 – 00:09:32 w zw. z zeznaniami z dnia 16 lipca 2016 roku 00:12:19, zeznania zainteresowanego z dnia 15 grudnia 2015 roku – 00:46:23– 00:53:27 w zw. z zeznaniami z dnia 16 lipca 2016 roku, umowa o pracę– k. 190, świadectwo pracy k. 201/

Wnioskodawczyni M. K. (1) oraz zainteresowany M. K. (2) są małżeństwem i prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. /zeznania wnioskodawczyni z dnia 15 grudnia 2015 roku – 00:09:32 – 00:21:13 w zw. z zeznaniami z dnia 16 lipca 2016 roku – 00:12:19, zeznania zainteresowanego z dnia 15 grudnia 2015 roku – 00:46:23– 00:53:27 w zw. z zeznaniami z dnia 16 lipca 2016 roku – 00:12:39/.

Od dnia 1 października 2014 roku M. K. (1) została zgłoszona przez męża – M. K. (2) do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia zdrowotnego oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego jako osoba współpracująca z podstawą wymiaru składek w kwocie 2.247,60 zł. /bezsporne/

Do obowiązków wnioskodawczyni miało należeć dostarczanie faktur do biura rachunkowego, pozyskiwanie klientów i kontaktowanie się z nimi, dokonywanie pomiarów i wyceny usług, prace przygotowawcze przy remontach tj. rozkładanie folii i kartonów, oklejanie okien, gruntowanie i malowanie ścian oraz sprzątanie po remoncie, zaopatrywanie w materiały w składach budowlanych. /zeznania wnioskodawczyni z dnia 15 grudnia 2015 roku – 00:09:32 –00:21:13 w zw. z zeznaniami z dnia 16 lipca 2016 roku- k. 211 – 00:12:19, zeznania zainteresowanego z dnia 15 grudnia 2015 roku – 00:38:24– 00:45:17 w zw. z zeznaniami z dnia 16 lipca 2016 roku- k. 211 – 00:12:39, zakres obowiązków k. 13 akt rentowych/

Pod koniec października 2014 roku ubezpieczona zaszła w drugą ciążę. /zaświadczenie lekarskie z dnia 13 kwietnia 2015 roku k. 10/

Ze względu na stan zagrożenia ciąży wnioskodawczyni była niezdolna do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Stan ten trwał do końca ciąży. /zeznania świadka J. W. – e- protokół rozprawy z dnia 8 kwietnia 2016 roku – zapis nagrania 00:05:09 – 00:08:34/

W spornym okresie zainteresowany wykonał usługi u dwóch klientów, ponieważ w okresie od dnia 25 listopada 2014 roku do dnia 31 grudnia 2014 roku przebywał na zwolnieniu lekarskim. W czasie zwolnienia lekarskiego M. K. (2) remonty nie były wykonywane, wnioskodawczyni dokonywała zakupu towaru oraz dostarczała dokumenty księgowe do biura rachunkowego obsługującego działalność płatnika. Dokonała nadto pomiaru i wyceny usługi remontu łazienki u klienta A. G. (1). Była z nią w sklepie wybrać glazurę oraz sanitariaty. Sam zaś remont został przeprowadzony w sierpniu 2015 roku. M. K. (1) kontaktowała się z klientami, ale do żadnej współpracy nie doszło. We wcześniejszym okresie tj. przed listopadem 2014 roku, gdy zainteresowany był chory, nikt nie robił zakupów. /zeznania świadka M. G. – e – protokół rozprawy z dnia 15 grudnia 2015 roku – zapis nagrania 01:00:26 – 01:14:33, zeznania świadka A. G. (2) – e- protokół rozprawy z dnia 15 grudnia 2015 roku – zapis nagrania 01:15:19 – 01:22:54, przesłuchanie wnioskodawczyni – e - protokół rozprawy z dnia 16 lipca 2016 roku – zapis nagrania 00:12:19 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami – e – protokół rozprawy z dnia 15 grudnia 2015 roku – zapis nagrania 00:09:32 – 00:21:13, 00:22:51 – 00:38:24, zeznania przesłuchanie zainteresowanego - e - protokół rozprawy z dnia 16 lipca 2016 roku – zapis nagrania 00:12:39 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami – e – protokół rozprawy z dnia 15 grudnia 2015 roku – zapis nagrania 00:38:24– 00:45:17; 00:53:52 – 00:54:31/

Na wykonywanie opisanych czynności pomocniczych wnioskodawczyni poświęcała w ciągu dnia średnio 2 godziny, ale nie codziennie. Gdy zaś jej pierwsze dziecko było chore, nie wykonywała żadnych czynności w tym zakresie. /zeznania świadka S. W. (2) – protokół rozprawy z dnia 8 kwietnia 2016 roku – zapis nagrania 00:04:40 – 00:17:15/

Ubezpieczona stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży od dnia 5 stycznia 2015 roku. Dziecko urodziła 14 lipca 2015 roku. /niesporne /

Po urodzeniu dziecka wnioskodawczyni nie wróciła do firmy prowadzonej przez płatnika. Gdy wnioskodawczyni stała się niezdolna do pracy z powodu choroby nikt nie został zatrudniony na jej miejsce. /niesporne/

M. K. (2) nigdy od początku swej działalności nie zatrudniał i nie zatrudnia żadnych pracowników. /niesporne/

Mąż wnioskodawczyni osiągnął następujący przychód z prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej: w październiku 2014 roku- 2.400 zł, w listopadzie 2014 roku – 2.900 zł. W grudniu 2014 roku nie osiągnął żadnego przychodu. Natomiast kwota opłaconych przez płatnika składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy z tytułu działalności gospodarczej za wskazane miesiące wyniosła odpowiednio: 2.084,92 zł., 1.930,51 zł., 1.312,86 zł. /niesporne/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał przede wszystkim w oparciu o załączone do akt dokumenty oraz w oparciu o zeznania świadków i częściowo w oparciu o przesłuchanie wnioskodawczyni i zainteresowanego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 ust 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2015 poz. 121 z późn. zm.) obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Ponadto jak stanowi art. 11 ust. 2 dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10.

W myśl art. 8 ust. 11 analizowanej ustawy za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz zleceniobiorcami, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego z dniem 1 października 2014 roku wnioskodawczyni została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej M. K. (2).

Osią sporu w niniejszej sprawie była ważność tego zgłoszenia.

W ocenie Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę M. K. (1) nie podjęła współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej jej męża - płatnika i w związku z tym nie podlega z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Warunkiem, jaki jest konieczny do uznania danej osoby za osobę współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, jest zaliczenie tej osoby do kręgu osób najbliższych dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą. Za osobę tę może być uznana tylko osoba, którą poza łączącym ją z prowadzącym działalność gospodarczą pokrewieństwem, pozostaje z nim we wspólnym gospodarstwie domowym – które to warunki niewątpliwie w przedmiotowej sprawie były spełnione pomiędzy ubezpieczoną a płatnikiem.

Ustalenia Sądu dokonane w przedmiotowej sprawie wskazują, że wnioskodawczyni faktycznie pomagała swemu mężowi przy prowadzonej przez niego działalności - kontaktowała się z klientami, dostarczała dokumenty do biura rachunkowego, kupowała towar czy też ustalała szczegóły remontu u A. G. (2).

Powyższego ustalenia Sąd dokonał na podstawie zeznań świadków i przesłuchania stron, spójnych w tym zakresie.

Kwestią sporną, poddaną ocenie Sądu Okręgowego, było więc jedynie ustalenie, czy stosunek prawny łączący wnioskodawczynię i zainteresowanego płatnika w okresie od dnia 1 października 2014 roku spełniał kryterium uznania go za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej.

Przeprowadzone w tym kierunku postępowanie dowodowe doprowadziło Sąd do przekonania, że ubezpieczona w spornym okresie nie współpracowała z zainteresowanym M. K. (2) przy prowadzeniu przez niego pozarolniczej działalności gospodarczej.

Za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej, powodującą obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych uznać należy bowiem jedynie taką pomoc udzieloną przedsiębiorcy przez jego małżonka, która ma charakter stały i bez której stanowiące majątek wspólny małżonków dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia ich współdziałanie przy tym przedsięwzięciu. Ocena, czy w konkretnej sytuacji pomoc świadczona przez małżonka może być uznawana za współpracę w rozumieniu art. 8 ust. 11 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, stanowiącą w myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 tej ustawy podstawę do objęcia tej osoby obowiązkowymi ubezpieczeniami: emerytalnym i rentowymi, wymaga uprzednich ustaleń faktycznych co do charakteru i rodzaju tych czynności (wyrok Sądu Najwyższego z 20 maja 2008 r., II UK 286/07, pub. OSNP 2009/17-18/241, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 lutego 2012 r., III AUa 1581/11, pub. OSA 2013/8/108-120, podobnie wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27 września 2012 r., III AUa 445/12, LEX 1220774).

Ponadto Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 6 stycznia 2009 roku, sygn. akt II UK 134/08 (pub. OSNP 2010/13-14/170, OSP 2011/4/37) określił cechy konstytutywne pojęcia "współpraca przy działalności gospodarczej", o której mowa w art. 8 ust. 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych wskazując, iż są nimi występujące łącznie:

a) istotny ciężar gatunkowy działań współpracownika, które nie mogą mieć charakteru wtórnego,

b) bezpośredni związek z przedmiotem działalności gospodarczej,

c) stabilność i zorganizowanie oraz

d) znaczący czas i częstotliwość podejmowanych robót.

Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 kwietnia 2010 r., sygn. akt II UK 315/09.

Oceniając pod kątem powyższych przesłanek zebrany materiał dowodowy, Sąd uznał, że wnioskodawczyni nie współpracowała przy prowadzeniu działalności gospodarczej męża w okresie od dnia 1 października 2014 roku. Podejmowane przez nią w tym okresie czynności miały bowiem jedynie charakter sporadycznej pomocy w prowadzeniu działalności gospodarczej zainteresowanego, nie wykazując stałego i systematycznego charakteru.

Świadczy o tym ustalony na podstawie zeznań świadka J. W. fakt, że od początku ciąży – jej stan był zagrożony, w związku z czym wnioskodawczyni była od początku ciąży niezdolna do jakiejkolwiek pracy aż do dnia porodu.

W toku procesu ustalony został także – na podstawie zeznań świadka S. W. (2) fakt, że na wykonywanie opisanych obowiązków pomocy w działalności wnioskodawczyni poświęcała średnio dziennie (ale nie każdego dnia) tylko 2 godziny, a gdy jej pierwsze dziecko było chore - nie wykonywała żadnych czynności w tym zakresie.

Wnioskodawczyni nie wykazała więc w toku postępowania, że współpraca ta była wykonywana w znaczącym wymiarze i systematycznie.

Sąd ustalił także, iż nie istniała faktyczna potrzeba współpracy odwołującej w wykonywaniu działalności gospodarczej jej męża, albowiem gdy stała się ona niezdolna do pracy, zainteresowany nikogo nie zatrudnił na jej miejsce.

Wnioskodawczyni nie wykazała także w toku procesu, by wykonywane przez nią na rzecz płatnika czynności miały istotne znaczenie dla przychodów prowadzonej przez zainteresowanego działalności gospodarczej oraz znaczący ciężar gatunkowy.

Bezspornym jest bowiem, że zainteresowany od chwili rozpoczęcia prowadzenia działalności tj. od 2006 roku prowadził ją jednoosobowo i nie zatrudniał żadnych pracowników. Strony w toku postępowania nie wykazały motywów podjęcia współpracy przez ubezpieczoną. Wnioskodawczyni i zainteresowany wskazali, że powodem podjęcia współpracy był fakt przejęcia zakładu, w którym wcześniej pracowała M. K. (1), a należącym wcześniej do jej brata - S. W. (1). Jednak z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że faktycznie do rozszerzenia tej działalności nie doszło ponieważ pracownik, który był zatrudniony w tym zakładzie zrezygnował z pracy. Zatem odpadła podstawa do zatrudnienia wnioskodawczyni, skoro działalność w zakresie mechaniki pojazdów nie była prowadzona.

Jednocześnie zwrócić należy uwagę, że w spornym okresie osiągany przez M. K. (2) przychód był na niskim poziomie tj. w październiku 2014 roku- 2.400 zł, w listopadzie 2014 roku – 2.900 zł. zaś w grudniu 2014 roku – zainteresowany nie osiągnął żadnego przychodu. Ustalenia Sądu dokonane w przedmiotowej sprawie dowiodły z kolei, że kwota opłaconych przez płatnika składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy z tytułu działalności gospodarczej za wskazane miesiące wyniosła odpowiednio: 2.084,92zł., 1.930,51 zł., 1.312,86zł. Zatem zgłoszenie ubezpieczonej do ubezpieczeń społecznych wygenerowało wyłącznie dodatkowe koszty i stanowiło znaczne obciążenie dla budżetu zainteresowanego.

W konkluzji stwierdzić należy, iż organ rentowy zasadnie stwierdził w zaskarżonej decyzji, iż ubezpieczona od dnia 1 października 2014 roku nie podlegała ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej M. K. (2), zaś wynikające z tego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych za niezasadne i mające na celu jedynie uzyskanie ubezpieczeniowej ochrony prawnej.

Wobec powyższego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. zasądzając od wnioskodawczyni i zainteresowanego na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwotę po 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego – stosownie do treści § 11 ust. 2 (w brzmieniu obowiązującym do spraw wszczętych do dnia 31 lipca 2015 roku), w związku z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 490), mając na uwadze, że zgodnie z § 21 obowiązującego od dnia 1 stycznia 2016 roku rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U z 2015 r, poz. 1804) - do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

Z tych wszystkich względów Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.