Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 10 czerwca 2016 roku wnioskodawca J. T. (1) domagał się zniesienia współwłasności zabudowanej nieruchomości w Ł. przy ul. (...) poprzez dokonanie fizycznego podziału nieruchomości i przyznanie każdej ze stron odpowiednio powstałych na skutek podziału nowo wydzielonych nieruchomości. Wskazał, że wraz z uczestniczką od wielu lat użytkują nieruchomość wraz z odrębnymi budynkami mieszkalnymi na każdej z dwóch wydzielonych nieformalnie części. Wskazał, że wniosek wynika z chęci wyrównania powierzchni użytkowanych działek – podniósł, że jego część wedle obmiarów geodety jest mniejsza niż 16 m2.

Uczestniczka M. D. (1) w odpowiedzi na wniosek uznała żądanie co do zasady.

Postanowieniem z dnia 4 listopada 2015 roku Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestnika J. T. (2) – żonę wnioskodawcy z uwagi na obowiązujący ich ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej.

Na rozprawie w dniu 28 listopada 2016r. uczestniczka postępowania M. D. (1) wniosła o oddalanie wniosku o zniesienie współwłasności nieruchomości.

Postanowieniem z dnia 5 grudnia 2016r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi zniósł współwłasność nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy (...) w ten sposób, że :

-nieruchomość położoną w Ł. przy ulicy (...), oznaczoną jako działka (...) w obrębie P-33, o powierzchni 0,0308 ha przyznał na wyłączną własność J. i J. małżonkom T. we wspólności ustawowej małżeńskiej,

- nieruchomość położoną w Ł. przy ulicy (...), oznaczoną jako działka (...) w obrębie P-33, o powierzchni 0,0309 ha przyznał na wyłączną własność M. D. (1).

Sąd I instancji ustalił, ze zniesienie współwłasności nieruchomości następuje bez obowiązku spłat i dopłat miedzy współwłaścicielami.

Sąd I instancji nakazał M. D. (1) wydanie na rzecz J. i J. małżonków T. dotychczas posiadanej przez M. D. (1) nieruchomości o powierzchni około 15 m ², tj. w zakresie w jakim jako część działki nr (...) została przyznana na wyłączną własność J. i J. małżonków T. ( za istniejącym ogrodzeniem) w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

Powyższe rozstrzygnięcie oparte zostało na następujących ustaleniach stanu faktycznego :

Nieruchomość opisana w KW (...) położona w Ł. przy ul. (...) oznaczona jako działka (...) o pow. 0,0644 ha na wyrysie z mapy ewidencji gruntów nr (...) z dnia 18 czerwca 1990 r stanowi współwłasność J. T. (1) i J. T. (2) we wspólności ustawowej małżeńskiej do ½ części i M. D. (1) do ½ części. W stosunku do opisu działki wynikającej z planu mierniczego przysięgłego J. Ż. z dnia 9.02.1934 roku o powierzchni 619,1 m2 działka ta różni się od obecnej powierzchni 2,1 m2. Granice nieruchomości nie uległy zmianie natomiast rozbieżność wynika z dokładniejszych metod pomiarów i obliczeń. Działka objęta wnioskiem od wielu lat użytkowana jest przez strony na zasadzie nieformalnego jej podziału, obie strony użytkują nieruchomość wraz z odrębnymi budynkami mieszkalnymi na każdej z dwóch wydzielonych nieformalnie części.

Przy takich ustaleniach stanu faktycznego Sąd I instancji wywiódł, że zgodnie z treścią art. 210 k.c. każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Powyższy przepis wprowadza zasadę, w myśl której każdy ze współwłaścicieli - bez względu na wolę pozostałych współwłaścicieli - może w każdym czasie żądać zniesienia współwłasności. Dokonując oceny możliwości dokonania podziału fizycznego Sąd ustalenia w tym zakresie poczynił na podstawie opinii biegłego geodety, nie kwestionowanej przez strony, a którą Sąd uznał za jasną, pełną i zupełną, a jej wnioski za uzasadnione, logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, uznając, iż w najpełniejszy sposób uwzględnia on interesy obu stron, a także odpowiada utrwalonemu od lat faktycznemu sposobowi korzystania z nieruchomości. W zakresie podziału działki Sąd I instancji skorzystał zatem z mapy sporządzonej przez biegłego geodetę. Opinia ta przewidziała dokonanie podziału zapewniającego każdej ze stron możliwość otrzymania w naturze części powierzchni ogólnej stanowiących przedmiot postępowania działek nr (...).

Wobec czego Sąd I instancji na podstawie art. 211 k.c. w zw. z art. 623 k.p.c. dokonał podziału nieruchomości uznając, że podział fizyczny w niniejszej sprawie jest jak najbardziej sprawiedliwy i przyznał stronom nieruchomości w postaci działek gruntu 99/2 i 99/3. Zgodnie z art. 212 § 1 k.c. jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia Sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Jest to wynikiem tego, że dokonanie podziału w taki sposób, aby wyodrębnione części odpowiadały co do wartości wielkościom udziałów poszczególnych współwłaścicieli nie zawsze jest możliwe lub gospodarczo celowe. W razie zaistnienia różnicy pomiędzy wartością utworzonych części rzeczy a wielkością udziałów, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Z uwagi na to, że dokonany podział odpowiada udziałom we współwłasności podział nastąpił bez spłat i dopłat. Należy zaznaczyć, że w toku postępowania żadne ze stron innego wariantu podziału nie proponowała, inna ewentualność nie była zatem rozważana.

Zgodnie z art. 624 k.p.c. z chwilą uprawomocnienia się postanowienia przyznającego dotychczasowym współwłaścicielom części lub jednemu z nich całość rzeczy własność przechodzi na uczestników wskazanych w postanowieniu. Jeżeli w wyniku podziału całość rzeczy albo jej część przypadnie współwłaścicielowi, który nie włada tą rzeczą lub jej częścią, sąd w postanowieniu o zniesieniu współwłasności orzeknie również co do jej wydania lub opróżnienia przez pozostałych współwłaścicieli pomieszczeń znajdujących się na nieruchomości, określając stosownie do okoliczności termin wydania rzeczy lub opróżnienia pomieszczeń. Określenie terminu wydania nieruchomości wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego lub jej części bądź opróżnienia znajdujących się na niej pomieszczeń następuje z uwzględnieniem interesu społeczno-gospodarczego. Mając powyższe na uwadze Sąd I instancji w pkt. 4 postanowienia nakazał uczestniczce M. D. (2) wydanie małżonkom J. i J. T. (1) pasa gruntu o pow. Ok. 15m2 tj. w zakresie w jakim jako część działki nr (...) została przyznana na wyłączną ich własność. Zarazem Sąd zakreślił termin 30 dniowy od uprawomocnienia się postanowienia uznając, że jest on adekwatny do koniczności rozebrania i przestawienia płotu. Jak już wskazano wcześniej to postanowienie nie określa rozkładu kosztów tej operacji, Sąd wskazał jedynie że obowiązek oznaczenia granicy działek spoczywa na właścicielach obu nieruchomości sąsiednich.

W zakresie kosztów postępowania Sąd rozstrzygnął na mocy art. 520§1 k.p.c. uznając, że każda ze stron winna ponieść koszty postępowania stosownie do swojego udziału.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wniosła uczestniczka M. D. (1).

Skarżąca zarzuciła postanowieniu:

1.naruszenie prawa materialnego tj. art. 211 k.c. poprzez przyjęcie, że nieruchomość zabudowana położona w Ł. przy ulicy (...) może ulec podziałowi fizycznemu, podczas gdy tego rodzaju podział w przedmiotowej sprawie jest niedopuszczalny ze względu na brak możliwości podziału, a także ze względu na sprzeczność podziału ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem nieruchomości;

2.naruszenei przepisów postępowania, mające wpływ na wynik sprawy, a mianowicie :

- art. 133 § 3 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. oraz w związku z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez niedoręczenie pełnomocnikowi uczestniczki odpisu opinii biegłego geodety przez co zostały ograniczone prawa strony do zapoznania się z tą opinią, a w konsekwencji możliwości złożenia zastrzeżeń do tej opinii;

- art. 233 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez dowolną , a nie swobodną ocenę dowodów, która skutkowała błędnym ustalenie stanu faktycznego poprzez nieuzasadnione przyjęcie, ze w rozpoznawanej sprawie zasadne jest zniesienie współwłasności , a w konsekwencji dokonanie jej fizycznego podziału i nakazanie uczestniczce wydania około 15 m ² w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

W konkluzji skarżąca wniosła o :

1.zmianę zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku o zniesienie współwłasności;

2.przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej uczestniczce z urzędu za i i II instancję, gdyż nie zostały one uiszczone ani w całości ani w części;

3.dopuszczenie dowodu z wydruku komputerowego zdjęć ( szt.10), obrazujących działkę położoną w Ł. przy ul. (...) na okoliczność braku możliwości dokonania fizycznego podziału tej działki , a w konsekwencji wydania części nieruchomości przez uczestniczkę.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania.

W piśmie procesowym z dnia 24 kwietnia 2017r. pełnomocnik skarżącej wniosła o odroczenie terminu rozprawy wyznaczonego przez Sad Okręgowy na dzień 9 maja 2017r. z uwagi na kolizję terminów w sprawie toczącej się przed Sadem Rejonowym Katowice – Zachód.

Sąd Okręgowy oddalił ten wniosek , bowiem zawiadomienie o terminie rozprawy wyznaczonej na dzień 9 maja 2017r. zostało doręczone pełnomocnikowi skarżącej w dniu 18 kwietnia 2017r., zdaniem Sadu Okręgowego w Łodzi pełnomocnik dysponował dostatecznym terminem do ustanowienia substytuta do reprezentowania skarżącej w rozpoznawanej sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja nie jest zasadna.

Wbrew zarzutom skarżącej podniesionym w apelacji, Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń stanu faktycznego, znajdujących pełne oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym i trafnie określił konsekwencje prawne z nich wynikające.

Ustalenia stanu faktycznego poczynione przez Sąd I instancji Sąd Okręgowy przyjmuje za własne bez koniczności ponownego ich przytaczania.

Nie znajduje żadnego uzasadnienia zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art.233 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

W rozpoznawanej sprawie uczestniczka początkowo uznała żądanie wnioskodawcy zniesienia współwłasności nieruchomości poprzez podział fizyczny ( odpowiedź na wniosek –k. 60). Nie kwestionował możliwości podziału nieruchomości ani też nie zgłaszała żadnych wniosków dowodowych

Postanowieniem z dnia 4 listopada 2015r. Sąd I instancji ustanowił dla uczestniczki pełnomocnika z urzędu. Odpis opinii biegłego geodety został doręczony uczestniczce M. D. (1) w dniu 31 maja 2016r. ( zwrotne potwierdzenie odbioru odpisu opinii –k. 126). Nie jest zatem prawdą, że uczestniczka nie otrzymała odpisu opinii geodety, nie została ona doręczona jedynie jej pełnomocnikowi, co stanowiło w istocie naruszenie art. 133 § 1 k.p.c., niemniej jednak nie miało ono znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Na rozprawie w dniu 28 listopada 2016r. obecna byłą zarówno uczestniczka jak i jej pełnomocnik. Pełnomocnik wnioskodawcy poparła wniosek o zniesienie współwłasności zgodnie ze sporządzonym projektem przez geodetę. Jak wynika z zapisu z protokołu rozprawy ( nagranie protokołu rozprawy od 03:36 do 04: 26 – płyta k. 183 ) pełnomocnik uczestniczki znała projekt podziału nieruchomości sporządzony przez biegłego geodetę, bowiem odniosła się do niego w zakresie numeracji działek i przebiegu granicy między działkami w stanowisku prezentowanym na rozprawie. W tej sytuacji nie sposób przyjąć za zasadne twierdzenie skarżącej, że nie była jej znana treści opinii biegłego geodety i nie mogła złożyć do niej zastrzeżeń. Pełnomocnik uczestniczki nie złożyła zastrzeżeń do opinii i poza wnioskiem o oddalenie wniosku o zniesienie współwłasności, nie składała żadnych innych wniosków dowodowych.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 381 k.p.c. pominął wniosek dowodowy zgłoszony w apelacji jako spóźniony. Nic nie stało na przeszkodzie, by tego rodzaju wniosek został złożony przed Sądem i instancji.

W ocenie Sądu Okręgowego, brak jest jakichkolwiek podstaw do twierdzenia, że Sąd I instancji dokonał wadliwych ustaleń stanu faktycznego, w sytuacji gdy skarżąca na etapie postępowania przed Sądem I instancji nie zgłaszała żadnych wniosków dowodowych i nie kwestionowała opinii biegłego geodety zawierającej projekt podziału fizycznego nieruchomości.

W ocenie Sąd Okręgowego, brak jest podstaw do twierdzenia, że Sąd I instancji naruszył przepisy prawa materialnego, w szczególności art. 211 k.c. zgodnie z którym każdy ze współwłaścicieli może żądać podziału rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno- gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

W rozpoznawanej sprawie brak jest podstaw do twierdzenia, że podział nieruchomości byłby sprzeczny z przepisami prawa. Sąd Okręgowy w pełni podziela pogląd Sądu I instancji zaprezentowany w uzasadnieniu postanowienia.

Brak jest również podstaw do twierdzenia, że podział fizyczny nieruchomości jest sprzeczny ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem nieruchomości.

Stosownie do powołanego przez Sąd I instancji art. 95 ust 1. ustawy ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami ,zgodnie z którym niezależnie od ustaleń planu miejscowego, a w przypadku braku planu niezależnie od decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, podział nieruchomości może nastąpić w celu zniesienia współwłasności nieruchomości zabudowanej co najmniej dwoma budynkami, wzniesionymi na podstawie pozwolenia na budowę, jeżeli podział ma polegać na wydzieleniu dla poszczególnych współwłaścicieli, wskazanych we wspólnym wniosku, budynków wraz z działkami gruntu niezbędnymi do prawidłowego korzystania z tych budynków. Tak właśnie jest w niniejszej sprawie – działka będąca przedmiotem wniosku jest zabudowana 2 budynkami od wielu lat wykorzystywanymi przez małżeństwo T. jeden z nich i uczestniczkę M. D. (2) drugi.

Tym samym zasadnie Sądu I instancji uznał, że brak było podstaw do uznania, że podział fizyczny nieruchomości byłby sprzeczny z jej społeczno- gospodarczym przeznaczeniem, nie występowały żadne przesłanki wyłączające możliwość podziału fizycznego nieruchomości – więcej występowała przesłanka z art. 95 ust 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami pozwalająca na dokonanie takiego podziału.

W tym stanie rzeczy brak jest jakichkolwiek podstaw do twierdzenia , że podział fizyczny nieruchomości objętej wnioskiem został dokonany z naruszeniem art. 211 k.c.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.