Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 29 stycznia 2013 roku skierowanym przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w Ł. powodowie D. J., M. S. (1) i K. G. (1) wnieśli o:

1)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki D. J. kwoty 129.000 złotych tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz kwoty 9.500 złotych tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej na skutek śmierci matki – K. G. (2), z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty;

2)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki M. S. (1) kwoty 131.143,29 złotych tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz kwoty 20.000 złotych tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej na skutek śmierci matki – K. G. (2), z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty;

3)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda K. G. (1) kwoty 172.000 złotych tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz kwoty 9.000 złotych tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej na skutek śmierci matki – K. G. (2) z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz kwoty 60.000 zł płatnych po 500 zł miesięcznie przez okres 10 lat, począwszy od stycznia 2012 roku do dnia 10 każdego miesiąca, tytułem renty wyrównawczej – na podstawie art. 446 KC wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty.

Ponadto powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powodowie podali, iż na skutek wypadku w dniu 16 grudnia 2011 roku śmierć poniosła ich matka K. G. (2). Sprawca wypadku zawarł umowę obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego posiadaczy pojazdów mechanicznych z (...) z górną granicą odpowiedzialności 600.000 euro. Sprawca wypadku został uznany winnym jego spowodowania wyrokiem karnym.

Pozwany uznał swoją odpowiedzialność za zaistniałą szkodę względem powodów i wypłacił powodom stosowne w swoim mniemaniu kwoty tj. dla D. J.: 21.000 zł zadośćuczynienia i 10.500 zł odszkodowania, dla M. S. (1) 18.856,71 zł zadośćuczynienia, dla K. G. (1) 28.000 zł zadośćuczynienia i 21.000 zł odszkodowania.

Zdaniem powodów wypłacone przez pozwanego kwoty odszkodowania i zadośćuczynienia nie są jednak adekwatne do rozmiaru krzywdy powodów oraz doznanej przez nich szkody. (pozew k. 2-26)

W odpowiedzi na pozew pozwany uznał powództwo w zakresie zadośćuczynienia w stosunku do M. S. w kwocie 1218,69 zł a w pozostałym zakresie wniósł o oddalenie powództwa, zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwany podał, iż przyjął, że po stronie pieszej zmarłej wskutek wypadku – K. G. (2) występuje przyczynienie, ponieważ panowały trudne warunki drogowe, była ograniczona widoczność z powodu mgły, a piesza weszła na przejście dla pieszych oceniając w sposób niewłaściwy sytuację drogową. Niezależnie od powyższego pozwany kwestionował wysokość dochodzonych pozwem kwot. Pozwany wskazał, że powódka M. S. (1) mieszkała poza granicami Polski, a więc jej kontakty z matką mogły być jedynie sporadyczne, przy czym dochody jej i męża były na tyle znaczne, że z powodu śmierci matki nie pogorszyła się jej znacznie sytuacja majątkowa. Pozwany zakwestionował również zasadność żądania renty dla powoda K. G. (1), podnosząc że zmarła była osobą starszą i schorowaną, a jej dochody wystarczałyby wyłącznie na jej potrzeby i to raczej ona wymagałaby pomocy w wieku emerytalnym. Pozwany podniósł, że K. G. jest osobą młodą, zdrową, w pełni sprawną, nie ma nikogo na utrzymaniu i pracuje zawodowo. (odpowiedź na pozew k. 330-331)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 16 grudnia 2011 roku M. B. (1), kierujący pojazdem M. (...) o nr rej. (...) potrącił pieszą K. G. (2), która przechodziła przez oznakowane przejście dla pieszych. W wyniku odniesionych wskutek potrącenia obrażeń K. G. (2) zmarła tego samego dnia po przewiezieniu do szpitala. (okoliczności bezsporne, protokół oględzin i otwarcia zwłok –k.46-48 odwrót, odpis skrócony aktu zgonu –k.97)

Wypadek miał miejsce około godziny 7.00 rano, była wtedy gęsta mgła. K. G. (2) przechodziła przez jezdnię spokojnie, szła jednostajnym tempem, normalnym krokiem. (zeznania świadka M. S. (3) –k.448)

Powodowie są dziećmi K. G. (2). (okoliczność bezsporna, odpis skrócony aktu urodzenia –k.87,88,89)

K. G. (2) w dacie wypadku miała 60 lat. Była na emeryturze i dorabiała sprzątaniem. Była osobą zdrową, 12 lat przed wypadkiem chorowała na raka, ale ostatnie wyniki onkologiczne były dobre. (zeznania powódki D. J.- protokół rozprawy z dnia 16 maja 2014 r. 00:34:34- 00:37:16)

M. B. (1) został uznany za winnego spowodowania powyższego wypadku drogowego i skazany na karę 2 lat pozbawienia wolności z zawieszeniem na okres 5 lat prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 24 września 2012 r. wydanym w sprawie sygn. akt VII K 447/12. (odpis wyroku –k.49-49 odwrót)

W dniu zdarzenia sprawcę szkody oraz pozwanego łączyła ważna umowa ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego. (okoliczność bezsporna)

Matka była dla D. J. przyjaciółką. K. G. (2) wychowała dzieci sama, ojciec powodów był alkoholikiem. D. była najstarszym dzieckiem i była najbardziej związana z matką. Powódka bardzo przeżyła śmierć matki. K. G. (2) pomagała D. J. w opiece nad jej synem M., który obecnie ma 13 lat. (zeznania świadka J. B. –k.358, zeznania świadka K. J. –k.360, zeznania powódki D. J. – protokół rozprawy z dnia 16 maja 2014 r. 00:30:40-00:37:45)

D. J. korzystała z konsultacji psychologicznych w ramach Poradni Psychologicznej w okresie od 18.09.2012 r. do 16.10.2012 r. w związku z objawami niepokoju, lęku, trudności ze snem, zmiennością nastroju, co stanowiło reakcję adaptacyjną wiążącą się m.in. ze śmiercią matki. Powódka została skierowana do (...) do lekarza psychiatry celem uzyskania pomocy farmakologicznej. (zaświadczenie –k.387)

D. J. pozostaje pod opieką (...) od dnia 11 października 2012 r. z rozpoznaniem: zaburzenia adaptacyjne – reakcja depresyjno – lękowa. (zaświadczenie –k.51)

D. J. miała pozytywny związek emocjonalny z matką. Nagła śmierć matki skutkowała korzystaniem z pomocy specjalistów: psychologa i psychiatry z pozytywnym skutkiem. Śmierć matki wywarła zakłócający wpływ na życie osobiste, rodzinne i zawodowe powódki, skutkowała także obniżeniem aktywności życiowej. (opinia biegłego psychologa –k.396-398)

D. J. jest zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku sprzedawcy od dnia 1.08.2008 r. na czas nieokreślony w Przedsiębiorstwie Handlowym (...) z wynagrodzeniem miesięcznym 1.600 zł brutto (1.181,38 zł netto). (zaświadczenie –k.205)

M. S. (1) jest mężatką od 29 października 2011 r. Powódka od 8 lat mieszka na stałe w L.. Powódka była w bardzo dobrych relacjach ze swoją matką, często do siebie dzwoniły. Przyjeżdżając do Polski powódka zatrzymywała się w mieszkaniu matki. (zeznania świadka A. S. –k.361, zeznania powódki M. S. (1) – protokół rozprawy z dnia 16 maja 2014 r. 00:37:59-00:40:20)

M. S. (1) po śmierci matki, w dniu jej urodzin, 21 stycznia 2012 r. podjęła próbę samobójczą. (zeznania świadka K. J. –k.360, zeznania świadka A. S. –k.361)

Próba samookaleczenia była prawdopodobnie wynikiem złożonej sytuacji rodzinnej. Powódka była tylko zaopatrzona po samookaleczeniu. Nie była hospitalizowana w związku z próbą samobójczą. Samookaleczenie jako reakcja na śmierć matki z psychologicznego punktu widzenia jest mało prawdopodobne. (opinia biegłego psychologa –k.425)

M. S. (1) od 12.01.2013 r. korzysta z psychoterapii wspierającej w ramach prywatnej praktyki psychoterapeutycznej M. G. – psychologa i psychoterapeuty. Powodem zgłoszenia były długotrwałe trudności natury psychologicznej związane ze śmiercią matki powódki. (zaświadczenie –k.386)

M. S. (1) miała pozytywny związek emocjonalny z matką. Nagła śmierć matki skutkowała korzystaniem z pomocy lekarskiej i psychologicznej, wywarła też zakłócający wpływ na życie osobiste, małżeńskie i zawodowe powódki, a także skutkowała obniżeniem aktywności życiowej. (opinia biegłego psychologa –k.392-394)

K. G. (1) mieszkał razem z matką, prowadzili wspólnie gospodarstwo domowe. K. G. (2) zajmowała się prowadzeniem domu, przygotowywała posiłki dla syna, sprzątała, prała, pilnowała spłaty rat kredytów i bieżących rachunków. (zeznania świadka K. I. –k.359, zeznania świadka K. J. k.359, zeznania powoda K. G. (1) – protokół rozprawy z dnia 16 maja 2014 r. 00:45:14-00:48:16)

K. G. (1) korzysta z opieki psychologicznej w (...) od listopada 2012 r. (zaświadczenie –k.385)

K. G. (1) miał pozytywny związek emocjonalny z matką. Nagła śmierć matki skutkowała korzystaniem z pomocy psychologicznej, wywarła też niekorzystny wpływ na życie osobiste, zawodowe i społeczne powoda, a także skutkowała obniżeniem aktywności życiowej. (opinia biegłego psychologa –k.388-390)

K. G. (1) zaciągnął wraz z K. G. (2) kredyt na zakup mieszkania w kwocie 131.091,34 zł. Raty kredytu spłacała K. G. (4), powód płacił za czynsz i wodę. K. G. (1) obecnie mieszka w tym mieszkaniu ze swoją narzeczoną. Obecnie powód spłaca kredyt z pieniędzy z odszkodowania otrzymanego od pozwanego. (umowa kredytu –k.54-59 odwrót, zeznania świadka K. I. –k.359, zeznania świadka K. J. –k.359-360, zeznania powoda K. G. (1) – protokół rozprawy z dnia 16 maja 2014 r. 00:45:14-00:48:16)

K. G. (1) jest zatrudniony w (...) sp. z o.o. od 20.08.2007 r. na czas nieokreślony na stanowisku emaliernika ze średnim wynagrodzeniem miesięcznym 2.598 zł brutto (1.883 zł netto). (zaświadczenie –k.150)

Sprawca wypadku nie kontaktował się z powodami, nie przeprosił ich. (zeznania świadka K. J. –k.361, zeznania świadka A. S. –k.362, zeznania świadka M. B. (1) –k.447, zeznania świadka M. B. (2) – protokół rozprawy z dnia 16 maja 2014 r. 00:17:59)

Pismem doręczonym pozwanemu w dniu 30 stycznia 2012 r. powodowie wezwali pozwanego do zapłaty: kosztów pogrzebu w łącznej wysokości 8.123,80 zł poniesionych przez D. J., kosztów pogrzebu w łącznej wysokości 3.082 zł poniesionych przez M. S. (1), przyznania K. G. (1) renty w wysokości 500 zł miesięcznie przez okres 10 lat, liczonej od miesiąca stycznia 2012 r., odszkodowania na podstawie art. 446 par. 3 KC w wysokości: 30.000 zł na rzecz K. G. (1), 20.000 zł na rzecz D. J. i 20.000 zł na rzecz M. S. (1), zadośćuczynienia na podstawie art. 446 par. 4 KC w wysokości: po 150.000 zł na rzecz M. S. (1) i D. J. i 200.000 zł na rzecz K. G. (1). (wezwanie do zapłaty –k.68-72, dowód doręczenia –k.67)

Na podstawie decyzji z dnia 23 kwietnia 2012 r. pozwany wypłacił K. G. (1) kwotę 15.000 zł a D. J. i M. S. (1) kwoty po 12.500 zł tytułem zadośćuczynienia na podstawie art. 446 par. 4 KC. Pozwany przyznał ponadto K. G. (1) i D. J. kwoty po 2.500 zł tytułem odszkodowania na podstawie art. 446 par. 3 KC. (decyzja wypłaty odszkodowania –k.152-153)

Na podstawie decyzji z dnia 28 czerwca 2012 r. pozwany wypłacił K. G. (1) kwotę 18.500 zł a D. J. kwotę 8.000 zł tytułem dalszego odszkodowania z art. 446 par. 3. Pozwany wypłacił ponadto dalsze zadośćuczynienie z art. 446 par. 4: K. G. (1) w kwocie 13.000 zł, D. J. w kwocie 8.500 zł i M. S. (1) w kwocie 6.356,71 zł. (decyzja wypłaty odszkodowania –k.183-184)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie załączonych dokumentów, zeznań świadków oraz powodów. Sąd pominął dowód z opinii biegłego ds. ruchu drogowego, wobec nieuiszczenia przez pozwanego zaliczki na koszty opinii biegłego w wyznaczonym terminie (art. 130 ⁴ par. 5 KPC).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w części.

Podstawą odpowiedzialności pozwanego jest umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zawarta z posiadaczem samochodu osobowego marki M. (...) o nr rej. (...) (tj. sprawcy wypadku z dnia 16 grudnia 2011 roku) oraz przepis art. 822 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz umowa została zawarta (ubezpieczony).

Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń ma charakter akcesoryjny, gdyż jej powstanie
i rozmiar zależą od istnienia okoliczności uzasadniających odpowiedzialność ubezpieczonego sprawcy szkody oraz rozmiaru tej odpowiedzialności. Istnienie więc odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub osoby kierującej pojazdem determinuje odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń. Bardziej szczegółowe regulacje odnośnie kwestii odpowiedzialności ubezpieczyciela zawierają przepisy ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.) oraz ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. Nr 124, poz. 1151 ze zm.). Art. 34 ust. 1 wyżej wskazanej ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych stanowi, iż
z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani – na podstawie przepisów prawa cywilnego – do odszkodowania za wyrządzoną szkodę w związku z ruchem tego pojazdu, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Uzupełnieniem powyższego przepisu jest art. 35 tej ustawy, zgodnie z którym, ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym
w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku
z ruchem tego pojazdu. Z art. 38 ust. 1 pkt 1 a contrario powyższej ustawy wynika, iż odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń nie jest wyłączona za szkody na osobie. Do przyjęcia natomiast odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń – wystarczy samo stwierdzenie obowiązku naprawienia szkody przez kierującego (art. 34 i 35 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych).

Zgodnie z treścią art. 822 § 4 k.c., uprawniony do odszkodowania może dochodzić roszczenia bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń. Również z art. 19 ust. 1 zd. 1 ustawy
o ubezpieczeniach obowiązkowych wynika, że poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń.

Z treści art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 § 1 k.c. wynika, że samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu wyrządzoną komukolwiek przez ruch tego pojazdu chyba, że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Pozwany nie wykazał jednak żadnej ze wskazanych powyżej okoliczności.

Należy zauważyć, że strona pozwana nie kwestionowała podstawy odpowiedzialności, a jedynie wysokość dochodzonego roszczenia.

Zgodnie z treścią art. 446 § 4 k.c. Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Po nowelizacji kodeksu cywilnego dokonanej ustawą z 30 maja 2008 r. (Dz. U. Nr 116, poz. 731) zakresem zadośćuczynienia na podstawie art. 446 § 4 k.c. objęty jest uszczerbek niemajątkowy doznany przez najbliższych członków rodziny zmarłego, w następstwie jego śmierci, wskutek uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Kompensacie podlega doznana krzywda, a więc w szczególności cierpienie, ból i poczucie osamotnienia po śmierci najbliższego członka rodziny. Zadośćuczynienie ma na celu przede wszystkim złagodzenie cierpień psychicznych powodów i obejmuje ono cierpienia już doznane, jak i te które wystąpią w przyszłości. Ma ono więc charakter całościowy i powinno stanowić rekompensatę pieniężną za całą doznaną krzywdę. Przepisy kodeksu nie zawierają żadnych kryteriów, jakie należy uwzględniać przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia pieniężnego. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zadośćuczynienie ma przede wszystkim charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Wysokość ta jednak nie może być nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa, a więc powinna być utrzymana w rozsądnych granicach (tak SN w wyroku z 26 lutego 1962 roku, 4 CR 902/61, OSNCP 1963, nr 5, poz. 107, w wyroku z dnia 24 czerwca 1965 roku, I PR 203/65, OSPiKA 1966, poz. 92). Jednakże obecnie orzecznictwo sądowe zauważa, że poziom stopy życiowej społeczeństwa może rzutować na wysokość zadośćuczynienia jedynie uzupełniająco, w aspekcie urzeczywistnienia zasady sprawiedliwości społecznej i w związku z tym prezentowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd o utrzymywaniu zadośćuczynienia w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa stracił znaczenie, z uwagi na znaczne rozwarstwienie społeczeństwa pod względem poziomu życia i zasobności majątkowej. Decydującym kryterium jest rozmiar krzywdy i ekonomicznie odczuwalna wartość, adekwatna do warunków gospodarki rynkowej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 08 marca 2013 roku, I ACa 1252/12, L.). Nadto orzecznictwo opowiada się za tym, że skoro jednym z kryteriów określających „odpowiedniość” zadośćuczynienia jest jego kompensacyjny charakter, to przyznana poszkodowanemu kwota powinna stanowić realną wartość ekonomiczną w odniesieniu do doznanej krzywdy, nie będąc przy tym jedynie wartością symboliczną, jak i nie stanowiąc źródła bezpodstawnego wzbogacenia poszkodowanego. W konsekwencji nie można uznawać, jakoby poziom zasądzonego in casu zadośćuczynienia miał być m.in. determinowany czy to przeciętnym - średnim poziomem życia społeczeństwa, czy też statusem materialnym strony. Poziom cierpienia po utracie osoby bliskiej nie jest bowiem zależny od statusu materialnego nawet przeciętnego poziomu materialnego społeczeństwa. Do okoliczności mających wpływ na rozmiar szkody orzecznictwo zalicza: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego z zmarłym, wreszcie wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia. Relewantne są również takie okoliczności jak: rola w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą i stopień w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości a także zdolność jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego (por. wyroki Sądu Apelacyjnego w Łodzi : z dnia 12 lipca 2013 roku, I ACa 227/13, z dnia 4 lipca 2013 roku, I ACa 215/13,z dnia 12 marca 2013 roku, I ACa 1248/12, L.).

Mając na uwadze powyższe rozważania, należy przyjąć, iż żądane przez powodów D. J., M. S. (1) i K. G. (1) kwoty zadośćuczynienia w wysokości odpowiednio 150.000 złotych, 150.000 zł oraz 200.000 złotych są znacznie zawyżone.

Jest niewątpliwe, że w wyniku śmierci matki powodowie doznali krzywdy w postaci cierpień psychicznych i bólu po stracie osoby najbliższej. Wynika to z doświadczenia życiowego, a także zgromadzonego materiału dowodowego, w szczególności opinii psychologa i zeznań świadków. Należy jednak wziąć pod uwagę, nie umniejszając charakteru relacji łączącej powodów z matką, że w dacie śmierci matki powodowie byli już jednak osobami dorosłymi i ukształtowanymi życiowo. Powódki D. J. i M. S. (1) miały swoje rodziny, M. S. (1) mieszkała od wielu lat za granicą, utrzymywała jednak kontakty z matką, telefonując do niej i odwiedzając ją w Polsce. Należało także uwzględnić i to, że zmarła K. G. (2) wprawdzie miała już 60 lat, a więc była osobą w dość zaawansowanym wieku, to jednakże była sprawna, zdrowa i powodowie mogli liczyć na jej pomoc.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, iż odpowiednim dla powodów D. J., M. S. (1) i K. G. (1) zadośćuczynieniem za doznaną krzywdę i cierpienia fizyczne w związku ze śmiercią matki są kwoty odpowiednio 50.000 złotych, 50.000 złotych oraz 75.000 złotych. Zdaniem Sądu zadośćuczynienie dla K. G. (1) powinno być wyższe niż dla jego sióstr. Powód jest najmłodszy z rodzeństwa, nie założył jeszcze swojej rodziny, mieszkał z matką, a więc dla niego strata matki była najbardziej dotkliwa.

W ocenie Sądu powyższe kwoty z jednej strony uwzględniają charakter, stopień, intensywność i czas trwania cierpień doznanych przez powodów – przy jednoczesnym uwzględnieniu ich wieku i sytuacji życiowej, z drugiej zaś strony kwota ta stanowi odczuwalną dla powodów wartość ekonomiczną, która pozwoli na złagodzenie doznanej przez nich krzywdy.

Wobec tego, iż pozwany wypłacił D. J. kwotę 21.000 zł tytułem zadośćuczynienia, należało zasądzić z tego tytułu 29.000 zł. M. S. (1) otrzymała z tytułu zadośćuczynienia 18.856,71 zł, należało zatem zasądzić 31.143,29 zł. K. G. (1) otrzymał 28.000 zł zadośćuczynienia, do zasądzenia pozostała zatem kwota 47.000 zł.

W pozostałej części roszczenia o zadośćuczynienie podlegały oddaleniu jako wygórowane.

Stosownie do treści art. 446 § 3 k.c., sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Przesłanką roszczenia z tego przepisu jest przynależność do najbliższej rodziny zmarłego oraz znaczne pogorszenie sytuacji życiowej osoby najbliższej wskutek śmierci. Powyższy przepis przewiduje możliwość swoistej rekompensaty związanej ze znacznym pogorszeniem sytuacji życiowej najbliższych członków rodziny zmarłego, nie może być ono natomiast źródłem wzbogacenia się tych osób (por. wyrok SA w Poznaniu z 29.3.1994 r., I ACr 758/93, W.. 1994, Nr 8, s. 52). Odnosząc się do przesłanki pogorszenia sytuacji życiowej, wskazać należy, że przez sytuację życiową, należy rozumieć ogół czynników składających się na położenie życiowe jednostki, także trudno wymierzalne wartości ekonomiczne (zob. wyrok SN z 28.07.1976 r., IV CR 271/76, L.). Pogorszenie sytuacji życiowej obejmuje niekorzystne zmiany bezpośrednio w sytuacji materialnej najbliższych członków rodziny zmarłego, jak też zmiany w sferze dóbr niematerialnych, które rzutują na ich sytuację materialną. Sam ból, poczucie osamotnienia, krzywdy i zawiedzionych nadziei po śmierci osoby najbliższej nie stanowią podstawy do żądania odszkodowania na podstawie przepisu art. 446 § 3 k.p.c. Pogorszenie sytuacji życiowej polega nie tylko na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej, lecz także na utracie realnej możliwości samej stabilizacji warunków życiowych lub ich realnego polepszenia. Pogorszenie się sytuacji życiowej musi być obiektywnym i przyczynowo uzasadnionym wynikiem śmierci osoby najbliższej, a nie wynikać tylko z subiektywnych reakcji i ich życiowych konsekwencji. Jest oczywiste, że rozmiar tych szkód z reguły nie może być dokładnie ustalony i wskutek tego również określenie wysokości stosownego odszkodowania może być dokonane tylko z pewnym przybliżeniem. Przy określaniu wysokości odszkodowania należy mieć na uwadze też to, że winno ono być utrzymane w rozsądnych granicach odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. Ocena znacznego pogorszenia – zgodnie z utrwalonymi w doktrynie i judykaturze poglądami – zależna jest od rozmiarów ujemnych następstw natury majątkowej spowodowanych przez śmierć osoby najbliższej, zarówno już istniejących, jak i dających się na podstawie zasad doświadczenia życiowego przewidzieć w przyszłości. Szkodę podlegająca naprawieniu w oparciu o przepis art. 446 § 3 k.c. należy zatem traktować jako szkodę na osobie wywołującą ujemne skutki w sferze jej interesów majątkowych.

Mając na uwadze powyższe rozważania, a także poczynione w niniejszej sprawie ustalenia faktyczne, Sąd Okręgowy uznał, iż sytuacja życiowa powodów D. J. i K. G. (1) uległa znacznemu pogorszeniu po śmierci K. G. (2). Należy zauważyć, że pozwany w istocie uznał powyższą okoliczność, przyznając D. J. kwotę 15.000 zł, a K. G. (1) kwotę 21.000 zł tytułem odszkodowania z art. 446 par. 3 KC. Pozwany wypłacił w/w powodom niższe kwoty tytułem odszkodowania, potrącając 30% z tytułu rzekomego przyczynienia się poszkodowanej do wypadku. W ocenie Sądu nie ma żadnych wątpliwości, że wypadek i śmierć K. G. (2) spowodowała znaczne pogorszenie sytuacji życiowej K. G. (1). Powód zmuszony był przejąć na siebie wszelkie obowiązki związane z utrzymaniem mieszkania a także spłaty kredytu. Jeżeli chodzi o D. J. sytuacja nie jest już tak oczywista. Biorąc jednak pod uwagę, że roszczenie to zostało de facto uznane przez pozwanego co do zasady, Sąd doszedł do wniosku, że materiał dowodowy daje podstawę do przyjęcia, że jej sytuacja życiowa uległa znacznemu pogorszeniu po śmierci matki.

Zdaniem Sądu w zakresie odszkodowania z art. 446 par. 3 KC odpowiednie do rozmiaru szkody powodów są kwoty przyjęte przez ubezpieczyciela: 15.000 zł w przypadku D. J. oraz 30.000 zł w przypadku K. G. (1). Brak jednak podstaw do pomniejszenia odszkodowań o rzekome przyczynienie się K. G. (2) do zaistnienia wypadku, o czym szerzej w poniższych rozważaniach. Biorąc pod uwagę, iż D. J. otrzymała w toku postępowania likwidacyjnego od pozwanego kwotę 10.500 zł tytułem odszkodowania z art. 446 par. 3 KC, należało zasądzić na jej rzecz kwotę 4.500 zł. K. G. (1) otrzymał kwotę 21.000 zł, więc do zasądzenia pozostała kwota 9.000 zł.

Sąd oddalił żądanie powódki M. S. (1) zasądzenia kwoty 20.000 złotych tytułem odszkodowania z art. 446 par. 3 KC, uznając je za bezzasadne. Powódka nie udowodniła znacznego pogorszenia swojej sytuacji życiowej po śmierci matki w aspekcie materialnym. Powódka od kilku lat przed wypadkiem mieszkała za granicą. Nie korzystała z pomocy matki w sensie ekonomicznym. Wobec tego powództwo w tym zakresie podlegało oddaleniu.

Oddaleniu podlegało też żądanie K. G. (1) o zasądzenie renty na podstawie art. 446 par. 2 KC. Jest niewątpliwe, że w dacie śmierci K. G. (2) nie ciążył na niej ustawowy obowiązek alimentacyjny względem syna. Powód był wówczas osobą pełnoletnią i pracującą. Podstawę zasądzenia renty na rzecz powoda mogłoby więc stanowić jedynie zdanie drugie powyższego przepisu, zgodnie z którym renty mogą żądać osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego. W niniejszej sprawie nie zostały spełnione powyższe przesłanki. Po pierwsze, nie zostało udowodnione, że zmarła stale dostarczała powodowi środków utrzymania. Fakt, że powód z matką prowadzili wspólne gospodarstwo domowe oraz okoliczność, że matka powoda pokrywała część (być może nawet większą) kosztów stałych takich jak spłata kredytu i koszty utrzymania mieszkania nie oznacza stałego dostarczania środków utrzymania w rozumieniu art. 446 par. 2 KC. Powód bowiem pracował i utrzymywał się sam. Nawet jednak gdyby uznać, że matka stale dostarczała powodowi środków utrzymania, nie została spełniona druga przesłanka przyznania renty. Powód jest osobą młodą, zdrową, w pełni sprawną, nie ma nikogo na utrzymaniu, a więc nie można uznać, że przyznania mu renty wymagają zasady współżycia społecznego.

W tym miejscu należy odnieść się do podniesionego przez pozwanego zarzutu przyczynienia się K. G. (2) do zaistnienia przedmiotowego wypadku. Zgodnie z art. 362 KC jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Pozwany podniósł, iż zmarła przyczyniła się do wypadku ponieważ weszła na przejście dla pieszych w warunkach ograniczonej widoczności z powodu mgły, oceniając w sposób niewłaściwy sytuację drogową. Materiał dowodowy potwierdza jedynie, że w chwili wypadku panowały trudne warunki drogowe tj. widoczność była ograniczoną gęstą mgłą. Rzecz jednak w tym, że zgromadzony materiał dowodowy absolutnie nie daje podstawy do stwierdzenia, że K. G. (2) weszła na jezdnię „oceniając w sposób niewłaściwy sytuację drogową”. W sprawie nie została wydana opinia biegłego ds. ruchu drogowego i analizy wypadków drogowych, ponieważ pozwany nie uiścił w wyznaczonym terminie zaliczki na koszty opinii biegłego. Zgodnie z art. 6 KC ciężar udowodnienia przyczynienia się K. G. (2) do zaistnienia przedmiotowego wypadku obciąża pozwanego, jako wywodzącego z tego faktu skutki prawne. Zatem fakt nieprzeprowadzenia powyższego dowodu z opinii biegłego działa na niekorzyść pozwanego.

Niewątpliwe jest, że K. G. (2) została potrącona na przejściu dla pieszych, a więc zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym miała pierwszeństwo przed nadjeżdżającym samochodem. Z materiału dowodowego nie wynika, że piesza nie zachowała wynikającego z art. 13 ust. 1 powołanej ustawy obowiązku zachowania szczególnej ostrożności podczas przechodzenia przez jezdnię. Wobec powyższego Sąd doszedł do wniosku, że nie podstaw do przyjęcia przyczynienia się K. G. (2) do zaistnienia przedmiotowego wypadku. Pozwany nie wykazał, że piesza weszła na jezdnię w sposób stwarzający zagrożenie w ruchu drogowym.

O odsetkach od zasądzonych kwot Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. i art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Pismem doręczonym pozwanemu w dniu 30 stycznia 2012 r. powodowie wezwali pozwanego do zapłaty m.in.: odszkodowania na podstawie art. 446 par. 3 KC w wysokości: 30.000 zł na rzecz K. G. (1), 20.000 zł na rzecz D. J. i 20.000 zł na rzecz M. S. (1), zadośćuczynienia na podstawie art. 446 par. 4 KC w wysokości: po 150.000 zł na rzecz M. S. (1) i D. J. i 200.000 zł na rzecz K. G. (1). Zatem żądanie odsetek od daty wytoczenia powództwa było jak najbardziej zasadne.

O kosztach procesu w sprawie z powództwa D. J. i M. S. (1) Sąd orzekł na podstawie art. 100 KPC, na zasadzie stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu. Powódka D. J. wygrała proces w 24%. Łączne koszty procesu w sprawie z powództwa D. J. wyniosły 8.717 zł, z czego po stronie powódki 5.117 zł (1.500 zł opłata od pozwu, 3.600 zł koszty zastępstwa procesowego i 17 zł opłata od pełnomocnictw), a po stronie pozwanego 3.600 zł (koszty zastępstwa procesowego). Różnica pomiędzy kosztami, które powódka powinna ponieść ze względu na wynik sporu (6.624,92 zł) a kosztami faktycznie poniesionymi przez powódkę (5.117 zł) została zasądzona na rzecz pozwanego w pkt.4 wyroku.

Powódka M. S. (1) wygrała proces w 20%. Łączne koszty procesu w sprawie z powództwa M. S. (1) wyniosły 8.717 zł, z czego po stronie powódki 5.117 zł (1.500 zł opłata od pozwu, 3.600 zł koszty zastępstwa procesowego i 17 zł opłata od pełnomocnictw), a po stronie pozwanego 3.600 zł (koszty zastępstwa procesowego). Różnica pomiędzy kosztami, które powódka powinna ponieść ze względu na wynik sporu (6.973,60 zł) a kosztami faktycznie poniesionymi przez powódkę (5.117 zł) została zasądzona na rzecz pozwanego w pkt.5 wyroku.

Stosunkowe rozliczenie kosztów procesu w sprawie z powództwa K. G. (1) spowodowałoby konieczność zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego kwoty 984,90 zł. Na podstawie art. 102 KPC, biorąc pod uwagę trudną sytuację materialną powoda Sąd nie obciążył go obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz strony pozwanej.

Na nieuiszczone koszty sądowe złożyła się część opłat od pozwu, od których powodowie byli zwolnieni oraz koszty opinii biegłego. Na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych sprawach cywilnych, biorąc pod uwagę trudną materialną sytuację powodów, Sąd nie obciążył ich nieuiszczonymi kosztami sądowymi w zakresie oddalonej części powództwa.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał pobrać od pozwanego nieuiszczone koszty sądowe w zakresie uwzględnionej części powództwa.

Na podstawie art. 84 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazano zwrócić pozwanemu niewykorzystaną zaliczkę na koszty opinii biegłego wpłaconą po upływie terminu wyznaczonego przez Sąd.

Na podstawie art. 333 par. 1 pkt. 2 KPC nadano rygor wykonalności wyrokowi w zakresie, w którym roszczenie zostało uznane przez pozwanego.