Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2019r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Białka

Sędzia SO Agnieszka Skrzekut

Sędzia SR del. Joanna Zaryczny (sprawozdawca)

Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Burnagiel

po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2019r. w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...)

przeciwko M. L.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Nowym Sączu VII Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Muszynie

z dnia 5 października 2018r., sygn. akt VII C 202/18

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1800 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

(...)

Sygn. akt III Ca 59/19

UZASADNIENIE

do wyroku z 10 kwietnia 2019r.

Wyrokiem z 05.10.2018r. do sygn. akt VII C 202/18 w sprawie z powództwa (...)przeciwko M. L. o zapłatę Sąd Rejonowy w Nowym Sączu VII Zamiejscowy Wydział Cywilny w Muszynie: w pkt I oddalił powództwo, w pkt II zasądził od powoda na rzecz pozwanej 3.617zł kosztów procesu – zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy na podstawie dokumentów dołączonych do akt oraz zeznań pozwanej ustalił, że pozwana zawarła 24.04.2009 r. z (...) Bank S.A. (obecnie Bank (...) S.A.) umowę kredytu gotówkowego, na podstawie której bank udzielił kredytu w kwocie 20.000 zł na okres od 24.04.2009 r. do 30.04.2012 r. Pozwana zobowiązała się do spłaty kredytu wraz z odsetkami w 36 miesięcznych ratach począwszy od 1.06.2009 r. (...) Bank S.A. w piśmie z 13.08.2010 r. złożył pozwanej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. W dniu 19.12.2011 r. (...) Bank S.A. wystawił Bankowy Tytuł Egzekucyjny, w którym stwierdzono, że pozwana posiada zadłużenie z tytułu zawartej umowy o kredyt, które na dzień wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego wynosiło 25.140,52 zł, w tym kapitał w kwocie 17.786,82 zł, odsetki umowne w kwocie 3.328,47 zł naliczane od 24.04.2009 r. do 01.07.2001 r., odsetki karne w kwocie 3.875,23 zł naliczane od dnia poprzedzającego dzień wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego oraz koszty i prowizję w kwocie 150 zł. Postanowieniem z 24.01.2012 r. Sąd Rejonowy w Muszynie w sprawie I Co 42/12 nadał klauzulę wykonalności powyższemu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. W dniu 25.06.2013 r. strona powodowa zawarła z Bankiem (...) S.A. umowę przelewu wierzytelności, na podstawie której nabyła przysługującą przeciwko pozwanej wierzytelność powstałą z tytułu zawartej umowy. W dniu 20.03.2015 r. strona powodowa zawarła z pozwaną ugodę, w której pozwana uznała swoje zadłużenie do kwoty 43.103,35 zł i zobowiązała się do jego spłaty w 115 miesięcznych ratach płatnych począwszy od 20.03.2015 r. Ostatnia rata w wysokości 183,35 zł miała być płatna do 20.11.2014 r. (§ 2 ust. 1 i 2 ugody). W przypadku nieuregulowania przez pozwaną dwóch rat strona powodowa mogła wypowiedzieć zawartą ugodę z zachowaniem 7-dniowego terminu wypowiedzenia, zaś cała pozostała do zapłaty kwota stawała się natychmiast wymagalna i mogła być dochodzona przed sądem (§ 4 ust. 1 ugody). W dniu 20.11.2016 r. strony zawarły porozumienie do ugody, na podstawie którego pozwana zobowiązała się do spłaty kwoty 38.838,06 zł w 121 ratach płatnych comiesięcznie począwszy od 20.11.2016 r. Na podstawie zeznań pozwanej Sąd Rejonowy ustalił, że zdecydowała się podpisać ugodę ze stroną powodową, ponieważ pracownicy firmy windykacyjnej przekonywali ją, że tak będzie dla niej najlepiej. Argumentowali, że jeżeli nie dojdzie do podpisania ugody, nastąpi zajęcie jej mieszkania i jego zlicytowania. Pozwana pod wpływem obawy zdecydowała się na podpisanie ugody. Pismem z 6.07.2017 r. strona powodowa wypowiedziała pozwanej zawartą ugodę z powodu braku zapłaty 4 rat.

Rozstrzygnięcie Sąd I Instancji oparł na przyjęciu za zasadny zarzutu przedawnienia roszczenia podniesionego przez pozwaną oraz ustaleniu, że przez ugodę zawartą z powodem po upływie terminu przedawnienia pozwana nie zrzekła się tego zarzutu. Z zeznań pozwanej Sąd Rejonowy wywiódł wniosek, że podpisując ugodę nie miała zamiaru zrzec się zarzutu przedawnienia i jako osoba nie posiadająca wiedzy prawniczej instytucji tej w ogóle nie znała. Sąd Rejonowy podkreślił, że strona powodowa nie wskazała żadnych okoliczności, które towarzyszyły zawarciu ugody i które przemawiałyby za przyjęciem, że pozwana chciała zrzec się zarzutu przedawnienia zawierając wskazaną wyżej ugodę. Motywacją pozwanej do podpisania ugody była chęć opóźnienia (w jej przekonaniu) działań windykacyjnych, a nie chęć zrzeczenia się zarzutu przedawnienia po to, aby dobrowolnie dokonać spłaty zadłużenia.

Apelację od całości wyroku złożyła strona powodowa. Zarzuciła naruszenie:

- przepisów prawa materialnego: art.117 k.c. przez niezastosowanie normy wynikającej z § 2, tj. nieuwzględnienie zrzeczenia się zarzutu przedawnienia przez pozwaną, a w konsekwencji uznanie roszczenia za przedawnione na podstawie art. 118 k.c.;

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że ugoda zawarta pomiędzy stroną pozwaną a powodem nie stanowiła dorozumianego zrzeczenia się zarzutu przedawnienia, podczas gdy prowadzenie negocjacji odnośnie spłaty długu stanowi okoliczność wskazującą na zamiar zrzeczenia się zarzutu przedawnienia.

Apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 27.673,02 zł z odsetkami zgodnie z żądaniem pozwu liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; zasądzenie od pozwanej na rzecz strony powodowej kosztów postępowania za obie instancje.

Powód powołał się na uznanie przez pozwaną długu zarówno co do kwoty głównej jak i należności poprzez podpisanie ugody z 20.03.2015r. Pozwana nie odstąpiła od umowy ani nie uchyliła się od skutków złożonego oświadczenia woli. Zdaniem pozwanego nie ma znaczenia okoliczność powoływania się przez pozwaną na brak świadomości zrzeczenia się zarzutu przedawnienia, ponieważ jej zachowanie polegające na zawarciu ugody wskazywało właśnie na chęć takiego zrzeczenia. Pozwana zawarła ugodę oraz porozumienie do niej i respektowała ich postanowienia przez dwa lata.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela uczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne, wnioski wysnute z zeznań pozwanej oraz rozważania prawne. Strona powodowa nie zakwestionowała ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego, nie zgadzając się z oceną prawną zachowania pozwanej w kontekście zrzeczenia zarzutu przedawnienia. Nie kwestionowała, że w dacie zawierania ugody z pozwaną, roszczenie jakie powodowi przysługiwało było przedawnione (pismo powoda z 11.09.2018r. k.97).

Zarzut powoda zmierzający do zmiany orzeczenia Sądu I instancji oparł się na niezasadnym przyjęciu skuteczności zarzutu przedawnienia oraz nieuznaniu, że zawarcie ugody stanowiło dorozumiane zrzeczenie się zarzutu przedawnienia.

W stanie faktycznym sprawy: zobowiązanie pozwanej wynikało z umowy kredytu gotówkowego z 24.04.2009r. Umowa kredytu została wypowiedziana pismem z 13.08.2010r. z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia od doręczenia. W dniu 19.12.2011r. (...) Bank SA wystawił Bankowy Tytuł Egzekucyjny, któremu Sąd Rejonowy w Muszynie nadał klauzulę wykonalności postanowieniem z 24.01.2012r. do sygn. Co 42/12 z ograniczeniem odpowiedzialności dłużnika do kwoty 30.000zł. Strona powodowa nabyła wierzytelność w stosunku do pozwanej na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności z 25.06.2013r. W ugodzie z 20.03.2015r. pozwana uznała wierzytelność do kwoty 28.881,60zł. W porozumieniu do ugody z 20.11.2016r. strony dokonały zmiany jej warunków. W piśmie z 06.07.2017r. powód wypowiedział ugodę za okresem 7-dniowego wypowiedzenia.

Na zasadzie art.117§ 1 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne ( § 2) . Po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi ( § 2 ¹ ) .

Roszczenie strony powodowej jako związane z prowadzeniem działalności gospodarczej uległo przedawnieniu z upływem lat 3 (art.118 k.c.).

Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie (art.120§1 k.c.).

Skoro wypowiedzenie umowy kredytu nastąpiło pismem z 30.08.2010r. z upływem 30-dniowego okresu wypowiedzenia – stało się skuteczne przyjmując doręczenie przez podwójne awizo, gdyby nie było skuteczne doręczenie bezpośrednie (pozwana twierdziła, iż przebywała wówczas poza granicami kraju – zeznania pozwanej protokół rozprawy z 05.10.2018r. k.112), a takiego brak w aktach – około listopada 2010r. Zatem termin przedawnienia upłynąłby około listopada 2013r.

Następnie został wystawiony Bankowy Tytuł Egzekucyjny, któremu 24.01.2012r. została nadana klauzula wykonalności. Wystąpienie o nadanie klauzuli wykonalności przerwało bieg terminu przedawnienia zgodnie z art.123 pkt 1 k.c. i po nadaniu termin przedawnienia biegł na nowo zgodne z art. 124§1 k.c. Zaś po tym termin przedawnienia od 24.01.2012r. upłynąłby 24.01.2015r. W aktach brak informacji o wszczęciu postępowania egzekucyjnego oraz sposobie jego zakończenia. Ustalenia co do przebiegu postępowania egzekucyjnego nie miały jednak znaczenia z uwagi na charakter strony powodowej. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 29.06.2016r. sygn. III CZP 29/16 (LEX 2067028) podmiot taki jak strona powodowa - nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (art. 123 § 1 pkt 2 k.c). Sąd Okręgowy ten pogląd ugruntowany w orzecznictwie w całości podziela.

W konsekwencji termin przedawnienia roszczenia względem strony powodowej upłynął około listopada 2013r. Tymczasem ugoda, w której pozwana miała uznać żądanie została zawarta dopiero 20.03.2015r.

Sąd podziela argumentację Sądu I instancji negującą, by przez zawarcie ugody pozwana zrzekła się zarzutu przedawnienia.

Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia jest jednostronną czynnością prawną, która wywołuje skutki prawne ex nunc. Jest to wykonanie prawa kształtującego. Jest to oświadczenie woli, do którego należy stosować wszelkie reguły dotyczące składania oświadczeń woli. W efekcie zrzeczenie się zarzutu przedawnienia wywołuje skutki prawne, gdy doszło do drugiej strony w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. O ile zrzeczenie zarzutu przedawnienia jest jednostronnym oświadczeniem woli, to może ono stanowić element składowy ugody. Jednak tylko wówczas można przyjąć dorozumiane oświadczenie woli dłużnika o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia, gdy zamiar zrzeczenia się tego zarzutu wynika w sposób niewątpliwy z towarzyszących temu oświadczeniu okoliczności, np. pertraktacje dłużnika z wierzycielem na temat rozłożenia długu na raty, zawarcie umowy nowacyjnej, zawarcie ugody sądowej lub pozasądowej (tak wyrok SN z 21.07.2004r. V CK 620/03 LEX 137763, wyrok SA w Łodzi z 1701.2013r. I Ca 1023/12 LEX 1280416). Kwalifikacja oświadczenia dłużnika, który uznaje roszczenie, jako zrzeczenie się korzystania z zarzutu przedawnienia nie powinna być dokonywana automatycznie, ponieważ uznanie może dotyczyć części roszczenia, natomiast zrzeczenie się zarzutu przedawnienia stwarza wierzycielowi możliwość dochodzenia całego roszczenia (tak: wyrok SN z 25.04.1974 r., III CRN 80/74, publ. OSN 1975, Nr 3, poz. 49).

Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia powoduje przekształcenie – z mocy prawa – zobowiązania naturalnego z powrotem w zaskarżalne roszczenie.

Dla skuteczności zrzeczenia zarzutu przedawnienia konieczna jest świadomość istnienia instytucji przedawnienia, możliwości podniesienia takiego zarzutu hamującego. Dopiero świadomość istnienia takiej instytucji pozwala na przyjęcie, że dłużnika pomimo przysługującego uprawnienia rezygnuje z niego i wyraża wolę spłaty zobowiązania, które z powodu upływu terminu przedawnienia przekształciło się w zobowiązanie naturalne. Z przekonujących i szczerych zeznań pozwanej wynika tymczasem, że nie była świadomości istnienia instytucji przedawnienia, możliwości podniesienia zarzutu z niej wynikającego. Strona powodowa jako podmiot profesjonalnie zajmujący się windykacją wierzytelności, pomimo zasady lojalności kontraktowania, takich informacji nie udzieliła. Powód jako profesjonalista mógł i powinien uzależnić ewentualne propozycje pozwanej w zakresie sposobu regulacji przedmiotowego zadłużenia od wymogu zrzeczenia się korzystania z zarzutu przedawnienia. Natomiast skoro tego nie uczynił, a z powoływanych zachowań pozwanej nie wynika niewątpliwie jej zamiar zrzeczenia się zarzutu przedawnienia, to powód nie może obecnie skutecznie w każdym działaniu powódki wobec niego jako wierzyciela upatrywać jej oświadczenia o zrzeczeniu się tego zarzutu.

Sąd I instancji słusznie zauważył, że powód nie wskazał na okoliczności zawarcia ugody, z których wynikałaby wola pozwanej zrzeczenia zarzutu przedawnienia. Pozwana tymczasem wiarygodnie podała, że nie była świadoma możliwości skorzystania z zarzutu przedawnienia. Przytoczyła także racjonalne powody zgody na zawarcie ugody, a następnie porozumienia do ugody, tj. wizyty i telefony pracowników firmy windykacyjnej, którzy przekonywali ją, że na wypadek niepodpisania ugody będzie przegrana w sprawie sądowej. Nie miała wpływu na redakcję ugody. Wzniecono u niej jako laika w zakresie prawa obawę sprzedaży licytacyjnej mieszkania matki na długi pozwanej.

W konsekwencji słusznie przyjął Sąd I instancji, że pozwana nie zrzekła się zarzutu przedawnienia.

Z naprowadzonych powyżej przyczyn apelacja powoda została uznana za bezzasadną. Dlatego Sąd ją oddalił na zasadzie art.385 k.p.c.

O kosztach orzekł na zasadzie z art.98 k.p.c.

(...)