Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 grudnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. stwierdził, że miesięczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne J. D. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) od 1 września 2015 roku stanowi kwota 1 900,00 zł. W uzasadnieniu wskazano, że J. D. jako pracownik u płatnika składek (...) podlega od 15 lutego 2013 r. ubezpieczeniom społecznym: ubezpieczeniu emerytalnemu, ubezpieczeniom rentowym, ubezpieczeniu chorobowemu, ubezpieczeniu wypadkowemu , a na podstawie aneksu do umowy o pracę z dnia 26 sierpnia 2015 r. od 1 września 2015 r. jej wymiar czasu pracy został zmieniony z pełnego etatu na 0,875 etatu , a wynagrodzenie zasadnicze określono w kwocie 3 400,00 zł. Organ rentowy wskazał ,że od 17 września 2015 r. J. D. stała się niezdolna do pracy , a w dniu 20 października 2015 r. wystąpiła z wnioskiem o wypłatę zasiłku chorobowego. Jak zaznaczył Zakład Ubezpieczeń Społecznych w okresie od lutego 2013 r. do stycznia 2015 r. podstawy wymiaru składek wykazywane przez płatnika składek za J. D. były równe minimalnemu wynagrodzeniu , a od lutego 2015 r. do sierpnia 2015 r. podstawy wymiaru tylko nieznacznie przewyższały minimalne wynagrodzenie. W ocenie organu rentowego zmiana wymiaru czasu pracy oraz ustalenie wynagrodzenia ubezpieczonej w wysokości 3 400,00 zł miało na celu jedynie uzyskanie przez J. D. wyższej kwoty zasiłku. Zakład Ubezpieczeń Społecznych stanął na stanowisku, że powyższa czynność jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, a co za tym idzie nieważna.

/decyzja – k.2-2 odwrót akt ZUS/

W dniu 7 stycznia 2016 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie U. M. od ww. decyzji. Odwołująca wskazała , że prowadzi biuro rachunkowe , a J. D. została zatrudniona w jej firmie od dnia 15 lutego 2013 r. ( po uprzednio odbytym stażu w okresie od 15 października 2012 r. do 14 lutego 2013 r.). Z dniem 15 lutego 2015 r. odwołująca zawarła z nią umowę o pracę na czas określony do dnia 14 lutego 2020 r. określając jej miesięczne wynagrodzenie na kwotę 1 900,00 zł. Z uwagi na odejście jednej z pracownic na emeryturę (w lipcu 2015 r.) , a także z uwagi na brak możliwości wykonywania pracy ( z uwagi na przebyty przez odwołująca wypadek) U. M. zdecydowała się powierzyć jej nowe obowiązki służbowe (w postaci prowadzenia ksiąg handlowych , prowadzenia wyceny aktywów i pasywów oraz ustalenia wyniku finansowego czy też sporządzania sprawozdań GUS) , co przy zwiększeniu odpowiedzialności zawodowej wiązało się ze zwiększeniem wynagrodzenia. W ocenie skarżącej J. D. posiadała niezbędne umiejętności do wykonywania nowo powierzonych jej obowiązków.

/odwołanie - k. 2-3 odwrót/

W odpowiedzi na odwołanie, która wpłynęła do tutejszego Sądu w dniu 2 lutego 2016 r. , organ rentowy wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k.27-29/

Na rozprawie w dniu 8 czerwca 2016 r. zainteresowana J. D. poparła odwołanie.

/stanowisko zainteresowanej min.00:01:26 płyta CD k.73/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca U. M. od dnia 1 lipca 1996 r. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą Biuro (...) ,a głównym przedmiotem działalności firmy jest świadczenie usług rachunkowo – księgowych oraz usług w zakresie doradztwa podatkowego.

/okoliczności bezsporne/

Zainteresowana J. D. ( wcześniej nosząca nazwisko S.) legitymuje się wykształceniem wyższym, jest magistrem w zakresie finansów i rachunkowości ( tytuł zawodowy uzyskała w lipcu 2012 r.) . Posiada certyfikat specjalisty ds. rachunkowości ( uzyskany w lutym 2013 r.).

/okoliczności bezsporne/

Dochody firmy (...) na przestrzeni lat 2013 - 2015 przedstawiały się następująco:

- za rok 2013 201 011,90 zł

- za rok 2014 200 787,13 zł

- za rok 2015 174 655,09 zł

/dokumentacja k.40 – 42/

E. M. posiada upoważnienie do podpisywania dokumentów w imieniu firmy płatnika.

/zeznania U. M. min.00:27:53 – 00:29:08 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:14:04 – 00:27:53 płyta CD k.83 oraz wyjaśnieniami min.00:01:57 – 00:15:47 płyta CD k.73/

Współpraca U. M. z J. D. rozpoczęła się we wrześniu 2012 r. kiedy to zainteresowana świadczyła pracę bez wynagrodzenia , w celu przyuczenia się do zawodu.

/zeznania J. D. min.00:27:53 – 00:29:08 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:01:02 – 00:14:04 płyta CD k.83 oraz wyjaśnieniami min.00:15:47 – 00:21:05 płyta CD k.73 oraz zeznania U. M. min.00:27:53 – 00:29:08 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:14:04 – 00:27:53 płyta CD k.83 oraz wyjaśnieniami min.00:01:57 – 00:15:47 płyta CD k.73/

J. D. od dnia 15 października 2012 r. rozpoczęła odbywanie ( trwającego do dnia 14 lutego 2013 r.) stażu ( na stanowisku księgowej) z Urzędu Pracy.

/umowa o organizację stażu k.4-5 odwrót/

Od dnia 15 lutego 2013 r. zainteresowana została zatrudniona w firmie (...) w oparciu o umowę o pracę na czas określony do dnia 14 lutego 2015 r. J. D. powierzono obowiązki księgowej w pełnym wymiarze czasu pracy , a jej wynagrodzenie określono w wysokości 1 600,00 zł brutto.

/umowa o pracę k.70 odwrót/

Zgodnie z zakresem obowiązków z dnia 15 lutego 2013 r. do powierzonych wnioskodawczyni zadań należało:

- sporządzanie list wynagrodzeń , przelewów podatkowych i ZUS.

- prowadzenie dokumentacji płacowo – kadrowej.

- sporządzanie raportów i deklaracji ZUS wraz z transmisją danych.

- prowadzenie na podstawie dowodów księgowych ksiąg przychodów i rozchodów oraz ewidencji dla potrzeb zryczałtowanego podatku dochodowego.

- prowadzenie ewidencji podatku naliczonego i należnego oraz sporządzenie deklaracji VAT.

- prowadzenie ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych , ewidencji wyposażenia , ewidencji przebiegu pojazdu.

- rozliczanie krajowych i zagranicznych podróży służbowych.

- obsługa klienta.

/zakres obowiązków k.70/

Płatnik składek dokonał zgłoszenia J. D. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego jako pracownika od dnia 15 lutego 2013 r.

/okoliczność bezsporna/

Zgodnie z aneksem ( z dnia 30 grudnia 2013 r.) do ww. umowy od dnia 1 stycznia 2014 r. wynagrodzenie zainteresowanej zostało określone w wysokości 1 680,00 zł.

/aneks do umowy o pracę k.64/

Zgodnie z aneksem ( z dnia 30 grudnia 2014 r.) do ww. umowy od dnia 1 stycznia 2015 r. wynagrodzenie zainteresowanej zostało określone w wysokości 1 750,00 zł. Aneks do umowy został podpisany przez E. M..

/aneks do umowy o pracę k.62 odwrót/

W dniu 13 lutego 2015 r. płatnik składek zawarł z J. D. umowę o pracę na czas określony od dnia 15 lutego 2015 r. do 14 lutego 2020 r. Na mocy umowy zainteresowana została zatrudniona na stanowisku księgowej w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem w wysokości 1 900,00 zł. Umowa o pracę została podpisana przez E. M..

/umowa o pracę k.62/

Do sierpnia 2015 r. obowiązki pracownicze zainteresowanej sprowadzały się do prowadzenia ewidencji uproszczonej – ksiąg przychodów i rozchodów , delegacji pracowniczych, ewidencji środków trwałych, list wynagrodzeń oraz obsługi płatnika.

/zeznania U. M. min.00:27:53 – 00:29:08 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:14:04 – 00:27:53 płyta CD k.83 oraz wyjaśnieniami min.00:01:57 – 00:15:47 płyta CD k.73/

Ww. obowiązki wnioskodawczyni zostały przejęte przez nowozatrudnionego pracownika P. M..

/zeznania U. M. min.00:27:53 – 00:29:08 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:14:04 – 00:27:53 płyta CD k.83 oraz wyjaśnieniami min.00:01:57 – 00:15:47 płyta CD k.73/

P. M. jest zatrudniony w firmie płatnika od dnia 4 listopada 2015 r.(w okresie od 4 maja 2015 r. do 3 listopada 2015 r. odbywał staż z Urzędu Pracy). Zarówno podczas stażu jak i od dnia zatrudnienia P. M. wykonuje obowiązki młodszego księgowego.

/dokumentacja pracownicza P. M. k.82/

U podstaw zwiększenia wynagrodzenia J. D. legły następujące okoliczności: odejście z pracy dotychczasowego pracownika T. P. i tym samym konieczność przejęcia wykonywanych przez nią obowiązków , niemożność wykonywania pracy przez właścicielkę firmy ( z uwagi na doznany w październiku 2014 r. uraz w postaci pogryzienia przez psy i pobierane od kwietnia 2015 r. , w związku z tym urazem , świadczenie rehabilitacyjne) , umiejętności zawodowe jakie posiadała zainteresowana , podejście do wykonywania obowiązków zawodowych oraz możliwość samodzielnego wykonywania obowiązków księgowej. Podwyższenie wynagrodzenia miało stanowić formę wynagrodzenia za sumienną pracę.

/zeznania U. M. min.00:27:53 – 00:29:08 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:14:04 – 00:27:53 płyta CD k.83 oraz wyjaśnieniami min.00:01:57 – 00:15:47 płyta CD k.73 oraz dokumentacja medyczna k.7-15/

T. P. była zatrudniona w firmie płatnika od 1 lutego 2004 r. do 30 czerwca 2015 r. na stanowisku starszego księgowego. Od dnia 1 sierpnia 2009 r. wynagrodzenie T. P. wynosiło 2 800,00 zł brutto.

/dokumentacja pracownicza T. P. k.82/

W okresie wakacyjnym E. M. wprowadziła zainteresowaną w nowe obowiązki pracownicze.

/zeznania E. M. min.00:25:04 – 00:34:59 płyta CD k.73 , zeznania J. D. min.00:27:53 – 00:29:08 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:01:02 – 00:14:04 płyta CD k.83 oraz wyjaśnieniami min.00:15:47 – 00:21:05 płyta CD k.73/

Na mocy aneksu ( z dnia 26 sierpnia 2015 r.) do umowy o pracę z dnia 13 lutego 2015 r. ,od dnia 1 września 2015 r. uległ zmianie dotychczasowy wymiar czasu pracy wnioskodawczyni ( pełny wymiar zmniejszono do etatu w wymiarze 0,875) , a jej miesięczne wynagrodzenie określono w wysokości 3 400,00 zł. Aneks do umowy został podpisany przez E. M..

/aneks do umowy o pracę k.61/

Zgodnie z zakresem obowiązków z dnia 26 sierpnia 2015 r. do powierzonych wnioskodawczyni zadań należało:

- prowadzenie na podstawie dowodów księgowych ksiąg rachunkowych ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i syntetycznym.

- prowadzenie wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego.

- sporządzanie sprawozdań finansowych.

- sporządzanie sprawozdań dla celów GUS.

- prowadzenie ewidencji podatku naliczonego i należnego oraz sporządzanie deklaracji VAT.

- prowadzenie ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

- obsługa klienta.

/zakres czynności k.60 plik I akt ZUS/

Nieznaczne zmniejszenie wymiaru czasu pracy J. D. wynikało z faktu zgłaszania przez nią dolegliwości kręgosłupa w związku z ciążą.

/zeznania U. M. min.00:27:53 – 00:29:08 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:14:04 – 00:27:53 płyta CD k.83 oraz wyjaśnieniami min.00:01:57 – 00:15:47 płyta CD k.73/

Z uwagi na specyfikę pracy , część obowiązków pracowniczych wnioskodawczyni mogła wykonywać w domu.

/zeznania J. D. min.00:27:53 – 00:29:08 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:01:02 – 00:14:04 płyta CD k.83 oraz wyjaśnieniami min.00:15:47 – 00:21:05 płyta CD k.73 oraz zeznania U. M. min.00:27:53 – 00:29:08 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:14:04 – 00:27:53 płyta CD k.83 oraz wyjaśnieniami min.00:01:57 – 00:15:47 płyta CD k.73/

Od września 2015 r. zainteresowana zajmowała się pełną księgowością sporządzając m.in. sprawozdania finansowe składające się z bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej. Dokonywała wyceny aktywów i pasywów obsługiwanych firm , a także nadal sporządzała deklaracje VAT. J. D. pracowała na programie (...) oraz (...). Zainteresowana obsługiwała podmioty prowadzące działalność gospodarczą.

/zeznania J. D. min.00:27:53 – 00:29:08 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:01:02 – 00:14:04 płyta CD k.83 oraz wyjaśnieniami min.00:15:47 – 00:21:05 płyta CD k.73/

O fakcie zajścia w ciążę zainteresowana dowiedziała się w kwietniu 2015 roku .

/zeznania J. D. min.00:27:53 – 00:29:08 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:01:02 – 00:14:04 płyta CD k.83 oraz wyjaśnieniami min.00:15:47 – 00:21:05 płyta CD k.73/

Od dnia 17 września 2015 r. zainteresowana stała się niezdolna do pracy w związku z chorobą przypadającą w czasie ciąży.

/dokumentacja medyczna k.84-88/

Podczas nieobecności J. D. w pracy część jej obowiązków pracowniczych została przyjęta przez E. M..

/zeznania E. M. min.00:25:04 – 00:34:59 płyta CD k.73/

J. D. urodziła dziecko w dniu 16 grudnia 2015 r.

/okoliczność bezsporna/

W firmie płatnika zatrudnieni są również:

- E. M. – na stanowisku księgowej w oparciu o umowę o pracę ( w okresie od 1 stycznia 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. jej wynagrodzenie wynosiło 1 750,00 zł).

- A. K. – na stanowisku księgowej w oparciu o umowę o pracę ( w okresie od 1 stycznia 2015 r. do 31 sierpnia 2015 r. jej wynagrodzenie wynosiło 1 750,00 zł ,a od 1 września 2015 r. jej wynagrodzenie wynosi 1 900,00 zł).

- J. B. – na stanowisku księgowej w oparciu o umowę zlecenia z ( do 30 czerwca 2014 r. jej wynagrodzenie wynosiło 1 200,00 zł , a od 1 lipca 2014 r. wynosi 700 zł).

/zestawienie k.36-37/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał przede wszystkim w oparciu o załączone do akt dokumenty w postaci m.in. akt osobowych ubezpieczonej oraz innych pracowników płatnika składek, dokumentacji medycznej skarżącej, akt rentowych ZUS, dokumentacji finansowej płatnika składek, zestawienia pracowników oraz w oparciu o zeznania świadka E. M. , a także o zeznania odwołującej się i zainteresowanej. Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę, a dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, że jest on wystarczający by wyjaśnić sporną okoliczność – a mianowicie, czy miesięczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne J. D. z tytułu zatrudnienia u płatnika Biuro (...) , od dnia 1 września 2015 roku stanowią kwoty, od jakich płatnik rozliczył składki na ubezpieczenie społeczne tj. kwota 3 400,00 zł brutto ,czy też ustalenie wysokości wynagrodzenia J. D. było dokonane jedynie w celu znacznego podwyższenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i macierzyńskiego. Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i wnioskodawców, w których wskazali na realność otrzymanego przez zainteresowaną w spornym okresie wynagrodzenia określonego w umowie o pracę.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art.12 ust. 1 i art. 13 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.), pracownicy, to jest osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz. U. z 2014r. poz. 159) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

Z kolei art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 wspomnianej ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.

W związku z powyższym wskazać należy, że wysokości wynagrodzenia uzgodnionego przez strony stosunku pracy na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych ma istotne znaczenie z uwagi na okoliczność, że ustalanie podstawy wymiaru składki z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy następuje w oparciu o przychód, o którym mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc w oparciu o wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, a w szczególności wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, czy różnego rodzaju dodatki, nagrody, premie itp. Umowa o pracę wywołuje zatem nie tylko skutki bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, kształtując stosunek ubezpieczenia społecznego, w tym wysokość składki, co w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. Oznacza to, że ocena postanowień umownych może i powinna być dokonywana także z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych, a więc nie tylko z punktu widzenia interesu pracownika (ubezpieczonego), ale także interesu publicznego

Według art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych może kwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 roku, III UK 7/09, LEX nr 509047, a także uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005 roku, II UZP 2/05, OSNP 2005, Nr 21, poz. 338 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2007 roku, III UK 26/07, z dnia 19 września 2007 roku, III UK 30/07).

Oczywistym jest ,że stanowisko organu rentowego podlega kontroli sądowej w ramach postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. W niniejszej sprawie zainteresowana w dniu 26 sierpnia 2015 roku zawarła aneks ( obowiązujący od 1 września 2015 r.) do umowę o pracę z płatnikiem tj. firmą należącą do U. M. na podstawie której jej wynagrodzenie określono w wysokości 3 400,00 zł , a wymiar czasu pracy wyniósł 0,875 etatu. Ważność tej umowy w zakresie wysokości wynagrodzenia oraz kwoty podstaw wymiaru, od których płatnik rozliczył składki zostały zakwestionowane przez organ rentowy, który zarzucił stronom umowy obejście przepisów prawnych polegające na świadomym zamiarze osiągania korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu.

W tym miejscu stwierdzić należy, że ustalenie w umowie o pracę rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę może być w konkretnych okolicznościach, uznane za nieważne jako dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego, polegającym na świadomym osiąganiu nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu - art. 58 § 3 k.c. w związku z art. 300 k.p. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2005 roku sygn. akt III UK 89/05, OSNP 2006/11-12/192, LEX nr 182780, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 roku, II UK 16/05, opubl. OSNP 2006/11-12/191, LEX nr 182776, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 roku, III UK 7/09, LEX nr 509047).

Kwestią sporną w sprawie pozostawało zatem, czy zachodziły przesłanki do ustalenia, że J. D. powinna być objęta ubezpieczeniem społecznym z podstawą wymiaru składek od jakiej płatnik rozliczył składki, czy też jak chciał tego organ rentowy – podstawa wymiaru składek powinna zostać obniżona do wysokości wynagrodzenia w kwocie 1 900,00 zł. Należało zatem ustalić, czy postanowienia aneksu do umowy o pracę były sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, tym samym czy były nieważne (art. 58 § 2 k.c.). Powyższe sprowadza się do rozstrzygnięcia podstawowej kwestii - czy wysokość wynagrodzenia wypłacona J. D. za jej pracę była godziwa, to znaczy czy wynagrodzenie to stanowiło ekwiwalentne wynagrodzenie do rodzaju, ilości i jakości pracy oraz wymaganych kwalifikacji.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że w prawie pracy obowiązuje zasada swobodnego kształtowania postanowień umownych, lecz nie jest też sporne, że wolność kontraktowa realizuje się tylko w takim zakresie, w jakim przewiduje to obowiązujące prawo. Jakkolwiek z punktu widzenia art. 18 § 1 kodeksu pracy, umówienie się o wynagrodzenie wyższe od najniższego jest dopuszczalne, gdyż normy prawa pracy swobodę tę ograniczają tylko co do minimum świadczeń należnych pracownikowi w ramach stosunku pracy, to należy pamiętać, że autonomia stron umowy w kształtowaniu jej postanowień podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz także wzgląd na interes publiczny. Najdobitniej wyraża to reguła zawarta w przepisie art. 353 1 k.c., który ma odpowiednie zastosowanie do stosunku pracy, zarówno wobec braku uregulowania normowanej nim instytucji w prawie pracy, jak też niesprzeczności z zasadami prawa pracy (por. art. 300 k.p.) zawartego w nim wymagania, by treść stosunku pracy lub jego cel nie sprzeciwiał się właściwości (naturze) tego stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Z kolei odpowiednie zastosowanie art. 58 k.c. pozwala na uściślenie, że postanowienia umowy o pracę sprzeczne z ustawą albo mające na celu jej obejście są nieważne, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, a sprzeczne z zasadami współżycia społecznego - nieważne bezwzględnie.

Należy zwrócić uwagę, iż sprzeczny z zasadami współżycia społecznego może być także niegodziwy cel umowy o pracę, polegający na ustaleniu nadmiernej wysokości wynagrodzenia (rażąco wygórowanego), aby otrzymywać zawyżone świadczenia z ubezpieczeń społecznych kosztem innych ubezpieczonych. Co prawda w tezie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r. (II UK 320/04, OSNP 2006 nr 7-8, poz. 122) przyjęto, że „cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą (art. 58 § 1 k.c.)”, a w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 r. (II UK 141/04, OSNP 2005 Nr 15, poz. 235) stwierdzono, iż „stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.)”, to - pomijając, że rozstrzygnięcia te zapadły w odmiennych niż oceniany stanach faktycznych - trzeba zauważyć, że dotyczą one kwalifikowania opisanych zachowań w aspekcie ich zgodności z prawem, nie rozważając czy nie naruszają one zasad współżycia społecznego. Zgodnie bowiem z art. 58 § 2 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, wyrażająca się m.in. poprzez ustanowienie rażąco wygórowanego, a zatem niegodziwego wynagrodzenia. Tym samym, uzasadnionym jest twierdzenie, iż ustanowienie w umowie o pracę nadmiernie wysokich wynagrodzeń może być sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, bowiem fakt, że cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, nie może oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawieraniu umów o pracę na stosunkowo krótki okres przed zajściem zdarzenia generującego uprawnienie do świadczenia z ubezpieczenia społecznego lub ustaleniu wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania przez osobę ubezpieczoną naliczonych od takiej podstawy świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Mając na uwadze powyższe, należy podkreślić, że co do zasady, z jednej strony wynagrodzenie za pracę ma stanowić wartość godziwą, z drugiej zaś, ma odpowiadać rodzajowi pracy, kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu i ma stanowić ekwiwalent za ilość i jakość świadczonej pracy.

Jednym z najistotniejszych kryterium godziwości (sprawiedliwości) wynagrodzenia za pracę, jest ekwiwalentność wynagrodzenia wobec pracy danego rodzaju, przy uwzględnieniu kwalifikacji wymaganych do jej wykonywania, jak też ilości i jakości świadczonej pracy (art. 78 k.p.). Mając na względzie ustalony w sprawie stan faktyczny oraz treść art. 13 k.p., należy stwierdzić, że przymiot „niegodziwości" będzie posiadała przede wszystkim płaca rażąco za niska. Nie oznacza to jednak tego, że znamię „niegodziwości” nie może również dotknąć płacy rażąco wysokiej (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 2001 r., I PKN 563/00, OSNP 2002 Nr 4, poz. 90). Tym samym brak jest przeciwwskazań do tego, by postanowienia umowy o pracę dotyczące wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych z pracą mogłyby być oceniane przez pryzmat zasad współżycia społecznego, jako nieważne w części przekraczającej granice godziwości, a zatem w sytuacji ich nadmiernej (rażąco nieproporcjonalnej) wysokości. W przywołanej uchwale Sąd Najwyższy podkreślał bowiem, że w sferze prawa ubezpieczeń społecznych godziwość wynagrodzenia - jedna z zasad prawa pracy - zyskuje dodatkowy walor aksjologiczny, albowiem w prawie ubezpieczeń społecznych istnieje znacznie mocniejsza niż w prawie pracy bariera działania w ramach prawa, oparta na wymagającym ochrony interesie publicznym i zasadzie solidarności ubezpieczonych.

Względność zasady godziwości wynagrodzenia, wyraża się koniecznością odniesienia się nie tylko do potrzeb pracownika, ale także świadomości społecznej oraz ogólnej sytuacji ekonomicznej i społecznej. Zatem mimo tego, iż postanowienia umowy o pracę, które nadmiernie uprzywilejowują płacowo danego pracownika, w prawie pracy mieściłoby się w ramach art. 353 1 k.c., to w prawie ubezpieczeń społecznych, w którym pierwiastek publiczny zaznacza się bardzo wyraźnie, możliwe jest - w okolicznościach każdego konkretnego wypadku - przypisanie zamiaru nadużycia świadczeń przysługujących z tego ubezpieczenia. Jest to związane z alimentacyjnym charakterem tych świadczeń oraz z zasadą solidaryzmu, wymagającą tego, żeby płaca - stanowiąca jednocześnie podstawę wymiaru składki - nie była ustalana ponad granicę płacy słusznej, sprawiedliwej i zapewniającej godziwe utrzymanie oraz żeby rażąco nie przewyższała wkładu pracy, a w konsekwencji, żeby składka nie przekładała się na świadczenie w kwocie nienależnej. Jest tak również dlatego, że choć przepisy prawa ubezpieczeń społecznych w swej warstwie literalnej odnoszą wysokość składek do wypłaconego wynagrodzenia, to w rzeczywistości odwołują się do takiego przełożenia pracy i uzyskanego za nią wynagrodzenia na składkę, które pozostaje w harmonii z poczuciem sprawiedliwości w korzystaniu ze świadczeń z ubezpieczenia, udzielanych z zasobów ogólnospołecznych (podobnie wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 grudnia 2012 roku, III AUa 420/12, LEX nr 1220514).

Pojęcie godziwości wynagrodzenia za pracę w prawie ubezpieczeń społecznych winno być zatem interpretowane przy uwzględnieniu wymogu ochrony interesu publicznego oraz zasady solidarności ubezpieczonych, gdyż podstawę wymiaru składki ubezpieczonego, będącego pracownikiem, stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy.

Odnosząc powyższe rozważania do ustalonego w sprawie stanu faktycznego, Sąd stwierdza, iż ustalona wysokość wynagrodzenia ubezpieczonej J. D. nie może zostać uznana za wygórowaną i stanowiła wynagrodzenie godziwe oraz adekwatne do jakości i ilości pracy świadczonej przez ubezpieczoną.

Należy zwrócić uwagę, iż bezsporne jest to, że J. D. zanim podpisała aneks do umowy o pracę na mocy którego podwyższono jej wynagrodzenie do kwoty 3 400,00 zł brutto pracowała w firmie płatnika od kilku lat na stanowisku księgowej i zdobywała w tym czasie niezbędne doświadczenie zawodowe. W sytuacji więc gdy pracę w firmie płatnika zakończyła osoba zatrudniona na stanowisku starszej księgowej , a sama płatnik z uwagi na przebyty wypadek nie mogła wykonywać tych czynności , była ona naturalnym kandydatem do objęcia tych obowiązków , a co za tym idzie jej uposażenie musiało ulec podwyższeniu. Podkreślić należy ,że od 1 września 2015 r. podstawowym obowiązkiem zainteresowanej było świadczenie usług pełnej księgowości i oczywistym jest ,że jej wynagrodzenie nie mogło pozostać na dotychczasowym poziomie. Co jednak istotne wynagrodzenie to nie odbiegało rażąco od wynagrodzenia osoby wykonującej wcześniej te obowiązki , a okoliczność ,że nieznacznie zmniejszono wymiar etatu zainteresowanej nie może negatywnie rzutować na zasadność wysokości jej wynagrodzenia. Podkreślić bowiem należy ,że charakter obowiązków pracowniczych wykonywanych przez zainteresowaną sprawiał ,że część tych obowiązków mogła wykonywać w domu i strony aneksu mogły w ten sposób określić jej wymiar czasu pracy.

Podkreślić należy w tym miejscu, że to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78, w którym stwierdził, iż na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli.

Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy w żaden sposób nie udowodnił, iż zakwestionowana przez niego umowa o pracę była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Reasumując, należy stwierdzić, że na gruncie niniejszej sprawy, nie może budzić wątpliwości fakt, iż postanowienia aneksu z dnia 26 sierpnia 2015 r. do umowy o pracę z dnia 13 lutego 2015 roku ustalające wysokość wynagrodzenia ubezpieczonej, były ważne, albowiem nie były sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie (...) § 2 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyjął ,że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla J. D. od dnia 1 września 2015 roku z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o prace u płatnika (...) U. M. stanowi kwota w wysokości 3 400,00 zł.

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS z pouczeniem o prawie, terminie i sposobie złożenia apelacji

2.  Wypożyczyć pełnomocnikowi ZUS akta rentowe, zobowiązując do zwrotu w razie złożenia apelacji.