Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 19 marca 2018 r.

Sąd Rejonowy w Tarnowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSR Anna Chmielarz

Protokolant: sekr. sądowy Małgorzata Kopacz

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2018 r. w Tarnowie

na rozprawie

sprawy z wniosku M. K. (1)

przy uczestnictwie I. S., S. K., A. D. (1), S. S., J. S. (1)

o ustanowienie służebności drogi koniecznej

postanawia:

I.  ustanowić, na rzecz każdoczesnych właścicieli nieruchomości położonej w Łukowej, gmina L., stanowiącej działkę nr (...), objętej KW Nr (...) prowadzoną przez (...) Sądu Rejonowego w Tarnowie stanowiącą obecnie współwłasność wnioskodawcy M. K. (1) i uczestników S. K., I. S., A. D. (1) - służebność drogi koniecznej polegającej na prawie przejścia i przejazdu, biegnącej od stanowiącej drogę działki nr (...) objętej KW Nr (...) prowadzoną przez (...) Sądu Rejonowego w Tarnowie szlakiem oznaczonym literami A-B-C-D-E na mapie stanowiącej załącznik do opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji inż. J. L. z dnia 21 grudnia 2016 roku jako Wariant II, biegnącym po działce nr (...), objętej KW Nr (...) prowadzoną przez (...) Sądu Rejonowego w Tarnowie o długości wynoszącej 40,90 m i zmiennej szerokości wynoszącej w punktach: A – 5,81 m, B – 3,32 m, C – 3,25 m, D – 3,18 m oraz E – 3,17 m, na pow. 138 m ²,

II.  oddalić wniosek wnioskodawcy M. K. (1) w pozostałym zakresie,

III.  zasądzić na rzecz właściciela działki nr (...) uczestnika S. S.:

a/ od wnioskodawcy M. K. (1) kwotę 1.223,75 zł (słownie: jeden tysiąc dwieście dwadzieścia trzy złote 75/100)

b/ od uczestników S. K., I. S. i A. D. (1) kwoty po 333,75 zł (słownie: trzysta trzydzieści trzy złote 75/100)

- tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej na rzecz działki nr (...), płatne w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty w przypadku opóźnienia płatności w terminie,

IV.  nakazać pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Tarnowie:

a/ od wnioskodawcy M. K. (1) kwotę 660,91 zł,

b/ od uczestników S. K. i A. D. (1) kwoty po 420,80 zł,

c/ od uczestniczki I. S. kwotę 538,74 zł

- tytułem brakujących wydatków związanych z opiniami biegłych.

V.  uznać, że każda ze stron ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie w pozostałym zakresie.

SSR Anna Chmielarz

Sygn. akt I Ns 310/16

UZASADNIENIE

postanowienia Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 19 marca 2018 r.

Wnioskodawca M. K. (1) wskazując jako uczestników postępowania I. S., S. K., A. D. (1), S. S. i J. S. (1) wniósł o ustanowienie na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości położonej w Łukowej 49, stanowiącej działkę nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Tarnowie prowadzi księgę wieczystą nr (...), służebności drogowej polegającej na prawie przejścia i przejazdu przez nieruchomość położoną w Łukowej stanowiącą działkę nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Tarnowie prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz część działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Tarnowie prowadzi księgę wieczystą nr (...). Ponadto wnioskodawca domagał się zasądzenia na swoją rzecz od uczestników postępowania S. S. i J. S. (1) zwrotu kosztów postępowania.

Na uzasadnienie wnioskodawca podał, iż jest współwłaścicielem w 11/20 części gospodarstwa rolnego o łącznej pow. 4,66 ha, którego pozostałymi współwłaścicielami są I. S., A. D. (1) i S. K. w udziale wynoszącym po 3/20 części każdy. Wskazał też, że S. S. jest właścicielem działki nr (...), która od blisko 50 lat stanowiła drogę dojazdową od strony wsi do działki nr (...), zaś J. S. (1) jest właścicielem działki nr (...), która stanowiła dojazd z działki nr (...) do gruntów rolnych. Około 1995 r. M. S., który jest mieszkańcem i gospodarzem działki nr (...) zagrodził drogę dojazdową biegnącą przez działkę nr (...). Z uwagi na to, że droga biegnąca przez działkę nr (...) była zbyt wąska dla racjonalnego prowadzenia przez wnioskodawcę gospodarstwa rolnego (...) zobowiązał się odstąpić część działki nr (...), na której mieszka oraz część działki nr (...), którą użytkował i na której posiadał garaże na maszyny rolnicze, w celu poszerzenia, stanowiącej drogę dojazdową do działki nr (...), działki nr (...), tak, aby umożliwiała ona właściwe prowadzenie gospodarstwa rolnego, czemu też uczynił zadość i w związku też z czym doszło do przeniesienia i zamontowania bramy o szerokości 6 m równolegle do zakończenia ogrodzenia działki nr (...). Tak powstała droga dojazdowa do działki nr (...) była od lat, aż do 2015 r., kiedy to S. S. zagrodził swoją działkę nr (...) pozostawiając przejazd o szerokości 4,30 m, użytkowana przez wnioskodawcę i pozostałych współwłaścicieli gospodarstwa rolnego, którzy też dbali o właściwy przejazd nią, regularnie utwardzając ją i odśnieżając. Dalej wnioskodawca podał, iż S. S., pomimo zapewnienia, że nie będzie utrudniał właścicielom działki nr (...) dojazdu do niej, wychodząc z założenia, że nie mają oni prawa korzystać z przejazdu przez działkę nr (...), w dniu 12 grudnia 2015 r., samowolnie zdewastował ich bramę wjazdową, ustawiając wzdłuż drogi słupki ogrodzeniowe zawężające przejazd z 4,30 m, który był wystarczający i nie stwarzał niebezpieczeństwa w ruchu drogowym, do 3 m i znacznie ograniczające im dojazd do działki nr (...), w tym uniemożliwiające im przejazd ciągnikiem z przyczepą, czy inną maszyną rolniczą, jak też wykluczające możliwość racjonalnego korzystania przez nich z działki nr (...), czy prowadzenia na niej gospodarstwa oraz ewentualnego przejazdu pojazdów uprzywilejowanych, a następnie zabraniając im utwardzania drogi, aby w ten sposób ograniczyć im korzystanie z tej drogi. Zaznaczył przy tym, iż M. S. dodatkowo zmienił bieg wody z działki nr (...), przedłużając rurami rynny spustowe, tak, aby zalewała ona działkę nr (...) oraz drogę tworząc na niej podmokły, grząski i nieprzejezdny teren. W dalszej kolejności wnioskodawca wskazał, iż od co najmniej 4 pokoleń jego rodzina zamieszkuje na działce nr (...), w której udział wynoszący 11/20 części nabył na podstawie postanowienia stwierdzającego nabycie spadku po M. K. (2). Dodał też, iż na mocy postanowienia stwierdzającego nabycie spadku po Z. i J. B. nabył wraz z pozostałymi współwłaścicielami gospodarstwa rolnego udziały w stanowiącej drogę lokalną działce nr (...). Nadmienił też, iż w poprzednich latach zarówno J. S. (1), jak i S. S. nie odnieśli szkody w związku z korzystaniem przez właścicieli działki nr (...) z przejazdu przez działkę nr (...) i część działki nr (...). W konsekwencji wnioskodawca stwierdził, że działania S. S. oraz jego ojca J. S. (1) i wujka M. S. nie są uzasadnione racjonalnym funkcjonowaniem ich gospodarstwa, ale niechęcią do wnioskodawcy i wolą obniżenia wartości działki nr (...), która nie ma dostępu do drogi publicznej, ani lokalnej stanowiącej działkę nr (...), zaś dostęp do znajdujących się na niej zabudowań mieszkalnych i gospodarczych jest znacznie ograniczony.

Odpowiadając na wniosek uczestnicy J. S. (1) oraz S. S. wnieśli o ustanowienie na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości położonej w Łukowej 49, stanowiącej działkę nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Tarnowie prowadzi księgę wieczystą nr (...) służebności drogowej polegającej na prawie przejścia i przejazdu przez działkę nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Tarnowie prowadzi księgę wieczystą nr (...), za przyznaniem solidarnie od właścicieli działki nr (...) na rzecz S. S. jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie na stanowiącej jego własność działce nr (...) służebności drogi koniecznej oraz o oddalenie wniosku w pozostałym zakresie. Ponadto uczestnik J. S. (1) wniósł o obciążenie wnioskodawcy kosztami postępowania, zaś uczestnik S. S. o zasądzenie na swoją rzecz od wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Na uzasadnienie powyższego uczestnik J. S. (1) podał, iż zdając sobie sprawę z konieczności dojazdu do działki nr (...) przez jej każdoczesnych właścicieli nie sprzeciwia się ustanowieniu służebności drogi koniecznej przez działkę drogową nr (...), tyle, że za wynagrodzeniem na rzecz jej właściciela S. S. (art. 145 k.c.). Zaznaczył przy tym, że w jego ocenie, umożliwienie właścicielom działki nr (...) spokojnego przejazdu zapewni korzystanie z działki nr (...) w zakresie służebności gruntowej, zważywszy, że szerokość działki nr (...) w każdym jej miejscu przekracza 3 m, z uwagi też, na co sprzeciwił się ustanowieniu szlaku służebnego na należącej do niego działce nr (...).

Z kolei uczestnik S. S. powielając powyższą argumentację uczestnika J. S. (1) ponadto przyznał, iż jest właścicielem działki drogowej nr (...) oraz działki nr (...), zaś jego ojciec J. S. (1) jest właścicielem działki nr (...). Potwierdził też, że wnioskodawca oraz pozostali współwłaściciel działki nr (...) wprawdzie korzystają z należącej do niego działki drogowej, nie mniej jednak czynią to bez tytułu prawnego, jako prekarzyści. Podkreślił przy tym, że umożliwia wnioskodawcy i pozostałym współwłaścicielom działki nr (...) przejazd przez swoją działkę w celu zachowania dobrych relacji sąsiedzkich. Uczestnik potwierdził też, że w 2015 r. zagrodził działkę nr (...) wznosząc w jej granicy wytyczonej przez geodetę ogrodzenie, nie mniej jednak pozostawił swobodny przejazd przez całą działkę nr (...). Zaznaczył przy tym, że wnioskodawca taki stan rzeczy akceptował. Dalej wyjaśnił, iż w grudniu 2015 r. właściciele działki nr (...) wznieśli na jego działce drogowej bramę wjazdową, czego on nie aprobując ją zdemontował. W zaistniałej sytuacji wraz z J. S. (1) zastąpili wbite podczas wytyczania granicy między ich działkami a działką nr (...) paliki geodezyjne metalowymi słupkami celem utrwalenia ustalonej granicy. W dalszej kolejności wskazał, iż uczestnik J. S. (1) w przyszłości chciałby ogrodzić swoją nieruchomość i nie chce, aby bezpośrednio przy ścianie jego budynku biegł szlak służebny, do czego on się przychyla z uwagi na to, że sam zamieszkuje aktualnie na tej nieruchomości. Nadto wyraził sprzeciw wobec planowanego przez właścicieli działki nr (...) utwardzenia stanowiącego jego własność szlaku drogowego gruzem z rozebranej przez nich stodoły, wskazując, że dla zapewnienia swobodnego i zgodnego z jej przeznaczeniem korzystania z drogi wystarczające jest nawiezienie dużo mniejszej ilości kamienia. Powołując się na art. 145 § 2 k.c. podniósł, iż uwzględnienie w całości żądania wniosku byłoby zbyt uciążliwe dla niego i J. S. (1), a zarazem nie doprowadziłoby do realnej zmiany sytuacji nieruchomości władnącej w porównaniu do tej, jaką zapewnia wnioskodawcy aprobowane przez niego poruszanie się jedynie działką nr (...). Uczestnik zaprzeczył też, aby ze spornego szlaku miały korzystać maszyny rolnicze, podnosząc, iż przez jego działkę przejeżdżają tylko samochody osobowe, zaś wskazywana przez wnioskodawcę stodoła służąca do celów rolniczych została w ostatnim czasie rozebrana. Zaznaczył przy tym, że szlak służebny o szerokości przeszło 3 m winien być dla wnioskodawcy wystarczający, przy założeniu, że będzie się nim poruszał pojazdami o normatywnej szerokości maksymalnej określonej w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia.

W piśmie procesowym z dnia 30 kwietnia 2016 r. wnioskodawca zaprzeczył, aby w grudniu 2015 r. właściciele działki nr (...) samowolnie wznieśli na działce drogowej uczestnika S. S. bramę wjazdową, aby uczestnik J. S. (1) zamieszkiwał na działce nr (...), aby właściciele działki nr (...) chcieli wysypać cały gruz z rozebranej stodoły na działkę drogową uczestnika J. S. (1) oraz, aby przez działkę nr (...) przejeżdżały jedynie samochody osobowe.

W piśmie procesowym z dnia 30 maja 2016 r. uczestnik S. S. dodatkowo podniósł, iż wnioskodawca nie prowadzi działalności rolniczej, zaś proponowanym przez niego szlakiem służebnym przejeżdżają tylko samochody osobowe, co oznacza, że ustalenie szerokości szlaku służebnego w wymiarze 4,5 m nie znajduje uzasadnienia w realnych potrzebach wnioskodawcy i będzie prowadziło do pokrzywdzenia uczestników postępowania obciążonych służebnością.

Uczestnicy I. S., S. K. i A. D. (1) na rozprawie w dniu 11 października 2016 r. poparli wniosek, wskazując, że wraz z wnioskodawcą są współwłaścicielami gospodarstwa rolnego, jak też, że w ich ocenie służebność ustanowiona wyłącznie po działce nr (...) byłaby za wąska.

W piśmie procesowym z dnia 12 stycznia 2017 r. uczestnik S. K. kwestię wyboru wariantu, zgodnie, z którym miałby przebiegać wnioskowana służebność drogowa pozostawił do uznania Sądu, jednocześnie wskazując, że w jego ocenie wystarczający był i jest stary szlak, z którego wszyscy korzystali.

W piśmie procesowym z dnia 16 stycznia 2017 r. uczestniczka I. S. opowiedziała się za przeprowadzeniem szlaku służebnego według wariantu I, wskazując, że wariant II jest krzywdzący i niewystarczający dla prowadzenia i rozwijania przez wnioskodawcę działalności rolniczej na działce nr (...).

W piśmie procesowym z dnia 25 stycznia 2017 r. wnioskodawca M. K. (1) wskazał, iż za wyborem wariantu I przebiegu szlaku służebnego przemawiają względy słuszności, potrzeby nieruchomości niemającej dostępu do drogi oraz treść przytoczonych przez biegłego geodetę przepisów, które to przepisy sprzeciwiają się też wytyczeniu szlaku drożnego według wariantu II.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość oznaczona jako działka nr (...), o pow. 0,18 ha, położona w Łukowej gmina L., objęta księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Tarnowie, stanowi na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 25 lutego 1998 r. (sygn. akt I Ns 1460/97) w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku po E. K., postanowienia Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 1 sierpnia 2013 r. (sygn. akt I Ns 1050/13) w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku po M. K. (2) oraz umowy darowizny udziału w spadku z dnia 25 stycznia 2011 r. Rep. A Nr 373/2011 współwłasność wnioskodawcy M. K. (1) w udziale wynoszącym 11/20 części oraz uczestników S. K., I. S. i A. D. (1) w udziałach wynoszących po 3/20 części każdy. Działka ta stanowi część objętego przedmiotową księgą wieczystą nr (...) gospodarstwa rolnego składającego się z działek nr (...) o łącznej pow. 4,66 ha. W dniu 12 maja 2009 r. w stosunku do składającej się z niniejszych działek nieruchomości stanowiącej gospodarstwo rolne zostało wszczęte postępowanie scaleniowe. Działka nr (...) stanowi grunty rolne zabudowane zabudowaniami mieszkalno-gospodarczymi. Nieruchomość ta nie korzysta ze służebności gruntowej, jak też nie posiada prawnie uregulowanego bezpośredniego dostępu do drogi publicznej, jak też do stanowiącej drogę prywatną działki nr (...), w której prawie własności wnioskodawca M. K. (1) i uczestnicy S. K., I. S. i A. D. (1) posiadają udziały.

/ dowód:

odpis zwykły KW nr (...) - k. 6,

odpis zwykły KW nr (...) – k. 6,

postanowienie Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 25.02.1998 r., sygn. akt I Ns 1460/97
– k. 6,

postanowienie Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 01.08.2013 r., sygn. akt I Ns 1050/13
– k. 6,

wypis z rejestru gruntów – k. 6,

zeznania świadka J. K. – k. 133-133v,

zeznania świadka R. S. – k. 141-142/

Nieruchomość oznaczona jako działka nr (...), o pow. 0,52 ha, objęta księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Tarnowie stanowi współwłasność m.in. wnioskodawcy M. K. (1) w udziale wynoszącym (...) części oraz uczestników S. K., I. S. i A. D. (1) w udziałach wynoszących odpowiednio: (...) części, (...) części i (...) części. Działka ta w całości wykorzystywana jest jako droga dojazdowa. W dniu 12 maja 2009 r. zostało wszczęte w stosunku do tej nieruchomości postępowanie scaleniowe.

/ dowód:

odpis zwykły KW nr (...) – k. 6,

postanowienie Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 01.08.2013 r., sygn. akt I Ns 1050/13
– k. 6/

Nieruchomość oznaczona jako działka nr (...) o pow. 0,06 ha oraz nr (...) o pow. 0,02 ha, objęta księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Tarnowie, stanowi własność uczestnika S. S.. Działka nr (...) wykorzystywana jest w całości jako grunty rolne zabudowane, zaś działka nr (...) jako droga. W dniu 12 maja 2009 r. w odniesieniu do niniejszej nieruchomości składającej się z działek nr (...) zostało wszczęte postępowanie scaleniowe.

Działka nr (...) posiada niekorzystny, wydłużony i zniekształcony kształt. Teren tej działki wykazuje ograniczone możliwości w zakresie zabudowy i zagospodarowania. Działka ta miejscowo jest zabudowana częścią ogrodzenia, zaś w pozostałej części stanowi teren niezabudowany urządzony na drogę. Dojazd do tej działki odbywa się drogą utwardzoną.

/ dowód:

odpis zwykły KW nr (...) – k. 6,

opinia biegłego sądowego z zakresu budownictwa i szacowania nieruchomości inż. K. D. wraz z załącznikami – k. 209-228/

Nieruchomość oznaczona jako działka nr (...) o pow. 0,1339 ha, objęta księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Tarnowie, stanowi własność uczestnika J. S. (1). Częścią składową niniejszej działki są zabudowania mieszkalno-gospodarcze obejmujące m.in. murowany budynek mieszkalny oraz zabudowę gospodarczą. Dojazd do tej działki odbywa się drogą utwardzoną. Działka ta posiada korzystny i łatwy w zagospodarowaniu i zabudowie kształt.

/ dowód:

odpis zwykły KW nr (...) – k. 6,

opinia biegłego sądowego z zakresu budownictwa i szacowania nieruchomości inż. K. D. wraz z załącznikami – k. 209-228/

Działki nr (...) zostały oznaczone w Studium (...) jako tereny zabudowy mieszkaniowej.

/dowód:

opinia biegłego sądowego z zakresu budownictwa i szacowania nieruchomości inż. K. D. wraz z załącznikami wraz z opinią uzupełniającą z dnia 30.06.2017 r. – k. 209-228, 255-256/

Nieruchomość wnioskodawcy oraz uczestników S. K., I. S. i A. D. (1) stanowiąca działkę nr (...) od strony południowej graniczy z działką nr (...), od strony zachodniej z działką nr (...), do której od strony wschodniej przylega działka nr (...), od strony południowo-wschodniej z działką drogową nr (...), która od strony wschodniej sąsiaduje z działką nr (...), zaś od strony południowej przylega do działki nr (...).

Działki nr (...) od strony południowej przylegają do stanowiącej drogę prywatną działki nr (...), która dochodzi do stanowiącej drogę publiczną drogi asfaltowej.

Działka drogowa nr (...) w miejscu, w jakim jej południowo-wschodni fragment przylega do drogi prywatnej w postaci działki nr (...) posiada skos, który istnieje na gruncie od zawsze. Skos ten nigdy nie stwarzał trudności w wykonaniu skrętu z drogi. Dalej działka ta biegnie od działki nr (...) w kierunku północnym odcinkiem prostym do działki nr (...). Wschodnią granicę tej działki wyznacza ogrodzenie z siatki osadzonej na stalowych słupkach i betonowej podmurówce, natomiast po zachodniej stronie niniejszej działki w pewnej odległości od niej znajduje się wzniesione ponad 40 lat temu ogrodzenie z siatki na betonowej podmurówce, którego część stanowi wschodnia ściana budynku posadowionego na graniczącej z działką nr (...) działce nr (...).

Działka nr (...) w jej początkowym odcinku przylegającym do działki nr (...), na wysokości, na jakiej skos tej działki przechodzi w odcinek prosty, posiada szerokość 3,32 m, zaś w końcowym odcinku przylegającym do działki nr (...) m, natomiast na odcinku, na którym stanowi ona skos i bezpośrednio styka się z granicą działki nr (...) m.

Szerokość pomiędzy budynkiem znajdującym się na działce nr (...), a wyznaczającym wschodnią granicę działki nr (...) ogrodzeniem wynosi 4,90 m.

Do niedawna w północnej części działki nr (...), na granicy działki nr (...) i działki nr (...), znajdowała się zamontowana przez wnioskodawcę brama wjazdowa o szerokości 6 m prowadząca na działkę nr (...), która biegła od działki nr (...) w głąb działki nr (...). W 2015 r. brama ta została zdemontowana przez uczestników J. S. (1) i S. S..

Pomiędzy wyznaczającym wschodnią granicę działki nr (...), a ogrodzeniem działki nr (...), w pewnej odległości od tego ogrodzenia, biegnie szlak drożny.

Aktualnie na gruncie działka nr (...) stanowi porośnięty trawą teren z widocznymi śladami kolein i wykonywanych przejazdów. Działka ta od prawie 50 lat była użytkowana jako droga dojazdowa do działki nr (...).

/ dowód:

wyrys z mapy ewidencyjnej – k. 6,

fotografie – k. 39-40, 46-47, 57-58,

oględziny przedmiotu postępowania wraz z materiałem zdjęciowym – k. 151-154,

opinia biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii inż. J. L. wraz z załącznikami – k. 158-161,

opinia biegłego sądowego w zakresie budownictwa mgr inż. A. S. (1) z grudnia
2017 r. i opinia ustna z dnia 19 marca 2018 r. – k. 291-294, 333v-334,

zeznania świadka J. K. – k. 133-133v,

zeznania świadka M. S. – k. 133v-134,

zeznania świadka K. B. – k. 134-134v,

zeznania świadka R. S. – k. 141-142,

zeznania świadka J. S. (2) – k. 142v-143v,

zeznania świadka A. K. – k. 153-154,

zeznania wnioskodawcy M. K. (1) – k. 334 ,

zeznania uczestnika S. S. – k. 338,

zeznania uczestnika J. S. (1) – k.339,

zeznania uczestniczki A. D. (1) – k. 336,

zeznania uczestniczki I. S. – k. 337/

Na działce nr (...) znajduje się dom oraz budynki gospodarcze, w tym: stajenka, garaż na samochód oraz na sprzęty rolnicze.

Aktualnie nikt nie zamieszkuje na działce nr (...), zaś uprzednio zamieszkiwali na niej dziadkowie, a następnie rodzice wnioskodawcy, a czasowo także brat wnioskodawcy – uczestnik S. K. wraz z rodziną oraz do swojej śmierci siostra wnioskodawcy – M. K. (2).

Rodzice wnioskodawcy do chwili swojej śmierci (ojciec wnioskodawcy zmarł w 2014 r., zaś matka w latach 80-tych) dojeżdżali do działki nr (...) szlakiem biegnącym przez działkę nr (...). Za życia rodziców wnioskodawcy na szlaku tym został wysypany gruz.

Rodzice wnioskodawcy byli rolnikami i prowadzili m.in. na działce nr (...) gospodarstwo rolne, na wyposażeniu, którego posiadali różne sprzęty rolnicze, w tym m.in. ciągnik C U. 330, pług, brony, wóz, opryskiwacz, kosiarkę, snopowiązałkę, kultywator i kombajn, które to sprzęty zostały po ich śmierci sprzedane, z tym, że przed swoją śmiercią ojciec wnioskodawcy chorował i na gospodarstwie pracował za niego brat wnioskodawcy – uczestnik S. K., któremu pomagał mąż siostry wnioskodawcy uczestniczki I. J. S..

W celu dojazdu z działki nr (...) do gruntów rolnych rodzice wnioskodawcy korzystali z kolei ze szlaku biegnącego przez działkę nr (...) należącą do uczestnika J. S. (1), przy czym czynili to do roku około 1995, kiedy to zamieszkujący wraz ze swoją rodziną na działce nr (...) brat uczestnika J. M. S. zagrodził przejazd przez niniejszą działkę.

W związku z zagrodzeniem przejazdu przez działkę nr (...) pomiędzy ojcem wnioskodawcy – S. K., a M. S. w 1995 r. oraz w 1999 r. toczyło się postępowanie pojednawcze przed Społeczną Komisją Pojednawczą w L., w wyniku którego w dniu 23 listopada 1999 r. doszło do zawarcia ugody, na mocy której M. S. zobowiązał się odstąpić S. K. część drogi w zamian za zlikwidowanie przejazdu przez działkę nr (...), zaś S. K. do zapewnienia geodezyjnego wydzielenia rzeczonej części drogi.

/ dowód:

pismo (...) Komisji Pojednawczej z dnia 14.06.1995 r. oraz 26.11.1999 r. – k. 6,

zeznania świadka J. K. – k. 133-133v,

zeznania świadka M. S. – k. 133v-134,

zeznania świadka K. B. – k. 134-134v,

zeznania świadka R. S. – k. 141-142,

zeznania świadka J. S. (2) – k. 142v-143v,

zeznawania świadka A. K. – k. 153-154,

zeznania wnioskodawcy M. K. (1) – k.334,

zeznania uczestnika S. S. – k. 338 ,

zeznania uczestnika J. S. (1) – k. 339/

Dopóki żyli rodzice wnioskodawcy, nikt nigdy nie czynił im żadnych trudności w wykonywaniu przejazdów szlakiem biegnącym po działce nr (...).

/ dowód:

zeznania świadka J. K. – k. 133-133v,

zeznania świadka M. S. – k. 133v-134,

zeznania świadka A. K. – k. 153-154/

Szlakiem biegnącym przez działkę S. S. nr (...) przejeżdżano wszystkimi sprzętami rolniczymi, w tym m.in. niedużym bizonem.

/ dowód:

zeznania świadka R. S. – k. 141-142/

Aktualnie wnioskodawca dogląda działki nr (...), do której dojeżdża samochodami osobowymi marki S. i F., szlakiem biegnącym między ogrodzeniem wyznaczającym wschodnią granicę działki nr (...), a ogrodzeniem działki nr (...), z tym, że w pewnej odległości od ogrodzenia działki nr (...). Również rodzina siostry wnioskodawcy – I. S. przejeżdża tym szlakiem samochodami osobowymi oraz ciągnikiem.

/ dowód:

zeznania świadka J. K. – k. 133-133v,

zeznania świadka J. S. (2) – k. 142v-143v,

zeznania świadka M. S. – k. 133v-134/

W ostatnim czasie szlakiem zawartym między wyznaczającym wschodnią granicę działki nr (...) ogrodzeniem, a ogrodzeniem działki nr (...), w pewnej odległości od tego ogrodzenia, przejeżdżała rodzina siostry wnioskodawcy - I. S. (w tym jej syn R. S.) ciągnikiem W. T. o szerokości około 2 m z wozem wypełnionym cegłami i trawą oraz z bronami.

/ dowód:

zeznania świadka M. S. – k. 133v-134,

zeznania świadka K. B. – k. 134-134v,

zeznania świadka R. S. – k. 141-142,

zeznania świadka J. S. (2) – k. 142v-143v/

Około 2016 r. zamieszkujący na działce nr (...) M. S. zamontował na zakończeniach rynien spustowych znajdujących się na budynkach gospodarczych na działce nr (...) metalowe rury o długości około 5 mb, które skierował w kierunku działki nr (...). Analogiczną rurę zamontował też a zakończeniu rynny spustowej umieszczonej na budynku mieszkalnym na działce nr (...) od strony działki nr (...). Ponadto wykonał okrągły otwór w betonowej podmurówce ogrodzenia działki nr (...) od strony działki nr (...).

W związku z powyższym w 2016 r. wnioskodawca M. K. (1) dokonał zgłoszenia w Urzędzie Gminy L. problemu zalewania i podtapiania stanowiącej jego współwłasność działki nr (...) wodami dachowymi z budynku mieszkalnego posadowionego na działce nr (...). W wyniku przeprowadzonej wizji w terenie pracownicy Urzędu Gminy L. ustalili, że wody dachowe z budynku mieszkalnego na działce nr (...) są odprowadzane na stanowiącą własność uczestnika S. S. działkę nr (...) i pośrednio spływają na działkę nr (...), powodując jej podtopienie, jak też, że wody dachowe z budynków gospodarczych zlokalizowanych na działce nr (...) są skierowane poprzez metalowe rynny o długości około 0,5 mb w kierunku działki nr (...), co jednak z uwagi na oddalenie tych budynków od granicy działki nr (...) o około 5 m nie powoduje bezpośredniego wpływu tych wód na działkę nr (...) oraz w efekcie niniejszych ustaleń polecili uczestnikowi J. S. (1) zlikwidowanie - wobec braku kanalizacji deszczowej oraz możliwości odprowadzania wód do rowu melioracyjnego - wypływu wody dachowej z budynku mieszkalnego na działkę nr (...) oraz niekierowanie wód opadowych z budynków gospodarczych w kierunku działki nr (...).

/ dowód:

pisma Wójta Gminy L. z dnia 28.09.2016 r. – k. 6, 139,

fotografie – k. 82,

oględziny przedmiotu postępowania wraz z materiałem zdjęciowym – k. 151-154,

zeznania świadka R. S. – k. 141-142,

zeznania świadka J. S. (2) – k. 142v-143v,

zeznania wnioskodawcy M. K. (1) – k.334/

Operatem technicznym przyjętym dnia 8 lipca 2015 r. do ewidencji materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego geodeta uprawniony mgr inż. M. Z. dokonał ustalenia przebiegu granic ewidencyjnych pomiędzy działkami nr (...), działkami nr (...), działkami nr (...) oraz działkami nr (...) na podstawie danych z mapy zasadniczej w obecności uczestnika S. S. oraz wnioskodawcy M. K. (1).

Zgodnie z niniejszym operatem granica między działkami:

- nr (...) i nr (...) biegnie na gruncie odcinkiem prostym pomiędzy punktami 8-9, z których punkt 8 został zamarkowany drewnianym palikiem, zaś jako punkt 9 został przyjęty słupek ogrodzenia trwałego,

- nr (...) i nr (...) biegnie na gruncie odcinkami prostymi pomiędzy punktami 9-10-4, z których jako punkt 9 został przyjęty słupek ogrodzenia trwałego, zaś punkty 10 i 4 zostały zamarkowane drewnianymi palikami,

- nr (...) i nr (...) biegnie na gruncie odcinkami prostymi pomiędzy punktami 4-5-6, które zostały zamarkowane drewnianymi palikami,

- nr (...) i nr (...) biegnie na gruncie odcinkiem prostym między punktami 8-6, które zostały zamarkowane drewnianymi palikami.

Powyższy przebieg granicy pomiędzy działkami nr (...) oraz działkami nr (...) został zaakceptowany, tak przez uczestnika S. S., jak i przez wnioskodawcę M. K. (1).

/ dowód:

protokół ustalenia przebiegu granic działek ewidencyjnych nr (...) – k. 35-38/

W 2015 r. stosownie do wyżej wymienionego operatu technicznego uczestnik S. S. wybudował ogrodzenie wokół należącej do niego działki nr (...). Z kolei wnioskodawca M. K. (1) w grudniu tego samego roku zamontował w północnej części działki nr (...), na jej granicy z działką nr (...) od działki nr (...) w głąb działki nr (...) bramę wjazdową o szerokości 6 m (uprzednio na granicy działki nr (...) znajdowała się brama wjazdowa o szerokości 4,5 m), w odpowiedzi z kolei, na co uczestnicy S. S. i J. S. (1) dokonali demontażu tej bramy oraz wykonali w przebiegu wytyczonej przez geodetę granicy między działką nr (...) a działką nr (...), w miejscu zamarkowanym przez geodetę drewnianymi palikami, metalowe słupki ogrodzeniowe.

/ dowód:

fotografie – k. 82, 139,

zeznania świadka M. S. – k. 133v-134,

zeznania świadka R. S. – k. 141-142,

zeznania świadka J. S. (2) – k. 142v-143v,

zeznania wnioskodawcy M. K. (1) – k. 334 ,

zeznania uczestnika S. S. – k. 338 ,

zeznania uczestnika J. S. (1) – k. 339/

Uczestnik J. S. (1) zamierza wybudować ogrodzenie w miejscu wytyczonej przez geodetę granicy między należącą do niego działką nr (...), a działką nr (...) stanowiąca własność jego syna – uczestnika S. S.. Obecnie na nieruchomości J. S. (1) zamieszkuje jego 68 letni brat M. S. wraz z synem, jego żoną i dwójką ich dzieci w wieku 2 lata i 8 miesięcy.

/ dowód:

zeznania uczestnika S. S. – k. 338,

zeznania uczestnika J. S. (1) – k. 339/

Aktualnie zapewnienie połączenia nieruchomości wnioskodawcy M. K. (1) oraz uczestników S. K., I. S. i A. D. (1) oznaczonej jako działka nr (...) z drogą publiczną możliwe jest w dwóch wariantach.

Zgodnie z wariantem pierwszym (wariant wnioskodawcy M. K. (1)) służebność drogi koniecznej do nieruchomości położonej w Łukowej, stanowiącej działkę nr (...), objętej KW Nr (...) jako nieruchomości władnącej przebiega od drogi stanowiącej działkę nr (...), objętą KW Nr (...) szlakiem oznaczonym literami A-B-C-D-E na mapie stanowiącej załącznik do opinii biegłego z zakresu geodezji inż. J. L. z dnia 21 grudnia 2016 r. o łącznej pow. wynoszącej 187 m ² oraz o łącznej szerokości wynoszącej w punktach: A – 7,71 m, B – 4,92 m, C – 4,50 m, D – 4,16 m i E – 3,17 m, biegnącym w kierunku północnym kolejno:

- po działce nr (...), objętej KW nr (...), szlakiem zawartym pomiędzy liniami istniejących na gruncie ogrodzeń, oznaczonym na mapie stanowiącej załącznik do opinii biegłego z zakresu geodezji inż. J. L. z dnia 21 grudnia 2016 r. jako odcinek A-E o długości wynoszącej 40,90 m oraz o zmiennej szerokości wynoszącej w punktach: A – 5,81 m, B – 3,32 m, C – 3,25 m, D – 3,18 m i E – 3,17 m, zajmując z tej działki powierzchnię służebności wynoszącą 138 m ²,

- po działce nr (...), objętej KW nr (...), szlakiem zawartym pomiędzy liniami istniejących na gruncie ogrodzeń, oznaczonym na mapie stanowiącej załącznik do opinii biegłego z zakresu geodezji inż. J. L. z dnia 21 grudnia 2016 r. jako odcinek A-D o długości wynoszącej 34,90 m oraz o zmiennej szerokości wynoszącej w punktach: A – 1,90 m, B – 1,60 m, C – 1,25 m i D – 0,98 m, zajmując z tej działki powierzchnię służebności wynoszącą 49 m ².

Zgodnie z wariantem drugim (wariant uczestników J. S. (1) i S. S.) służebność drogi koniecznej do nieruchomości położonej w Łukowej, stanowiącej działkę nr (...), objętej KW Nr (...) jako nieruchomości władnącej przebiega od drogi stanowiącej działkę nr (...), objętą KW Nr (...) szlakiem oznaczonym literami A-B-C-D-E na mapie stanowiącej załącznik do opinii biegłego z zakresu geodezji inż. J. L. z dnia 21 grudnia 2016 r. biegnącym w kierunku północnym przez działkę nr (...), objętą KW Nr (...), zawartym pomiędzy linią istniejącego na gruncie po wschodniej stronie działki nr (...) ogrodzenia, a linią zachodniej granicy działki nr (...), o długości wynoszącej 40,90 m oraz o zmiennej szerokości wynoszącej w punktach: A – 5,81 m, B – 3,32 m, C – 3,25 m, D – 3,18 m i E – 3,17 m, zajmując z tej działki powierzchnię służebności wynoszącą 138 m ².

/ dowód:

opinia biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii inż. J. L. wraz z załącznikami – k. 158-161/

Zarówno w wariancie I jak i w wariancie II szerokość proponowanej służebności w punkcie E jest tożsama i wynosi 3,17 m, Punkt ten stanowią końcowy fragment proponowanej służebności i znajduje się bezpośrednio przy wjeździe na działkę nr (...).

/ dowód:

opinia biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii inż. J. L. wraz z załącznikami – k. 158-161/

Ze szlaku drogowego w zakresie, w jakim przebiega on przez działkę nr (...) oprócz właściciela tej działki będą mogli korzystać także właściciele działki nr (...), zaś w zakresie, w jakim przebiega on przez działkę nr (...) oprócz właściciela tej działki będą mogli korzystać także właściciele działki nr (...).

/ dowód:

opinia biegłego sądowego z zakresu budownictwa i szacowania nieruchomości inż. K. D. wraz z załącznikami – k. 209-228/

Zapewnienie prawidłowego z punktu widzenia aktualnego przeznaczenia i sposobu wykorzystywania nieruchomości władnącej i obciążonej oraz interesu społeczno-gospodarczego dojazdu do działki nr (...) możliwe jest poprzez ustanowienie szlaku służebnego według wariantu II. Przewidziany w wariancie szlak drogowy o szerokości 3,2 m oraz o szerokości 5 m w miejscu połączenia z drogą, przy wykonaniu skosu w skali 1:1 jest w stanie zapewnić prawidłowe skomunikowanie działki nr (...) z drogą publiczną.

/ dowód:

opinia biegłego sądowego w zakresie budownictwa mgr inż. A. S. (1) z grudnia 2017 r. wraz z pisemną opinią uzupełniającą z dnia 05.02.2018 r. i opinią ustną z dnia 19 marca 2018 r. – k. 291-294, k. 321, k. 333v/

W opinii lokalnego rolnika – K. B. zamieszkującego około 600 m od działki nr (...) dla wykonywania przejazdów wszelkim sprzętem rolniczym, w tym kombajnem, wystarczający jest szlak drożny o szerokości około 2,45 m – 3 m.

/ dowód:

zeznania świadka K. B. – k. 134-134v/

Wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej dla nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...) wynosi:

- według wariantu pierwszego w sumie 2.976 zł, w tym: 2.225 zł – dla właściciela działki nr (...) oraz 751 zł – dla właściciela działki nr (...),

- według wariantu drugiego w sumie 2.225 zł w całości dla właściciela działki nr (...).

/ dowód:

opinia biegłego sądowego z zakresu budownictwa i szacowania nieruchomości inż. K. D. wraz z załącznikami oraz opinią uzupełniającą z dnia 30.06.2017 r. – k. 209-228, 255-256/

Wnioskodawca M. K. (1) jest objęty ubezpieczeniem społecznym rolników w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.

/ dowód:

pismo KRUS skierowane do wnioskodawcy M. K. (1) – k. 79/

Na mocy umowy dzierżawy z dnia 2 stycznia 2015 r. wnioskodawca M. K. (1) (wydzierżawiający) oddał w dzierżawę na okres od dnia 2 stycznia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2020 r. A. D. (2) prowadzącemu gospodarstwo rolne (dzierżawca) położone w Łukowej działki rolne nr (...) o łącznej pow. 4,39 ha za zapłatą czynszu w wysokości stanowiącej równowartość podatku rolnego należnego od dzierżawionych gruntów. W oparciu o niniejszą umowę A. D. (2) stał się użytkownikiem przedmiotowych działek rolnych.

/ dowód:

umowa dzierżawy z dnia 02.01.2015 r. – k. 80/

W dniu 20 czerwca 2016 r. wnioskodawca M. K. (1) złożył pisemne oświadczenie o rozwiązaniu wyżej wymienionej umowy dzierżawy z upływem terminu wypowiedzenia, tj. z dniem 31 grudnia 2016 r. Oświadczenie to zostało zaakceptowane przez dzierżawcę. Obecnie wnioskodawca wydzierżawił ustną umową pola swojemu koledze, który obrabia pola i zbiera plony.

/ dowód:

wypowiedzenie umowy dzierżawy z dnia 20.06.2016 r. – k. 139,

zeznania wnioskodawcy M. K. (1) – k. 334/

W dniu (...) syn uczestniczki I. R. S. dokonał zakupu ciągnika rolniczego W. A., którym wykonywane są obecnie przejazdy do budynków gospodarczych na działce nr (...), w których przechowywane są buraki, ziemniaki i siano.

/ dowód:

fotografie – k. 139,

umowa kupna-sprzedaży z dnia 26.09.2015 r. – k. 139,

zeznania świadka R. S. – k. 141-142

zeznania uczestniczki I. S. - 337/

Małżonka wnioskodawcy M. A. K. posiada wykształcenie rolnicze. Ukończyła wyższe studia zawodowe na kierunku rolnictwo w zakresie agronomii. W ostatnich latach uczestniczyła w licznych szkoleniach i wyjazdach szkoleniowych dla rolników. Ponadto w 2004 r. ukończyła kurs dla doradców „Pierwsza dopłata bezpośrednia oraz inne środki Unii Europejskiej dla rolnictwa” oraz uczestniczyła w szkoleniu w ramach programu (...) sieć doradców i ośrodek informacji o funduszach UE przeznaczonych dla terenów wiejskich (...). Wiedza i umiejętności, jakie posiada predysponują ją do właściwego prowadzenia gospodarstwa rolnego. Interesuje się zagadnieniami nowoczesnych metod agrotechnicznych i hodowlanych, przetwórstwa rolno-spożywczego, współfinansowania rozwoju gospodarstw funduszami z Unii Europejskiej, organizacyjno-ekonomicznymi oraz rachunkowością rolną.

W dniu 25 października 2016 r. A. K. złożyła w biurze (...) Ośrodka Doradztwa Rolniczego w D. (...) celem jego weryfikacji. W przedmiotowym planie przewidziano zakup ciągnika, agregatu uprawno-siewnego, pługa 4-skibowego, opryskiwacza, siewnika redlicowego, brony polowej.

/ dowód:

dyplom ukończenia Akademii Rolniczej z dnia 02.08.2002 r. – k. 139,

pismo (...) Ośrodka Doradztwa Rolniczego z dnia 20.10.2016 r. oraz 25.10.2016 r. – k. 139,

zaświadczenie Nr 0/4 z dnia 14.10.2004 r. – k. 139,

zaświadczenie nr 234 z dnia 05.05.2004 r. – k. 139,

(...) plan M. K. (1). Wstępna Analiza Gospodarstwa – k. 139

zeznania świadka R. S. – k. 141-142,

zeznania świadka A. K. – k. 153-154/

Wnioskodawca wraz z żoną zamieszkują na nieruchomości zlokalizowanej w niedalekiej odległości od działki nr (...). Działka na której mieszka wnioskodawca posiada dostęp do drogi. Niedawno wnioskodawca wybudował na swojej działce budynek gospodarczy, w którym może przechowywać sprzęty. Wnioskodawca planuje przechowywać sprzęt rolny, który chce zakupić na działce nr (...).

/ dowód:

zeznania świadka R. S. – k. 141-142,

zeznania świadka A. K. – k. 153-154,

zeznania wnioskodawcy M. K. (1) – k. 334/

Aktualnie wnioskodawca i jego żona dokonali zakupu bron rolnych, kultywatora oraz siewnika zbożowego, przy czym nie garażują ich na działce nr (...), z uwagi na brak ogrodzenia i zamykania budynków garażowych. S. te przechowywane są u rodziny żony wnioskodawcy.

/ dowód:

fotografie – k. 139,

zeznania świadka R. S. – k. 141-142,

zeznania świadka A. K. – k. 153-154,

zeznania wnioskodawcy M. K. (1) – k. 334/

Wnioskodawca wraz z żoną A. K. planują w przyszłości prowadzić gospodarstwo rolne na działce nr (...). Wnioskodawca obecnie niczym się nie zajmuje, nie pracuje. Wnioskodawca planuje w przyszłości zakupić niezbędne maszyny rolnicze do prowadzenia gospodarstwa rolnego, chciałby zajmować się uprawą ogórków. Wnioskodawca planuje dokonać zniesienia współwłasności gospodarstwa w późniejszym terminie po uzgodnieniach z resztą członków rodziny, obecnie rodzina nie doszła do porozumienia w tym zakresie.

/ dowód:

zeznania świadka R. S. – k. 141-142,

zeznania świadka J. S. (2) – k. 142v-143v,

zeznania świadka A. K. – k. 153-154,

zeznania wnioskodawcy M. K. (1) – k.334,

zeznania uczestniczki A. D. (1) – k.336v,

zeznania uczestniczki I. S. – k.337/

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, oględzin przedmiotu postępowania, opinii biegłych, zeznań świadków oraz przesłuchania stron postępowania.

Dowody tak z dokumentów urzędowych, jak i prywatnych, które legły u podstaw ustaleń faktycznych sąd uznał w ca­łości za autentyczne i wiarygodne. Żadna ze stron ich nie kwestionowała, tak pod względem poprawności formal­nej jak i materialnej. Nie u­jawniły się też ja­kie­kolwiek okoliczności podważa­ją­ce moc dowo­dową tych do­ku­mentów, które należałoby brać pod uwagę z u­rzę­du. Do­mnie­mania, z któ­rych korzystają do­ku­menty urzędowe, jak i prywatne pozostały niewzruszone. Dokumenty urzędo­we stanowiły zatem dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 § 1 k.p.c.), zaś dokumenty prywatne – złożenia zawartego w nich oświadczenia przez osoby, które je podpisały (art. 245 k.p.c.).

Dowód z oględzin sąd przeprowadził celem stwierdzenia aktualnej sytuacji na gruncie.

Sąd w całości podzielił wnioski płynące z opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii inż. J. L. w zakresie odnoszącym się do przebiegu szlaku służebnego w wariancie wnioskodawcy M. K. (1) (wariant I) oraz w wariancie uczestników J. S. (1) i S. S. (wariant II), jak też wnioski sformułowane w opiniach biegłego sądowego z zakresu budownictwa i szacowania nieruchomości inż. K. D. oraz w zakresie budownictwa mgr inż. A. S. (1). Opinie te zostały sporządzone przez kompetentne osoby, legitymujące się odpowiednim zasobem wiedzy specjalistycznej oraz doświadczeniem zawodowym, po gruntownej analizie akt sprawy oraz w przypadku biegłych J. L. i A. S. (1) - po uprzednim dokonaniu oględzin przedmiotu postępowania. Opinie te cechuje rzeczowość, rzetelność, logiczność, kompleksowość, jasność wywodów oraz wewnętrzna spójność. Żadna ze stron postępowania nie kwestionowała opinii biegłej J. L. w zakresie dotyczącym oznaczenia przebiegu szlaku służebnego według wariantu I i II. Ponadto biegła udzieliła wyczerpującej odpowiedzi na zapytanie uczestnika S. S. co do uwzględnienia na gruncie bądź na mapach parametrów wskazanych przez nią w opinii punktów od A do E. Z kolei biegły K. D. w dwóch kolejnych opiniach uzupełniających w sposób szczegółowy ustosunkował się do zarzutów zgłoszonych przez wnioskodawcę M. K. (1) oraz przez uczestniczkę I. S. do jego opinii głównej, przedstawiając przy tym przekonującą i logiczną argumentację oraz w całości podtrzymał wnioski opinii zasadniczej. Analogicznie biegły A. S. (2) w pisemnej i ustnej opinii uzupełniającej w sposób logiczny i przekonujący wyjaśnił wszelkie wątpliwości zgłaszane przez wnioskodawcę M. K. (1) i uczestniczkę I. S. pod adresem opracowanej przez niego opinii zasadniczej. Powyższe przekonuje tym samym sąd o prawidłowości przedmiotowych opinii (z tym, że opinii biegłej J. L. jedynie w zakresie obejmującym oznaczenie przebiegu szlaku drożnego w zaproponowanych przez wnioskodawcę M. K. (1) oraz przez uczestników J. S. (1) i S. S. wariantach) i wartości dowodowej zawartych w nich informacji, a także o trafności sformułowanych w nich wniosków końcowych.

Sąd w znacznej części dał wiarę depozycjom świadków J. K., M. S., K. B., R. S., J. S. (2) oraz A. K.. Świadkowie ci w sposób w większości zbieżny, logiczny i znajdujący potwierdzenie w pozostałym pełnowartościowym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie przedstawili kwestie własnościowe dotyczące poszczególnych działek oraz aktualne, jak i dotychczasowe stosunki faktyczne panujące na poszczególnych nieruchomościach.

Nie podzielił sąd twierdzeń świadka J. K. odnośnie dojeżdżania zawsze przez jego rodziców do działki nr (...) szlakiem biegnącym między ogrodzeniami działek uczestników S. S. i J. S. (1). Jak bowiem wynika ze spójnych w tym zakresie zeznań stron rodzice świadka i wnioskodawcy dojeżdżali do działki nr (...) po działce drogowej nr (...). Z tożsamych względów, a nadto z uwagi na wewnętrzną sprzeczność (w innym miejscu świadek wskazał, że droga między domem (na działce nr (...)) a ogrodzeniem (wyznaczającym wschodnią granicę działki nr (...)) ma około 2,5 m – 3 m szerokości, tymczasem z opinii biegłej J. L. wynika, że odległość między rzeczonym domem a ogrodzeniem wynosi 4,90 m oraz, że od domu S. jechało się jakiś metr, pół metra od tej drogi) zakwestionował sąd analogiczne depozycje świadka K. B..

Nie dał sąd wiary twierdzeniom świadka R. S. odnośnie utwardzania (w tym nawożenia gruzem) i odśnieżania szlaku drożnego jako odosobnionym, a zarazem sprzecznym z treścią innych dowodów, w tym m.in. z fotografii oraz oględzin przedmiotu postępowania wraz z materiałem zdjęciowym. Nie przychylił się też sąd do supozycji rzeczonego świadka jakoby był problem ze zjazdem przy skręcie jako odosobnionych.

Odmówił sąd wiary depozycjom świadka J. S. (2) co do tego, że stanowiący przedmiot sporu szlak drogowy miał szerokość 6 m jako sprzecznych z zeznaniami innych świadków oraz opinią biegłego z zakresu geodezji.

Oceniając depozycje stron postępowania sąd uznał je jako wiarygodne, albowiem zarówno wnioskodawca, jak i uczestnicy – członkowie jego rodziny oraz uczestnicy – sąsiedzi J. S. (1) i jego syn S. S., w sposób szczery przedstawili sposób wykorzystywania dojazdu do działki siedliskowej rodziny K. na przestrzeni lat. Różnice w zakresie oceny szerokości wjazdu odzwierciedlają stanowiska stron zajęte w sprawie.

Sąd rozważył, co następuje:

wniosek co do zasady zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 145 § 1 k.c. roszczenie o ustanowienie służebności drogi koniecznej przysługuje wówczas, jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich. Jak się to przyjmuje w orzecznictwie nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej w sytuacji, gdy nie ma dostępu do drogi publicznej bezpośrednio lub przez drogę innego rodzaju, umożliwiającą nieograniczony i nieskrępowany dostęp do niej ogółowi osób ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17.04.2013 r., I CSK 448/12, Legalis nr 735955). Wskazać przy tym należy, że nie chodzi tutaj o jakikolwiek brak dostępu do drogi publicznej, ale o brak dostępu prawnie zagwarantowanego i nieskrępowanego wolą osób trzecich ( por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 07.02.1958 r., 4 CR 1021/57, Legalis nr 610203).

Roszczenie z art. 145 § 1 k.c. przysługuje właścicielowi nieruchomości pozbawionej odpowiedniego dostępu do drogi publicznej, zaś jego adresatem są właściciele bądź użytkownicy wieczyści nieruchomości (względnie ich następcy prawni), przez które może być przeprowadzona droga zapewniająca komunikację izolowanej nieruchomości z drogą publiczną.

W realiach faktycznych przedmiotowej sprawy nie może budzić wątpliwości, iż na jej gruncie urzeczywistniła się wyżej powołana przesłanka aktualizująca uprawnienie wnioskodawcy M. K. (1) do domagania się ustanowienia służebności drogi koniecznej dla stanowiącej jego współwłasność nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...). W świetle poczynionych w niniejszej sprawie – w szczególności w oparciu o dowód z opinii biegłego geodety oraz z oględzin przedmiotu postępowania – ustaleń faktycznych oczywistym jest, że stanowiąca współwłasność wnioskodawcy nieruchomość oznaczona jako działka nr (...) nie posiada żadnego prawnie zagwarantowanego dostępu do drogi publicznej, w tym bezpośredniego. Nieruchomość należąca do wnioskodawcy oraz do uczestników S. K., I. S. i A. D. (1) jest bowiem izolowana od znajdującej się w jej zasięgu, stanowiącej drogę publiczną drogi asfaltowej, przylegającej do działki nr (...), przez działkę nr (...) oraz przez stanowiącą prywatna drogę działkę nr (...).

Ponadto wskazać trzeba, że nieruchomość wnioskodawcy oraz uczestników S. K., I. S. oraz A. D. (1) nie korzysta też z jakichkolwiek służebności gruntowych, które znosiłyby stan jej odseparowania od drogi publicznej. Wprawdzie właściciele działki nr (...) posiadają udziały w prawie własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), a stanowiącej drogę prywatną, nie mniej jednak okoliczność ta nie zmienia faktu nie posiadania przez należącą do nich działkę nr (...) komunikacji z drogą publiczną, przylegającą bezpośrednio do działki nr (...), skoro działka nr (...) nie sąsiaduje bezpośrednio z działką nr (...) (od ostatnio wymienionej działki separują ją bowiem działki nr (...)).

W takim stanie rzeczy należy stanąć na stanowisku, iż nieruchomość wnioskodawcy M. K. (1) i uczestników S. K., I. S. i A. D. (1) stanowiąca działkę nr (...) wymaga w celu skomunikowania jej z drogą publiczną ustanowienia na rzecz jej każdoczesnych właścicieli służebności drogi koniecznej.

Ustanowienie służebności drogi koniecznej – w świetle brzmienia art. 145 § 2 i § 3 k.c. – zważywszy, że z natury rzeczy wiąże się ono z pewną ingerencją w prawo własności właściciela nieruchomości obciążonej, a nadto – co raz jeszcze należy podkreślić - z koniecznością zapewnienia nieruchomości władnącej nie dowolnego, ale odpowiedniego dostępu do drogi publicznej – wymaga zaś wyważenia trzech kategorii interesów, to jest z jednej strony potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej (tj. nieruchomości władnącej), z drugiej strony najmniejszego obciążenia dla gruntów, przez które droga ma prowadzić (tj. dla nieruchomości obciążonych), i w końcu interesu społeczno-gospodarczego.

Konieczność uwzględnienia potrzeb nieruchomości izolowanej oznacza, że służebność drogi koniecznej musi mieć treść zapewniającą rzeczywisty, praktyczny dostęp do drogi publicznej. Nie chodzi przy tym o szczególnie wygodny dostęp, najbardziej dogodny, czy łatwiejszy, ale taki, który w normalnym, przeciętnym trybie używania drogi jest funkcjonalny, a nadto umożliwia korzystanie z całej nieruchomości pozbawionej dostępu do drogi publicznej w sposób zgodny z jej przeznaczeniem i właściwościami, przy czym pod uwagę należy brać zarówno dotychczasowy charakter nieruchomości izolowanej, jak i jej przyszłe przeznaczenie ( por. K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz, 2015 r., teza III.10., Legalis; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 08.05.2008 r., V CSK 570/07, Legalis nr 98373, z dnia 17.03.2011 r., IV CSK 313/10, Legalis nr 427639 oraz z dnia 21.06.2011 r., I CSK 646/10, Legalis nr 442114).

Z kolei uczynienie zadość wymogowi najmniejszej uciążliwości dla nieruchomości obciążonej sprowadza się z jednej strony do obciążenia służebnością drogi koniecznej tych gruntów, dla których będzie ona najmniej uciążliwa, a z drugiej strony do przeprowadzenia szlaku drożnego przez konkretny wybrany do obciążenia grunt, w taki sposób, który będzie dla niego stanowił najmniejsze obciążenie, w tym także z punktu widzenia zakresu urządzenia technicznego szlaku drogowego. Zaznaczyć przy tym trzeba, że najmniejsze obciążenie nieruchomości, przez którą ma prowadzić droga konieczna (art. 145 § 2 k.c.), nie zawsze wymaga przeprowadzenia tej drogi po linii najkrótszej i przy zaangażowaniu najniższych kosztów. Przesłanka ta podlega ocenie w okolicznościach konkretnej sprawy, z uwzględnieniem kryterium społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości - art. 145 § 3 k.c. ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 08.01.2010 r., IV CSK 264/09, Legalis nr 336566).

Natomiast wzięcie pod uwagę interesu społeczno-gospodarczego polega na rozważeniu czy występujące in concreto szczególne względy społeczno-gospodarcze przemawiają za ustanowieniem służebności drogi koniecznej (tj. wskazują na istnienie rzeczywistej potrzeby wyjęcia pasa danego gruntu i przeznaczenia go pod drogę), czy też je wykluczają.

Z okoliczności faktycznych przedmiotowej sprawy wynika, iż zapewnienie komunikacji nieruchomości wnioskodawcy i uczestników S. K., I. S. i A. D. (1) stanowiącej działkę nr (...) z drogą publiczną możliwe jest w dwóch wariantach, a mianowicie szlakiem drożnym oznaczonym literami A-B-C-D-E na mapie stanowiącej załącznik do opinii biegłego z zakresu geodezji inż. J. L. z dnia 21 grudnia 2016 r. o łącznej pow. wynoszącej 187 m ² oraz o łącznej szerokości wynoszącej w punktach: A – 7,71 m, B – 4,92 m, C – 4,50 m, D – 4,16 m i E – 3,17 m, biegnącym od drogi prywatnej stanowiącej działkę nr (...) w kierunku północnym kolejno po działce nr (...), szlakiem zawartym pomiędzy liniami istniejących na gruncie ogrodzeń, oznaczonym na mapie stanowiącej załącznik do opinii biegłego z zakresu geodezji inż. J. L. z dnia 21 grudnia 2016 r. jako odcinek A-E o długości wynoszącej 40,90 m oraz o zmiennej szerokości wynoszącej w punktach: A – 5,81 m, B – 3,32 m, C – 3,25 m, D – 3,18 m i E – 3,17 m, zajmując z tej działki powierzchnię służebności wynoszącą 138 m ² oraz po działce nr (...), szlakiem zawartym pomiędzy liniami istniejących na gruncie ogrodzeń, oznaczonym na mapie stanowiącej załącznik do opinii biegłego z zakresu geodezji inż. J. L. z dnia 21 grudnia 2016 r. jako odcinek A-D o długości wynoszącej 34,90 m oraz o zmiennej szerokości wynoszącej w punktach: A – 1,90 m, B – 1,60 m, C – 1,25 m i D – 0,98 m, zajmując z tej działki powierzchnię służebności wynoszącą 49 m ² (wariant pierwszy – wariant wnioskodawcy M. K. (1)), bądź też szlakiem drożnym oznaczonym literami A-B-C-D-E na mapie stanowiącej załącznik do opinii biegłego z zakresu geodezji inż. J. L. z dnia 21 grudnia 2016 r. biegnącym od drogi prywatnej stanowiącej działkę nr (...) w kierunku północnym przez działkę nr (...), zawartym pomiędzy linią istniejącego na gruncie po wschodniej stronie działki nr (...) ogrodzenia, a linią zachodniej granicy działki nr (...), o długości wynoszącej 40,90 m oraz o zmiennej szerokości wynoszącej w punktach: A – 5,81 m, B – 3,32 m, C – 3,25 m, D – 3,18 m i E – 3,17 m, zajmując z tej działki powierzchnię służebności wynoszącą 138 m ² (wariant drugi – wariant uczestników J. S. (1) i S. S.).

Mając na względzie statuowane w art. 145 § 2 i § 3 k.c. dyrektywy przeprowadzania drogi koniecznej sąd uznał za zasadne ustanowienie służebności drogi koniecznej dla nieruchomości wnioskodawcy oraz uczestników S. K., I. S. i A. D. (1) oznaczonej jako działka nr (...) szlakiem oznaczonym jako wariant drugi (wariant uczestników J. S. (1) i S. S.), przebiegającym przez działkę nr (...).
W ocenie sądu ustanowiona służebność drogi koniecznej w wariancie drugim w całości uwzględnia wskazania wyrażone w art. 145 § 2 i § 3 k.c., a nadto w większym stopniu aniżeli służebność drogi koniecznej, która zostałby ustanowiona zgodnie z wariantem pierwszym proponowanym przez wnioskodawcę M. K. (1), pozwala na zachowanie odpowiedniej równowagi i proporcji pomiędzy zapewnieniem nieruchomości władnącej rzeczywistego, a zarazem funkcjonalnego, jak i dostosowanego do jej dotychczasowego i planowanego przeznaczenia i sposobu użytkowania, a nasileniem uciążliwości dla nieruchomości obciążanych.

W pierwszej kolejności podkreślić trzeba, że przeprowadzenie szlaku drogi koniecznej według wariantu drugiego było najkorzystniejsze i najbardziej optymalne zarówno ze względów komunikacyjnych, gospodarczych, społecznych, jak i ekonomicznych.

Służebność drogi koniecznej w wariancie II (tj. w wariancie uczestników J. S. (1) i S. S.) w całości przebiega bowiem po gruntach już wykorzystywanych jako droga, a to po działce nr (...). Co więcej do tej pory użytkowana jako droga działka nr (...) posiada niekorzystny, wydłużony i zniekształcony kształt oraz wykazuje ograniczenia w możliwości jej zabudowy i zagospodarowania, co sprawia, że wytyczenie przez nią szlaku drogowego, nie tylko nie spowoduje zmiany jej dotychczasowego sposobu użytkowania, ale pozwoli na możliwie najbardziej racjonalne, a zarazem adekwatne do jej uwarunkowań, jej zagospodarowanie, a nadto nie doprowadzi do obniżenia jej wartości.

Znamienne jest też to, że działka nr (...), przez którą wiedzie proponowany przez uczestników J. S. (1) i S. S. szlak drożny stanowi grunty niezabudowane, ani też nie przebiega w bezpośredniej bliskości zabudowy znajdującej się na sąsiadujących z nią gruntach, co wespół z powołanymi wyżej okolicznościami wyklucza ryzyko naruszenia interesu społeczno-gospodarczego, czy spowodowania jakiegoś dotkliwego uszczerbku dla obciążanej w tym wariancie służebnością drogi koniecznej nieruchomości.

Co istotne, z uwagi na wskazywane już powyżej uwarunkowania i kształt działki nr (...), ograniczające możliwość jej zabudowy i zagospodarowania, przez którą to działkę wyłącznie w wariancie II przebiega szlak służebny, nieprawdopodobnym wdaje się też, aby w przebiegu zaproponowanego przez uczestników J. S. (1) i S. S. szlaku drogowego mogły się pojawić w przyszłości, jakiekolwiek przeszkody utrudniające, czy uniemożliwiające komunikację, w tym w postaci zabudowy mieszkaniowej, czy gospodarskiej, co wykluczałoby ustanowienie służebności drogi koniecznej zgodnie z wariantem tych uczestników.

Uwypuklić też trzeba, że wbrew twierdzeniom wnioskodawcy i uczestniczki I. S., szlak drogowy wytyczony zgodnie z wariantem II – o czym przekonuje w pełni zaaprobowana przez sąd opinia biegłego A. S. (1) oraz zeznania świadka K. B. trudniącego się rolnictwem - będzie szlakiem w pełni funkcjonalnym i zapewni działce nr (...) prawidłową i należytą komunikację z drogą publiczną, tak w kontekście aktualnego marginalnego jej wykorzystywania, jak i w kontekście planowanego prowadzenia na niej w przyszłości przez wnioskodawcę gospodarstwa rolnego, a tym samym zaistnienia potrzeby przemieszczania się do tej działki i z tej działki różnego rodzaju sprzętami rolniczymi, a to dzięki posiadanej przez niego szerokości wynoszącej na składającym się na niego odcinku prostym ponad 3 m oraz na odcinku w postaci skosu 5,81 m. Wskazać przy tym należy, że zgodnie z powyższymi wywodami biegłego, a nadto w świetle okoliczności faktycznych przedmiotowej sprawy, zgodnie, z którymi odcinek działki nr (...) mający postać skosu, nie tylko, że nie nigdy nie utrudniał, ale wręcz umożliwił sprawne wykonywanie wjazdu z działki nr (...) na działkę nr (...) oraz wyjazdu z działki nr (...) na działkę nr (...), dla zapewnienia możliwości sprawnego przemieszczania się od drogi publicznej na działkę nr (...) i odwrotnie, tak pieszego, jak i wszelkimi sprzętami rolniczymi, samochodami osobowymi, czy pojazdami służb ratunkowych, całkowicie wystarczający jest szlak drożny ustanowiony zgodnie z wariantem II. Jak wskazał biegły A. S. (1) szerokość drogi prywatnej na działce nr (...) łączącej służebność z droga publiczną również wynosi ok. 3 metry.

W tym miejscu wyjaśnić przy tym trzeba, iż wprawdzie w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie przewidziano, że do budynku i urządzeń z nim związanych, wymagających dojazdów, funkcję tę mogą spełniać dojścia, pod warunkiem że ich szerokość nie będzie mniejsza niż 4,5 m, nie mniej jednak stanąć należy na stanowisku, że przepisy niniejszego rozporządzenia stosuje się jednak przy projektowaniu i budowie, w tym także odbudowie, rozbudowie, nadbudowie, przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych (przepisy te związane są bowiem z planowaną inwestycją budowlaną i uzyskaniem pozwolenia na budowę czy dokonaniem odpowiedniego zgłoszenia), natomiast nie znajdują zastosowania w przypadku, w którym konieczne jest ustalenie służebności drogi koniecznej. W takim bowiem wypadku następuje ingerencja w prawo własności sąsiedniej działki. Właściciele nieruchomości sami mogą ustalić w drodze umowy służebność przejazdu i przechodu, a w braku porozumienia między nimi właściciel działki bez dostępu do drogi może żądać rozstrzygnięcia przez sąd. Przy ustalaniu przebiegu drogi koniecznej powinno się oczywiście dążyć do usytuowania drogi w sposób jak najbardziej zgodny z zasadami techniki budowlanej, nie oznacza to jednak, że droga ta musi spełniać warunki określone przez wyżej wymienione rozporządzenie. Droga powinna pod tym względem spełniać w zasadzie jeden warunek – dać odpowiedni w danej sytuacji faktycznej dostęp do drogi. Jest to z drugiej strony miarkowane zasadą, zgodnie, z którą służebność powinna w jak najmniejszym stopniu ingerować w prawa właściciela nieruchomości obciążonej.

Dla porównania wskazać należy, że ustanowienie szlaku drożnego zgodnie z wariantem wnioskodawcy będzie niosło ze sobą pewne zagrożenie dla stabilności budynku mieszkalnego istniejącego na nieruchomości stanowiącej działkę nr (...), przez którą w wariancie tym oprócz działki nr (...), szlak ten ma przebiegać, jak też będzie się przekładało na mniejszy komfort, czy wręcz dyskomfort zamieszkiwania w tym budynku przez mieszkujące w nim obecnie osoby, a to zważywszy na charakter sprzętu i pojazdów, jakie mają się tym szlakiem poruszać (sprzęty i pojazdy rolnicze, w tym z ciężkim ładunkiem w postaci rożnego rodzaju plonów), z natury rzeczy mogące generować – nawet przy poruszaniu się z marginalną prędkością - wstrząsy mogące powodować osłabienie konstrukcji budynku mieszkalnego, czy nawet jego uszkodzenia (np. w postaci pęknięć ścian), oraz na fakt, iż według tego wariantu strona zachodnia tego szlaku przebiega w linii ogrodzenia działki nr (...), którą stanowi wschodnia ściana owego budynku mieszkalnego zlokalizowanego na działce nr (...), co też stanowiło poważne przeciwwskazanie dla wytyczenia szlaku służebnego zgodnie z wariantem I, tj. oprócz działki nr (...), przez którą wyłącznie przebiega trakt drogowy w wariancie II, także przez fragment działki nr (...), tym bardziej – co już nadmieniano powyżej – że dla należytego skomunikowania działki nr (...) z drogą publiczną dostateczne jest przeprowadzenie szlaku drogowego jedynie po działce nr (...). Nadto wytyczenie szlaku według wariantu wnioskodawcy, nie tylko, że nie niesie ze sobą żadnych innych dodatkowych korzyści ponad te, jakie właściciele działki nr (...) mogą uzyskać już tylko przy poprowadzeniu drogi koniecznej wedle wariantu II (w obu wariantach szlak służebny zapewnia bowiem dostęp do drogi publicznej takiej samej liczbie nieruchomości, tj. wyjąwszy działki, po których on przebiega, tylko działce nr (...), jak też w obu wariantach nie jest przystosowany należycie do wykonywania nim przejazdów i będzie wymagał jego urządzenia (działka drogowa nr (...), przez którą wiedzie niniejszy szlak w obu wariantach na gruncie stanowi teren porośnięty trawą z widocznymi śladami kolein i wykonywanych przejazdów), ale też będzie skutkować większym obciążeniem finansowym dla właścicieli działki nr (...) (ustanowienie służebności według wariantu I jest bowiem o prawie 1/3 bardziej kosztowne niż według wariantu II oraz będzie wymagało urządzenia większej powierzchni gruntu).

Stwierdzić też trzeba, że – w przeciwieństwie do wariantu I - ustanowienie służebności drogi koniecznej w myśl wariantu uczestników J. S. (1) i S. S. nie będzie rodziło dla nieruchomości obciążonych stanowiących działkę nr (...) żadnego dodatkowego obciążenia ponad to i tak już od bez mała kilkudziesięciu lat na niej występujące (działka nr (...) po ustanowieniu na niej służebności drogi koniecznej w dalszym ciągu na zajętej powierzchni będzie bowiem wykorzystywana jako droga).

Inaczej rzecz się ma natomiast w przypadku wytyczenia szlaku drożnego według wariantu wnioskodawcy. W wypadku tego wariantu, o ile przeprowadzenie szlaku drożnego przez działkę nr (...) nie przyniesienie dla niej żadnego innego obciążenia, ponad to już i tak na niej istniejące (działka nr (...) analogicznie, jak w wariancie I, po obciążeniu jej służebnością drogi koniecznej nadal będzie bowiem użytkowana jako droga), o tyle wytyczenie go przez fragment działki nr (...), zważywszy, że dotąd nie był on użytkowany jako droga, nie wykluczone, że może stanowić dla wschodniej części działki nr (...) – zwłaszcza w kontekście tego, że ten fragment działki nr (...) przebiega w linii ogrodzenia działki nr (...), którego część stanowi wschodnia ściana budynku mieszkalnego posadowionego na działce nr (...) – istotne obciążenie, a zarazem większe od tego, jakiego doznaje jedynie działka nr (...) w wariancie uczestników J. S. (1) i S. S..

Co istotne wytyczenie szlaku drogowego według wariantu II nie tylko, że nie będzie naruszało interesu społeczno-gospodarczego, ale posłuży do jego urzeczywistnienia, skoro korzystanie z działki nr (...), przez którą on przebiega, nie tylko do tej pory nie spotykało się ze sprzeciwem ze strony właściciela tej nieruchomości oraz właścicieli sąsiednich nieruchomości, ale było przez nich w pełni aprobowane, w przeciwieństwie do wariantu I, który w zakresie, w jakim ma biec po działce nr (...) od samego początku budził dezaprobatę tych osób i był powodem konfliktów między uczestnikami postępowania.

W tym miejscu wskazać należy, że integralnym elementem instytucji służebności drogi koniecznej jest wynagrodzenie za jej ustanowienie. Jak stanowi bowiem art. 145 § 1 k.c. właścicielowi nieruchomości, która zostanie obciążona służebnością przysługuje wynagrodzenie z tytułu ustanowienia drogi koniecznej. To zaś oznacza, że przyznanie wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej jest obligatoryjne, zaś jedyną sytuacją, w której można odstąpić od jego przyznania jest zrzeczenie się go przez uprawnionego.

Powołany w sprawie biegły z zakresu szacowania nieruchomości inż. K. D. obliczył, iż dla powyższego wariantu drogi koniecznej zaproponowanego przez uczestników J. S. (1) i S. S., a zarazem uznanego przez sąd za wariant optymalny i efektywny z punktu widzenia interesu społeczno-gospodarczego, wynagrodzenie za ustanowienie służebności drogi koniecznej dla nieruchomości wnioskodawcy i uczestników S. K., I. S. i A. D. (1) stanowiącej działkę nr (...) winno wynosić w sumie 2.225 zł i przypaść w całości właścicielowi działki nr (...).

Tak określone wynagrodzenie ustalone w oparciu o ceny rynkowe sąd uznał za odpowiednie z tytułu ustanowienia służebności drogi ko­niecz­nej, zważywszy, że działka nr (...) jest w całości użytkowana jako działka drogowa, zaś właściciel tej działki poprzez ustanowienie służebności nie traci prawa jej własności. Poza tym wysokość wynagrodzenia dla właściciela rzeczonej działki uwzględnia też wielkość powierzchni tej działki, jaka została obciążona służebnością drogi koniecznej. Nadto uwzględnia ona także fakt, iż właściciel nieruchomości obciążonej nie tylko nie podnosił, aby w związku z ustanowieniem służebności drogi koniecznej miał doznać jakiejś szkody, ale też tej okoliczności nie wykazał.

Biorąc zaś pod uwagę, że nieruchomość władnąca oznaczona jako działka nr (...) stanowi współwłasność w 11/20 częściach wnioskodawcy M. K. (1), w 3/20 części uczestnika S. K., w 3/20 częściach uczestniczki I. S. oraz w 3/20 częściach uczestniczki A. D. (1), zasadnym stało się – stosownie do treści art. 207 k.c. stanowiącego, że współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną w stosunku do wielkości udziałów - zasądzenie na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej stanowiącej działkę nr (...) – uczestnika S. S. wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej od wnioskodawcy M. K. (1) oraz od uczestników S. K., I. S. i A. D. (1) stosownie do wielkości udziałów wnioskodawcy oraz rzeczonych uczestników w prawie własności działki władnącej nr (...), tj. od wnioskodawcy M. K. (1) w kwocie 1.223,75 zł (11/20 x 2.225 zł (wartość służebności gruntowej po działce nr (...)) = 1.223,75 zł) oraz od uczestników S. K., I. S. i A. D. (1) w kwotach po 333,75 zł (3/20 x 2.225 zł (wartość służebności gruntowej po działce nr (...)) = 333,75 zł).

Odsetki ustawowe za opóźnienie sąd zasądził na mocy art. 481 § 1 i § 2 k.c. na wypadek uchybienia płatności wynagrodzenia na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej w terminie, ustalonym na jeden miesiąc od uprawomocnienia się postanowienia.

O kosztach postępowania sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z wyrażoną w nim zasadą ponoszenia przez każdego uczestnika kosztów postępowania związanych ze swym udziałem w sprawie. Sąd uznał przy tym za zasadne obciążenie kosztami opinii biegłego J. L. oraz A. S. (1) oraz przejazdu sądu na miejsce oględzin w łącznej kwocie 2.805,34 zł (1.312 zł + 1.392,34 zł + 101 zł = 2.805,34 zł), zważywszy, że przeprowadzenie przedmiotowych dowodów leżało w interesie wszystkich współwłaścicieli nieruchomości władnącej stanowiącej działkę nr (...), a nie tylko wnioskodawcy, wszystkich współwłaścicieli działki nr (...) stosownie do wielkości posiadanych przez nich udziałów w prawie własności działki nr (...), tj. w przypadku wnioskodawcy do kwoty 1.542,94 zł (11/20 x 2.805,34 zł = 1.542,94 zł) oraz w przypadku uczestników do kwoty po 420,80 zł (3/2 x 2.805,34 zł = 420,80 zł), zaś kosztami związanymi z opinią uzupełniającą biegłego K. D. w kwocie 235,94 zł, zważywszy, że konieczność jej wydania spowodowały zarzuty zgłoszone przez wnioskodawcę i uczestniczkę I. S. w równych częściach wnioskodawcy i uczestniczki I. S. (tj. w kwocie po 117,94 zł). Mając zaś na uwadze, że koszty te zostały do tej pory pokryte jedynie przez wnioskodawcę do kwoty 1.000 zł z uiszczonej przez niego zaliczki w kwocie 1.000 zł, sąd na mocy art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 300) nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Tarnowie od wnioskodawcy kwotę 660,91 zł (1.542,94 zł + 117,94 zł – 1.000 zł (zaliczka uiszczona przez wnioskodawcę) = 660,91 zł) oraz od uczestników S. K. - kwotę 420,80 zł, I. S. - kwotę 538,74 zł (420,80 zł + 117,94 zł = 538,74 zł) i A. D. (1) - kwotę 420,80 zł tytułem brakujących wydatków związanych z opiniami biegłych. Odnośnie kosztów opinii zasadniczej biegłego K. D. tymczasowo pokrytych z wydatków budżetowych Skarbu Państwa, zważywszy, że niniejsza opinia została wydana na wniosek uczestnika S. S., który korzystał w niniejszym postępowaniu ze zwolnienia od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w całości, brak było podstaw – stosownie do przyjętego do orzekania w przedmiocie kosztów niniejszego postępowania przepisu art. 520 § 1 k.p.c. - do ich rozliczania.

SSR Anna Chmielarz