Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 marca 2019 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zasądził od pozwanego (...) Centrum (...) w Ł. na rzecz T. K. kwotę 9.556,26 zł tytułem odprawy emerytalnej z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 października 2018 roku do dnia zapłaty (punkt I), oddalił wniosek powoda T. K. o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego powoda (punkt II), obciążył i nakazał pobrać od (...) Centrum (...) w Ł. na rzecz Skarbu Państwa – Kasa Sądu Rejonowego dla Łodzi –Śródmieścia w Łodzi kwotę 478 zł tytułem opłaty od pozwu, której obowiązku nie miał ponieść powód T. K. (punkt III) oraz nadał wyrokowi w punkcie I rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 1.592,71 zł.

Powyższe orzeczenie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych.

Powód T. K. był zatrudniony w (...) Centrum (...) w Ł. w okresie od 22 listopada 2002 roku do 30 września 2018 roku na podstawie umowy o pracę na stanowisku radcy prawnego. Stosunek pracy między stronami został rozwiązany na skutek wypowiedzenia umowy o pracę przez powoda. Jednocześnie w związku z wypowiedzeniem umowy o pracę powód wystąpił do pozwanego z wnioskiem o wypłatę odprawy emerytalnej na podstawie przepisów kodeksu pracy, w związku z utratą statusu pracownika oraz nabyciem uprawnień do emerytury z ZUS.

Z dniem 15 września 2003 roku powód został zwolniony z zawodowej służby wojskowej i przeniesiony do rezerwy wskutek upływu terminu wypowiedzenia dokonanego przez organ rentowy. Na dzień 15 września 2003 roku powód posiadał 39 lat, 11 miesięcy 15 dni wysługi, w tym ponad 33 lata zawodowej służby wojskowej, ponad rok pracy cywilnej.

U pozwanego obowiązuje Ponadzakładowy Układ Zbiorowy Pracy dla (...) Wojskowych Jednostek Organizacyjnych Strefy Budżetowej. Zgodnie z brzmieniem art. 48 ust 1 pkt 6 Układu Zbiorowego pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje jednorazowa odprawa pieniężna w wysokości 6 miesięcznego wynagrodzenia – po co najmniej 35 latach pracy. Odprawę oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. W myśl art. 48 ust 4 pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa. Przy ustalaniu okresu pracy, o którym mowa w ust 1, stosuje się odpowiednio postanowienia art. 37 ust 3 i 4 Układu. Stosowanie do ostatnio powołanych przepisów do okresów pracy wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia. Do okresu pracy wlicza się także:

1.  okresy odbywania czynnej służby wojskowej,

2.  okresy odbywania służby w organach bezpieczeństwa publicznego, a także w Milicji Obywatelskiej i Służbie Więziennej,

3.  inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze z wyłączeniem okresów nauki w szkołach, o których mowa w art. 155 § 1 Kodeksu pracy.”.

Miesięczne wynagrodzenie powoda liczone, jak ekwiwalent pieniężny za urlop

wypoczynkowy wyniosło 1.592,71 złotych. Hipotetyczna wysokość odprawy emerytalnej dla powoda zgodnie z zasadami obowiązującymi przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy wynosić winna 9.556,26 złotych brutto.

W aktach emerytalno-rentowych Wojskowego Biura Emerytalnego brak jest informacji o wypłacie odprawy emerytalnej. Powód nie posiada żadnych dokumentów potwierdzających wypłatę powodowi odprawy emerytalnej w związku z uzyskaniem uprawnień do emerytury wojskowej. T. K. po ustaniu stosunku pracy u pozwanego nie podejmował już zatrudnienia, posiada wyłącznie status emeryta, pobiera emeryturę wojskową, z uwagi na wiek 73 lat i posiadany staż pracy powód nabył uprawnienia emerytalne z powszechnego ubezpieczenia społecznego.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, iż roszczenie powoda zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy wskazał, że powód dochodził od strony pozwanej odprawy emerytalnej w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z dniem 30 września 2018 roku i uzyskaniem statusu emeryta, z uwagi na nabycie uprawnień do emerytury z powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych. Powołując treść art. 92 ¹ § 1 k.p., Sąd I instancji wskazał, że z literalnego brzmienia cytowanego przepisu wyprowadzić można cztery przesłanki nabycia prawa do odprawy pieniężnej: 1) spełnienie przez pracownika warunków uprawniających do jednego z tych świadczeń, 2) przejście na emeryturę lub rentę, 3) rozwiązanie stosunku pracy oraz 4) związek między rozwiązaniem stosunku pracy i przejściem na emeryturę lub rentę. Wyrażany jest w literaturze także pogląd, zgodnie z którym kodeksowa regulacja odpraw emerytalnej i rentowej ma charakter powszechny, wyznaczając „minimalny standard” w tym zakresie (por. wyrok SN z 9.12.2015 r., I PK 1/15, LEX nr 1959540).

Sąd podkreślił, że strona pozwana co do zasady nie kwestionowała spełnienia przez powoda przesłanek określonych w art. 92 ¹ § 1 k.p, a jedynie podnosiła, iż nie ma żadnych racjonalnie uzasadnionych podstaw, aby żołnierz, który otrzymał odprawę o charakterze i funkcjach odprawy emerytalnej, otrzymał świadczenie przewidziane w przepisach kodeksu pracy lub Układzie Zbiorowym Pracy. Jednocześnie pozwany nie przedstawił dowodów na okoliczność wypłaty powodowi w związku z zakończeniem zawodowej służby wojskowej odprawy emerytalnej. Pozwany kwestionował także staż pracy powoda uprawniający do uzyskania odprawy emerytalnej regulowanej przepisami art.48 Ponadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy dla (...) Wojskowych Jednostek Organizacyjnych Strefy Budżetowej. Sąd Rejonowy podkreślił, że powód wykazał, iż niewątpliwie na datę rozwiązania stosunku pracy posiadał staż pracy przekraczający znacznie 35 lat pracy, w tym okresów zaliczanych, co wynikało między innymi z przedłożonego przez powoda wyciągu i odpisu przebiegu służby wojskowej (powód już na dzień 15 września 2003 roku posiadał ponad 39 lat stażu pracy). U pozwanego zatrudniony był ponad 15 lat w okresie od 2002 do 2018. Jak wskazał Sąd I instancji pozwany nie wykazał także, iż powodowi wypłacona została odprawa emerytalna w związku z uzyskaniem uprawnień do emerytury wojskowej, a do tego Wojskowe Biuro Emerytalne wskazało, iż w aktach emerytalno-rentowych powoda brak jest informacji o wypłacie odprawy emerytalnej. Okoliczność ta, nawet gdyby założyć, iż powód otrzymał odprawę emerytalną związaną ze zakończeniem wojskowej służby wojskowej, zdaniem Sądu pozostawała bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Powołany przez powoda wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2015 r. (sygn. akt I PK 1/15, L.) nie pozostawia wątpliwości co do zasadności przyznania powodowi prawa do odprawy emerytalnej w oparciu o art. 92 ¹ § 1 k.p. Zgodnie z tezą powołanego wyroku żołnierz zawodowy nie jest pracownikiem, a odprawa przewidziana w art. 84 ustawy z dnia 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (t.j. Dz.U. z 1997 r. Nr 10, poz. 55 ze zm.) w związku z art. 17 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o uposażeniu żołnierzy (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 693 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym przed 1 lipca 2004 r.), nie jest świadczeniem ze stosunku pracy, do którego prawo zostało ustanowione w art. 92[1] § 1 KP. W konsekwencji otrzymanie odprawy przysługującej z tytułu zwolnienia ze służby wojskowej, niezależnie od charakteru tego świadczenia, nie wyłącza - na podstawie art. 92[1] § 2 KP - prawa do odprawy emerytalnej przysługującej pracownikowi z tytułu ustania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę i związanej z tym utraty statusu pracownika. W cytowanym orzeczeniu Sąd Najwyższy podkreślił, że zmiana statusu pracownika lub pracownika – emeryta na status wyłącznie emeryta jest przejściem na emeryturę w rozumieniu art. 92 ¹ § 1 k.p. Dopóki bowiem trwa stosunek pracy, osoba posiadająca ustalone prawo do emerytury lub pobierająca to świadczenie nie przestaje być pracownikiem. Sąd Najwyższy podkreślił, że zmiana statusu prawnego posiadającego równocześnie niejako podwójny status (pracownika i emeryta) wyraża się w tym, że traci on ten status i staje się emerytem, a przy tym jest to następstwem ustania stosunku pracy, pozostającego w związku z przejściem na emeryturę. Dla tak rozumianego przejścia na emeryturę, jak wskazał Sąd Najwyższy, bez znaczenia pozostaje okoliczność nabycia uprawnień do emerytury przed nawiązaniem stosunku pracy, chyba że pracownik już wcześniej skorzystał z uprawnienia do takiej odprawy. Sąd Najwyższy jednoznacznie skrytykował stanowisko sądów I i II instancji orzekających w sprawie, które jednomyślnie przyjęły, iż odprawa emerytalna przysługująca na podstawie art. 92 ¹ § 1 k.p. ma taki sam charakter jak odprawa wypłacana aktualnie na podstawie art. 94 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, a zatem nie ma jakichkolwiek racjonalnie uzasadnionych podstaw, aby żołnierz, który otrzymał odprawę o charakterze i funkcjach odprawy emerytalnej, otrzymał świadczenie przewidziane w art. 92 ¹ § 1 k.p. W tym zakresie Sąd Najwyższy wskazał, że żołnierz zawodowy nie jest pracownikiem, a odprawa przewidziana w ustawie o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych nie jest świadczeniem ze stosunku pracy, do którego prawo zostało ustanowione w art. 92 ¹ § 1 k.p. W konsekwencji otrzymanie odprawy przysługującej z tytułu zwolnienia ze służby wojskowej, niezależnie od charakteru tego świadczenia, nie wyłącza – na podstawie art. 92 ¹ § 2 k.p. – prawa do odprawy emerytalnej przysługującej pracownikowi z tytułu ustania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę i związanej z tym utraty statusu pracownika. Sąd Najwyższy odniósł się także negatywnie do stwierdzenia, że świadczenie przewidziane w art. 92 ¹ § 1 k.p. przysługuje jedynie w razie ustania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wobec czego uprawnienie do odprawy emerytalnej nie powstanie w związku z przejściem na emeryturę wojskową. Sąd Najwyższy wskazał, że omawiany przepis nie formułuje takiego wymagania, jak czynił to wprost art. 39 k.p. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 czerwca 2004 r. W ocenie Sądu Najwyższego inna wykładania prowadziłaby do pozbawienia prawa do odprawy emerytalnej zarówno pracownika, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, jednak przysługującą z odrębnego Funduszu Emerytur Pomostowych, jak i pracownika, który w sytuacji zbiegu prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz emerytury wojskowej wybrał to ostatnie świadczenie jako korzystniejsze. Tym samym uprawnienie wynikające z art. 92 ¹ § 1 k.p. nie jest uwarunkowane przejściem na emeryturę z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd Rejonowy podzielił stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w cytowanym wyroku, a także zawartą w nim argumentację prawną. Odnosząc powyższe do stanu faktycznego niniejszej sprawy wskazał, że w przypadku powoda zostały spełnione wszystkie przesłanki przysługiwania prawa do odprawy emerytalnej, o której mowa w art. 92 ¹ § 1 k.p., przy braku zaistnienia przesłanki negatywnej z art. 92 1 § 1 k.p w związku z postanowieniami Ponadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy dla (...) Wojskowych Jednostek Organizacyjnych Strefy Budżetowej . Niewątpliwie powód spełnił warunki uprawniające do emerytury, zarówno wojskowej, jak i z FUS. Z dniem 30 września 2018 r. uległ rozwiązaniu stosunek pracy łączący strony, w tym powoda, mającego niejako podwójny status pracownika – emeryta wojskowego. Z dniem 1 października 2018r. nastąpiła w przypadku powoda zmiana statusu pracownika – emeryta na status wyłącznie emeryta, co należy uznać za przejście na emeryturę w rozumieniu art. 92 ¹ § 1 k.p. Między rozwiązaniem stosunku pracy i przejściem na emeryturę istniał związek czasowy. Sąd miał przy tym na uwadze, że w Ponadzakładowym Układzie Zbiorowym Pracy dla (...) Wojskowych Jednostek Organizacyjnych Sfery Budżetowej w zasadzie powielono treść art. 92 ¹ k.p., a w sposób szczegółowy odniesiono się do wysokości przysługującego świadczenia. Tym samym poczynione przez Sąd rozważania dotyczące wykładni art. 92 ¹ k.p. mają odpowiednie zastosowanie do interpretacji postanowień ponadzakładowego układu zbiorowego pracy.

Skoro zatem powód spełnił przewidziane w art. 92 ^{( 1)} § 1 k.p. przesłanki przysługiwania prawa do odprawy emerytalnej, zaś zgodnie z postanowieniami Ponadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy dla (...) Wojskowych Jednostek Organizacyjnych Sfery Budżetowej po co najmniej 35 latach pracy, odprawa emerytalna należy się w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia, czyli na rzecz powoda należało zasądzić odprawę emerytalną w wysokości 9.556,26(6 x 1.592,71 zł). Termin wymagalności świadczenia jakim jest odprawa emerytalna przypadał na dzień rozwiązania stosunku pracy, tj. na dzień 30 września 2018r. Od dnia następnego, tj. od dnia 1 października 2018r., strona pozwana pozostawała w opóźnieniu z zaspokojeniem roszczenia powoda. Od tego dnia Sąd I instancji liczył ustawowe odsetki za opóźnienie od zasądzonej tytułem odprawy emerytalnej kwoty.

Sąd Rejonowy wskazał, że oddaleniu podlegał wniosek powoda o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego powoda, gdyż powód jest radcą prawnym, w toku procesu nie korzystał z zastępstwa procesowego, a zatem koszty z tego tytułu powodowi zgodnie z art. 98 § 3 kpc, nie należały się. Powód nie wnioskował przy tym o zwrot innych kosztów procesu określonych w art. 98 § 2 kpc, poza kosztami zastępstwa procesowego.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 623 z późn. zm.) Sąd I instancji obciążył stronę pozwaną, jako stronę przegrywającą proces, stosunkową opłatą sądową od pozwu w kwocie 478 złotych, której powód nie miał obowiązku uiścić.

O rygorze natychmiastowej wykonalności Sąd orzekł na podstawie art. 477 ² § 1 k.p.c. do kwoty jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda. Sąd Rejonowy podkreślił, że brak było podstaw do uwzględnienia wniosku powoda o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności do kwoty 6 – miesięcznego wynagrodzenia, co byłoby dopuszczalne, gdyby pozwany uznał powództwo, jednak w niniejszej sprawie nie miało miejsca.

Powyższe orzeczenie zaskarżył pełnomocnik strony pozwanej w części tj. w zakresie pkt. I, III oraz w konsekwencji pkt. I również w zakresie pkt IV.

Apelujący zarzucił wyrokowi:

1.  naruszenie prawa procesowego, które miało wpływ na rozstrzygnięcie tj.:

a. art. 233 § l k.p.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na dowolnej, a nie swobodnej ocenie materiału dowodowego oraz zaniechanie jego wszechstronnego rozważenia poprzez przyjęcie, że powód jest uprawniony do otrzymania odprawy emerytalnej przysługującej pracownikowi, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę. W sytuacji, gdy powód otrzymał w przeszłości świadczenie tożsame z odprawą emerytalną, w związku z czym odprawa emerytalna nie przysługuje powodowi ze względu na fakt, że świadczenie to może być wypłacane jedynie raz. Sąd w przedmiotowej sprawie poczynił spostrzeżenia, że otrzymane przez powoda świadczenie tj. odprawa wypłacana w związku z zakończeniem służby wojskowej nie jest świadczeniem tożsamym z odprawą emerytalną. Zdaniem strony pozwanej Sąd poczynił złe ustalenia co do charakteru świadczenia, przez co przyznał na rzecz powoda odprawę.

2.  naruszenie prawa materialnego, tj.:

a)  art. 113 ust. 1 w zw. z art. 94 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sadowych w sprawach cywilnych poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i zasądzenie od (...) Centrum (...) w Ł. na rzecz Skarbu Państwa- Kasa Sądu Rejonowego dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi kwotę 478,00 zł tytułem opłaty od pozwu, której powód nie miał obowiązku ponieść. Strona powodowa wskazuje, że obowiązek zwrotu opłaty przez Skarb Państwa jako składnika kosztów procesu na rzecz powoda bądź Skarbu Państwa powstaje w zakresie opłaty uiszczonej przez tę stronę. Jeżeli powód został zwolniony od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w całości albo w części dotyczącej opłat, obowiązek Skarbu Państwa zwrotu kosztów procesu w tej części nie powstaje. (...) Centrum (...) jest instytucją powstałą na mocy decyzji Ministra Obrony Narodowej, powołaną do szkolenia wojskowych służb medycznych. Niewątpliwym jest fakt, że pozwany działał w sprawie na prawach jakie przysługują Skarbowi Państwa. Zgodnie z art. 94 w/w ustawy Skarb Państwa jest zwolniony od opłat. W doktrynie panuje pogląd, że Skarb Państwa nie ma obowiązku poniesienia opłat, nawet gdy przegra proces w całości. Ponadto strona pozwana wskazuje, że nie logicznym zdaje się być zasądzenie na rzecz jednostki Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia- w Ł. kwoty 478,00 zł od pozwanego w sytuacji, gdy pozwany również jest jednostką Skarbu Państwa,

b)  art. 92 ¹ k. p. w zw. z art. 48 Ponadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy dla (...) Wojskowych Jednostek Organizacyjnych Sfery Budżetowej poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż powodowi przysługuje odprawa pieniężna w wysokości 6 miesięcznego wynagrodzenia z uwagi na świadczenie pracy przez okres przekraczający 35 lat. Powód początkowo pełnił służbę wojskową, którą zakończył w 2003 roku i został przeniesiony do rezerw. W związku ze zwolnieniem ze służby powód otrzymał odprawę na podstawie art. 84 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Strona pozwana zarzuca Sądowi niezastosowanie art. 48 ust. 4 układu zbiorowego w/ w w brzmieniu którego pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa. Zdaniem strony pozwanej odprawa przysługująca na podstawie art. 92' k. p. ma taki sam charakter jak odprawa wypłacana aktualnie na podstawie art. 94 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. W związku z czym powód otrzymując odprawę po odbytej służbie wojskowej nie jest uprawniony do otrzymania ponownie odprawy na wyżej wskazanej podstawie.

W związku z podniesionymi zarzutami, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., apelujący wniósł o oddalenie powództwa, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania w I instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie jedynie w części dotyczącej zasądzonych od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa opłaty sądowej.

Zgodnie z dyspozycją art. 94 ustawy o kosztach sądowych Skarb Państwa nie ma obowiązku uiszczania opłat.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 8 stycznia 2008 r. (II PZP 8/07) przepisy ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz Kodeksu postępowania cywilnego nie zawierają własnej definicji "Skarbu Państwa", co jest równoznaczne z ustaleniem, iż pojęcie to należy definiować dla potrzeb wskazanych wyżej ustaw na podstawie art. 33 i 35 k.c. Za Skarb Państwa uznać należy osobę prawną składającą się ze zbioru wszystkich państwowych jednostek organizacyjnych niemających odrębnej osobowości cywilnoprawnej. W ich skład wchodzą między innymi urzędy skarbowe, skoro osobami prawnymi są wyłącznie Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną; przyjmuje się, że przyznanie to powinno nastąpić w sposób wyraźny przez nazwanie określonej jednostki organizacyjnej osobą prawną w odnoszących się do niej przepisach. Według odosobnionego poglądu, (por. A. Wolter: Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1967, s. 166 - 169 i cytowana tam literatura) może ono odbywać się także pośrednio przez uregulowanie konstrukcji danej jednostki organizacyjnej jako stosunku prawnego o znamionach podmiotu. W orzecznictwie utrwalił się jednak pogląd respektujący ścisłą wykładnię art. 33 k.c. Zgodnie z nim, przyznanie osobowości prawnej wymaga wskazania z nazwy typów lub indywidualnych jednostek organizacyjnych, które uznaje się za osoby prawne (por. uchwały składu siedmiu sędziów SN z dnia 10 stycznia 1990 r., III CZP 97/89, OSNCP 1990 nr 6, poz. 74; z dnia 14 października 1994 r., III CZP 16/94, OSNC 1995 nr 3, poz. 40). Sąd Najwyższy podkreślił, że przemawiają za tym liczne przepisy wyraźnie przyznające określonym jednostkom organizacyjnym osobowość prawną, które przy przyjęciu odmiennego zapatrywania trzeba byłoby uznać za zbędne. Ponadto przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw z zakresu prawa pracy, nie wydają się zawierać odrębnych uregulowań odnośnie tak specyficznej osoby prawnej, jaką jest Skarb Państwa, która - z punktu widzenia norm zarówno prawa cywilnego jak i prawa pracy - może występować w roli pracodawcy, może bowiem zatrudniać pracowników, to jest zawierać umowy o pracę. W szczególności art. 3 k.p., zawierający legalną definicję pracodawcy, niczego w tej kwestii nie zmienia. Stwierdzenie w owym przepisie, że pracodawcą jest także jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, o ile zatrudnia pracownika lub pracowników, powinno być odczytywane w kontekście przepisów procedury cywilnej dotyczących zdolności sądowej i procesowej, a konkretnie w kontekście art. 460 § 1 k.p.c., a więc jako mające tylko znaczenie dla określenia zdolności sądowej i procesowej tego rodzaju jednostek organizacyjnych w sprawach z zakresu prawa pracy. Tak więc jednostka organizacyjna, jak wywiódł Sąd Najwyższy, będąca statio fisci Skarbu Państwa, występuje w postępowaniu odrębnym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych jako strona w sprawach z zakresu prawa pracy oraz w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych w myśl art. 460 § 1 k.p.c. Zgodnie z ustalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego stroną postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie jest Skarb Państwa, lecz państwowa jednostka organizacyjna uprawniona do samodzielnego zatrudniania pracowników. Nie ma więc tutaj zastosowania art. 67 § 2 k.p.c., zgodnie z którym w postępowaniu procesowym "zwykłym", stroną jest zawsze Skarb Państwa, a tylko personifikuje go jednostka organizacyjna, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie (statio fisci) (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 1976 r., I PZ 1/76, OSNCP 1976, nr 10, poz. 229 z glosami J. Krajewskiego, OSPiKA 1977 nr 4, poz. 69 oraz J. Mokrego, OSPiKA 1977 nr 6, poz. 100; jego uchwałę składu siedmiu sędziów z dnia 24 listopada 1992 r., I PZP 59/92, OSNCP 1993 nr 4, poz. 49, uchwałę z 23 lipca 1993 r., I PZP 30/93, OSNCP 1994 nr 6, poz. 123, wyrok z dnia 19 września 1996 r., I PRN 101/95, OSNAPiUS 1997 nr 7, poz. 112 oraz wyrok z dnia 19 grudnia 1997 r., I PKN 448/97, OSNAPiUS 1998 nr 22, poz. 649). W ocenie Sądu Najwyższego przedstawione wyżej uregulowania prawne oraz stanowisko orzecznictwa nie uzasadniają twierdzenia, że ustanowione w art. 94 ustawy o kosztach zwolnienie Skarbu Państwa od opłat sądowych nie dotyczy jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa, które zgodnie z art. 460 § 1 k.p.c. mają własną zdolność sądową i procesową w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy oraz w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Zastosowanie tego przepisu do jednostki organizacyjnej będącej jednostką organizacyjną Skarbu Państwa występującej w sprawie z zakresu prawa pracy, nie budzi wątpliwości, tak jak w postępowaniu zwykłym, gdzie Skarb Państwa jako strona postępowania jest zawsze personifikowany przez statio fisci, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie (art. 65 § 2 k.p.c.). W związku z tym pozwanemu przysługuje w postępowaniu zwykłym, jak i szczególnym w sprawach ze stosunku pracy zwolnienie od kosztów na podstawie art. 94 ustawy o kosztach. Brzmienie art. 94 wskazuje, że na podstawie zawartego w nim podmiotowego zwolnienia od opłat sądowych, Skarb Państwa nie ma obowiązku uiszczania opłat we wszystkich sprawach cywilnych, do których - zgodnie z art. 1 k.p.c. - należą także sprawy z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Jak podkreślił Sąd Najwyższy, taka wykładnia art. 94 ustawy o kosztach, wynika z budżetowo-fiskalnego uzasadnienia tego przepisu, opierającego się na zasadzie nieprzenoszenia środków pieniężnych między częściami budżetu państwa, którego dochód stanowią opłaty sądowe i z którego pokrywane byłyby opłaty, gdyby Skarb Państwa nie był zwolniony od ich ponoszenia. Zasada ta odnosi się także do postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, a odejście od niej prowadziłoby jedynie do zbędnego obciążenia budżetu państwa kosztami obsługi bezproduktywnego transferu środków pieniężnych w jego obrębie. We wskazanej uchwale Sąd Najwyższy stanął na jednoznacznym stanowisku, że za odejściem od tej zasady nie przemawiają również względy procesowe, jak np. ograniczenie wpływu pochopnie sporządzanych pism procesowych, co wynika ze standardowo niewielkiej wysokości opłat w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych oraz z tego, że byłyby one wnoszone przez jednostki organizacyjne - pracodawców, dla których nie stanowią one liczącego się obciążenia. Sąd Najwyższy podkreślił, że również w odniesieniu do spraw gospodarczych, w których wskazana funkcja opłat mogłaby mieć większe znaczenie, Sąd Najwyższy, w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 14 października 1994 r. (III CZP 16/94, OSNC 1995 nr 3, poz. 40), uznał, że w sprawach o roszczenia związane z działalnością jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa, także w postępowaniu przed sądem gospodarczym, ustawowe zwolnienie Skarbu Państwa od obowiązku uiszczania opłat sądowych wynika wprost z treści art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 24, poz. 110 ze zm.), który w rozpatrywanym zakresie stanowił odpowiednik obecnego art. 94 ustawy o kosztach. Ponadto, warto zauważyć, że również w odniesieniu do postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przyjmuje się, że organom rentowym stanowiącym jednostki organizacyjne Skarbu Państwa przysługuje zwolnienie od opłat sądowych na podstawie art. 94 ustawy o kosztach, pomimo że również one mają (zgodnie z art. 460 k.p.c.) własną zdolność sądową i procesową w postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (zob.: K. Gonera: Komentarz do ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Warszawa 2006, s. 176-177; Z. Miczek: Koszty sądowe w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, PiZS 2006 nr 7, s. 31).

Powyższemu wnioskowi nie przeczy także, dominujący w orzecznictwie sądowym i doktrynie prawa pracy pogląd, że wynikająca z art. 460 k.p.c. zdolność sądowa i procesowa pracodawcy będącego statio fisci Skarbu Państwa ma oparcie w podmiotowości takiej jednostki w zakresie prawa pracy, jako pracodawcy w rozumieniu art. 3 k.p. Ustawodawca poszerzając tym przepisem krąg podmiotów mogących występować w roli pracodawcy o jednostki organizacyjne niemające osobowości cywilnoprawnej miał na uwadze przede wszystkim tego typu jednostki, jak np. spółki cywilne, spółki jawne, stowarzyszenia zwykłe, które z punktu widzenia norm prawa pracy także mogą występować w roli pracodawcy, a w konsekwencji, także, powinny móc, właśnie jako jednostki organizacyjne, a nie jako grupy wchodzących w ich skład osób fizycznych, pozywać i być pozywane w sprawach z zakresu prawa pracy. Analogiczna sytuacja występuje w przypadku pozwanego. Możliwość występowania jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, jako strony postępowania w sprawach ze stosunku prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, nie stanowi zarazem o tym, że opłaty sądowe skierowane są również do tych jednostek, skoro wniesienie opłaty sądowej jest zawsze rozporządzeniem majątkowym, które musi mieć podstawę w zdolności cywilnoprawnej, której jednostki te niewątpliwie nie mają. Nie mają one bowiem podmiotowości cywilnoprawnej i nie posiadają własnego majątku, z którego mogłyby takich rozporządzeń dokonywać. Nie można też formułować zarzutu niezgodności tego wniosku z art. 2 ust. 2 ustawy o kosztach, który stanowi, że do uiszczenia kosztów sądowych obowiązana jest strona, która wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki, chyba że ustawa stanowi inaczej. Sąd Najwyższy uznał , iż należy przyjąć, że jednostka organizacyjna Skarbu Państwa, pomimo iż jest stroną postępowania na podstawie art. 460 k.p.c., korzysta ze zwolnienia od opłat wynikającego z podmiotowego zwolnienia Skarbu Państwa, od opłat ustanowionego w ustawie w sposób przewidziany w cytowanym art. 2 ust. 2 in fine ustawy o kosztach.

W ocenie Sądu Okręgowego w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego jest prawidłowy i znajduje oparcie zarówno w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak i obowiązujących przepisach prawa.

Sąd Okręgowy w pełni aprobuje ustalenia faktyczne Sądu I instancji i przyjmuje je jako własne. Podziela również rozważania prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie znajdując żadnych podstaw do jego zmiany.

Chybionym jest zarzut skarżącej naruszenia art. 233 § l k.p.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na dowolnej, a nie swobodnej ocenie materiału dowodowego oraz zaniechanie jego wszechstronnego rozważenia poprzez przyjęcie, że powód jest uprawniony do otrzymania odprawy emerytalnej przysługującej pracownikowi, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę. W sytuacji, gdy powód otrzymał w przeszłości świadczenie tożsame z odprawą emerytalną, w związku z czym odprawa emerytalna nie przysługuje powodowi ze względu na fakt, że świadczenie to może być wypłacane jedynie raz. Sąd w przedmiotowej sprawie poczynił spostrzeżenia, że otrzymane przez powoda świadczenie tj. odprawa wypłacana w związku z zakończeniem służby wojskowej nie jest świadczeniem tożsamym z odprawą emerytalną. Zdaniem strony pozwanej Sąd poczynił złe ustalenia co do charakteru świadczenia, przez co przyznał na rzecz powoda odprawę.

Brak jest uzasadnionych podstaw do uwzględnienia wskazanego zarzutu naruszenia przez Sąd pierwszej instancji prawa procesowego.

Art. 233 § 1 k.p.c. stanowi, iż sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sąd dokonuje oceny wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów, mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności (tak np. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu orzeczenia z 11 lipca 2002 roku, IV CKN 1218/00, LEX nr 80266). Ramy swobodnej oceny dowodów są zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnym poziomem świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (tak też Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach, np. z dnia 19 czerwca 2001 roku, II UKN 423/00, OSNP 2003/5/137). Poprawność rozumowania sądu powinna być możliwa do skontrolowania, z czym wiąże się obowiązek prawidłowego uzasadniania orzeczeń (art. 328 § 2 k.p.c.).

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga zatem wykazania, iż sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Natomiast zarzut dowolnego i fragmentarycznego rozważenia materiału dowodowego wymaga dla swej skuteczności konkretyzacji, i to nie tylko przez wskazanie przepisów procesowych, z naruszeniem których apelujący łączy taki skutek, lecz również przez określenie, jakich dowodów lub jakiej części materiału zarzut dotyczy, a ponadto podania przesłanek dyskwalifikacji postępowania sądu pierwszej instancji w zakresie oceny poszczególnych dowodów na tle znaczenia całokształtu materiału dowodowego oraz w zakresie przyjętej podstawy orzeczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego dokonana przez Sąd Rejonowy ocena zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego jest – wbrew twierdzeniom apelującego – prawidłowa. Zarzuty skarżącego sprowadzają się w zasadzie jedynie do polemiki ze stanowiskiem Sądu i interpretacją dowodów dokonaną przez ten Sąd i jako takie nie mogą się ostać. Apelujący przeciwstawia bowiem ocenie dokonanej przez Sąd pierwszej instancji swoją analizę zgromadzonego materiału dowodowego.

Zauważyć należy, że w apelacji pozwany podniósł, iż powód otrzymał odprawę wypłacaną w związku z zakończeniem służby wojskowej, która w jego ocenie jest świadczeniem tożsamym z odprawą emerytalną. W pierwszej kolejności należy zauważyć, iż pozwany nie udowodnił w toku postępowania, żeby powód otrzymał wskazane świadczenie. Powyższego nie potwierdził sam powód, jak i brak jest takiej informacji w aktach emerytalno – rentowych Wojskowego Biura Emerytalnego. A zatem twierdzenie apelanta w tym zakresie nie ma żadnego umocowania w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Strona pozwana, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, nie była ograniczona w możliwości składania wniosków dowodowych i mogła wykazywać na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego, że taka odprawa w związku z uzyskaniem uprawnień do emerytury wojskowej została powodowi wypłacona. Jednakże pozwany nie sprostał temu zadaniu. Tym samym pozostałe argumenty apelacji wskazujące na tożsamość powyższej odprawy ze sporną odprawą emerytalną, pozostają jedynie hipotetycznymi rozważaniami nie mającymi żadnego wpływu na rozstrzygnięcie.

Na marginesie Sąd Okręgowy wskazuje, że w tym zakresie w pełni podziela stanowisko Sądu I instancji, poparte orzecznictwem Sądu Najwyższego, że żołnierz zawodowy nie jest pracownikiem, a odprawa przewidziana w ustawie o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych nie jest świadczeniem ze stosunku pracy, do którego prawo zostało ustanowione w art. 92 ¹ § 1 k.p. Tym samym nawet otrzymanie odprawy przysługującej z tytułu zwolnienia ze służby wojskowej, nie wyłącza (na podstawie art. 92 ¹ § 2 k.p.) prawa do odprawy emerytalnej przysługującej pracownikowi z tytułu ustania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę i związanej z tym utraty statusu pracownika. Zbędnym jest przytaczanie w tej metrii wszystkich argumentów, które szczegółowo powołał już Sąd Rejonowy, a które Sąd Okręgowy traktuje jako własne.

W niniejszej sprawie niewątpliwie powód spełnił wszystkie przesłanki przyznania mu prawa do odprawy emerytalnej. Jak słusznie podkreślił Sąd I instancji z dniem 30 września 2018 r. uległ rozwiązaniu stosunek pracy łączący strony i od dnia 1 października 2018r. nastąpiła w przypadku powoda zmiana statusu pracownika – emeryta na status wyłącznie emeryta, co należy uznać za przejście na emeryturę w rozumieniu art. 92 ¹ § 1 k.p. Powód nigdy wcześniej nie otrzymał odprawy emerytalnej w rozumieniu wskazanego przepisu, a zatem świadczenie to niewątpliwie było mu należne.

Jednocześnie zgodnie z postanowieniami Ponadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy dla (...) Wojskowych Jednostek Organizacyjnych Sfery Budżetowej po co najmniej 35 latach pracy, odprawa emerytalna należy się w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia. Powód wykazał w przedmiotowym postępowaniu, że posiada co najmniej 35 lat pracy, a zatem również przyznana przez Sąd Rejonowy wysokość świadczenia jest jak najbardziej prawidłowa.

Z uwagi na powyższe także zarzut naruszenia prawa materialnego tj. art. 92 ¹ k. p. w zw. z art. 48 Ponadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy dla (...) Wojskowych Jednostek Organizacyjnych Sfery Budżetowej, należało uznać za chybiony.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, jako bezzasadną.

Przewodnicząca: Sędziowie: