Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 20 października 2015 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie wszczętej z urzędu o ustanowienie kuratora spadu z udziałem Miasta Ł. i Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta Ł.:

1)  ustanowił kuratora spadku nieobjętego po K. (K., K.) R., córce D., zmarłej w Ł. w dniu 9 maja 1946 roku, w osobie M. G., zamieszkałego w G., ul. (...), ograniczając jego czynności do podjęcia działań zmierzających do ustalenia pełnego kręgu żyjących spadkobierców po K. (K., K.) R., wykazania ich następstwa prawnego oraz podania ich danych osobowych i adresowych celem skutecznego wezwania ich do udziału w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku po niej, nakazać sporządzenie spisu inwentarza majątku spadkowego pozostałego po K. (K., K.) R., zlecając wykonanie powyższego właściwemu komornikowi,

2)  zobowiązał kuratora spadku wymienionego w punkcie 1 do składania Sądowi co pół roku, w terminach do końca marca i września każdego roku, poczynając od dnia 31 marca 2016 roku, sprawozdań ze swych czynności, jak również udokumentowanych sprawozdań rachunkowych, a nadto do złożenia sprawozdania po ukończeniu zarządu,

3)  oddalił wniosek M. G. o przyznanie zaliczki na poczet czynności kuratora spadku.

Apelację od powyższego postanowienia złożył Skarb Państwa Prezydent Miasta Ł. zaskarżając powyższe postanowienie w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu skarżący zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania, tj.

a)  art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w postaci złożonych przez M. G. wyjaśnień oraz dokumentów - wydruków ze stron internetowej poprzez uznanie za wiarygodne wyjaśnień M. G. co do jego możności i zdolności bycia kuratorem, a także daniu wiary załączonym do akt sprawy przez M. G. wydrukom internetowym w języku angielskim, bez ich przetłumaczenia, przy jednoczesnym pominięciu dokumentów urzędowych świadczących o poszukiwaniu spadkobierców K. R. przez skarżącego,

b)  naruszenie art. 256 k.p.c. w zw. z art. 5 ust. 1 ustawy o ustroju sądów powszechnych poprzez przeprowadzenie dowodu z wydruków stron internetowych załączonych przez M. G. pomimo ich nieprzetłumaczenia na język polski,

c)  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nie odniesienie się przez Sąd w uzasadnieniu postanowienia do całości materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie poprzez pominięcie przy wydawaniu rozstrzygnięcia materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy III Ns 939/13, załączonych z urzędu do akt niniejszej sprawy, w postaci dokumentów urzędowych, potwierdzających podjęcie przez apelanta szerokich poszukiwań K. R. i jej spadkobierców,

d)  art. 666 k.p.c. poprzez ustanowienie kuratora dla spadku po K. R. w sytuacji gdy z okoliczności sprawy i zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika konieczność ustanowienia kuratora,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, polegający na uznaniu przez Sąd, że:

a)  majątek spadkowy po K. R. może ulec uszczupleniu ze względu na fakt, iż pozostaje on we władaniu Gminy Ł. podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosek taki w żaden sposób nie wynika,

b)  czynności podjęte przez uczestnika postępowania - Skarb Państwa - Prezydenta Miasta Ł. w postępowaniu III Ns 939/13, zmierzające do ustalenia kręgu spadkobierców po K. R., których to przeprowadzenie potwierdzają dowody w postaci dokumentów zgromadzonych w załączonych do akt niniejszego postępowania aktach sprawy III Ns 939/13 były minimalne i nie dowodzą aby uczestnik postępowania zmierzał do ustalenia kręgu spadkobierców po K. R.,

3.  wewnętrzną sprzeczność orzeczenia - w pkt 1 i 3, polegającą z jednej strony na ustanowieniu M. G. kuratorem spadku po K. R., z ograniczeniem jego czynności do podjęcia działań zmierzających do ustalenia pełnego kręgu żyjących spadkobierców po K. R., wykazania ich następstwa prawnego oraz podania ich danych osobowych i adresowych, z drugiej strony zaś zobowiązującą kuratora do złożenia sprawozdania po ukończeniu zarządu, do którego to zarządu kurator nie został ustanowiony.

W związku z powyższymi zarzutami skarżący wniósł o dopuszczenie dowodu z następujących pism znajdujących się w załączonych z urzędu aktach sprawy III Ns 939/13 na okoliczność czynności podjętych przez apelanta zmierzających do ustalenia kręgu spadkobierców po K. R., tj.

- pisma Archiwum Państwowego w Ł. z dnia 06 listopada 2012r. (znak 740-

738/12)

- postanowienia Dyrektora Archiwum Państwowego w K. z dnia 20 grudnia

2012r. (znak 840- (...)),

- pisma Urzędu stanu Cywilnego Miasta S. W., Wydziału Archiwum z dnia 26 maja 2011 r. (znak USC-WA.TT. (...).3. (...).2011),

- pisma Archiwum Państwowego w Ł. z dnia 15 maja 2013r. (znak 011. (...).331.2013),

- zaświadczeń Kierownika Urzędu Stanu cywilnego w Ł. z dnia 10 września 2012r. o numerach:

- (...).324.2012

- (...).325.2012

- (...).327.2012

- (...).328.2012

- (...).329.2012

- pisma (...) Instytutu (...) z dnia 20 kwietnia 2011 r. (znak

A/856/11), wskazujące, że ani K. R. ani członkowie jej rodziny nie figurują w bazach danych (...),

- pismo PCK Zarządu Głównego z dnia 12 września 2011 r. (znak B.lnf. (...)) wskazujące że ani K. R. ani członkowie jej rodziny nie byli poszukiwani za pośrednictwem PCK przez kogokolwiek z rodziny,

- pisma Instytutu Pamięci Narodowej Oddziału w Ł. z dnia 28 kwietnia 2011 r. (znak BUŁd: (...)-83(2)-12) - wskazujące że ani K. R. ani członkowie jej rodziny nie figurują w zasobie archiwalnym IPN

W konkluzji do podniesionych zarzutów apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i umorzenie postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Przede wszystkim należy wskazać, że ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego są prawidłowe i znajdują odzwierciedlenie w zgromadzonym materiale dowodowym, ocenionym w sposób należyty, przez co Sąd II instancji przyjął je za własne bez potrzeby ich ponownego przytaczania.

Wskazać należy, że podniesione zarzuty naruszenia prawa procesowego oraz błędu w ustaleniach faktycznych sprowadzają się w istocie do kwestionowania zasadności ustanowienia kuratora spadku, w szczególności do kwestii wyboru M. G. jako kuratora spadku. Według twierdzeń skarżącego M. G. nie posiada on odpowiednich kwalifikacji do ustanowienia go kuratorem spadku, a przedstawione przez niego wydruki ze stron internetowych w języku angielskim nie mogą stanowić dowodu w sprawie.

Rozpatrując kwestię błędu w ustaleniach faktycznych wskazać należy, że błąd w ustaleniach faktycznych występuje wówczas, gdy zachodzi dysharmonia pomiędzy materiałem zgromadzonym w sprawie a konkluzją, do której dochodzi sąd na skutek przeinaczenia dowodu oraz wszelkich wypadków wadliwości wynikających z naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Przepis ten byłby naruszony, gdy ocena materiału dowodowego kolidowała z zasadami doświadczenia życiowego lub regułami logicznego wnioskowania. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to taka ocena dowodów nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 k.p.c., choćby nie została wykluczona możliwość wyprowadzenia z tego samego materiału i odmiennych wniosków.

Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

W realiach niniejszej sprawy Sąd Rejonowy, dokonując oceny zebranego materiału dowodowego, nie naruszył reguł swobodnej oceny dowodów wyznaczonych treścią przepisu art. 233 §1 k.p.c., a w szczególności zasad logiki, wiedzy i doświadczenia życiowego.

Nie można również uznać, aby Sąd I Instancji naruszył art. 328 § 2 k.p.c. nie odnosząc się do całości materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy III Ns 939/13. Wbrew twierdzeniom skarżącego Sąd Rejonowy odniósł się do dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy III Ns 939/13.

Sąd Okręgowy rozpoznając apelację również przeanalizował dowody z dokumentów znajdujące się w aktach sprawy III Ns 939/13.

Jednakże należy uznać, że czynności podjęte apelanta zamierzające do ustalenia kręgu spadkobierców po K. R. stanowią, jak słusznie przyjął Sąd I instancji, minimum poszukiwań, i to tylko w takim zakresie, w jakim Skarb Państwa został do tego zobligowany przepisami prawa. Nie można jednakże uznać, że były to poszukiwania szerokie.

Natomiast działania podjęte przez M. G. mają szerszy zakres poszukiwań spadkobierców niż działania skarżącego. M. G. bowiem posiada doświadczenie w badaniach genealogicznych oraz odpowiednie kwalifikacje. Ponadto orientuje się jaki jest zakres obowiązków i uprawnień kuratora przewidzianych przepisami oraz wskazał jakie czynności zamierza podjąć. Na uwagę zasługują również podjęte przez niego dotychczasowe wyniki poszukiwań potencjalnych spadkobierców po K. R..

Odnosząc się z kolei do załączonych wydruków internetowych przez M. G. pomimo, ich nieprzetłumaczenia na język polski, wskazać należy, że dowód ten podlega ocenie pod katem wiarygodności i mocy dowodowej na zasadach ogólnych.

Przepis art. 256 k.p.c. ma zastosowanie przede wszystkim, jeśli sąd orzekający lub strony postępowania względnie ich pełnomocnicy nie znają języka obcego, w którym jest sporządzony dokument. Z pewnością nie może dojść do sytuacji, gdy sąd lub którykolwiek z podmiotów postępowania przejmie funkcję tłumacza. Istnieje również pogląd, zgodnie z którym tłumaczenie powinno nastąpić w każdym przypadku, bowiem językiem postępowania jest język polski i w takim języku powinny być przeprowadzone wszystkie dowody, ale należy uznać to stanowisko za zbyt konserwatywne. Jednakże w świetle orzecznictwa nieskorzystanie przez sąd z tego uprawnienia, nie pozwala jednak na skuteczne postawienie zarzutu naruszenia tego przepisu. Wobec tego zarzut ten należy uznać za chybiony. Nie można też twierdzić, że stanowisko Sądu I instancji było wewnętrznie sprzeczne.

Nie można również uznać, aby w niniejszej sprawie nie zachodziła konieczność ustanowienia kuratora spadku. Obowiązek czuwania nad całością spadku obciąża sąd spadku, który podejmuje niezbędne czynności z urzędu. Ustawa nie określa pojęcia czuwania, a mając na uwadze cel tych przepisów (art. 666-668 k.p.c.) i ustrojowo pozycję sądu orzekającego, trudno przyjąć, że jest to tylko nakaz baczenia przez ten sąd nad całością spadku. Obowiązek ten wypełnia podjęcie przez sąd czynności potrzebnych do ochrony majątku poddanego jego pieczy, nie wyłączając ustanowienia kuratora spadku. Ponadto całokształt obowiązków kuratora spadku nieobjętego obejmuje: ustalenie, kto jest spadkobiercą i zawiadomienie ich o otwarciu spadku (art. 667 § 1 k.p.c.) i zarządzanie majątkiem spadkowym (art. 667 § 2 k.p.c.).

Z kolei potrzeba ustanowienia kuratora spadku zachodzi, gdy do czasu objęcia spadku niewystarczające jest "czuwanie nad całością spadku", lecz konieczne staje się bieżące zarządzanie majątkiem spadkowym (art. 667 § 2 zd. 1 k.p.c.). Podkreślenia wymaga, że wchodzące w skład spadku nieruchomości na M. w Ł. pozostają w władaniu. uczestnika Gminy Ł.. Natomiast istnieje duże prawdopodobieństwo, że spadkobiercami po K. R. będą osoby fizyczne. Wobec tego niepowołanie kuratora groziłoby uszczupleniem praw potencjalnych spadkobierców, w sytuacji gdy równocześnie prawdopodobnym okazuje się, że spadkobiercą może nie być Skarb Państwa.

Wobec tego koniecznym było w niniejszej sprawie ustanowienie kuratora spadku. Zwrócenia uwagi wymaga również, że zakres czynności kuratora został ograniczony tylko do ustalenia, kto jest spadkobiercą i zawiadomienie ich o otwarciu spadku.

Wbrew twierdzeniom skarżącego nie można uznać, aby pomiędzy punktem 1 a 3 występowała wewnętrzna sprzeczność. Sąd Rejonowy bowiem zobowiązał kuratora spadku do składania Sądowi co pół roku sprawozdań oraz m.in. do złożenia sprawozdania po ukończeniu zarządu co oznacza, że M. G. winien złożyć sprawozdanie po ukończeniu wszystkich czynności zmierzających do ustalenia kręgu spadkobierców.

Mając na uwadze, że podniesione zarzuty okazały się niezasadne, apelacja uczestnika postępowania podlegała oddaleniu w oparciu o art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.