Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 października 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Jacek Zajączkowski

Sędziowie: SSA Anna Szczepaniak-Cicha (spr.)

SSA Dorota Rzeźniowiecka

Protokolant: st. sekr. sąd. Aleksandra Słota

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 października 2016 r. w Ł.

sprawy A. P. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji A. P. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 29 września 2015 r. sygn. akt VIII U 3602/14

oddala apelację.

D. R. J. A. S.-C.

Sygn. akt III AUa 2185/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 sierpnia 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał A. P. (1) prawo do emerytury od dnia 1 maja 2014 r. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 42,30%, a kwota bazowa 3191,93 złotych. Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy uwzględnił 26 lat, 9 miesięcy i 28 dni okresów składkowych, 1 rok, 11 miesięcy i 27 dni okresów składkowych. Do ogólnego stażu pracy wliczono okres prowadzenia działalności gospodarczej w latach 1987-1988 oraz od 1 czerwca 1991 r. do 29 sierpnia 1995 r. Nadto ZUS uwzględnił okres pracy poza Polską od 30 września 1982 r. do 17 lipca 1983 r., przy czym za ten okres przyjęto do wysokości wynagrodzenie minimalne. Emerytura wyniosła 1.253,71 zł brutto.

W dniu odwołaniu od tej decyzji z dnia 29 września 2014 r. A. P. (1) wniósł o jej zmianę poprzez uwzględnienie w podstawie wymiaru świadczenia:

- okresu pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy w latach 1998-2003, przyjmując za każdy rok wskaźnik 0,7 %, w miejsce przyjętego okresu pobierania tej renty za okres 23 miesięcy,

- wynagrodzeń za pracę, jakie faktycznie otrzymywał:

a/ w Przedsiębiorstwie Budownictwa Rolniczego w Ł. w okresie od 5 października 1973 r. do 30 listopada 1975 r.,

b/ w Spółdzielni (...) w Ł. w okresie od 6 grudnia 1975 r. do 6 marca 1976 r.,

c/ w Zespole (...) w Ł. od 13 września 1982 r. do 17 lipca 1983 r., a wynikających z umów o pracę i świadectw pracy, w miejsce przyjętych przez organ rentowy minimalnych wynagrodzeń za pracę. Skarżący podniósł, że nie może ponosić odpowiedzialności za niewydawanie przez zakłady pracy druków Rp-7.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 22 października 2014 r. wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy dodatkowo podał, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru 42,30 % został obliczony z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia. Przy obliczaniu wysokości przyznanego świadczenia emerytalnego brak było podstaw do uwzględnienia okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, które brane są pod uwagę jedynie przy ustalaniu prawa do emerytury w sytuacji braku udokumentowania wymaganych okresów składowych i nieskładkowych, co w sprawie niniejszej nie zachodzi. Przy obliczaniu wysokości emerytury za okresy zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa Rolniczego w Ł. od 5 października 1973 r. do 30 listopada 1975 r. i w Spółdzielni (...) w Ł. od 6 grudnia 1975 r. do 6 marca 1976 r., przyjęto wynagrodzenie minimalne, z uwagi na brak dokumentacji potwierdzającej ilość przepracowanych godzin w spornym okresie. Natomiast z przedłożonych przez wnioskodawcę w dniu 1 września 2014 r. dokumentów w postaci świadectwa pracy i umów o pracę wynika okres zatrudnienia w Zespole (...) w Ł. od 13 września 1982 r. do 30 czerwca 1983 r., a nie do 17 lipca 1983 r., jak też wynagrodzenie walutowe.

Pismem procesowym z dnia 9 stycznia 2015 r. organ rentowy podniósł, że wobec przedłożenia przez A. P. (1) w dniu 3 listopada 2014 r. zaświadczenia Rp-7 z okresu zatrudnienia w (...) od 16 listopada 1970 r. do 26 kwietnia 1973 r., przy obliczaniu wysokości świadczenia emerytalnego od 1 listopada 2014 r. przyjęto w kolejnej decyzji z dnia 30 grudnia 2014 r. wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z 20 lat kalendarzowych w wysokości 44,75 %.

Decyzją z dnia 2 października 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił A. P. (1) przeliczenia wysokości emerytury przez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów składkowych i nieskładkowych oraz do ponownego ustalenia podstawy wymiaru. W uzasadnieniu decyzji podano, że wobec uwzględnienia wnioskowanych okresów składkowych i nieskładkowych w poprzedniej decyzji, nieuzupełnienia braku w postaci dokumentacji potwierdzającej ilość przepracowanych godzin w spornych okresach od 5 października 1973 r. do 30 listopada 1975 r. oraz od 6 grudnia 1975 r. do 6 marca 1976 r., nieuzupełnienia braku w postaci dokumentacji płacowej innego pracownika zatrudnionego w kraju w tym samym lub podobnym charakterze w jakim był zatrudniony przed wyjazdem za granicę celem ustalenia tzw. wynagrodzenia zastępczego - brak jest podstaw do uwzględnienia wniosku ubezpieczonego.

W dniu 20 października 2014 r. A. P. (1) złożył odwołanie od decyzji z dnia 2 października 2014 r. wnosząc o jej zmianę przez uwzględnienie w podstawie wymiaru świadczenia:

- okresu prowadzenia działalności gospodarczej w latach 1980-1983, 1987-1988, 1991r. ,

- okresu zatrudnienia na terenie ZSRR od 13 września 1982 r. do 30 czerwca 1983 r., z uwzględnieniem zarobków osiąganych przez A. P. (2) wykonującego pracę na terenie Polski w tym samym czasie i na takim samym stanowisku co wnioskodawca.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. w odpowiedzi na to odwołanie wniósł o jego oddalenie. Organ rentowy podtrzymał dotychczasową argumentację, podniósł ponadto, że podstawy wymiaru składek z okresu prowadzenia działalności gospodarczej przez wnioskodawcę zostały uwzględnione w podstawie wymiaru emerytury.

Postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Łodzi połączył sprawy z obu odwołań celem wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia 29 września 2015 r. zmienił zaskarżone decyzje w ten sposób, że zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. do wyliczenia wysokości emerytury A. P. (1) przez obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury przy uwzględnieniu składki na ubezpieczenie społeczne z okresu 20 la kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przy wzięciu pod uwagę stawek godzinowych:

a/ od 5 października 1973 r. do 11 listopada 1974 r. w wysokości 8,50 zł na godzinę;

b/ od 12 listopada 1974 r. do 30 listopada 1975 r. w wysokości 12 zł na godzinę;

c/ od 6 grudnia 1975 r. do 6 marca 1976 r. w wysokości 12 zł na godzinę

- przy wzięciu pod uwagę 46 godzinnego tygodnia pracy. W pozostałej części Sąd Okręgowy odwołanie oddalił.

Sąd Okręgowy ustalił, że A. P. (1), urodzony (...), w dniu 9 kwietnia 2014 r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury.

W okresie 6 stycznia 1998 r. do 28 lutego 2003 r. wnioskodawca pobierał rentę z tytułu niezdolności do pracy.

A. P. (1) w okresie od 5 października 1973 r. do 30 listopada 1975 r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, ostatnio na stanowisku konserwatora urządzeń elektrycznych, w Przedsiębiorstwie Budownictwa Rolniczego w Ł.. Początkowo był zatrudniony na 7. dniowy okres próbny na stanowisku elektromontera z zaszeregowaniem IV do grupy, tj. ze stawką godzinową 8,50 złotych w oparciu o układ zbiorowy pracy dla budownictwa z 15 marca 1958 r. oraz protokół dodatkowy z 12 maja 1973 r. Po upływie okresu próbnego ubezpieczony dalej pracował na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Od dnia 12 listopada 1974 r., w związku z zatrudnieniem na stanowisku konserwatora urządzeń elektrycznych, przyznano mu wynagrodzenie dla grupy VII tj. według stawki godzinowej 12 zł.

W okresie od 6 grudnia 1975 r. do 6 marca 1976 r. A. P. (1) był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku elektryka - konserwatora w Spółdzielni (...) w Ł.. Pracował w (...) Zakładzie (...) w S. z siedzibą w Ł.. Początkowo odwołujący się był zatrudniony na 2. tygodniowy okres próbny, na stanowisku elektryka - konserwatora z zaszeregowaniem do grupy V, tj. ze stawką godzinową 12 zł oraz z uwzględnieniem innych dodatków w oparciu o układ zbiorowy pracy dla budownictwa z 23 grudnia 1974 r. załącznik nr I część II. Po upływie okresu próbnego ubezpieczony został zatrudniony na czas nieokreślony.

Z dalszych ustaleń wynika, że A. P. (1) w okresie od 13 września 1982 r. do 17 lipca 1983 r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku elektryka na budowie eksportowej. Pracował w ramach skierowania przez Zespół (...) w Ł.. Wnioskodawca został zatrudniony przy budowie C. Elektrowni (...) w N. w ZSRR. W okresie od 2 lipca 1983 r. do 16 lipca 1983 r. przebywał na urlopie wypoczynkowym. Początkowo ubezpieczony był zatrudniony na czas określony od 13 września 1982 r. do 31 grudnia 1982 r. z zaszeregowaniem do grupy IX/100 %, tj. wynagrodzeniem walutowym w wysokości 572 rubli miesięcznie plus 3.500 zł miesięcznie tytułem dodatku za rozłąkę, w oparciu o uchwałę nr 280/81 Rady Ministrów z 31 grudnia 1981 r. Kolejnymi aneksami do umowy o pracę ubezpieczony był zatrudniony na czas określony do 31 marca 1983 r. i do 30 czerwca 1983 r., warunki pracy i płacy pozostawiono bez zmian.

A. P. (1) prowadził działalność gospodarczą w postaci lakiernictwa samochodowego, w praktyce polegającą na m.in. odnawianiu tabliczek na domy, tabliczek nagrobkowych, naprawianiu drobnych usterek w autach. Podlegał obowiązkowi ubezpieczenia od 1 sierpnia 1976 r. do 30 września 1982 r., od 4 sierpnia 1983 r. do 24 kwietnia 1984 r. i od 17 czerwca 1991 r. do sierpnia 1995 r.

W dniu 1 września 2014 r. ubezpieczony złożył ponowny wniosek o ustalenie wysokości emerytury i dodatkowo załączył umowę o pracę zawartą z Przedsiębiorstwem Budownictwa Rolniczego w Ł., z (...) w S., świadectwo pracy z Z.P.i U. (...) Ł. oraz umowę o pracę na budowie z aneksami. W dniu 29 września 2014 r. A. P. (1) wniósł o ponowne przeliczenie emerytury. Do wniosku załączył angaże i umowę o pracę, dotyczące zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa Rolniczego w Ł., świadectwo pracy dotyczące zatrudnienia w Spółdzielni (...) w Ł. oraz kartoteki zarobkowe z lat 1982 i 1983 z okresu pracy w Zespole (...) w Ł.. W dniu 3 listopada 2014 r. ubezpieczony złożył zaświadczenie Rp-7 z okresu zatrudnienia w (...) od 16 listopada 1970 r. do 26 kwietnia 1973 r., zatem przy obliczaniu wysokości świadczenia emerytalnego od 1 listopada 2014 r. ZUS decyzją z dnia 30 grudnia 2014 r. przyjął wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z 20 lat kalendarzowych w wysokości 44,75 %.

Sąd Okręgowy wskazał, że przy uwzględnieniu za okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa Rolniczego w Ł. od 5 października 1973 r. do 30 listopada 1975 r. oraz Spółdzielni (...) w Ł. od 6 grudnia 1975 r. do 6 marca 1976 r. iloczynu stawek godzinowych i normatywnego czasu pracy, tj. 46 godzin tygodniowo, wynikających z zachowanych angaży, a wynoszących w okresie od 5 października 1973 r. do 11 listopada 1974 r. 8,50 zł, w okresie od 12 listopada 1974 r. do 30 listopada 1975 r. 12 zł, w okresie od 6 grudnia 1975 r. do 6 marca 1976 r. 12 zł - hipotetyczny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru składek za w/w okresy (z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych, tj. z lat 1971-1972,1974,1976-1981, 1983, 1987-1988, 1991-1995, 1997, 2011-2012), wynosi od 1 maja 2014r. - 43,58 %, i za w/w okresy (z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych, to jest lat 1971-1981, 1987-1988, 1992-1995, 1997, 2011-2012) od 1 listopada 2014r. - 47,68 %. Wynagrodzenie obliczone według powyższych stawek godzinowych wynosi w latach: 1973r. - 12802 zł, 1974r. - 20.887 zł, 1975r. - 27.576 zł, 1976 r. - 21236 zł. Emerytura przy takich wskaźnikach i kwocie bazowej 3.191,93 zł wyniosłaby od 1 maja 2014 r. - 1.268,50 zł i od 1 listopada 2014 r. - 1.317,29 zł, a po waloryzacji od 1 marca 2015 r. - 1353,29 zł.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił przede wszystkim na podstawie dokumentów i zważył, że w świetle zebranego materiału dowodowego odwołanie wnioskodawcy zasługuje częściowo na uwzględnienie.

Na podstawie art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: w przypadku mężczyzn urodzonych od 1 października 1948 r. do 31 grudnia 1948 r. osiągnęli wiek emerytalny w wysokości 65 lat i 4 miesięcy oraz mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 27a.

Natomiast z mocy art. 15 ust. 1 tej ustawy, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Stosownie do brzmienia ust. 2a tego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei na postawie ust. 6 tego przepisu, na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 ustawy emerytalnej, w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1.  oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2.  oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3.  oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4.  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

Z powołaniem się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 r., III UZP 2/03 (OSNP 2003 nr 14, poz. 338) Sąd Okręgowy podkreślił, że określone ustawą zasady obowiązujące przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe, środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Regulacja ta, wyrażona także w poprzednio obowiązującym rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń, wyznacza kierunek postępowania dowodowego, co jednak nie oznacza, że wysokość uzyskiwanego uposażenia nie może być wykazana w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków, wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak m. in. Sąd Najwyższy w wyroku z 25 lipca 1997 r., II UKN 186/97, OSNAP 1998 nr 11, poz. 324, Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 4 marca 1997 r., III AUa 105/97, Orz. Apel. W-wa 1997 nr 2, s.7, Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 27 czerwca 1995 r., III Aur 177/95, OSA 1996 nr 10, poz. 32, Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Aur 294/93, PS - wkład. 1994 nr 3, poz. 6). Sąd ubezpieczeń społecznych nie jest bowiem związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane i ich dopuszczenie za celowe.

W przypadku braku dokumentacji płacowej istnieje możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dokumentację zastępczą, znajdującą się w aktach osobowych, taką jak: umowy o pracę, angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia itp., jednakże wówczas uwzględniać można tylko takie składniki, które są pewne, wypłacane były w danym okresie stale i w określonej wysokości (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 5 listopada 2013 r., III AUa 260/13, LEX nr 1416043). Podzielając powyższe zapatrywania Sąd Okręgowy przeprowadził w sprawie niniejszej postępowanie dowodowe, obejmujące dokumentację związanej z okresem pracy wnioskodawcy, zeznań odwołującego się i świadka A. P. (2) oraz akta ZUS, co pozwoliło w sposób wszechstronny przeanalizować zasadność żądań ubezpieczonego.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca zażądał uwzględnienia, przy ustalaniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury:

- okresu pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy w latach 1998-2003, przyjmując za każdy rok wskaźnik 0,7 %, w miejsce przyjętego okresu pobierania tej renty jedynie za okres 23 miesięcy;

- wynagrodzeń za pracę, jakie faktycznie otrzymywał:

a/ w Przedsiębiorstwie Budownictwa Rolniczego w Ł. w okresie od 5 października 1973 r. do 30 listopada 1975 r.,

b/ w Spółdzielni (...) w Ł. w okresie od 6 grudnia 1975 r. do 6 marca 1976 r.,

c/ w Zespole (...) w Ł. od 13 września 1982 r. do 17 lipca 1983 r., a wynikających z umów o pracę i świadectw pracy, w miejsce przyjętych przez organ rentowy minimalnych wynagrodzeń za pracę;

- okresu prowadzenia działalności gospodarczej w latach 1980-1983, 1987-1988;

- okresu zatrudnienia na terenie ZSRR w czasie od 13 września 1982 r. do 30 czerwca 1983 r., z uwzględnieniem zarobków osiąganych przez A. P. (2).

Zgodnie z art.10a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przy ustalaniu prawa do emerytury osoby, która utraciła prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy z powodu odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się okresy pobierania tej renty, jeśli okresy składkowe i nieskładkowe są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. A. P. (1) udokumentował wymagane do emerytury okresy składkowe i nieskładkowe w wysokości powyżej 25 lat, co wynika z zaskarżonej decyzji, zatem okres pobierania renty nie podlega uwzględnieniu w wysokości emerytury.

Sąd Okręgowy uwzględnił natomiast nie budzące żadnych wątpliwości umowy i angaże, dotyczące zatrudnienia wnioskodawcy na cały etat, przy czym wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej za lata 1973-1975 (w Przedsiębiorstwie Budownictwa Rolniczego w Ł.) od 5 października 1973 r. do 30 listopada 1975 r. nie mogą być uwzględnione, gdyż brak jest imiennej pieczątki, daty, podpisu osoby upoważnionej do dokonania wpisu, a w roku 1975 brak jest kwoty zarobku.

Ponadto A. P. (1) wnosił o uwzględnienie w podstawie wymiaru świadczenia okresu zatrudnienia na terenie ZSRR od 13 września 1982 r. do 30 czerwca 1983 r., z uwzględnieniem zarobków osiąganych przez A. P. (2). Zeznania tego świadka okazały się nieprzydatne w tym sensie, iż był on zatrudniony w Rejonie Dróg Krajowych w Ł. Oddział Zachodni w Ł. w okresie od 19 listopada 1974 r. do 30 kwietnia 1984 r. jako elektromonter urządzeń elektroenergetycznych, a wnioskodawca bezpośrednio przed wyjazdem za granicę prowadził własną działalność gospodarczą w postaci lakiernictwa samochodowego.

Sąd podkreślił, że stosownie do art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W postępowaniu sądowym ubezpieczony może korzystać z wszelkich środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty, w szczególności z dowodów dokumentów oraz z przesłuchania świadków (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 25 lipca 1997 r., II UKN 186/97, OSNP 1998 nr 11, poz. 342). Nie jest zatem możliwe obliczanie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy. Twierdzenia te muszą być udowodnione. Nie jest rzeczą sądu zarządzanie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych, pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzania z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Stanowisko takie zaprezentował m.in. Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 marca 2006 r., III AUa 1096/05, wskazując, iż ujemne konsekwencje związane z trudnościami w dokumentowaniu wysokości wynagrodzeń z lat odległych nie powinny obciążać wyłącznie ubezpieczonych, jednakże nie można również odpowiedzialności za taki stan rzeczy przenosić wyłącznie na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ustawowym wymogiem jest bowiem wykazanie przez ubezpieczonego konkretnych kwot otrzymanych przez niego zarobków, jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe lub ubezpieczenie społeczne, przy czym nie może istnieć tu żaden stan niepewności co do wysokości.

W rozpoznawanej sprawie za kluczową Sąd Okręgowy uznał regulację szczególną, zawartą w § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent, z której wynika, że jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru pracownik był zatrudniony za granicą, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia kwoty, od których za te okresy opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne w kraju, albo jeżeli okres zatrudnienia za granicą przypada przed dniem 1 stycznia 1991 r. - kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę. Nie jest bowiem wątpliwe, że do chwili obecnej nie zostały wydane nowe przepisy wykonawcze, zapowiadane w art. 22 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przepisem tym Rada Ministrów została upoważniona do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytury i renty, uwzględniających m.in. przypadki, w których podstawę wymiaru emerytury lub renty dla pracowników zatrudnionych za granicą ustala się na podstawie wynagrodzenia przysługującego pracownikom zatrudnionym w tym okresie w kraju w tym samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę, albo na podstawie kwot ryczałtowych. Jednoznaczne stanowisko w zakresie stosowania prawa zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 stycznia 2012 r., II UK 74/11 (LEX nr 1130386), stwierdzając wprost, że w przedmiotowej sytuacji zastosowanie znajduje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r. wydane na podstawie upoważnienia ustawowego zawartego w art. 22 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, stanowiącego, że Rada Ministrów w drodze rozporządzenia określa zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń, gdy pracownik zatrudniony był za granicą, szczególnie gdy porówna się z jednej strony zakresy delegacji określone w obu ustawach, z drugiej zaś strony treść tych regulacji. Również w wyroku z dnia 4 marca 2010 r., II UK 306/09 (OSNP 2011 nr 17-18, poz. 236) Sąd Najwyższy wskazał, że podstawę wymiaru emerytury (renty) pracownika skierowanego do pracy za granicą przed 1 stycznia 1991 r. stanowi wynagrodzenie zastępcze, o którym mowa w § 10 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r., zachowujące moc i znajdujące dalej zastosowanie na podstawie art. 194 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jak zaznaczył Sąd Najwyższy, brak jest normy prawnej, według której wynagrodzenia otrzymywane w czasie zatrudnienia za granicą stanowiłyby w pełni (w pełnej wysokości) podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, według tych samych zasad, jakie obowiązują dla zatrudnionych w kraju. Innymi słowy, uprawnione jest stwierdzenie, że przepis § 10 rozporządzenia z dnia 1 kwietnia 1985 r., dotyczący podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zatrudnianych za granicą, stanowi regulację szczególną i samodzielną, skoro wprowadza inną, niż powszechna podstawę wymiaru składek obowiązującą dla osób zatrudnionych w kraju.

W świetle zaprezentowanych wyżej przepisów prawa oraz ich wykładni jakichkolwiek wątpliwości nie może budzić teza, że również w przypadku skarżącego, jako pracownika zatrudnionego za granicą przed dniem 1 stycznia 1991 r., podstawę wymiaru emerytury stanowić mogło tylko i wyłącznie wynagrodzenie zastępcze, o którym mowa w § 10 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent. Jak bowiem trafnie w wyroku z dnia 4 marca 2010 r., I UK 306/09 (OSNP 2011 nr 17-18, poz. 236) uwypuklił Sąd Najwyższy, z przepisu § 10 rozporządzenia z 1 kwietnia 1985 r. wynika alternatywa rozłączna i jej drugi człon (zdanie z pkt 2 stwierdzające, że „jeżeli okres zatrudnienia za granicą przypada przed dniem 1 stycznia 1991 r., to do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę”) nie jest uwarunkowany od niespełnienia się normy z pierwszego przepisu (zdania z pkt 1, stwierdzającego, że „jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru, pracownik był zatrudniony za granicą, to do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia kwoty, od których za te okresy opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne w kraju”). Norma prawna, wynikająca z tego przepisu jest zatem taka, że wyłącznie dla zatrudnionych za granicą do końca 1990 r. do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się wynagrodzenie zastępcze, którego wysokość powinien potwierdzić pracodawca, zatrudniający pracownika przed jego wyjazdem za granicę. Tymczasem przed wyjazdem do ZSRR wnioskodawca prowadził działalność gospodarczą w zakresie lakiernictwa samochodowego, nie był zatrudniony wcześniej w Zespole (...) w Ł., tylko podjął tam pracę wyłącznie w celu skierowaniem za granicę, nie był też zatrudniony u innego pracodawcy, który udzieliłby mu urlopu bezpłatnego w celu wyjazdu na budowę eksportową, co uniemożliwia ustalenie stanowiska, na jakim wnioskodawca był zatrudniony przed wyjazdem za granicę, stąd niemożność uwzględnienia kartotek złożonych przez wnioskodawcę (k. 43-44) z firmy przechowującej archiwum po byłym (...) (k. 30), nie będącym następcą prawnym pracodawcy.

Podsumowując Sąd stwierdził, że odnośnie żądania skarżącego o uwzględnienie w wyliczeniu podstawy wymiaru również wynagrodzenia za pracę w ZSRR, brak jest podstaw do przyjęcia w to miejsce wynagrodzenia zastępczego świadka.

Gdy zaś chodzi o podstawy wymiaru składek z okresu prowadzenia działalności gospodarczej, to zostały one uwzględnione w podstawie wymiaru emerytury, co w sposób nie budzący wątpliwości wynika z zaświadczenia o przebiegu ubezpieczenia płatnika (k. 12 plik rentowy akta ZUS) oraz (k. 111 pliku emerytalnego akta ZUS) z karty przebiegu zatrudnienia, przy czym podnieść należy, że ZUS zaliczył staż pracy na budowie eksportowej do 17 lipca 1983 r., a nie do 30 czerwca 1983 r. Wnioskodawca nie zaprzeczał, że między 17 lipca 1983 r. a 31 lipca 1983 r. nie pracował w (...), zaś działalność handlową prowadził od 1 kwietnia 1987 r., zatem od stycznia do marca 1987 r. działalności gospodarczej nie prowadził i o uwzględnienie tego okresu nie wnosił. Ponadto A. P. (1) sprecyzował odwołanie, wycofując się z zarzutu dotyczącego roku 1991. Natomiast tam, gdzie okresy działalności gospodarczej pokrywały się z zatrudnieniem pracowniczym zostały one zaliczone do ogólnego stażu prac tylko jeden raz.

Przy przyjęciu okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa Rolniczego w Ł. w okresie od 5 października 1973 r. do 30 listopada 1975 r., a także w Spółdzielni (...) w Ł. w okresie od 6 grudnia 1975 r. do 6 marca 1976 r., kwoty wynagrodzenia wyliczonego w oparciu o stawkę godzinową, tj. iloczynu stawki godzinowej i 46 godzinnego tygodnia pracy ustalono wwpw na poziomie 43,58 % w oparciu o 20 najkorzystniejszych lat, tj. lata 1971,1972,1974, 1976-1981, 1983, 1987, 1988, 1991-1995, 1997, 2011, 2012, zamiast 42,30 % od dnia 1 maja 2014 r., natomiast począwszy od 1 listopada 2014 r. ustalono wwpw świadczenia na poziomie 47,68 % w oparciu o 20 najkorzystniejszych lat, tj. lata 1971-1981, 1987, 1988, 1992-1995, 1997, 2011, 2012, zamiast 44,75 %.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zobowiązał organ rentowy do przeliczenia emerytury w najkorzystniejszym jej wariancie, przy przyjęciu kwot wynagrodzenia obliczonego na podstawie angaży z uwzględnieniem stawek godzinowych w nich wskazanych. W ocenie Sądu takie wyliczenia pozwolą ustalić przynajmniej taką wysokość wynagrodzenia, jaką wnioskodawca w spornym okresie niewątpliwie otrzymywał i w pewnym stopniu zaspokoi to poczucie krzywdy wnioskodawcy, który nie może udokumentować kwot rzeczywiście osiąganego wynagrodzenia z uwagi na brak pełnej dokumentacji płacowej. Organ rentowy dokonał stosownego wyliczenia wysokości zarobków oraz wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru z uwzględnieniem całego okresu zatrudnienia wnioskodawcy, a wyliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest korzystniejszy od dotychczasowego, co uzasadniało zmianę w części zaskarżonych decyzji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 i § 2 k.p.c.

W apelacji od wyroku w części oddalającej odwołanie A. P. (1) zarzucił:

1/ błędną ocenę materiału dowodowego przez nieuwzględnienie w wyliczeniu podstawy wymiaru emerytury okresu pracy:

- w Przedsiębiorstwie Budownictwa Rolniczego w Ł. w okresie od 5 października 1973 r. do 30 listopada 1975 r. z uwagi na nieudokumentowanie tego okresu stosownymi dokumentami,

- w ZSRR w czasie od 13 września 1982 r. do 17 lipca 1983 r. z uwzględnieniem zarobków uzyskiwanych przez A. P. (2),

co miało wpływ na treść wyroku;

2/ nieuwzględnienie dowodów na korzyść apelującego, tj. wynagrodzenia za pracę (zastępczego) uzyskiwanego przez świadka A. P. (2) oraz kartotek złożonych dla udokumentowania wysokości zarobków z firmy przechowującej archiwum po (...);

3/ przyjęcie do podstawy wymiaru emerytury zbyt niskiego przelicznika w czasie prowadzonej działalności gospodarczej, co miało wpływ na treść wyroku.

W świetle tych zarzutów apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Łodzi. A. P. (1) podniósł, że nie zgadza się z wyrokiem, ponieważ starał się udowodnić swoje zarobki jak tylko mógł. Sąd powinien uwzględnić zeznania strony i świadka, gdy nie było dowodów przeciwnych. Z uwagi na trudności w dokumentowaniu zarobków z odległych lat Sąd powinien uwzględnić na korzyść wszystkie dowody, w tym wpisy w legitymacji.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego nie jest zasadna.

Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił stan faktyczny oraz poczynił drobiazgowe wywody prawne. Sąd Apelacyjny oceniając jako poprawne ustalenia faktyczne i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji uznał je za własne, co oznacza, że zbędne jest ich szczegółowe powtarzanie (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22 sierpnia 2001 r., V CKN 348/00, LEX 52761, z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, LEX 585720, z dnia 24 września 2009 r., II PK 58/09, LEX 558303).

Odnosząc się do zarzutów apelacji zważyć trzeba, iż stanowią one powtórzenie żądań zawartych w odwołaniu, do których Sąd pierwszej instancji ustosunkował się kazuistycznie w pisemnych motywach wyroku. Apelujący nie przedstawił zaś, na czym polega błędna ocena materiału dowodowego, poza przeświadczeniem, że wymowa przeprowadzonych dowodów powinna prowadzić do odmiennych wniosków, co nie pozbawia oceny Sądu pierwszej instancji przymiotów z art. 233 § 1 k.p.c.

W pełni podzielić należy stanowisko Sądu pierwszej instancji, że pomimo braku ograniczeń dowodowych w postępowaniu przed sądami w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, wysokość zarobków, stanowiących podstawę do wyliczenia składki na ubezpieczenia społeczne, nie może być ustalana w sposób hipotetyczny, oparty jedynie na domniemaniu. Rzeczą sądu w sprawach o wysokość emerytury jest dokładne ustalenie wysokości wynagrodzenia otrzymywanego przez ubezpieczonego w danym okresie. Zarobki za poszczególne miesiące i wybrane lata kalendarzowe wykazane muszą być w sposób nie budzący wątpliwości w ściśle określonej kwotowo wysokości i co do odprowadzonych od nich składek na ubezpieczenie społeczne. Nie można natomiast przyjmować wysokości wynagrodzenia opartego wyłącznie na przypuszczeniach, czy też twierdzeniach ubezpieczonego, jak też dowodach niejasnych. Przepisy prawa ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalanie wynagrodzeń w sposób przybliżony lub prawdopodobny. Wybór okresu przyjętego do podstawy wymiaru świadczenia należy do osoby zainteresowanej, ale ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 887 ze zm.) w art. 15 zakreśla ramy czasowe, do których należy się stosować. Wprowadzenie w art. 15 ustawy - od dnia 1 stycznia 1999 r. - opcji ustalania podstawy wymiaru świadczenia na podstawie dowolnie wybranych 20 lat, zrodziło w praktyce orzeczniczej poważny problem dowodzenia wysokości składników wynagrodzenia uzyskiwanych w bardziej odległych latach, zwłaszcza w zakładach pracy, które już nie istnieją. W celu złagodzenia tej, niezawinionej przez ubezpieczonych, konsekwencji braku faktycznych możliwości ustalenia podstawy wymiaru składek pracowniczych, przy bezspornym pozostawaniu w zatrudnieniu, ustawodawca znowelizował z dniem 1 stycznia 2009 r. przepis art. 15, przez dodanie art. 15 ust. 2a (Dz.U. z 2008 r., Nr 192, poz. 1180). W takiej sytuacji za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w okresie pozostawania w stosunku pracy, wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia. Właśnie kwoty wynagrodzenia minimalnego przyjęte zostały do podstawy wymiaru składek A. P. (1) za lata niewątpliwego zatrudnienia, za które jednak nie zachowała się wymagana - zdaniem organu rentowego, dokumentacja płacowa. Sąd Okręgowy stanowiska ZUS w całości nie podzielił, uznając za miarodajne angaże płacowe, w których wskazana została stawka godzinowa i w tym zakresie decyzje zmienił.

Nie ma racji apelujący podnosząc, że Sąd pierwszej instancji błędnie ocenił możliwość uwzględnienia danych z legitymacji ubezpieczeniowej z lat 1973 - 1975. Sąd Okręgowy trafnie bowiem przyjął, że wpisy w legitymacji za ten okres nie spełniają wymogów formalnych. Brak jest w nich podpisu i pieczątki osoby dokonującej wpisu, widoczne jest, że różne osoby dokonały wpisu roku, zarobków i średniej miesięcznej, a za rok 1975 nie ma wymienionej żadnej kwoty. Jak wyżej podkreślono, zarobki za wybrane lata kalendarzowe ubezpieczonego wykazane muszą być w sposób nie budzący wątpliwości w ściśle określonej kwotowo wysokości. Takie uzasadnione wątpliwości cechują wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej skarżącego z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa Rolniczego w Ł. w latach 1973 - 1975 , toteż legitymacja ubezpieczeniowa nie stanowi miarodajnego dowodu do dokonania przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia A. P. (1) za ten okres. Odnosząc się do argumentu apelującego, jakoby stanowisko Sądu pierwszej instancji było dla niego krzywdzące podkreślić trzeba, że zasady słuszności nie mogą prowadzić do odmiennej konstatacji, gdyż w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie mają one zastosowania.

Wyjaśnić także należy, że wysokość emerytury osób zatrudnionych przez pewien czas za granicą (art. 8 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), ustalona według zasad przewidzianych w art. 53 ustawy, wzrasta o 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych z całego okresu zatrudnienia, tak jakby okres ten przebyty został w Polsce, lecz nie ma na nią wpływu wysokość zarobków uzyskiwanych za granicą, gdyż w ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń okresy pracy za granicą są zasadniczo pomijane. Wynika to z przyjęcia w prawie ubezpieczeń społecznych reguły terytorialności - art. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 963 ze zm.), która oznacza objęcie ubezpieczeniem z mocy prawa obywateli polskich oraz osób niebędących obywatelami polskimi z tytułu pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zasadę terytorialności potwierdza art. 15 ust. 1 ustawy emerytalnej stanowiąc, że podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego. Najogólniej rzecz ujmując, reguła ta wyraża się w przyjmowaniu do podstawy wymiaru przeciętnej podstawy wymiaru składki należnej w Polsce i odprowadzanej w kraju, nawet jeśli praca była wykonywana za granicą.

Nie jest trafny apelacyjny zarzut, iż bezpodstawnie Sąd Okręgowy nie uwzględnił wynagrodzenia zastępczego świadka A. P. (2) oraz kartotek odzwierciedlających wynagrodzenie walutowe za okres pracy przez ubezpieczonego na budowie eksportowej w ZSRR. Na podstawie niespornych ustaleń faktycznych jest jasne, wnioskodawca pracował na budowie eksportowej ze skierowania przez Zespół (...) w Ł. w latach 1982-1983, a więc przed 1 stycznia 1991 r. W tej sytuacji podstawę wymiaru świadczeń pracownika stanowi wyłącznie wynagrodzenie zastępcze, o którym mowa w § 10 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (t.j. Dz.U. z 1989 r. Nr 11, poz. 63 ze zm.), które zachowało moc na podstawie art. 194 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jak słusznie stwierdził i szeroko uzasadnił Sąd z quo, brak jest normy prawnej, według której wynagrodzenie otrzymywane w czasie zatrudnienia za granicą stanowić by mogło podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne według tych zasad, jakie obowiązywały pracowników zatrudnionych w kraju; przepis § 10 rozporządzenia z dnia 1 kwietnia 1985 r. stanowi regulację szczególną i samodzielną. W świetle przywołanej normy nie ma wątpliwości, że w przypadku pracownika zatrudnionego za granicą przed dniem 1 stycznia 1991 r. podstawę wymiaru składek stanowić może tylko wynagrodzenie zastępcze, o którym mowa w pkt 2 § 10 rozporządzenia, a nie wynagrodzenie walutowe faktycznie otrzymywane. Przepis ten przewiduje, że jeżeli okres zatrudnienia za granicą przypada przed dniem 1 stycznia 1991 r., to do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę. Przepis § 10 pkt 2 rozporządzenia z dnia 1 kwietnia 1985 r. należy wykładać w powiązaniu z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych praw i obowiązków pracowników skierowanych do pracy za granicą w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem (t.j. Dz.U. z 1990 r. Nr 44, poz. 259 ze zm.). Warunkiem ustalenia wynagrodzenia zastępczego jest „zatrudnienie” ubezpieczonego przed wyjazdem za granicę. Tymczasem wnioskodawca A. P. (1) przed wyjazdem do pracy w ZSRR nie był nigdzie zatrudniony, prowadził własną działalność gospodarczą. Nadto świadek A. P. (2) pracował do 1984 r. jako elektromonter urządzeń elektroenergetycznych w Rejonie Dróg Krajowych w Ł.. Świadek ten nie był więc zatrudniony w kraju ani przez jednostkę kierującą wnioskodawcę do pracy, jako generalnego wykonawcę w rozumieniu rozporządzenia z dnia 27 grudnia 1974 r. ( (...)), ani przez zakład macierzysty, gdyż takiego macierzystego zakładu wnioskodawca nie posiadał. Zatem prawidłowo Sąd Okręgowy przyjął, że wynagrodzenie świadka z Rejonu Dróg Krajowych w Ł. nie może być wzięte pod uwagę, jako nie odpowiadające dyspozycji § 10 pkt 2 rozporządzenia z dnia 1 kwietnia 1985 r.

Niezrozumiały jest apelacyjny zarzut przyjęcia do podstawy wymiaru emerytury zbyt niskiego przelicznika w czasie prowadzonej działalności gospodarczej. Skarżący nie wskazał, za które okresy i na podstawie jakich dowodów przyjąć należy wyższe składki, niż opłacał w czasie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, toteż nie jest możliwe merytoryczne odniesienie się do tego zarzutu w drugiej instancji.

Stwierdzając, że apelacja A. P. (1) nie zawiera uzasadnionych podstaw Sąd drugiej instancji polemiczny środek odwoławczy oddalił, z mocy art. 385 k.p.c.

D. R. J. A. S.-C.