Treść orzeczenia VIII U 494/14 - Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

VIII U 494/14 - zarządzenie, uzasadnienie Sąd Okręgowy w Łodzi z 2017-08-09

Sygn. akt VIII U 494/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 grudnia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że P. C. jako członek zarządu „PET-SERWIS-POLSKA” Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od grudnia 2007 r. do marca 2009 r.

Zadłużenie spółki z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od czerwca 2006 r. do marca 2009 r. wynosi 89. 496, 64 zł plus odsetki liczone na dzień 10 grudnia 2013 r. w kwocie 62. 630, 00 zł oraz koszty upomnień egzekucyjnych w kwocie 704, 00 zł.

P. C. jako członek zarządu „PET-SERWIS-POLSKA” Sp. z o.o. odpowiada zgodnie z art. 116 i art. 118 Ordynacji podatkowej, za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek należnych za okres grudnia 2007 r. do marca 2009 r., które wynoszą odpowiednio:

- na ubezpieczenia społeczne: za m-ce od grudnia 2007 r. do marca 2009 r.

Należność główna w wysokości – 42. 160, 69 zł

Odsetki liczone na dzień 10 grudnia 2013 r. – 26. 263, 00 zł

Koszty upomnień w wysokości – 79, 20 zł

Razem: 68. 502, 89 zł

- na ubezpieczenie zdrowotne za m-ce od grudnia 2007 r. do marca 2009 r.

Należność główna w wysokości – 11.388, 73 zł

Odsetki liczone na dzień 10 grudnia 2013 r. – 7.087, 00 zł

Koszty upomnień w wysokości – 79, 20 zł

Razem: 18. 545, 93 zł

- na Fundusz Pracy i FGŚP za m-ce od grudnia 2007 r. do lipca 2008 r., od września 2008 r. do marca 2009 r.

Należność główna w wysokości – 3.238, 59 zł

Odsetki liczone na dzień 10 grudnia 2013 r. – 2.018, 00 zł

Koszty upomnień w wysokości – 70, 40 zł

Razem: 5.326, 99 zł.

Poinformowano, że zadłużenie w łącznej kwocie 92.375, 81 zł winno być uregulowane w terminie miesiąca od daty otrzymania decyzji, a także, iż brak uregulowania wskazanej należności w podanym terminie, spowoduje przymusowe jej dochodzenie na drodze postępowania egzekucyjnego. Decyzja została doręczona P. C. w dniu 17 grudnia 2013 r.

(decyzja – k. 67 – 69 akt ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 20 stycznia 2014 r. wniósł P. C., podnosząc, iż nie można wykazać ani udowodnić, że nie rozpoczęcie przez odwołującego postępowania upadłościowego nastąpiło z jego winy, gdyż miał on nadzieję, pozyskawszy nowego inwestora strategicznego, którego założeniem było dokapitalizowanie spółki oraz spłata jej zobowiązań.

Ponadto wskazał, że ZUS nie wykazał w sposób dostateczny, że egzekucja z majątku spółki jest całkowicie bezskuteczna, a postępowanie prowadzone było w sposób zdawkowy i bardzo ograniczony, gdyż z informacji jakie posiada P. C. spółka posiada majątek z którego możliwa jest egzekucja, taki jak chociażby naczepa samochodowa o wartości ok. 10 500 zł oraz rozdrabniacz do kruszywa o wartości ok. 60 000 zł, które znajdują się w B..

P. C. wniósł w konkluzji o uchylenie przedmiotowej decyzji.

(odwołanie – k. 2 – 7)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 20 stycznia 2014 r. organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podnosząc tożsame argumenty co w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 9 – 10)

Postanowieniem z dnia 11 sierpnia 2016 r Sąd zawiadomił Pet – Serwis – Polska spółka z oo w Ł. o toczącym się postępowaniu z odwołania P. C. od decyzji z dnia 10 grudnia 2013 r, informując o możliwości przystąpienia do sprawy w ciągu 2 tygodni.

(postanowienie – k. 142)

W piśmie z dnia 26 kwietnia 2017 r organ rentowy reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(pismo – k. 271)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

„PET-SERWIS-POLSKA” Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. przy ul. (...), NIP: (...), REGON: (...) została założona w dniu 29 stycznia 2007 r i zarejestrowana pod numerem (...) w dniu 1 marca 2007 r.

(bezsporne – odpis z KRS – k. 54 akt ZUS )

Prezesem „PET-SERWIS-POLSKA” Sp. z o.o. w spornym okresie (2007 – 2009) był P. C..

(okoliczność bezsporna – odpis z KRS – k. 54 akt ZUS)

Spółka zajmowała się remontami przy drogach. Ilość pracowników była zmienna. Spółka miała długi wobec dostawców, hurtowni, oraz wobec niektórych pracowników. Problemy z wypłatami zaczęły się w marcu 2011 r. Wcześniej wynagrodzenie było płacone w ratach. Spółka prowadziła wiele inwestycji, przy których pojawiały się problemy z pogodą .

(zeznania świadka I. P., protokół z rozprawy z dnia 15 marca 2016 r. 00:03:41 – 00:08:02 oraz protokół z rozprawy z dnia 27 września 2016 r. 00:20:04 – 00:25:41, zeznania świadka D. G. protokół z rozprawy z dnia 15 marca 2016 r. 00:11:03 – 00:13:34 oraz protokół rozprawy z dnia 15 listopada 2016 r 00:03:34 – 00:10:51 )

- na ubezpieczenia społeczne: za m-ce od grudnia 2007 r. do marca 2009 r.

Należność główna w wysokości – 42. 160, 69 zł

Odsetki liczone na dzień 10 grudnia 2013 r. – 26. 263, 00 zł

Koszty upomnień w wysokości – 79, 20 zł

Razem: 68. 502, 89 zł

- na ubezpieczenie zdrowotne za m-ce od grudnia 2007 r. do marca 2009 r.

Należność główna w wysokości – 11.388, 73 zł

Odsetki liczone na dzień 10 grudnia 2013 r. – 7.087, 00 zł

Koszty upomnień w wysokości – 79, 20 zł

Razem: 18. 545, 93 zł

- na Fundusz Pracy i FGŚP za m-ce od grudnia 2007 r. do lipca 2008 r., od września 2008 r. do marca 2009 r.

Należność główna w wysokości – 3.238, 59 zł

Odsetki liczone na dzień 10 grudnia 2013 r. – 2.018, 00 zł

Koszty upomnień w wysokości – 70, 40 zł

Razem: 5.326, 99 zł.

Poinformowano, że zadłużenie w łącznej kwocie 92.375, 81 zł.

Termin płatności upłynął w dniu 17 stycznia 2014 r.

(okoliczność bezsporna – wydruki stanów należności – k. 59 – 66 akt ZUS )

Uwzględniając okoliczności z niezapłaconych zobowiązań w 2007 r w stosunku do ZUS – zaległości te miały charakter stały i w kolejnych miesiącach permanentnie powiększały saldo zobowiązań zarówno w zakresie składek finansowanych przez płatnika jak i składek finansowanych przez ubezpieczonego, zaległości te poczynając od najstarszych powstały od lipca 2007 r z datą wymagalności na dzień 17 lipca 2007 r - przesłanki do ogłoszenia upadłości wystąpiły już w tym roku – od lipca 2007 (niespłacone zobowiązania wobec ZUS od lipca 2007 r.). Wynika to wprost z faktu, że ten miesiąc i dalsze miesiące firma miała nieuregulowane składki, co w świetle art. 11 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze jest przesłanką wystarczającą do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez wierzycieli. Dodatkowym argumentem potwierdzającym krytyczną sytuację badanej firmy jest analiza wskaźnikowa prezentująca kondycję firmy pod względem zagrożenia upadłością. Do analizy wykorzystano modele dyskryminacyjne:

- ogólny model A. dla spółek nie notowanych na giełdzie

- model G. i S. dla spółek działających na rynku polskim

- model (...) stosowany podobnie dla firm na rynku polskim.

Wszystkie z wykorzystanych modeli wskazują na występowanie poważnego zagrożenia upadłością w latach 2008, 2009. Wyniki te mają wyłącznie charakter pomocniczy i w pełni potwierdzają powyżej prezentowane wnioski. Analiza wcześniejszych okresów jest niemożliwa z uwagi na brak rzetelnych danych w dokumentach spółki.

Analiza wyników bilansowych za lata 2008, 2009 potwierdza występowanie okoliczności wyczerpujących warunki art. 11 w ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze do ogłoszenia upadłości. Dowodem na tę okoliczność jest występowanie od 2009 r. ujemnych kapitałów własnych, co oznacza, że wartość ewidencyjna aktywów firmy była niższa niż poziom jej zadłużenia. Na podstawie danych można stwierdzić, że przesłanki do ogłoszenia upadłości wystąpiły w 2008 r.

W rozumieniu art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze przesłanki do ogłoszenia upadłości wystąpiły, co najmniej w roku 2008. Firma miała ujemne kapitały własne, co oznacza, że zadłużenie przewyższało wartość aktywów firmy. Jest to równoznaczne ze stwierdzeniem, że podstawowym źródłem finansowania działalności było zaciągnie coraz większych zobowiązań wobec dostawców i powiększanie salda zobowiązań publiczno – prawnych. Brak danych za wcześniejsze okresy uniemożliwia precyzyjne określenie występowania tej przesłanki w okresach wcześniejszych.

Gdyby spółka dysponowała środkami trwałymi to powinny być one zawarte w sprawozdaniu finansowym po stronie aktywów, a takie nie zostały umieszczone.

(pisemna opinia biegłego sądowego z zakresu ekonomiki przedsiębiorstw, gospodarki materiałowej, zatrudnienia i płac A. G. – k. 243 – 248, bilans aktywa i pasywa, rachunek zysków i strat oraz analizy – k. 249 – 257, pisemna opinia uzupełniająca biegłego sądowego z zakresu ekonomiki przedsiębiorstw, gospodarki materiałowej, zatrudnienia i płac A. G. – k. 294 – 296 , ustna uzupełniająca opinia tego biegłego – protokół rozprawy z dnia 27 czerwca 2017 r 00:04:55 )

W dniu 1 czerwca 2010 r. pomiędzy P. C., a (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ś. reprezentowaną przez Prokurenta K. K. została zawarta umowa sprzedaży całości udziałów w Spółce tj. 500 udziałów, których cena została ustalona na 50. 000 zł. Sporządzony został protokół zdawczo – odbiorczy, w którym P. C. przekazał, przejmującemu K. K. m.in. dokumenty związane ze spółką, wyposażenie, towary, zobowiązania, środki pieniężne w kasie. K. K. został Prezesem Zarządu „PET-SERWIS-POLSKA” Sp. z o.o., a (...) Sp. z o.o. wspólnikiem zakupionej spółki. W dniu 1 czerwca 2010 r. P. C. został odwołany z funkcji prezesa i został jej prokurentem.

(umowa sprzedaży – k. 99 – 100, protokół zdawczo – odbiorczy – k. 102, lista wspólników – k. 104)

Wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...)-POLSKA” Sp. z o.o. nie został złożony przez P. C., jako Członka Zarządu – Prezesa Zarządu.

(okoliczność bezsporna)

W dniu 26 lipca 2010 r zostały wydane postanowienia przez Naczelnika I US Ł. w sprawie umorzenia postępowań egzekucyjnych, wszczętych w dniu 30 stycznia 2009 r i 21 września 2009 r prowadzonych wobec majątku spółki, w związku z bezskutecznością egzekucji. W uzasadnieniu organ egzekucyjny podniósł, że spółka nie prowadzi działalności pod wskazanym adresem, a w oparciu o ustalone dane systemowe nie ustalono informacji na temat składników majątkowych podlegających egzekucji administracyjnej.

Ustalono w toku czynności egzekucyjnych w dniu 11 lutego 2009 r, że spółka nie dysponuje rachunkiem bankowym. W dniu 2 czerwca 2009 r organ rentowy skierował do spółki wezwanie w sprawie wyjawienia nieruchomości oraz praw majątkowych. Spółka w oświadczeniu nie wskazała żadnego majątku.

(postanowienie – k. 22 akt ZUS , pismo (...), wezwanie, oświadczenie, – teczka zał . do akt )

Zaskarżoną z dnia 10 grudnia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że P. C. jako członek zarządu „PET-SERWIS-POLSKA” Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. przy ul. (...), NIP: (...), REGON: (...) ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od grudnia 2007 r. do marca 2009 r.

- na ubezpieczenia społeczne: za m-ce od grudnia 2007 r. do marca 2009 r.

Należność główna w wysokości – 42. 160, 69 zł

Odsetki liczone na dzień 10 grudnia 2013 r. – 26. 263, 00 zł

Koszty upomnień w wysokości – 79, 20 zł

Razem: 68. 502, 89 zł

- na ubezpieczenie zdrowotne za m-ce od grudnia 2007 r. do marca 2009 r.

Należność główna w wysokości – 11.388, 73 zł

Odsetki liczone na dzień 10 grudnia 2013 r. – 7.087, 00 zł

Koszty upomnień w wysokości – 79, 20 zł

Razem: 18. 545, 93 zł

- na Fundusz Pracy i FGŚP za m-ce od grudnia 2007 r. do lipca 2008 r., od września 2008 r. do marca 2009 r.

Należność główna w wysokości – 3.238, 59 zł

Odsetki liczone na dzień 10 grudnia 2013 r. – 2.018, 00 zł

Koszty upomnień w wysokości – 70, 40 zł

Razem: 5.326, 99 zł.

(decyzja – k. 67 – 69 akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w sprawie i w aktach ZUS, także na podstawie zeznań świadków oraz dowodu z opinii biegłego.

Złożone w sprawie pisemne opinie (podstawowa i uzupełniająca) biegłego sądowego z zakresu ekonomiki przedsiębiorstw, gospodarki materiałowej, zatrudnienia i płac A. G. oraz opinia ustna uzupełniająca są jasne, zostały sporządzone przez biegłego o specjalności właściwej z punktu widzenia przedmiotowego zagadnienia w oparciu analizę przedłożonej dokumentacji.

Sąd oceniając zgromadzony materiał dowodowy, w pełni uznał wartość dowodową opinii powołanego w sprawie biegłego. W ocenie Sądu złożone do sprawy opinie nie zawierają żadnych braków i wyjaśniają wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Biegły wydał opinie po przeprowadzeniu stosownych badań (przytoczył dokumentację na której się oparł i przedstawił metody badawcze) i analizie dostępnej dokumentacji dotyczącej spółki (wyjaśnił dlaczego oparł się na dokumentach nadesłanych przez sąd rejestrowy, a nie przez wnioskodawcę – w związku z istniejącymi rozbieżnościami pomiędzy tymi dokumentami).

Zdaniem Sądu opinie biegłego są rzetelne, zostały sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot, a wynikające z nich wnioski są logiczne i prawidłowo uzasadnione.

Biegły ustosunkował się do zarzutów wnioskodawcy. Ostatecznie wnioskodawca nie zgłaszał dalszych wniosków dowodowych w tym zakresie.

Sąd pominął dowód z przesłuchania wnioskodawcy, z uwagi na to, że wnioskodawca nie stawił się na ostatni termin rozprawy, mimo wezwania do osobistego stawiennictwa pod rygorem pominięcia tego dowodu, nie usprawiedliwiał też swojej nieobecności.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie P. C. jest niezasadne.

Z mocy art. 31 i 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 963) do należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych stosuje się odpowiednio wyszczególnione w przepisie art. 31 przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Zastosowanie do należności z tytułu składek, z mocy art. 31, ma m.in. przepis art. 116 Ordynacji podatkowej.

Zgodnie z art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2017, poz. 201) za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1)nie wykazał, że:

a)we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo

b)niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;

2)nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

W myśl art. 116 § 2 odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu. Przepisy § 1-3, w myśl § 4, stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji.

Z analizy treści przepisu art. 116 wynika, iż przesłankami odpowiedzialności członka zarządu za zaległości składkowe spółki z o.o. jest ustalenie, że (1) zaległości składkowe powstały w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu przez daną osobę, że (2) egzekucja do majątku spółki okazała się bezskuteczna w całości lub w części oraz że (3) nie zaistniały żadne okoliczności zwalniające tej osoby od odpowiedzialności.

Ciężar wykazania dwóch pierwszych przesłanek /pozytywnych/ ciąży na Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, natomiast ciężar dowodu przesłanki trzeciej - w zakresie istnienia okoliczności uwalniających od tej odpowiedzialności - spoczywa na odwołującym się.

W rozpoznawanej sprawie skarżoną z dnia 10 grudnia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że:

zadłużenie spółki z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od czerwca 2006 r. do marca 2009 r. wynosi 89. 496, 64 zł plus odsetki liczone na dzień 10 grudnia 2013 r. w kwocie 62. 630, 00 zł oraz koszty upomnień egzekucyjnych w kwocie 704, 00 zł.

- na ubezpieczenia społeczne: za m-ce od grudnia 2007 r. do marca 2009 r.

Należność główna w wysokości – 42. 160, 69 zł

Odsetki liczone na dzień 10 grudnia 2013 r. – 26. 263, 00 zł

Koszty upomnień w wysokości – 79, 20 zł

Razem: 68. 502, 89 zł

- na ubezpieczenie zdrowotne za m-ce od grudnia 2007 r. do marca 2009 r.

Należność główna w wysokości – 11.388, 73 zł

Odsetki liczone na dzień 10 grudnia 2013 r. – 7.087, 00 zł

Koszty upomnień w wysokości – 79, 20 zł

Razem: 18. 545, 93 zł

- na Fundusz Pracy i FGŚP za m-ce od grudnia 2007 r. do lipca 2008 r., od września 2008 r. do marca 2009 r.

Należność główna w wysokości – 3.238, 59 zł

Odsetki liczone na dzień 10 grudnia 2013 r. – 2.018, 00 zł

Koszty upomnień w wysokości – 70, 40 zł

Razem: 5.326, 99 zł.

Bezspornym było, że w okresie powstania zaległości odwołujący się pełnił funkcję członka zarządu spółki.

Fakt istnienia zaległości z tytułu nieopłaconych składek w spornym okresie jak i wysokość tej zaległości również nie były przedmiotem sporu.

Bezskuteczność egzekucji jest wykazana, gdy egzekucja z majątku spółki w całości lub w części jest bezskuteczna. Zdaniem Sądu Okręgowego, tak samo jak przy odpowiedzialności z art.299 kodeksu spółek handlowych ( poprzednio 298 kodeksu handlowego), ustalenie przesłanki bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu wskazującego, że spółka nie ma majątku, który pozwalałby na zaspokojenie wierzyciela - może to być :

- postanowienie Sądu o oddaleniu wniosku, o ogłoszeniu upadłości z tego powodu, że majątek spółki nie wystarcza nawet na koszty postępowania ,

- bilans spółki, z którego wynika, że nie ma ona majątku wystarczającego na zaspokojenie wierzyciela,

- postanowienie o umorzeniu egzekucji z uwagi na jej bezskuteczność uzyskane przez innego wierzyciela,

- gdy Sąd oddali wniosek o ogłoszeniu upadłości wobec stwierdzenia, że przedmioty majątkowe wchodzące w skład majątku dłużnika są obciążone zastawem, zastawem rejestrowym lub hipoteką, a pozostały majątek oczywiście nie wystarczy na zaspokojenie kosztów postępowania,

- a także wszelkie inne dowody wskazujące, że w danej sytuacji nie jest realne uzyskanie zaspokojenia przez wierzyciela z pozostałego jeszcze majątku spółki.

Uogólniając można stwierdzić, iż przesłankę bezskuteczności egzekucji można wykazać na podstawie każdego dowodu wykazującego, że spółka nie ma majątku , który pozawalałby na zaspokojenie jej wierzyciela, który dochodzi swojej należności od członka zarządu Spółki.

Nie można bowiem, zdaniem Sądu Okręgowego, zmuszać organu rentowego do działań pozbawionych racjonalności, aby wszczął i prowadził wszelkiego rodzaju postępowanie egzekucyjne przeciwko spółce, skoro wykazał on takie okoliczności, z których można wnioskować, że egzekucja z majątku spółki byłaby całkowicie bezskuteczna. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 26 czerwca 2003 VCKN 416/2001 OSNC 2004/7-8/poz.l28 ,orzeczenie Sądu Najwyższego z 9 czerwca 1937r. IC 1927/36 Zbiór Urzędowy 1938 nr 4 poz.184, Uchwała Sądu Najwyższego z 15 czerwca 1999r. III CZP 10/99 -Monitor Prawniczy 1999/11 str 42, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 5 października 1994r I ACr 470/94 Prawo Gospodarcze 1995 nr 6 strona 28 ; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 18 stycznia 1994r ACr 1024/93 - Przegląd Orzecznictwa Sądu Apelacyjnego w Gdańsku 1994/2 strona 28; A.Szajkowski- Kodeks handlowy tom I s. 298 - komentarz- Wydawnictwo C.H.Beck/PWN Warszawa 1994; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 28 czerwca 2005r. VI ACa 231/2005)

Bezskuteczność egzekucji w całości lub w części, o której mowa w art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201), oznacza stan, gdy wierzyciel podatkowy nie uzyskał zaspokojenia mimo przeprowadzonego postępowania egzekucyjnego. Będzie to, więc działanie nieprzynoszące pożądanych rezultatów. Tym samym, bezskuteczność egzekucji będzie miała miejsce, gdy skierowanie egzekucji do całego majątku podatnika, zastosowanie różnych sposobów egzekucji, nie dało wyniku w postaci zaspokojenia roszczenia podatkowego. Warunkiem uznania bezskuteczności egzekucji jest jej formalne przeprowadzenie, a także stwierdzenie bezskuteczności egzekucji na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu. Jeżeli natomiast członek zarządu spółki poddaje w wątpliwość zakres egzekucji skierowanej do majątku spółki, ale sam nie wskazuje mienia, z którego zaspokojenie zaległości podatkowych byłoby możliwe, to zarzut ten nie może być uwzględniony. (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 października 2016 r., (...), opubl. L.). Mienie spółki , którego wskazanie zwalnia członka zarządu z odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki musi być realne i istnieć w dacie, gdy zostało wskazane. Okoliczności te powinien wykazać członek zarządu podając dane umożliwiające przeprowadzenie z tego mienia skutecznej egzekucji.(tak wyrok WSA w Warszawie z dnia 21 stycznia 2012 r, (...) SA/Wa (...), Lex nr 1139384)

Odwołujący w postępowaniu nie wskazał precyzyjnie majątku, z którego możliwe byłoby zaspokojenie należności wobec organu rentowego. Brak składników majątkowych został potwierdzony także opinią biegłego, a sama spółka wzywana do wyjawienia majątku złożyła oświadczenie (gdy wnioskodawca pełnił funkcję prezesa zarządu), że brak jest tego majątku.

O bezskuteczności postępowania egzekucyjnego przesądza zakończone umorzeniem postępowanie wszczęte na podstawie tytułów wykonawczych wystawionych przez organ rentowy, prowadzone w trybie administracyjnym przez Dyrektora (...) Oddział w Ł., a następnie Naczelnika US. Postępowanie to nie doprowadziło do wyegzekwowania należności.

W ocenie Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę dwie pierwsze przesłanki odpowiedzialności członka zarządu zostały spełnione. W tej sytuacji odwołujący się od odpowiedzialności za zaległe składki mógłby uwolnić się tylko wtedy, gdyby wykazał, że we właściwym czasie zgłoszony został wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe albo też niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło bez jego winy.

W uznaniu Sąd Okręgowego przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że nie została spełniona przesłanka wyłączająca odpowiedzialność skarżącego w postaci braku winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości lub wniosku wszczynającego postępowanie zapobiegającego ogłoszeniu upadłości.

Ustalenie czy wniosek o ogłoszenie upadłości spółki lub o wszczęcie postępowanie układowego został zgłoszony w odpowiednim czasie wymaga uwzględnienia przepisów regulujących podstawy oraz terminy do zgłoszenia takowych wniosków. Kwestie te od dnia 1 października 2003 r. normuje ustawa Prawo upadłościowe i naprawcze z dnia 28 lutego 2003 r. (t. j. Dz. U. z 2016 r., poz. 2171).

Zgodnie z dyspozycją art.10 ustawy w brzmieniu obowiązującym w dniu wydania spornej decyzji przesłanką ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność dłużnika.

Przepis art.11 ust.1 tej ustawy określający, kiedy istnieje niewypłacalność stanowiąca podstawę ogłoszenia upadłości stanowi, iż następuje to wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje swoich zobowiązań, które są wymagalne. Dotyczy to tak zobowiązań cywilnoprawnych, jak i publicznoprawnych.

Przepis art. 11 ust. 2 reguluje drugą postać niewypłacalności. Dotyczy on osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, ale którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną. Te podmioty są niewypłacalne także wtedy, gdy ich zobowiązania przekroczą wartość ich majątku i to nawet wtedy, gdy na bieżąco wykonują swoje zobowiązania.

Ewentualne ogłoszenie upadłości każdorazowo jest poprzedzone oceną czy majątek dłużnika jest wystarczający co najmniej na pokrycie kosztów takiego postępowania.

W przypadku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, Sąd – zgodnie z art.13 ust.1 – zobowiązany jest wniosek o ogłoszenie upadłości oddalić.

Postępowanie upadłościowe w swych założeniach ma bowiem zmierzać do zaspokojenia wierzycieli choćby w minimalnym stopniu. Celem tego postępowania nie jest likwidacja majątku dłużnika dla samej likwidacji. Dlatego też w razie braku majątku służącego na zaspokojenie wierzycieli postępowania upadłościowego się nie wszczyna.

Termin zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości określa art.21 ust.1 cytowanej ustawy w brzmieniu obowiązującym w dniu wydania spornej decyzji , zgodnie z którym dłużnik jest obowiązany zgłosić taki wniosek nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości.

Dokonując oceny, czy zgłoszenie wniosku o upadłość nastąpiło we "właściwym czasie" - art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej należy uznać, że powinno to nastąpić w takim momencie, aby zapewnić ochronę zagrożonych interesów wszystkich wierzycieli, aby po ogłoszeniu upadłości wszyscy wierzyciele mieli możliwość uzyskania równomiernego, chociaż tylko częściowego, zaspokojenia z majątku spółki.

Przesłanka ta jest spełniona w szczególności wtedy, gdy członek zarządu po ustaleniu, że stan finansowy spółki uzasadnia złożenie wniosku o upadłość, niezwłocznie złoży taki wniosek. Brak winy w niezgłoszeniu wniosku o upadłość nie może natomiast polegać na nadziei na wpływy i zyski. Subiektywna ocena sytuacji majątkowej spółki nie świadczy o braku winy; brak winy może być odnoszony jedynie do wyjątkowych sytuacji, w których członek zarządu (prezes) nie ma wiedzy co do rzeczywistej sytuacji w zakresie płacenia zobowiązań przez spółkę z uzasadnionych (obiektywnie) przyczyn i przy dołożeniu należytej staranności nie może tej wiedzy uzyskać albo podjąć stosownych działań (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2011 r. sygn. II UK 265/10, LEX nr 844740/.

W wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 23 lutego 2005r. VI ACa 790/2004 odnośnie art.298 § 2 k.h., który ma podobną treść normatywną co art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej stwierdzono, iż „ czas właściwy" to czas w jakim spółka nie będąc w stanie realizować zobowiązań względem wierzycieli, winna złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości, aby w ten sposób chronić zagrożone interesy wszystkich bez wyjątku wierzycieli, którzy po ogłoszeniu upadłości mogą liczyć na równomierne zaspokojenie. Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie Sądu Najwyższego, czy sądów powszechnych, ugruntowany jest pogląd, iż dawny art.298 § 2 kodeksu handlowego, który ma normatywną treść zbieżną z treścią art. 116 § 1 pkt.l lit b Ordynacji podatkowej, ma na celu ochronę wierzycieli (wyrok Sądu Najwyższego z 6 czerwca 1997r. II CKN 65/97 OSNC 1997/11 poz.181; wyrok Sądu Najwyższego z 16 października 1998r -III CKN 650/97 OSNC 1999/3 poz.64).

Jeśli się weźmie pod uwagę fakt, że z kolei jednym z celów postępowania upadłościowego jest zapobieżenie dowolnemu i wybiórczemu zaspokajaniu jednych wierzycieli kosztem innych (postanowienie Sądu Najwyższego z 26 sierpnia 1999r. IIICKN 24/99 OSNC 2000/3 poz.54) to wynika z powyższego, że właściwy czas do zgłoszenia upadłości, o jakim mowa w art.l16 § 1 Ordynacji podatkowej to czas, w jakim zarząd spółki nie jest w stanie realizować zobowiązań względem wszystkich wierzycieli, którzy po ogłoszeniu upadłości mogą liczyć na równomierne zaspokojenie.

A zatem, jeżeli Zarząd Spółki zgłasza wniosek o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie, to oznacza, że uczynił ze swej strony wszystko, by nie dopuścić do zaspokojenia niektórych wierzycieli ze szkodą dla innych. Jeżeli natomiast wniosek jest zgłoszony wtedy, gdy majątek spółki nie wystarcza nawet na koszty postępowania upadłościowego, to nie może być mowy o zaspokojeniu jakichkolwiek wierzycieli. Ogłoszenie upadłości jest wówczas bezcelowe i nie dochodzi do niego (por. wyrok Sadu Apelacyjnego w Warszawie z 11 lipca 2002r. I ACa 1428/2001 OSA 2004/8 poz.23 str 63 ; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 18 grudnia 2000r. I ACa 620/2000 OSA 2002/5 poz. 33 str 62).

"Właściwy czas" do wszczęcia postępowania upadłościowego, który uwolniłby od przeniesienia zobowiązania podatkowego, to czas właściwy ze względu na ochronę wierzycieli. Za taki czas nie może być uznana chwila, w której pasywa przewyższają aktywa i z tej przyczyny dłużnik nie posiada już dostatecznych środków na zaspokojenie wierzycieli (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30.04.2004 r. (...) SA (...), LEX nr 150841; wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 9 marca 2010 r. I SA/R. 790/09 LEX nr 570706).

Ustalenie zatem, czy we właściwym czasie zgłoszono upadłość wymaga uprzedniego ustalenia, czy i kiedy zaprzestano płacenia długów lub czy i kiedy ujawniono, że majątek spółki nie wystarcza na płacenie długów ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 19 lutego 1997r I ACa 33/97 Apel.L.. 1997/3/15).

Przy ustalaniu, czy zgłoszenie wniosku o upadłość nastąpiło we właściwym czasie, należy ocenić czy wniosek o upadłość został złożony w takim czasie, aby wszyscy wierzyciele mieli możliwość uzyskania równomiernego, chociaż tylko częściowego, zaspokojenia z majątku spółki. Odpowiedzialność za zrealizowanie tego celu spoczywa na członkach zarządu spółki, oni są bowiem uprawnieni i zobowiązani do kontrolowania stanu finansów i majątku spółki oraz do zgłoszenia wniosku o upadłość lub otwarcie postępowania układowego, gdy zachodzą do tego podstawy. Każdy zatem z członków zarządu spółki powinien zadbać z należytą starannością o ochronę interesów wszystkich wierzycieli zagrożonych stanem niewypłacalności spółki i nie dopuścić, aby niektórzy z wierzycieli zostali zaspokojeni ze szkodą dla innych. Wniosek o ogłoszenie upadłości może być zatem uznany za zgłoszony we właściwym czasie, gdy wykazane zostanie, że zgłaszając go zarząd (członek zarządu) uczynił ze swej strony wszystko, by nie dopuścić do zniweczenia celu postępowania upadłościowego poprzez stworzenie sytuacji, w której tylko niektórzy wierzyciele są zaspokajani kosztem innych.

W przedmiotowej sprawie wniosek o ogłoszenie upadłości nie został w ogóle złożony.

Z ustaleń sądu, poczynionych w oparciu o opinię biegłego wynika natomiast, że uwzględniając okoliczności z niezapłaconych zobowiązań w 2007 r w stosunku do ZUS – zaległości te miały charakter stały i w kolejnych miesiącach permanentnie powiększały saldo zobowiązań zarówno w zakresie składek finansowanych przez płatnika jak i składek finansowanych przez ubezpieczonego, zaległości te poczynając od najstarszych powstały od lipca 2007 r z datą wymagalności na dzień 17 lipca 2007 r - przesłanki do ogłoszenia upadłości wystąpiły już w tym roku – od lipca 2007 (niespłacone zobowiązania wobec ZUS od lipca 2007 r.). Wynika to wprost z faktu, że ten miesiąc i dalsze miesiące firma miała nieuregulowane składki, co w świetle art. 11 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze jest przesłanką wystarczającą do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez wierzycieli. Dodatkowym argumentem potwierdzającym krytyczną sytuację badanej firmy jest analiza wskaźnikowa prezentująca kondycję firmy pod względem zagrożenia upadłością.

Wszystkie z wykorzystanych modeli dyskryminacyjnych wskazują na występowanie poważnego zagrożenia upadłością w latach 2008, 2009. Wyniki te mają wyłącznie charakter pomocniczy i w pełni potwierdzają powyżej prezentowane wnioski.

W świetle tak poczynionych ustaleń uznać należało, że przyczyny uzasadniające złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości „PET-SERWIS-POLSKA” Sp. z o.o. najwcześniej zaistniały w lipcu 2007 r. Przyczyny uzasadniające złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości zaistniały więc w okresie kiedy to w skład zarządu wchodził P. C. jako Prezes Zarządu. Dlatego też uznać należy, że osoba ta odpowiada za zobowiązania spółki powstałe w czasie pełnienia przez niego funkcji członka zarządu.

Uwolnienie się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki sprowadza się do wykazania należytej staranności w działaniu zmierzającym do wszczęcia postępowania upadłościowego w celu ochrony wierzycieli. Wymagany jest odpowiedni poziom wiedzy i profesjonalizmu ze strony członka zarządu spółki kapitałowej, a w konsekwencji wynikająca z nich podwyższona staranność (art. 355 § 2 k.c.). Powyższe oznacza przyjęcie, że każdy członek zarządu obowiązany jest kontrolować sytuację w spółce przynajmniej z taką uwagą, która pozwala na zorientowanie się, iż jest ona niewypłacalna i że należy wystąpić z wnioskiem ogłoszenie upadłości. Wewnętrzny podział czynności w zarządzie spółki prowadzący de facto do całkowitego wyłączenia obowiązków w tym zakresie nie może zwolnić członka zarządu z jego ustawowych obowiązków wynikających z pełnienia funkcji w tym organie, ani od odpowiedzialności za ich niedopełnienie.

Wykładnia art. 116 ustawy - Ordynacja podatkowa powinna bowiem uwzględniać przede wszystkim funkcję ochrony praw Skarbu Państwa - podmiotu uprawnionego do uzyskania należności podatkowych. Przesłanka braku winy członka zarządu spółki prawa handlowego powinna być oceniania według kryteriów prawa handlowego, czyli według miary podwyższonej staranności oczekiwanej od osoby pełniącej funkcję organu osoby prawnej prowadzącej działalność gospodarczą, miary tej staranności uwzględniającej pewne (podwyższone) ryzyko gospodarcze związane z prowadzeniem tej działalności. (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w K. z dnia 14 września 2016 r., I SA/Kr 757/16, opubl. L.).

Wnioskodawca w tym zakresie podnosił, że prowadził rozmowy z inwestorem i miał nadzieję na poprawę sytuacji w firmie, przy czym uwzględniając cytowane powyżej orzecznictwo, pozostaje to bez wpływu na rozstrzygnięcie, nadto do sprzedaży udziałów doszło w 2010 roku, a wniosek o ogłoszenie upadłości winien był zgłoszony w latach2007 – 2008 r, wnioskodawca nie wykazał, by ewentualne rozmowy toczyły się wówczas.

W niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości, iż nastąpiło nieopłacenie zobowiązań wobec organu rentowego. Wysokość zadłużenia „PET-SERWIS-POLSKA” Sp. z o.o. także nie budzi wątpliwości wobec wyliczeń biegłego, opartych na złożonych dokumentach, których poprawności matematycznej nie kwestionował żaden uczestnik postępowania. Bez wątpliwości wystąpiła także przesłanka odpowiedzialności członków zarządu w postaci bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce.

Wnioskodawca nie wykazał również zaistnienia okoliczności, które zwalniałyby od odpowiedzialności członków zarządu, czyli zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie bądź wskazania mienia, z którego możliwe jest zaspokojenie wierzycieli.

Zgodnie z tezą wyroku WSA z dnia 2005.06.30, jaki zapadł w sprawie (...) SA/Wa 629/04 (LEX nr 181425) organ podatkowy jest w zasadzie zobowiązany wskazać jedynie okoliczności pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania podatkowego, które przerodziło się w dochodzoną zaległość podatkową spółki oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce, gdyż ciężar wykazania jakiejkolwiek okoliczności uwalniającej od odpowiedzialności spoczywa na członku zarządu.

Podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 24.08.2004 r. (I SA/Wr 3285/02, LEX nr 258585) wskazując, iż z brzmienia art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) wynika, że obowiązek wykazania zaistnienia przesłanek zwalniających z odpowiedzialności za cudze zobowiązania podatkowe członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ciąży na tym członku. Zatem to ten członek winien okoliczność tę udowodnić, gdyż z tego faktu zamierza wywieść korzystne dla siebie następstwa.

Również Naczelny Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z dnia 11 lutego 2003 r.

(I SA/Łd (...); OSP 2004/5/69) zajął stanowisko, że z woli ustawodawcy, wyrażonej w art. 116 § 1 ustawy z 29.VIII.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), ciężar udowodnienia terminu zgłoszenia wniosku, o którym mowa w tym przepisie, obciąża stronę, która z faktu tego wywodzi określone okoliczności. Oznacza to, że skarżąca, chcąc uwolnić się od odpowiedzialności za płatnika (spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością), jako osoba trzecia, powinna wykazać, że stosowny wniosek o upadłość spółki został złożony w terminie. Jest to przepis szczególny, w odniesieniu do którego zasada wyrażona w art. 187 ordynacji podatkowej (na którą powoływano się w skardze) nie obowiązuje. To nie organ podatkowy, lecz członek zarządu powinien udowodnić, iż wniosek o upadłość złożył we właściwym czasie.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie P. C..

Sąd w stosunku do spółki zastosował przepis z art. 477¹¹. kpc zgodnie z brzmieniem tego przepisu od dnia 20 marca 2015 r (Dz.U. 2015 poz. 218 art.1 pkt. 11), zgodnie z którym stronami są ubezpieczony, osoba odwołująca się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, inna osoba, której praw i obowiązków dotyczy zaskarżona decyzja, organ rentowy, wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności i zainteresowany. Zainteresowanym jest ten, czyje prawa lub obowiązki zależą od rozstrzygnięcia sprawy. Jeżeli zainteresowany nie bierze udziału w sprawie,sąd zawiadomi go o toczącym się postępowaniu. Zainteresowany może przystąpić do sprawy w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia zawiadomienia. Do zainteresowanego przepisu art. 174 § 1 nie stosuje się. Postanowienie sądu o zawiadomieniu zainteresowanego o toczącym się postępowaniu może zapaść na posiedzeniu niejawnym, bowiem zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r o zmianie ustawy kodeks cywilny i zmianie niektórych ustaw (Dz.U. 2015 r poz. 218) do spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych z udziałem zainteresowanych, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, przepisu art. 477¹¹ § 2 kpc zdanie czwarte, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, nie stosuje się do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

Spółka nie przystąpiła do postępowania. Na marginesie należy tylko podnieść, że SA w Ł. w sprawie III AUa 943/13, cytując także orzecznictwo SN, przyjął, że spółka w sprawach dotyczących odpowiedzialności członków zarządu w ogóle nie jest zainteresowanym w rozumieniu powoływanego przepisu.

Stosownie do wyników postępowania Sąd zgodnie z art. 98 k.p.c. obciążył wnioskodawcę kosztami zastępstwa procesowego.

Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika ZUS (radca prawny – pełnomocnictwo- k. 278) Sąd ustalił w oparciu § 6 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu z dnia 28 września 2002 r. (Dz.U. 2013 poz. 490 ze zm. w brzmieniu obowiązującym w dniu wniesienia odwołania) – w kwocie 3.600 złotych.

Z tych wszystkich względów Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy.

A.L.

9.08.17 (urlop s. ref. 30.06. – 4.08.17)

Dodano: 17 sierpnia 2017, Opublikował(a): Małgorzata Bęczkowska
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Łodzi
Osoba, która wytworzyła informację: Anna Przybylska
Data wytworzenia informacji: 9 sierpnia 2017