Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

wyroku z 21 czerwca 2018 roku

W pozwie z dnia 6 października 2014 r., skierowanym przeciwko (...) S.A. w S., powódka B. K. (1) wniosła o:

1)  zasądzenie kwoty 2.369,10 zł – tytułem odszkodowania – wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 26 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty,

2)  zasądzenie kwoty 182.000 zł – tytułem zadośćuczynienia – wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 26 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty,

3)  zasądzenie renty w kwotach po 800 zł miesięcznie płatnych do 10-tego dnia każdego kolejnego miesiąca, począwszy od 10 października 2013 r.,

4)  zasądzenia kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości czterokrotności stawki minimalnej.

W uzasadnieniu pozwu zostało podane, że w dniu 17 grudnia 2011 r. w miejscowości D. doszło do wypadku samochodowego w wyniku którego pokrzywdzeni zostali J. K., powódka B. K. (1) i B. K. (2). Jechali oni drogą krajową nr K-75 w stronę K. samochodem marki F. (...) nr rej. (...), prowadzonym przez J. K.. Do wypadku doszło na skutek zderzenia spowodowanego przez prowadzącego samochód osobowy marki N. (...) nr rej. (...) - B. K. (3). B. K. (3) na łuku drogi nie dostosował prędkości do warunków drogowych oraz stosował nieodpowiednią technikę jazdy, w wyniku czego zjechał na przeciwny pas ruchu doprowadzając do zderzenia, z jadącymi z przeciwnego kierunku ruchu pojazdami V. (...) nr rej. (...), kierowanym przez D. O. oraz F. (...) kierowanym przez J. K.. Sprawca wypadku posiadał aktualną polisę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wystawioną przez pozwanego ubezpieczyciela. W wyniku tego zdarzenia powódka doznała ciężkich obrażeń ciała - zagrażających bezpośrednio jej życiu - w postaci urazu wielonarządowego, rany brzucha penetrującej do jamy otrzewnej, pęknięcia śledziony, wielomiejscowego rozerwania krężki jelita cienkiego i esicy, rozerwania jelita cienkiego, odcinkowej martwicy esicy i jelita cienkiego, rozerwania mięśni lewej strony ściany brzucha, w tym mięśnia prostego i biodrowo - lędźwiowego, krwiaka prawej okolicy biodrowej, stłuczenia i ropowicy lewej okolicy biodrowej, rany podniebienia miękkiego, przedsionka jamy ustnej i twarzy, wstrząsu krwotocznego otwartego brzucha, krwiaka w loży po splenektomii (następnie) oraz niedorozwoju prawej nerki, które to obrażenia skutkowały naruszeniem czynności narządów ciała w myśl art. 156 § 1 pkt 2 k.k., powodując długotrwałą chorobę realnie zagrażającą życiu. Na skutek wypadku powódka przez tydzień leżała nieprzytomna w szpitalu w stanie bezpośrednio zagrażającym jej życiu - dopiero po tygodniu odzyskała przytomność. W przypadku powódki zastosowano następujące leczenie: Laparotomia, Splenektomia (chirurgiczne usuniecie śledziony), zeszycie jelita cienkiego, częściowa resekcja esicy. Zastosowano również wyłonienie sztucznego odbytu esiczego, zeszycie krężki jelita cienkiego płukanie i setonaż jamy otrzewnowej, otwarty brzuch, zeszycie otrzewnej i mięśni lewej ściany brzucha oraz wygięcie brzegów do kanału oraz setonaż rany brzucha, zeszycie ran twarzy przedsionka jamy ustnej i podniebienia miękkiego. Konieczny również było nacięcie i setonaż krwiaka okolicy biodrowej prawej oraz rewizja jamy otrzewnowej, wycięcie dystalnego fragmentu jelita krętego z zespoleniem krętniczo - kątniczym, Appendektiomia i drenaż jamy otrzewnej, zeszycie powłoki jamy brzusznej. Dalsze leczenie powódki B. K. (1) wiązało się zaś z koniecznością odtworzenia ciągłości przewodu pokarmowego i było długotrwałe i uciążliwe. W tymże czasie powódka B. K. (1) przebyła pięć operacji (wszystkie pod narkozą), planowane są również kolejne zabiegi. Czyn B. K. (3) wypełniał znamiona przestępstwa określonego w art 177 § 2 k.k. i został on za niego prawomocnie skazany. W tej sytuacji również odpowiedzialność cywilna pozwanego ubezpieczyciela - jako podmiotu zobowiązanego z tytułu polisy numer (...) - jest w ocenie powódki bezsporna. Dalej powódka podała, że wystąpiła do pozwanego ubezpieczyciela oraz sprawcy szkody z żądaniem wypłaty stosownego zadośćuczynienia za doznane szkody niematerialne oraz odszkodowania. Na żądanie składały się roszczenia o: zadośćuczynienie w wysokości 250 000,00 zł, odszkodowanie (za koszty leczenia) w wysokości 4.308,99 zł i rentę z tytułu zwiększenia się potrzeb i zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość. Pozwany przyznał powódce 68.000 zł i w ocenie powódki przyznane jej zadośćuczynienie jest drastycznie zaniżone i w żadnym przypadku nie odnosi się do rozmiaru urazów, cierpień i innych konsekwencji wypadku. W wyniku odniesionych obrażeń powstałych wskutek wypadku, powódka podupadła na zdrowiu pod względem psychicznym. Nadto sam proces leczenia względem B. K. (1) był bardzo bolesny i długotrwały (m.in. w 8 listopada 2013 r. w dalszym ciągu przebywała pod opieką lekarza oraz poddana została kolejnemu zabiegowi). Obecnie powódka pozostaje na rencie z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Wobec niej zostało wydane orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy z dnia 4 grudnia 2013 r. oraz orzeczenie o zaliczeniu do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (orzeczenie Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w N. z 9 listopada 2012 r.). Powódka podała, że domaga się odszkodowania za poniesione koszty leczenia i w tym zakresie dochodzi różnicy między kwotą wydaną, a kwotą wypłaconą dobrowolnie przez pozwanego. Jeśli zaś chodzi o żądanie renty to powódka na rozprawie w dniu 22 września 2015 r. doprecyzowała, że na rentę dochodzoną w niniejszym postępowaniu składają się wydatki związane ze stosowaniem przez powódkę specjalnej diety i suplementów i z wyliczeń dietetyczki wynika, że powódka dziennie na wyżywienie wydaje około 60 zł.

Pozew został doręczony pozwanemu w dniu 4 lutego 2015 r. (k. 282).

W odpowiedzi na powyższe żądania, pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Uzasadniając swoje stanowisko przyznał, że likwidował przedmiotową szkodę i przyznał powódce: 68 000 zł tytułem zadośćuczynienia i 1069,29 zł tytułem zwrotu wydatków na leki i środki ortopedyczne. W jego ocenie dotychczas przyznane powódce kwoty w całości wyczerpały jej roszczenia. Pozwany podniósł, że powódka nie wykazała, aby zwiększyły się jej potrzeby wywołane uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia. Nie wystarczy przy tym sama utrata zdrowia spowodowana wypadkiem. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdził fakt utraty zdrowia przez powódkę jako normalne następstwo wypadku, któremu ona uległa w dniu 17 grudnia 2011 r., jednak powódka nie udowodniła charakteru swoich zwiększonych potrzeb, zmniejszonych widoków, jak również ich zakresu, a co za tym idzie, także ich kosztów. Powódka powinna uprawdopodobnić swoje roszczenie, czego nie uczyniła. Dochodzona przez powódkę renta w kwocie 800,00 zł jest zupełnie dowolna i powódka w żaden sposób nie wykazała związku przyczynowego pomiędzy koniecznością stosowania diety a wypadkiem. Powódka nie wykazała jaki był koszt wyżywienia przed wypadkiem, pozwany zakwestionował wysokość cen podanych przez dietetyka. W ocenie pozwanego nieuzasadnione jest także roszczenie powódki o zwrot kosztów za prywatne leczenie. Korzystanie przez powódkę z opieki prywatnych przychodni lekarskich oraz ponoszenie z tego tytułu kosztów nie pozostaje w normalnym związku przyczynowym ze szkodą i nie podlega refundacji przez pozwanego. Zwrot kosztów za prywatne konsultacje medyczne w ramach odszkodowania przysługuje jedynie w wypadku, gdy wizyta taka staje się konieczna, a ponadto oczekiwanie w normalnym trybie trwa bardzo długo, co może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia poszkodowanego. Powódka w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego ma prawo do świadczeń zdrowotnych, których koszt refundowany jest przez NFZ. Pozwany podkreślił, że samo powołanie się na sytuację w polskiej służbie zdrowia nie stanowi udokumentowania, że poszkodowany podjął starania o przeprowadzenie leczenia w ramach świadczeń finansowanych przez NFZ, ale nie było to możliwe, bądź też odległy termin ich wykonania wpłynąłby niekorzystnie na jego stan zdrowia. Dlatego pozwany kwestionował roszczenie dotyczące zwrotu kosztów prywatnego leczenia. W ocenie pozwanego niezasadne są także roszczenia, m.in. za zakup wody, piżamy, szlafroka, bielizny, skarpet, środków higienicznych, które to rzeczy powódka i taki zmuszona byłaby zakupić w ramach codziennego funkcjonowania. Brak jest normalnego związku przyczynowego ze szkodą poniesionych w tym zakresie wydatków. Pozwany kwestionował również roszczenie o zasądzenie odsetek od dnia 26 sierpnia 2013 r. W ocenie pozwanego zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę staje się wymagalne dopiero z dniem wyrokowania. Nadto żądanie przez pełnomocnika powódki kosztów zastępstwa procesowego w wysokości czterokrotności stawki minimalnej jest nieuzasadnione ani trudnością sprawy dla profesjonalnego pełnomocnika ani nakładem pracy. Niniejsza sprawa jest typową z zakresu ubezpieczeń cywilnych, nie wymagającą przeprowadzenia skomplikowanych dowodów. Pozwany uznał swą odpowiedzialność co do zasady, a wysokość świadczenia należna powódce zależeć będzie od uznania sądu.

W piśmie z dnia 13 czerwca 2017 r. (k. 568) powódka zmodyfikowała żądanie pozwu w zakresie odszkodowania i wniosła o zasądzenie kwoty 4 327,03 zł wraz z odsetkami:

- od kwoty 2 369,10 zł od dnia 26 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 1 456,93 zł od dnia 8 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 500 zł od dnia 6 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty.

Pismo to zostało doręczone pozwanemu w dniu 26 lipca 2017 r. (k. 600a).

W piśmie z dnia 27 kwietnia 2018 r. (k. 681) powódka rozszerzyła powództwo w zakresie zadośćuczynienia i wniosła o zasądzenie kwoty 232.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 182.000 zł od dnia 26 sierpnia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 50.000 zł od dnia 27 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty. Uzasadniając to rozszerzenie powódka podała, że wynika ono z tego, iż dopiero w oparciu o opinie biegłych sądowych dowiedziała się o wszystkich następstwach wypadku, rokowaniach na przyszłość i uszczerbku na zdrowiu (63%).

Powyższe pismo zostało doręczone pozwanemu w dniu 17 maja 2018 r. (k. 695).

W odpowiedzi na ww. rozszerzenie żądania pozwany podtrzymał swoje stanowisko w którym domagał się oddalenia powództwa. Podniósł nadto, iż żądanie kwoty 232.000 zł jest rażąco wygórowane.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka B. K. (1) i jej mąż J. K. w dniu 17 grudnia 2011 r. wyjechali w celach służbowych do K.. W podróży towarzyszył im syn B. K. (2). Powódka od połowy 2011 r. pomagała mężowi w prowadzeniu działalności gospodarczej K. w S.. Działalność ta została zarejestrowana w 2008 r., a jej przedmiotem były usługi wodno-kanalizacyjne.

W dniu 17 grudnia 2011 roku w miejscowości D. B. K. (3) kierując po drodze krajowej K-75 samochodem osobowym m-ki N. (...) nr rej. (...) nieumyślnie naruszył środki bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób ,że jadąc od strony T. w kierunku N. na łuku drogi nie dostosował prędkości do warunków drogowych oraz stosował nieodpowiednią technikę jazdy w wyniku czego zjechał na przeciwny pas ruchu doprowadzając do zderzenia z jadącymi z przeciwnego kierunku ruchu pojazdami marki V. (...) nr rej.(...) kierowanym przez D. O. oraz marki F. (...) nr rej. (...) kierowanym przez J. K. w wyniku czego kierowca pojazdu F. (...) J. K. doznał obrażeń ciała w postaci stłuczenia klatki piersiowej, złamania rękojeści mostka, złamania wyrostka rylcowatego kości promieniowej prawej, które to obrażenia skutkowały naruszeniem czynności ciała ww. na okres przekraczający 7 dni, pasażer pojazdu marki F. (...) B. K. (2) doznał obrażeń w postaci stłuczenia głowy, wstrząśnienia mózgu i złamania prawego obojczyka ze stłuczeniem skóry, które to obrażenia skutkowały naruszeniem czynności ciała w/w na okres przekraczający 7 dni oraz pasażerka pojazdu F. (...) - powódka B. K. (1) doznała obrażeń ciała w postaci urazu wielonarządowego, rany brzucha penetrującej do jamy otrzewnej, pęknięcia śledziony ,wielomiejscowego rozerwania krezki jelita cienkiego i esicy, rozerwania jelita cienkiego ,odcinkowej martwicy esicy i jelita cienkiego, rozerwania mięśni lewej strony ściany brzucha, w tym mięśnia prostego i biodrowo - lędźwiowego, krwiaka prawej okolicy biodrowej, stłuczenia i ropowicy lewej okolicy biodrowej, rany podniebienia miękkiego, przedsionka jamy ustnej i twarzy, wstrząsu krwotocznego otwartego brzucha, krwiaka w loży po splenektomii oraz niedorozwoju prawej nerki, które to obrażenia skutkowały naruszeniem czynności narządów ciała powodując długotrwałą chorobę realnie zagrażająca życiu

Wyrokiem z 21 listopada 2012 r., II K 253/12 Sąd Rejonowy w Nowym Sączu uznał B. K. (3) za winnego ww. czynu stanowiącego przestępstwo z art. 177 § 2 k.k.

Dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Nowym Sączu z 21 listopada 2012 r., II K 253/12 k. 65; dokumenty związane z wypadkiem k. 178.

W dacie wypadku samochód prowadzony przez B. K. (3) posiadał OC wykupione u pozwanego ubezpieczyciela.

(bezsporne)

Po wypadku w stanie ogólnym ciężkim powódka została przewieziona karetką Pogotowia (...) na Oddział Ratunkowy, a następnie przyjęta na Oddział Chirurgii Ogólnej szpitala w N.. Tam stwierdzono u niej: uraz wielonarządowy, ranę brzucha penetrującą do jamy otrzewnej, pęknięcie śledziony, wielomiejscowe rozerwanie krezki jelita cienkiego i esicy, rozerwanie jelita cienkiego, odcinkową martwicę esicy, odcinkową martwicę jelita cienkiego, rozerwanie mięśni lewej strony ściany brzucha, w tym mięśnia prostego i biodrowo-lędźwiowego, krwiak prawej okolicy biodrowej, stłuczenie i ropowicę lewej okolicy biodrowej, rany podniebienia miękkiego, przedsionka jamy ustnej i twarzy, wstrząs krwotoczny, krwiak w loży po splenektomii.

W trybie pilnym w dniu przyjęcia wykonano u powódki laparotomię w czasie której: usunięto śledzionę, wycięto część esicy oraz kanał rany penetrującej do jamy otrzewnej, zeszyto jelito cienkie, wyłoniono sztuczny odbyt esiczy, zeszyto krezkę jelita cienkiego, zeszyto mięśnie ściany brzucha, zeszyto rany twarzy i jamy ustnej, nacięto i zasetonowano krwiak prawej okolicy biodrowej, wypłukano i zasetonowano jamę brzuszną pozostawiając ją na „otwarto" Po zabiegu powódkę przewieziono na Oddział Intensywnej Terapii.

W dniu następnym wykonano ponowną rewizję jamy otrzewnej w czasie której zresekowano dystalną część jelita krętego, która uległa martwicy i wykonano zespolenie krętniczo-kątnicze. Wykonano również appendektomię i drenaż jamy otrzewnej.

Po opuszczeniu Oddziału Intensywnej Terapii i przeniesieniu na Oddział Chirurgii Ogólnej nacięto ropowicę lewej okolicy biodrowej.

Powódkę wypisano do domu w dniu 11 stycznia 2012 r. z prawidłowo działającą stomią oraz gojącymi się przez ziarninowanie ranami okolicy biodrowej lewej.

Po opuszczeniu Oddziału powódka leczyła się w Poradni Chirurgii Ogólnej UJ w K.. W maju 2012 r. w I Klinice (...) w K. wykonano zabieg operacyjny likwidacji stomii i jednoczasowego zaopatrzenia przepukliny w bliźnie po laparotomii. W listopadzie 2013 r. powódka została przyjęta ponownie na Klinikę celem wykonania zabiegu operacyjnego przepukliny w bliźnie po laparotomii z użyciem wszczepu syntetycznego.

Od 8 sierpnia 2012 r. powódka pozostawała w leczeniu psychiatrycznym z powodu zaburzeń depresyjnych. W przeszłości korzystała z leczenia psychiatry w ramach NFZ, ale leczenie to nie przynosiło jej efektów. Zaczęła więc korzystać z usług lek. S. R., który przyjmuje w K. i jedynie prywatnie. Lekarz ten przypisywał powódce leki, które zażywała. Leczenie to była dla powódki skuteczne. Nadto powódka pozostaje w leczeniu poradni chirurgicznej (...) w K.. Powódka leczyła się chirurgicznie u dr R. S. w K., gdyż lekarz ten został jej polecony jako dobry specjalista. Nadto konsultowała się neurologicznie u J. G. i J. D.. Poza tym pozostając w leczeniu w przychodni ortopedycznej i w związku z bólami okolicy lewego stawu biodrowego okresowo kierowana była na rehabilitację.

W dniu 1 czerwca 2015 r. powódka otrzymała skierowanie na badanie rezonansem magnetycznym (k. 309).

Dowód: dokumentacja leczenia powódki k. 144-146, 149-162; 165, 183-185, 187-202; 305-317; 359-362, 367-374; 400-406, 446-473, 479 opinia biegłego z zakresu chirurgii ogólnej i urazowo-ortopedycznej k. 342-346; zeznania powódki od 00:07:06 k. 696v-698.

Podczas pobytu w szpitalu powódka uskarżała się na niewygodną poduszkę i dlatego na jej prośbę J. K. zakupił jej nową poduszkę wraz z poszewką. Poza tym kupował jej określone wody mineralne, gdyż nie każdy rodzaj był przyjmowany przez organizm powódki. Nadto z uwagi na rodzaj doznanych obrażeń, a zwłaszcza rany i wykonaną stomię dla powódki kupowana była dodatkowa odzież. Ubrania, które powódka miała na sobie szybko się brudziły i niszczyły. W związku z zakupem odzieży, poduszki i poszewki powódka wydała 513,50 zł (50,20 zł - k. 67; 228,90 zł – k. 82; 234,40 zł – k. 83), a na zakup wody mineralnej wydała 81,16 zł (k. 76).

W wypadku z 17 grudnia 2011 r. na skutek uderzenia głową u powódki doszło także do uszkodzenia zęba („jedynki”) w związku z czym podjęła ona jego leczenie, które wymagało również wykonania specjalistycznych zdjęć. Wydatki na ten cel ponosiła we własnym zakresie. Podobnie ponosiła koszty na prywatne konsultacje neurologiczne i ortopedyczne. W związku z prywatnymi badaniami i konsultacjami medycznymi, w tym usługami dentystycznymi powódka wydała: 1635 zł (100 zł –k. 68; 410 zł – k. 69; 435 zł – k. 71, 20 zł – k. 80; 50 zł – k. 81, 120 zł – k. 365, 100 zł – k. 525, 130 zł – k. 526; 120 zł – k. 536, 150 zł – k. 537). Nadto powódka w związku z zaleceniami lekarskimi dniu 2 września 2012 r. miała badanie rezonansem magnetycznym za które zapłaciła 550 zł (k. 79).

Powódka zdecydowała się skorzystać z ww. usług prywatnie z uwagi na swój stan zdrowia, który wymagał szybkiej diagnozy i leczenia. Z tych przyczyn nie korzystała ze świadczeń w ramach NFZ, gdyż na te świadczenia musiałaby oczekiwać w kolejce.

W dni 21 czerwca 2016 r. powódka miała badanie krwi za które zapłaciła 125,50 zł (k. 529). Na badanie to zdecydowała się pójść w okresie, gdy źle się czuła, a lekarz rodzinny nie był w stanie jej pomóc. Mimo, iż lekarz ten twierdził, że powódka nie ma potrzeby wykonywania takiego badania, to jednak badanie to wykazało niedobór witaminy D3 i K2.

W dniu 20 października 2016 r. powódka miała badanie TK głowy za co zapłaciła 250 zł (k. 526). W dniu 1 czerwca 2015 r. powódka otrzymała skierowanie na badanie rezonansem magnetycznym (k. 309), które następnie wykonała w dniu 22 listopada 2016 r. i za które zapłaciła 500 zł (k. 569). Badania te wykonała w związku z opiniami biegłych i kwestią ustalenia czy uszkodzeniu uległ jej OUN.

Na skutek leczenia i przebytych operacji powódka miała problemy ze skórą, paznokciami i wypadaniem włosów. Na tę ostatnią przypadłość fryzjer polecił powódce stosować specjalną odżywkę Farmona Radical na którą powódka w sumie wydała 120,23 zł (37,85 zł - k. 75; 35,58 zł – k. 84; 8,95 zł – k. 86; 37,85 zł – k. 87).

W związku z koniecznością dojazdu do K. na badanie psychologiczno-psychiatryczne w dniu 27 kwietnia 2016 r. (k. 394v) powódka wydała 100,05 zł (k. 534).

W związku z biegunkami powódka zażywała len mielony. Natomiast aby wzmocnić skórę zażywała witaminy A+E. Nadto przy leczeniu ran - zgodnie z poleceniem pielęgniarki - stosowała mydło ze srebrem.

Na zakup przypisywanych leków i zalecanych środków higienicznych powódka wydała 486,18 zł (18,81 zł – k. 85 [witaminy, maść przeciwbólowa i środek higieniczny]; 9,30 zł – k. 86 [witaminy A+E]; 125,75 zł – k. 366 [witaminy oraz leki wspomagające pracę układu pokarmowego i jelit], 57,27 zł – k. 523 [leki psychotropowe], 37,46 zł – k. 524 [leki psychotropowe], 29,99 zł – k. 527 [leki psychotropowe], 44,52 zł – k. 528 [leki psychotropowe], 125,66 zł – k. 533 [leki psychotropowe], 37,42 zł – k. 535 [lek psychotropowy]).

Dowód: faktury i rachunki k. 67, 82-83, 76, 68-69, 71, 80-81, 365, 525, 526, 536-537, 79, 529, 569; zeznania powódki od 00:07:06 k. 696v-698.

W okresie od 16 czerwca do 12 grudnia 2012 r. powódka pobierała z ZUS świadczenie rehabilitacyjne. Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z 10 grudnia 2013 r. powódka została uznana za całkowicie niezdolną do pracy do 31 grudnia 2013 r. Następnie okres ten był przedłużany do 31 grudnia 2014 r. W związku z tym ZUS przyznał powódce czasową rentę z tytułu wypadku przy prowadzeniu działalności pozarolniczej w kwocie 1742 zł.

Orzeczeniem z 9 listopada 2012 r. powódka została zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności do dnia 30 września 2014 r. Następnie okres ten został przedłużony do 30 listopada 2016 r., a potem do 31 grudnia 2018 r.

Dowód: orzeczenia lekarza orzecznika ZUS. k. 139, 142; 163 decyzja ZUS k. 140-141; 164, 204; orzeczenia o stopniu niepełnosprawności k. 103, 303 i 521.

W dniu 24 lipca 2013 r. powódka nadała do B. K. (3) pismo w którym domagała się przyznania: 250.000 zł tytułem zadośćuczynienia, 4308,99 zł tytułem odszkodowania i 800 zł tytułem renty ze względu na zwiększone potrzeby i zmniejszone widoki na przyszłość.

Dowód: pismo powódki z dnia 26 sierpnia 2013 r. k. 28-29;

W dniu 26 sierpnia 2013 r. powódka nadała do pozwanego pismo w którym domagała się przyznania: 250.000 zł tytułem zadośćuczynienia, 4308,99 zł tytułem odszkodowania i 800 zł tytułem renty ze względu na zwiększone potrzeby i zmniejszone widoki na przyszłość. Pismo to zostało doręczone pozwanemu w dniu 29 sierpnia 2013 r.

Pismem z 23 września 2013 r. pozwany wezwał powódkę o brakującą dokumentację medyczną.

Pismem z 25 października 2013 r. pozwany poinformował powódkę o przyznaniu jej: 55 000 zł tytułem zadośćuczynienia, 268,29 zł tytułem zwrotu zakupu leków, środków ortopedycznych i opatrunkowych na podstawie faktur nr (...), a także plastrów z faktury nr (...) i opatrunków z faktury nr (...); 731 zł tytułem skapitalizowanych kosztów w związku ze zwiększonymi potrzebami (na zakup: gazy sterylnej, chusteczek, płynu odkażającego w związku z pielęgnacją sztucznego odbytu w wysokości 60,00 zł przez 6 miesięcy, gazików sterylnych i O. w związku z ziarniniującą raną okolicy biodra lewego w wysokości 80,00 zł przez 1 miesiąc, leku C. w związku z leczeniem psychiatrycznym w wysokości 80,00 zł za kurację, leku Z. w związku z leczeniem psychiatrycznym w wysokości 36,00 zł za kurację, leku F. w związku z leczeniem chirurgicznym w wysokości 14,00 zł za kurację, leku D. w związku z leczeniem chirurgicznym w wysokości 90,00 zł za kurację, leku P. w związku z leczeniem chirurgicznym w wysokości 54,00 zł za kurację, leku K. w związku z leczeniem chirurgicznym w wysokości 17,00 zł za kurację. Nadto pismem tym pozwany wezwał powódkę o przesłanie określonych dokumentów celem rozpoznania żądania przyznania renty.

Pismem z 22 listopada 2013 r. pozwany poinformował powódkę o przyznaniu jej kwoty 7 000 zł tytułem zadośćuczynienia, łącznie pozwany przyznał powódce 62.000 zł tytułem zadośćuczynienia i wraz z przyznanym odszkodowaniem kwota ta wyniosła 62.999,29 zł.

Pismem z 27 grudnia 2013 r. powódka ponowiła względem pozwanego ww. żądania.

Pismem z 21 stycznia 2014 r. pozwany poinformował powódkę o przyznaniu jej dalszej kwoty 6 000 zł tytułem zadośćuczynienia i kwoty 70 zł tytułem dopłaty do skapitalizowanych kosztów w związku ze zwiększonymi potrzebami (30 zł a zakup B. przez 2 miesiące; 10 zł na zakup C. przez 2 miesiące; 30 zł na zakup C. przez 1 miesiąc). Pozwany podał, że w sumie przyznał powódce 68.000 zł tytułem zadośćuczynienia i łączna kwota z odszkodowaniem wyniosła 69.069,29 zł.

Pismem z 27 stycznia 2014 r. pozwany poinformował powódkę o odmowie przyznania odszkodowania za poniesione koszty leczenia w gabinetach prywatnych.

Dowód: w aktach szkody: pismo pozwanego z dnia 4 września 2013 r.; pismo powódki z dnia 26 sierpnia 2013 r. k. 26-27; pismo pozwanego z 21 stycznia 2014 r. k. 34; pismo pozwanego z 23 września 2013 r. k. 39-40; pismo pozwanego z 27 stycznia 2014 r. k. 50-51; pismo powódki z 7 stycznia 2014 r. k. 89-99; pismo powódki z 27 grudnia 2013 r. k. 100-102;

Obecnie powódka ma 49 lat i posiada wykształcenie wyższe - socjologiczne. Powódka wraz z synem i mężem mieszka w S.. Powódka z uwagi na liczne blizny na brzuchu unika pokazywania się w stroju bikini. Także rzadko – w przeciwieństwie do stanu sprzed wypadku - wyjeżdża na wczasy. Powódka ma nierówną bliznę w okolicy talerza biodrowego lewego. Blizna pooperacyjna w zakresie nadbrzusza i śródbrzusza jest wygojona, pozaciągana. Także blizny na twarzy są wygojone. Z uwagi na te blizny powódka nie czuje się atrakcyjnie jako kobieta. Powódka po wyjściu ze szpitala w N. była zależna od osób drugich, wyszła z rurką stomijną, z raną na brzuchu. Powódka była zmuszona korzystać z pomocy sąsiadki, która gotowała, sprzątała, robiła zastrzyki, była pomocna dla powódki. Przez około rok po wypadku powódka nie mogła współżyć fizycznie z mężem i obecnie ma dyskomfort przy współżyciu fizycznym. Powódka ma problemy z schyleniem się i kucaniem, gdyż powoduje to u niej ból brzucha. Miewa biegunki (3-4 razy dziennie) ma problemy z gazami, mimo tego iż stosuje specjalną dietę. W efekcie znaczną część dnia spędza w toalecie. Po wypadku powódka korzystała z usług dietetycznych w ramach firmy (...). Od dnia wypadku powódka nie pracuje zawodowo. Od 5 lat powódka nie pobiera renty z ZUS, z powodu odmownej decyzji. Powódka odwołała się od decyzji ZUS do sądu, który w I instancji utrzymał decyzję ZUS w mocy. Powódka złożyła apelację od tego wyroku.

Powódka pozostaje w prywatnym leczeniu ortopedycznym, psychiatrycznym i chirurgicznym. Dotąd nie podjęła psychoterapii. Powódka nie lubi czytać ani oglądać telewizji, gdyż to ją męczy i denerwuje. Ma również problemy ze skupieniem się, zapamiętywaniem i zorganizowaniem się. Przed wypadkiem była osobą zdyscyplinowaną i zorganizowaną, zajmowała się domem, pomagała mężowi w prowadzeniu działalności gospodarczej, była osobą aktywną, jeździła na rowerze, często wyjeżdżała na wycieczki. Obecnie zajmowanie się domem jest dla niej czasochłonne, szybko się przy tym męczy, jest chaotyczna i niezorganizowana. Aby wypełnić czas wolny mąż zorganizował powódce ogródek, w którym jest szklarnia z warzywami. Nadto powódka czas spędza na wychodzeniu z psem na spacery, a także sporadycznie jeździ na rowerze. Unika jednak długich wycieczek z uwagi na biegunki i ból brzucha.

Dowód: zeznania powódki od 00:37:47 k. 331-331, od 00:07:06 k.696-697.

W wyniku wypadku z 17 grudnia 2011 r. powódka doznała takich obrażeń jak: uraz wielonarządowy, rana brzucha penetrującą do jamy otrzewnej, pęknięcie śledziony, wielomiejscowe rozerwanie krezki jelita cienkiego i esicy, rozerwanie jelita cienkiego, odcinkowa martwica esicy, odcinkowa martwica jelita cienkiego, rozerwanie mięśni lewej strony ściany brzucha, w tym mięśnia prostego i biodrowo-lędźwiowego, krwiak prawej okolicy biodrowej, stłuczenie i ropowicę lewej okolicy biodrowej, rany podniebienia miękkiego, przedsionka jamy ustnej i twarzy, wstrząs krwotoczny, krwiak w loży po splenektomii.

Proces leczenia powódki prowadzony był zgodnie z obowiązującymi zasadami.

Doznane obrażenia oraz konieczność wykonania kilku zabiegów chirurgicznych spowodowały powstanie u powódki trwałego uszczerbku na zdrowiu wynoszącego 43%. Uszczerbek ten wiąże się zarówno z odczuwanymi bezpośrednio po urazie dolegliwościami bólowymi wymagającymi stosowania znacznych ilości leków przeciwbólowych jak również z powikłaniami po wielokrotnych zabiegach operacyjnych w zakresie jamy brzusznej. Konieczność wykonania sztucznego odbytu stanowiła nie tylko dyskomfort ale również wymagała systematycznej pielęgnacji i stosowania specjalnych worków stomijnych. Gojenie rany okolicy stawu biodrowego lewego również wiązało się z koniecznością stosowania leków przeciwbólowych oraz systematycznych opatrunków.

Wspomniane wielokrotne zabiegi operacyjne na przewodzie pokarmowym wiązały się z powstaniem zrostów w obrębie jamy brzusznej oraz skróceniem długości jelita. Wszystko to spowodowało istniejące do dnia dzisiejszego zaburzenia w procesie wchłaniania i trawienia pokarmów. Zaburzenia te manifestują się bólami brzucha, wzdęciami oraz okresowymi biegunkami. Aby przynajmniej w minimalnym stopniu zminimalizować skutki tych uszkodzeń wewnątrzbrzusznych niezbędne jest stosowanie bogatobiałkowej i urozmaiconej diety. Dieta ta jest kosztowna i wymaga od powódki systematyczności.

W chwili obecnej powódka nie wymaga pomocy osób drugich w wykonywaniu codziennych czynności.

Rokowanie co do uzyskania poprawy w zakresie funkcjonowania przewodu pokarmowego jest niepewne. Istniejące zrosty w zakresie jamy otrzewnej oraz skrócenie jelita wymagają odpowiedniej diety a w okresach zaostrzeń również leczenia farmakologicznego. Niewykluczona jest również konieczność wykonania kolejnych zabiegów operacyjnych usuwających zrosty wewnątrzbrzuszne.

Istotne dla dalszego życia powódki jest właściwe leczenie stawu biodrowego lewego. Systematycznie i prawidłowo prowadzona rehabilitacja może zahamować, ale nie odwrócić istniejące pourazowe zmiany w zakresie tego stawu

Dowód: opinia biegłego z zakresu chirurgii ogólnej i urazowo-ortopedycznej k. 342-346.

W wyniku wypadku z dnia 17 grudnia 2011 roku u powódki wystąpiły zaburzenia w funkcjonowaniu psychospołecznym spowodowane skutkami odniesionych w wypadku urazów somatycznych. Zaburzenia występują we wszystkich obszarach funkcjonowania osobowości upośledzając jej zdolności w przystosowaniu emocjonalnym, intelektualnym i społecznym. U powódki wystąpiły zaburzenia depresyjne o umiarkowanym nasileniu objawów, które wymagały leczenia psychiatrycznego. Powódka utraciła czasowo zdolność do realizacji ról społecznych a trwale wystąpiły u niej ograniczenia w pełnieniu tych ról. Nastąpiła trwała inwalidyzacji powódki, co powoduje wstępowanie stanów przygnębiennych oraz zachowań wyładowczych.

Stosowane u powódki leczenie psychiatryczne było adekwatne do występujących u niej zaburzeń.

Powódka w związku z poważnymi urazami somatycznymi otrzymywała środki przeciwbólowe, które znosiły odczuwanie bólu i powodowały stan zobojętnienia psychicznego. W późniejszym okresie doznawała dyskomfortu psychicznego w związku z kolejnymi zabiegami operacyjnymi. Nadal na jej samopoczucie psychiczne rzutują zaburzenia ze strony układu pokarmowego i wydalniczego, bodące następstwem odniesionych w wypadku urazów. Do chwili obecnej nie uzyskała dobrostanu psychicznego, który byłby tożsamy z odzyskaniem pełni zdrowia psychicznego. Utrzymują się również zaburzenia w przebiegu procesów poznawczych związane z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego. Zaburzenia powyższe nie są znaczne i mogą ulec poprawie przez zdolności kompensacyjne mózgu, ale mogą nasilać w przyszłości zaburzenia poznawcze związane z procesem starzenia się organizmu. Aktualnie powódka może kompensować je przez ponowne sprawdzenie, użycie technik mnestycznych (angażowanie różnych receptorów)

Powódka B. K. (1) doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu psychicznym w wysokości 20%.

Wypadek dnia 17 grudnia 2011 spowodował czasową niezdolność powódki do pełnienia ról społecznych - matki, żony oraz trwale spowodował ograniczenia w pełnieniu tych ról. Powódka obecnie może prezentować stany emocjonalne i zachowania rzutujące na atmosferę w domu a tym samym na stan emocjonalny męża i syna. Wymaga wyrozumiałości i wsparcia od osób najbliższych.

Powódka nie doznała zespołu psychoorganicznego o charakterze encefalopatii jak również uszkodzenia OUN.

Dowód: opinia psychologiczno-psychiatryczna k. 392-399 i 437, 449 i od 00:40:24 k. 565v-566v.

Powódka w wyniku wypadku z dniu 17 grudnia 2011 r. doznała urazu wielonarządowego, głównie brzucha, ale również urazu głowy. Uraz głowy był powierzchowny. W tomografii komputerowej głowy wykonanej dwukrotnie w czasie leczenia szpitalnego (bezpośrednio po urazie) nie stwierdzono zmian pourazowych.

Powódka po urazie leczona była w Poradni Neurologicznej z powodu zaburzeń pamięci i koncentracji. Leczący ją neurolog w badaniu klinicznym nie stwierdzał objawów ogniskowego uszkodzenia układu nerwowego.

Obecnie w badaniu klinicznym neurologicznym nie stwierdza się u powódki objawów uszkodzenia zarówno ośrodkowego jak i obwodowego układu nerwowego.

W obrazie rezonansu magnetycznego głowy powódki z dnia 22 listopada 2016 r. uwidoczniono drobne ogniska hiperintensywne istoty białej w obu półkulach mózgowych o etiologii naczyniopochodnej, które mogą mieć związek z przebytym urazem i skutkują obecnością niewielkich deficytów w zakresie funkcji poznawczych wyraźnie wzmacnianych poprzez zaburzenia w sferze emocjonalnej. Związany z tym uszczerbek na zdrowiu wynosi 10% i nie podlega odrębnej ocenie neurologicznej, lecz zawiera się w stopniu uszczerbku ustalonym w opinii psychologiczno-psychiatrycznej.

Dowód: opinia biegłego neurologa k. 624-626.

W wyniku wielonarządowego urazu, jakiego powódka doznała w grudniu 2011 roku, doszło do urazu głowy (prawdopodobnie uraz aksjonalny) i obecnie można stwierdzić u niej niewielkie deficyty w zakresie funkcji poznawczych, wyraźnie wzmacniane poprzez zaburzenia w sferze emocjonalnej. Te niewielkie deficyty nie powinny jednak istotnie wpływać na funkcjonowanie powódki, gdyż większe znaczenie dla normalnego funkcjonowania, zbliżonego do tego jakie było przed urazem, ma stan emocjonalny. Powódka w pewnym wymiarze wróciła do poprzedniego zajęcia (pomoc w firmie męża), w swoim wyuczonym zawodzie nigdy nie pracowała. Samodzielnie jeździ już samochodem, choć w ograniczonym terenie, zajmuje się domem jak poprzednio, więcej uwagi i czasu musi poświęcać przygotowywaniu odpowiednich dla swojej diety posiłków.

Objawy przewlekłego stresu pourazowego utrzymują się u powódki do dnia dzisiejszego i ewidentne wymagają intensywnych oddziaływań psychoterapeutycznych, przy czym nigdy nie wymagały one leczenia w warunkach oddziału psychiatrycznego. Psychoterapia może odbywać się więc w warunkach ambulatoryjnych. Jednocześnie nie jest możliwe stanowcze określenie rokowań psychoterapii, gdyż powódka dotąd (do listopada 2017 r.) jej nie podjęła. Można jednak przewidywać, że psychoterapia łączona z farmakoterapią poprawi stan emocjonalny powódki i przez to korzystnie wpłynie na jakość jej życia.

Z punktu widzenia neuropsychologicznego powódka doznała 10 % trwałego uszczerbku na zdrowiu.

Dowód: opinia biegłego neuropsychologa k. 627-633, 657 i 662.

W związku z kłopotami zdrowotnymi wynikającymi z powikłań powypadkowych (zespół upośledzonego jelita), powódka w ramach urozmaiconej, pełnowartościowej i zbilansowanej diety lekkostrawnej z ograniczeniem tłuszczu oraz diety bogato białkowej powinna stosować jak najbardziej naturalne, nieprzetworzone składniki i produkty ze wskazaniem na ochronę chorego narządu, w tym przypadku - przewodu pokarmowego i jelita. Najważniejszym założeniem powyższej diety, którą powódka winna stosować jest: 1) ograniczenie błonnika, gdyż za bardzo drażni jelita, 2) ograniczenie tłuszczów, zwłaszcza zwierzęcych, 3) wybieranie jak najbardziej pełnowartościowego i lekkostrawnego białka (chude mięso, ryby), 4) warzywa i owoce winne być spożywane w formie gotowanej, rozdrobnionej lub bez skórki, 5) zwiększenie ilości fermentowanych przetworów mlecznych, zawierających żywe kultury bakterii, które osłaniają jelito (kefiry, maślanki, zsiadłe mleko) i korzystnie działają na regenerację pracy przewodu pokarmowego.

Powódka po wypadku miała zastosowane żywienie stomią, miała też przepuklinę, pękniętą śledzionę. Obecnie ma uporczywe, przewlekłe biegunki 2-5 razy dzienne, co może sugerować zespół jelita wrażliwego, wtórnego po wypadku. Obecnie zażywa witaminę A oraz E. Dodatkowo wskazanym jest zażywanie magnezu z witaminą B6 oraz picie czystka z pokrzywą (działają osłaniająco, polepszają pracę jelit, niwelują wzdęcia i gazy)

Nie jest zasadne spożywanie przez powódkę kupowanych przez nią w Natur House suplementów diety, gdyż nie spełniają one swojego zadania, a wręcz działają odwrotnie do zamierzonego rezultatu, czyli są nieskuteczne.

Dzienny koszt diety, którą powódka powinna stosować, biorąc pod uwagę aktualne problemy zdrowotne waha się między 30 a 35 zł. Dodatkowo koszt zakupu ww. witamin to 5 zł.

Dieta, którą winna stosować powódka jest nieco droższa od żywienia, które stosowała przed wypadkiem, gdyż przed wypadkiem żywiła się głównie produktami mącznymi. Teraz urozmaicając swoje menu, a tym samym działając profilaktycznie i prewencyjnie jest zmuszona wprowadzać białko wysokiej jakości (ryby morskie, mięso).

Przed wypadkiem żywienie powódki kosztowało ok. 15-20 zł dziennie.

Dowód: opinia biegłego z zakresu dietetyki k. 499-503 i od 00:03:56 k. 565-565v.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przedłożonych przez strony dokumentów, których wiarygodność i autentyczność nie zostały przez strony podważone, nie wzbudziły także podejrzeń Sądu, opinii biegłych i zeznań powódki.

W sprawie niezbędnym było dopuszczenie dowodów z opinii biegłych z zakresu: ortopedii, neurologii, psychiatrii, psychologii, neuropsychologii i dietetyki. Wnioski zawarte w sporządzonych opiniach biegłych Sąd podzielił w całości uznając je za fachowe, rzetelne kompletne. W szczególności Sąd podzielił ustalenia co do doznanych przez powódkę urazów, przebiegu jej leczenia, doznanego uszczerbku na zdrowiu, aktualnego stanu zdrowia, zalecanego leczenia, występujących określonych przeciwskazań, konieczności stosowania diety i rokowań na przyszłość. W szczególności Sąd ustalił, że w wyniku wypadku z 17 grudnia 2011 r. powódka doznała takich obrażeń jak: uraz wielonarządowy, rana brzucha penetrującą do jamy otrzewnej, pęknięcie śledziony, wielomiejscowe rozerwanie krezki jelita cienkiego i esicy, rozerwanie jelita cienkiego, odcinkowa martwica esicy, odcinkowa martwica jelita cienkiego, rozerwanie mięśni lewej strony ściany brzucha, w tym mięśnia prostego i biodrowo-lędźwiowego, krwiak prawej okolicy biodrowej, stłuczenie i ropowicę lewej okolicy biodrowej, rany podniebienia miękkiego, przedsionka jamy ustnej i twarzy, wstrząs krwotoczny, krwiak w loży po splenektomii. Aby przynajmniej w minimalnym stopniu zminimalizować skutki tych uszkodzeń wewnątrzbrzusznych niezbędne jest u powódki stosowanie bogatobiałkowej i urozmaiconej diety. Natomiast rokowanie co do uzyskania poprawy w zakresie funkcjonowania przewodu pokarmowego jest niepewne. Istotne dla dalszego życia powódki jest właściwe leczenie stawu biodrowego lewego. Systematycznie i prawidłowo prowadzona rehabilitacja może zahamować, ale nie odwrócić istniejące pourazowe zmiany w zakresie tego stawu. W zakresie zdrowia psychicznego u powódki wystąpiły zaburzenia w funkcjonowaniu psychospołecznym spowodowane skutkami odniesionych w wypadku urazów somatycznych. Zaburzenia występują we wszystkich obszarach funkcjonowania osobowości upośledzając jej zdolności w przystosowaniu emocjonalnym, intelektualnym i społecznym. U powódki wystąpiły zaburzenia depresyjne o umiarkowanym nasileniu objawów, które wymagały leczenia psychiatrycznego. Powódka obecnie może prezentować stany emocjonalne i zachowania rzutujące na atmosferę w domu. Powódka nie doznała jednak zespołu psychoorganicznego o charakterze encefalopatii jak również uszkodzenia ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego. Objawy przewlekłego stresu pourazowego utrzymują się u powódki do dnia dzisiejszego i ewidentne wymagają intensywnych oddziaływań psychoterapeutycznych, przy czym nigdy nie wymagały one leczenia w warunkach oddziału psychiatrycznego. Psychoterapia może odbywać się więc w warunkach ambulatoryjnych. Jednocześnie nie jest możliwe stanowcze określenie rokowań psychoterapii, gdyż powódka dotąd jej nie podjęła. Można jednak przewidywać, że psychoterapia łączona z farmakoterapią poprawi stan emocjonalny powódki i przez to korzystnie wpłynie na jakość jej życia. Dzienny koszt diety wraz z witaminami, którą powódka powinna stosować, biorąc pod uwagę aktualne problemy zdrowotne wynosi ok. 35-40 zł. Przed wypadkiem żywienie powódki kosztowało ok. 15-20 zł dziennie.

Na wiarę Sądu zasługiwały zeznania powódki co do okoliczności dotyczących jej sytuacji zawodowej, zdrowotnej i rodzinnej przed wypadkiem, doznanych obrażeń i leczenia po wypadku oraz aktualnej sytuacji życiowej i zdrowotnej mającej związek z wypadkiem. Zeznania powódki były szczere i korespondowały z pozostałymi dowodami z dokumentów i dlatego Sąd uczynił je podstawą swoich ustaleń faktycznych.

Sąd oddalił wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego psychologa k. 687, bowiem dowód ten był zbędny dla rozstrzygnięcia sprawy. W przedmiotowej sprawie zostały przeprowadzone dowody z opinii psychologiczno-psychiatrycznej, neurologicznej i neuropsychologicznej, które potwierdziły, że aktualny stan psychiczny i emocjonalny u powódki pozostaje w związku przyczynowym z wypadkiem

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Podstawa odpowiedzialności

Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony (art. 822 § 1 k.c.). Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia (art. 822 § 2 k.c.). O ile strony nie umówiły się inaczej, suma pieniężna wypłacona przez ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia nie może być wyższa od poniesionej szkody (art. 824 ¹ § 1 k.c.).

Na podstawie art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 473 ze zm.) z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym (art. 36 ust. 1).

Odpowiedzialność ubezpieczyciela jest uzależniona od zakresu odpowiedzialności sprawcy zdarzenia. Z mocy art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 § 1 k.c. sprawca zdarzenia odpowiada za szkodę na osobie lub mieniu wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

W niniejszej sprawie odpowiedzialność sprawcy kolizji drogowej, w której poszkodowana została powódka, nie była kwestionowana. Wyrokiem z 21 listopada 2012 r., II K 253/12 Sąd Rejonowy w Nowym Sączu uznał B. K. (3) za winnego czynu stanowiącego przestępstwo z art. 177 § 2 k.k. Również pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności w toku niniejszego postępowania.

Zadośćuczynienie

Powódka w ramach zadośćuczynienia domagała się kwoty 232.000 zł, wskazując że uprzednio otrzymała od pozwanego kwotę 68.000 zł. Nadto dochodziła odsetek ustawowych od kwoty 182.000 zł od dnia 26 sierpnia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty i odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 50.000 zł od dnia 27 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty.

Jak stanowi art. 445 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zadośćuczynienie pieniężne, o którym mowa w art. 445 § 1 k.c. ma na celu naprawienie szkody niemajątkowej wyrażającej się krzywdą w postaci cierpień fizycznych i psychicznych, dlatego też ustalając kwotę zadośćuczynienia należy mieć na uwadze rozmiar cierpień fizycznych związanych z zaistnieniem wypadku, dolegliwości bólowe powstałe w następstwie urazu oraz długotrwałego leczenia; ma ono na celu złagodzenie osobie pokrzywdzonej doznanych cierpień fizycznych i moralnych, wysokość zadośćuczynienia musi zatem pozostawać w zależności od intensywności cierpień, czasu ich trwania, ujemnych skutków zdrowotnych jakie osoba poszkodowana będzie zmuszona znosić w przyszłości - zadośćuczynienie ze swej istoty co do zasady uwzględniać winno więc wszystkie cierpienia, których doznał pokrzywdzony: zarówno te, które odczuwał w przeszłości, jak i aktualne oraz te, co istotne, które będzie odczuwał do końca życia; przy określaniu wymiaru zadośćuczynienia należy uwzględnić wszystkie okoliczności danego zdarzenia, a zwłaszcza rodzaj obrażeń i rozmiar związanych z nimi cierpień fizycznych i psychicznych, stopień kalectwa, poczucie nieprzydatności, konieczność korzystania ze wsparcia bliskich, a zadośćuczynienie powinno spełniać funkcję kompensacyjną (zob. wyrok SN z dnia 29 września 2004 r., sygn. akt II CK 531/03, Lex nr 137577; wyrok SA w Białymstoku z dnia 1 lutego 2005 r., sygn. akt III APa 9/04, Legalis nr 72479; wyrok SA w Szczecinie z dnia 17 czerwca 2009 r., sygn. akt I ACa 771/08, Lex nr 550910; wyrok SN z dnia 17 września 2010 r., sygn. akt II CSK 94/10, Lex nr 602758). Sąd przy określaniu wysokości zadośćuczynienia ma obowiązek w każdym przypadku dokonywać oceny konkretnego stanu faktycznego i brać pod uwagę wszystkie okoliczności mające wpływ na rozmiar doznanej krzywdy. Z tego wynika, że ustalenie w toku sprawy stopnia trwałego uszczerbku na zdrowiu jest tylko jednym z wyznaczników wysokości zadośćuczynienia, określając w sposób procentowy jaka jest skala trwałych, negatywnych skutków wypadku u pokrzywdzonego. Nie można bowiem przypisywać trwałemu uszczerbkowi na zdrowiu znaczenia kryterium kluczowego, służącego obliczeniu swoistego ryczałtu należnego poszkodowanemu. W orzecznictwie jednolicie przyjmuje się, że sam stopień uszczerbku na zdrowiu , może być jedynie pomocniczym kryterium, które nie ma decydującego znaczenia przy orzekaniu o zadośćuczynieniu, gdyż o jego rozmiarach stanowi między innymi rodzaj i trwałość skutków doznanych uszkodzeń ciała i związanych z tym cierpień, ale określanych według kryteriów medycznych, nie zaś na podstawie przepisów prawa służących do ustalania innego rodzaju świadczeń (np. z ubezpieczenia, czy z tzw. ustawy wypadkowej), których wysokość określa się ryczałtowo, stosownie do wskaźnika procentowego uszczerbku na zdrowiu.

Jak wynika z ustalonego w sprawie stanu faktycznego w wyniku przedmiotowego wypadku powódka doznała takich obrażeń jak: uraz wielonarządowy, rana brzucha penetrującą do jamy otrzewnej, pęknięcie śledziony, wielomiejscowe rozerwanie krezki jelita cienkiego i esicy, rozerwanie jelita cienkiego, odcinkowa martwica esicy, odcinkowa martwica jelita cienkiego, rozerwanie mięśni lewej strony ściany brzucha, w tym mięśnia prostego i biodrowo-lędźwiowego, krwiak prawej okolicy biodrowej, stłuczenie i ropowicę lewej okolicy biodrowej, rany podniebienia miękkiego, przedsionka jamy ustnej i twarzy, wstrząs krwotoczny, krwiak w loży po splenektomii. Z uwagi na te obrażenia powódka wymagała hospitalizacji i poddana została kilku operacjom, które jednak nie przywróciły jej stanu zdrowia do stanu sprzed wypadku. Oznacza to więc, że doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu i to w wysokości 58%.

Znaczna część doznanego przez powódkę uszczerbku (38%) wiąże się przede wszystkim z urazami fizycznymi głównie wewnątrzbrzusznymi. Skutki tych urazów znacznie obniżyły komfort życia powódki. Miewa ona bowiem 3-4 razy dziennie biegunki, ma problemy ze zginaniem się i kucaniem. Nie pracuje zawodowo, a nawet praca w domu sprawia jej trudność i ją męczy. Powódka nie lubi także czytać ani oglądać telewizji, gdyż także to ją męczy i denerwuje. Ma również problemy ze skupieniem się, zapamiętywaniem i zorganizowaniem się. Przed wypadkiem natomiast była osobą zdyscyplinowaną i zorganizowaną, która zajmowała się domem, a nadto pomagała mężowi w prowadzeniu działalności gospodarczej. Aby przynajmniej w minimalnym stopniu zminimalizować skutki uszkodzeń wewnątrzbrzusznych niezbędne jest u powódki stosowanie bogatobiałkowej i urozmaiconej diety. Powódka w chwili wypadku miała 43 lata, a obecnie ma niespełna 50 lat. Aktualnie z uwagi na blizny na brzuchu powódka nie czuje się atrakcyjna jako kobieta, rzadko – w przeciwieństwie do stanu sprzed wypadku - wyjeżdża na wczasy i nie pokazuje się w stroju bikini. Przez ok. rok po wypadku powódka nie mogła współżyć z mężem i obecnie ma dyskomfort przy współżyciu fizycznym. Powódka pozostaje nadal w leczeniu ortopedycznym, psychiatrycznym i chirurgicznym. Jeśli chodzi o rokowania powódki na przyszłość, to poprawa w zakresie funkcjonowania przewodu pokarmowego jest niepewna. Także rehabilitacja stawu biodrowego lewego może zahamować, ale nie odwrócić istniejące pourazowe zmiany w zakresie tego stawu.

Poza urazami w zakresie zdrowia fizycznego u powódki wystąpiły również zaburzenia w funkcjonowaniu psychospołecznym, a spowodowane skutkami odniesionych w wypadku urazów somatycznych. Zaburzenia występują we wszystkich obszarach funkcjonowania osobowości upośledzając jej zdolności w przystosowaniu emocjonalnym, intelektualnym i społecznym. U powódki wystąpiły zaburzenia depresyjne o umiarkowanym nasileniu objawów, które wymagały leczenia psychiatrycznego. Powódka obecnie może prezentować stany emocjonalne i zachowania rzutujące na atmosferę w domu. Objawy przewlekłego stresu pourazowego utrzymują się u powódki do dnia dzisiejszego i wymagają intensywnych oddziaływań psychoterapeutycznych.

Realizując przywołanej wyżej wskazania orzecznictwa, co do wszechstronnej oceny skutków zdarzenia wywołującego szkodą na osobie Sąd uwzględniał również przesłanki wpływające limitująco na zakres uszczerbku powódki, a tym samym na wysokość zadośćuczynienia. Nie można bowiem pomijać, że powódka nie doznała zespołu psychoorganicznego o charakterze encefalopatii jak również uszkodzenia ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego. Także objawy przewlekłego stresu pourazowego nigdy nie wymagały leczenia w warunkach oddziału psychiatrycznego. Psychoterapia może odbywać się więc w warunkach ambulatoryjnych. Jednocześnie choć nie jest możliwe stanowcze określenie rokowań psychoterapii, gdyż powódka dotąd jej nie podjęła, to jednak można przewidywać, że psychoterapia łączona z farmakoterapią poprawi stan emocjonalny powódki i przez to korzystnie wpłynie na jakość jej życia.

Zważając na powyższe okoliczności które złożyły się na ogólny rozmiar cierpienia i krzywd doznanych przez powódkę Sąd uznał, że zasadną kwotą zadośćuczynienia jest suma 220.000 zł. Ma ona wymierny charakter, a jednocześnie nie jest symboliczna i wygórowana. Kwota ta podlega jednak pomniejszeniu o kwotę 68.000 zł przyznaną w toku postepowania likwidacyjnego. Z tej przyczyny w oparciu o art. 445 § 1 k.c. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 152.000 zł, a w pozostałym zakresie powództwo o zadośćuczynienie oddalił.

Jeśli chodzi o odsetki od zadośćuczynienia to należało je uwzględnić od dnia 30 września 2013 r. tj. od dnia następnego po dniu w którym upłynął pozwanemu termin 30 dni na zlikwidowanie szkody. Pismo powódki z żądaniem kwoty 250.000 zł tytułem zadośćuczynienia zostało bowiem doręczone pozwanemu w dniu 29 sierpnia 2013 r.

Podsumowując, tytułem zadośćuczynienia Sąd zasądził kwotę 152.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 30 września 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty.

Odszkodowanie

W ramach odszkodowania powódka domagała się zasądzenia kwoty 4 327,03 zł wraz z odsetkami: 1) od kwoty 2 369,10 zł od dnia 26 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty, 2) od kwoty 1 456,93 zł od dnia 8 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty, 3) od kwoty 500 zł od dnia 6 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty. Odszkodowania dochodziła w związku z wydatkami poniesionymi na zakup odzieży, poduszki i poszewki, wody mineralnej, leków i środków higienicznych, a także na wizyty lekarskie, badania i dojazdy na badania.

W przypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia art. 444 § 1 k.c. stanowi, że naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty związane z pokryciem strat materialnych i kosztów leczenia. Odszkodowanie przewidziane w art. 444 § 1 k.c. obejmuje wszelkie wydatki (koszty) pozostające w związku z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, jeżeli są konieczne (niezbędne) i celowe (por. M. Nesterowicz (w:) Kodeks..., s. 425; G. Bieniek (w:) Komentarz..., s. 416; wyrok SN z dnia 9 stycznia 2008 r., II CSK 425/07, M. Praw. 2008, nr 3, s. 116). Pojęcie „wszelkie koszty" oznacza koszty różnego rodzaju, których nie da się z góry określić, a których ocena, na podstawie okoliczności sprawy, należy do sądu (wyrok SN z dnia 9 stycznia 2008 r., II CSK 425/07, LEX nr 378025). Celowość ponoszenia wszelkich wydatków może być związana nie tylko z możliwością uzyskania poprawy stanu zdrowia, ale też z potrzebą utrzymania tego stanu, jego niepogarszania (por. wyrok SN z dnia 26 stycznia 2011 r., IV CSK 308/10, Lex nr 738127). Do kosztów objętych § 1 wspomnianego artykułu należą m.in.: koszty leczenia, koszt urządzeń kompensujących kalectwo, koszty specjalnego odżywiania, koszty celowe komunikacji pozostające w związku z chorobą, jak na przykład dojazdy do szpitala, na badania itp., przy czym dotyczy to nie tylko poszkodowanego, ale również członków jego rodziny opiekującej się nim. Strona dochodząca odszkodowania nie musi w każdym przypadku przedkładać dowodu z dokumentów wykazujących fakt poniesienia szkody oraz jej wysokości. Nie jest bowiem wyłączona możliwość dowodzenia takich okoliczności dowodami z zeznań świadków lub przesłuchania strony (zob. wyrok SA w Katowicach z dnia 23 lutego 2016 r., sygn. akt I A939/15, Legalis nr 1446404).

W kontekście powyższego za wykazane Sąd uznał żądanie odszkodowania za koszty zakupu poduszki i poszewki, wody mineralnej i odzieży. Z ustalonego stanu faktycznego wynika, że podczas pobytu w szpitalu powódka uskarżała się na niewygodną poduszkę i dlatego na jej prośbę J. K. zakupił jej nową poduszkę wraz z poszewką. Poza tym kupował jej dodatkowo wody mineralne, gdyż zapotrzebowanie na wodę mineralną podczas pobytu w szpitalu ze względu na stan zdrowia było wyższe niż normalnie. Z uwagi na rodzaj doznanych obrażeń, a zwłaszcza rany i wykonaną stomię dla powódki kupowana była dodatkowa odzież. Ubrania, które powódka miała na sobie szybko się brudziły i niszczyły. W związku z zakupem odzieży, poduszki i poszewki powódka wydała 513,50 zł (50,20 zł - k. 67; 228,90 zł – k. 82; 234,40 zł – k. 83), a na zakup wody mineralnej wydała 81,16 zł (k. 76).

Z okoliczności sprawy wynika również, iż na skutek leczenia i przebytych operacji powódka miała problemy ze skórą, paznokciami i wypadaniem włosów. Dlatego na tę ostatnią przypadłość fryzjer polecił powódce stosować specjalną odżywkę Farmona Radical na którą powódka w sumie wydała 120,23 zł (37,85 zł - k. 75; 35,58 zł – k. 84; 8,95 zł – k. 86; 37,85 zł – k. 87). W ocenie Sądu koszty te pozostają w związku z poniesioną przez powódkę szkodą i dlatego zasługują na uwzględnienie. Podobnie w związku pozostają wydatki na dojazd do K. na badanie psychologiczno-psychiatryczne w dniu 27 kwietnia 2016 r. (k. 394v). W związku z koniecznością dojazdu powódka wydała 100,05 zł (k. 534) i kwota ta podlegała uwzględnieniu.

Odnosząc się do żądania zwrotu kosztów leczenia i rehabilitacji, które nie były finansowane ze środków publicznych, to Sąd uznał je co do zasady za zasadne, a to z uwagi na fakt ustalonej celowości tych świadczeń. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 19 maja 2016 r. (sygn. akt III CZP 3/15, Legalis nr 1446706) pojęcie „wszelkie wydatki” w rozumieniu art. 444 § 1 KC powinno być interpretowane przy uwzględnieniu zasady pełnej kompensacji szkody. Można nawet stwierdzić, że takie określenie ustawowe zmierza wyraźnie do zaakcentowania tej zasady prawa odszkodowawczego w odniesieniu do omawianej postaci szkody. Oznacza to, że naprawienie szkody, obejmującej wydatki poniesione na leczenie lub rehabilitację, powinno służyć pełnej restytucji stanu istniejącego przed dokonaniem czynu niedozwolonego lub przynajmniej spowodowania takiego stanu, w którym poszkodowanemu zapewnione zostaną warunki życiowe zbliżone do tych, jakie miał przed wyrządzeniem mu krzywdy. W taki też sposób przedstawia się funkcję odszkodowania przewidzianego w art. 444 § 1 k.c. w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. np. wyrok z dnia 9 stycznia 2008 r., sygn. akt II CSK 425/07,OSNC-ZD 20908, nr D, poz. 99 oraz wyrok z dnia 15 października 2004 r., sygn. akt V CSK 632/12). Poniesione przez poszkodowanego koszty leczenia lub rehabilitacji są zatem celowe (uzasadnione, konieczne, usprawiedliwione), jeżeli odpowiadają wspomnianej funkcji odszkodowania określonego w art. 444 § 1 k.c.. Sam natomiast rozmiar tych kosztów zależy od zakresu celowych czynności leczniczych lub rehabilitacyjnych, którym został poddany poszkodowany (np. diagnostyka, terapie, leki, zabiegi, typ i czas rehabilitacji). Nie ma przy tym znaczenia, czy chodzi o skompensowanie już poniesionych kosztów, czy o koszty, które mają być poniesione w związku z przyszłym, planowanym leczeniem (art. 444 § 1 zdanie drugie k.c.). Przepis art. 444 § 1 k.c. nie przesądza, w jakim systemie organizacyjno-prawnym może dojść do poddania się poszkodowanego czynnościom leczniczym lub rehabilitacyjnym. W orzecznictwie Sądu Najwyższego i piśmiennictwie wskazuje się, że rygorystyczne preferowanie systemu ubezpieczeń społecznych, oferującego bezpłatne usługi medyczne, z wielu powodów jest trudne do zaakceptowania. Poszkodowany nie może być pozbawiony możliwości korzystania z leczenia lub rehabilitacji, które mogłyby doprowadzić do odpowiedniego efektu restytucyjnego w zakresie jego stanu zdrowia, nawet jeżeli realizowane świadczenia medyczne powodować mogą powstanie odpowiednich, zwiększonych kosztów. Należy pozostawić mu zatem możliwość wyboru systemu leczenia publicznego lub prywatnego, przynajmniej w takiej sytuacji, w której brak podstaw do przyjęcia istnienia pełnego wyboru alternatywnego z racji istotnego ograniczenia faktycznego dostępu do usługi medycznej oferowanej w ramach powszechnego systemu ubezpieczeń. Chodzi tu przede wszystkim o sytuacje typowe, tj. szerszy zakres prywatnych usług medycznych, niemożność skorzystania przez poszkodowanego ze świadczenia medycznego oferowanego przez publiczny system świadczeń z powodu odległego, niewskazanego medycznie czasu jego zrealizowania. Katalog takich zdarzeń może być, oczywiście, uzupełniony o sytuacje szczególne wynikające z konkretnego stanu faktycznego, w którym istotny jest nie sam dostęp faktyczny do publicznej usługi medycznej, ale także poziom merytoryczny i techniczny takiej usługi z punktu widzenia medycznych rokowań jej efektywności (zob. np. wyrok SN z dnia 26 czerwca 1969 r., II PR 217/69 OSNC 1970, nr 3, poz. 50). Z art. 444 § 1 k.c. i ogólnych reguł prawa odszkodowawczego nie wynika szczególne ukształtowanie ciężaru dowodu w zakresie przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej, w tym także w zakresie wykazania faktu wystąpienia szkody po stronie poszkodowanego. Oznacza to, że poszkodowany powinien udowodnić poniesione przez niego koszty celowe leczenia lub rehabilitacji pozostające w związku przyczynowym z doznanym uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, w tym sumę potrzebną na koszty leczenia, jeżeli występuje z żądaniem na podstawie art. 444 § 1 zdanie drugie k.c.. Dowód „celowości kosztów” oznacza także potrzebę poddania się odpłatnemu leczeniu w placówkach prywatnych i konieczność wykazania także poszczególnych rodzajów tych kosztów powiązanych z etapami leczenia lub rehabilitacji (struktura kosztów szczegółowych). Tak ukształtowany ciężar dowodu kosztów celowych nie może być bezpośrednio lub pośrednio poszerzany o określone, wybrane elementy stanu faktycznego, przesądzające, czy poniesione (lub planowane, art. 444 § 1 zdanie zdanie 2 k.c.) koszty leczenia należy zaliczyć do kategorii kosztów celowych w rozumieniu art. 444 § 1 k.c.. Oznacza to, że nie można obarczać poszkodowanego obowiązkiem każdorazowego dowodzenia tylko za pomocą wskazywanych przez zobowiązanego środków dowodowych (np. odpowiednich zaświadczeń medycznych) zasadności skorzystania z leczenia lub rehabilitacji niefinansowanych ze środków publicznych. Takie bezpodstawne wymagania dowodowe prowadzą do obciążania poszkodowanych obowiązkiem wykazywania wystąpienia wskazanych wcześniej sytuacji uzasadniających leczenie prywatne. Jeżeli jednak ubezpieczyciel odpowiadający wobec poszkodowanego w ramach umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych powołuje się wobec uprawnionego na ustawowy obowiązek minimalizacji szkody, to może kwestionować celowość kosztów poniesionych przez poszkodowanego; wtedy ciężar dowodu spoczywa na ubezpieczycielu (art. 6 k.c.).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy w ocenie Sądu należy stwierdzić, że powódka sprostała ciążącemu na niej obowiązkowi i wykazała celowość skorzystania z komercyjnych usług leczniczych i rehabilitacyjnych.

Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego, w wypadku z 17 grudnia 2011 r. na skutek uderzenia głową u powódki doszło także do uszkodzenia zęba („jedynki”) w związku z czym podjęła ona jego leczenie, które wymagało również wykonania specjalistycznych zdjęć. Wydatki na ten cel ponosiła we własnym zakresie. Podobnie ponosiła koszty na prywatne konsultacje neurologiczne i ortopedyczne. W związku z prywatnymi badaniami i konsultacjami medycznymi, w tym usługami dentystycznymi powódka wydała: 1635 zł (100 zł –k. 68; 410 zł – k. 69; 435 zł – k. 71, 20 zł – k. 80; 50 zł – k. 81, 120 zł – k. 365, 100 zł – k. 525, 130 zł – k. 526; 120 zł – k. 536, 150 zł – k. 537). Nadto powódka w związku z zaleceniami lekarskimi dniu 2 września 2012 r. miała badanie rezonansem magnetycznym za które zapłaciła 550 zł (k. 79). Zdaniem Sądu powódka wykazała celowość poniesienia tych wydatków. Zdecydowała się ona bowiem skorzystać z ww. usług prywatnie z uwagi na swój stan zdrowia, który wymagał szybkiej diagnozy i leczenia. Z tych przyczyn nie korzystała ze świadczeń w ramach NFZ.

Następnie w dniu 21 czerwca 2016 r. powódka miała badanie krwi za które zapłaciła 125,50 zł (k. 529). Na badanie to zdecydowała się pójść w okresie, gdy źle się czuła, wydatki na to badanie były w ocenie Sądu uzasadnione, zostały poniesione w okresie leczenia powypadkowego i miały związek ze stanem zdrowia wynikającym z wypadku.

W dniu 20 października 2016 r. powódka miała badanie TK głowy za co zapłaciła 250 zł (k. 526). W dniu 1 czerwca 2015 r. powódka otrzymała skierowanie na badanie rezonansem magnetycznym (k. 309), które następnie wykonała w dniu 22 listopada 2016 r. i za które zapłaciła 500 zł (k. 569). Badania te wykonała w związku z opiniami biegłych i kwestią ustalenia czy uszkodzeniu uległ jej OUN. W tej sytuacji, także celowość poniesienia tych kosztów nie budziła wątpliwości Sądu.

Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, że powódka w związku ze swoimi urazami miała przypisywane leki (głównie psychotropowe), jak również wymagała zażywania witamin i zakupu środków przeciwbólowych oraz produktów higienicznych. Z tych przyczyn za celowe Sąd uznał wydatki na zakup przypisywanych i zalecanych powódce leków oraz środków higienicznych na które wydała 476,37 zł ( 9,30 zł – k. 86 [witaminy A+E]; 125,75 zł – k. 366 [witaminy oraz leki wspomagające pracę układu pokarmowego i jelit], 57,27 zł – k. 523 [leki psychotropowe], 37,46 zł – k. 524 [leki psychotropowe], 29,99 zł – k. 527 [leki psychotropowe], 44,52 zł – k. 528 [leki psychotropowe], 125,66 zł – k. 533 [leki psychotropowe], 37,42 zł – k. 535 [lek psychotropowy]).

Z powyższego wynika, że skorzystanie z ww. komercyjnego leczenia było celowe i uzasadnione stanem zdrowia powódki.

W ocenie Sądu w ramach odszkodowania nie mogły natomiast zostać uwzględnione pozycje z faktur VAT nr (...) (k. 73), (...) (k. 73), (...) (k. 75), (...) (k. 77), gdyż w toku postępowania likwidacyjnego zostały w całości uznane i pokryte przez pozwanego (k. 61). Nadto powódka nie wykazała zasadności stosowania leku P. na który wydała 28,85 zł (k. 78). Lek ten ma zastosowanie w leczeniu nadciśnienia tętniczego i niewydolności serca, a powódka nie wykazała, aby takie leczenie miało związek z przebytym w dniu 17 grudnia 2011 r. wypadkiem. Powódka nie wykazała również zasadności zakupu: kremu do pięt (k. 87) i artykułów ogrodowych (k. 539-540) oraz środków medycznych z faktury nr (...) tj. rutinoscorbinu, lactacydu i maści komforowej. W żaden sposób nie został także wykazany związek przyczynowy pomiędzy wydatkami na paliwo i parking w dniu 27 maja 2016 r., kiedy to powódka zapłaciła 163,06 zł (k. 531-532), a szkodą doznaną przez powódkę w przedmiotowym wypadu.

Podsumowując, powódka wykazała zasadność żądania odszkodowania do kwoty 4 342,62 zł, ale skoro domagała się kwoty niższej tj. 4 327,03 zł, dlatego Sąd będąc związany żądaniem (art. 321 § 1 k.p.c.) zasądził żądaną kwotę.

Jeśli chodzi o odsetki od odszkodowania to należało je zasądzić w ten sposób, że:

- od kwoty 2 369,10 zł od dnia 30 września 2013 r. tj. od dnia następnego po dniu w którym upłynął pozwanemu termin 30 dni na zlikwidowanie szkody. Pismo powódki z żądaniem odszkodowania w którym mieściła się kwota 2 369,10 zł zostało bowiem doręczone pozwanemu w dniu 29 sierpnia 2013 r.,

- od kwoty 1 956,93 zł od dnia 27 lipca 2017 r. tj. od dnia następnego po dniu w którym pozwany otrzymał pismo powódki (k. 600a) w którym rozszerzyła żądanie o tę kwotę.

Co do wcześniejszych terminów początkowych odsetek niż wyżej przyjęte, powództwo w zakresie odsetek podlegało oddaleniu jako nieuzasadnione.

Renta

Poza powyższymi żądaniami powódka domagała się zasądzenia renty w kwotach po 800 zł miesięcznie płatnej do 10-tego każdego kolejnego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności - począwszy od 10 października 2013 r. Powódka domagała się renty na zwiększone potrzeby związane z wydatkami w związku z koniecznością stosowania specjalnej diety.

W myśl art. 444 § 1 k.c. jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty (art. 444 § 2 k.c.). Renta przewidziana w art. 444 k.c. nie ma charakteru alimentacyjnego, lecz wyłącznie odszkodowawczy i przesłanką jej ustalenia nie może być koszt utrzymania osoby poszkodowanej, ale wyłącznie odszkodowanie za utratę zdolności do pracy (za utratę zarobków) oraz odszkodowanie za zwiększenie się potrzeb poszkodowanego na skutek wyrządzenia mu szkody na zdrowiu (zob. wyrok SN z dnia 20 grudnia 1977 r., sygn. akt IV CR 486/77, Lex nr 8042). Przy czym, co jest istotne, przyznanie renty z tytułu zwiększonych potrzeb na podstawie art. 444 § 2 k.c. nie jest uzależnione od wykazania, że poszkodowany te potrzeby faktycznie zaspokaja i ponosi związane z tym wydatki. Do przyznania renty z tego tytułu, wystarcza samo istnienie zwiększonych potrzeb poszkodowanego jako następstwo czynu niedozwolonego. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 czerwca 2005 r. (sygn. akt III CK 392/04, Lex nr 177203), w sytuacji kiedy podstawa zasądzenia na rzecz poszkodowanego renty stanowi zwiększenie potrzeb wyrażających się w przyszłych powtarzających się stałych wydatkach obejmujących między innymi konieczną opiekę, rehabilitację, pielęgnację, to w takim przypadku wystarczające jest wykazanie przez poszkodowanego istnienia zwiększonych potrzeb stanowiących następstwo czynu niedozwolonego. Oparte na tej podstawie roszczenie poszkodowanego nie ma charakteru roszczenia regresowego w stosunku do zobowiązanego do naprawienia szkody. Poszkodowany może bowiem aktualnie nie dysponować na razie odpowiednimi środkami finansowymi na dokonanie wydatków, które jednak są konieczne. W przypadku obliczania renty z tytułu zwiększonych potrzeb, sąd nie jest zobowiązany do drobiazgowej dokładności. W tym zakresie powinien się kierować wskazaniami z art. 322 k.p.c. (zob. wyrok SN z dnia 25 listopada 1999 r., sygn. akt II CKN 476/98, Legalis nr 349094).

Powódka sprostała ciężarowi wykazania renty w zakresie zwiększonych wydatków na dietę. Z ustaleń opinii biegłych wynika konieczność stosowania bogatobiałkowej i urozmaiconej diety, aby przynajmniej w minimalnym stopniu zminimalizować skutki doznanych uszkodzeń wewnątrzbrzusznych u powódki. Dieta ta jest kosztowna i wymaga od powódki systematyczności. Powódka w ramach urozmaiconej, pełnowartościowej i zbilansowanej diety lekkostrawnej z ograniczeniem tłuszczu oraz diety bogato białkowej powinna stosować jak najbardziej naturalne, nieprzetworzone składniki i produkty ze wskazaniem na ochronę chorego narządu, w tym przypadku - przewodu pokarmowego i jelita. Wskazanym jest także u powódki zażywanie witamin A, E oraz magnezu z witaminą B6. Dzienny koszt diety, którą powódka powinna stosować – wraz z witaminami – wynosi ok. 35-40 zł. Przed wypadkiem żywienie powódki kosztowało natomiast ok. 15-20 zł dziennie.

Z powyższego wynika, że potrzeby powódki związane z koniecznością stosowania specjalnej diety wzrosły w stosunku do stanu sprzed wypadku o ok. 20 zł, co w skali miesiąca daje kwotę 600 zł (30 dni x 20 zł). W takiej też kwocie należało rentę zasądzić począwszy od 10 października 2013 r., bowiem żądanie renty powódka zawarła już w tym piśmie, które zostało doręczone pozwanemu w dniu 29 sierpnia 2013 r. Termin 10 października 2013 r. uwzględnia ustawowy termin 30 dni na zlikwidowanie szkody.

Podsumowując, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki rentę w kwotach po 600 zł miesięcznie, płatnych do dziesiątego dnia każdego kolejnego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności - począwszy od 10 października 2013 r., a w pozostałym zakresie powództwo o rentę oddalił.

Koszty

Orzekając o kosztach Sąd miał na uwadze, że:

- powództwo zostało uwzględnione w około 66% (163.527,03 zł z 245.927,03 zł),

- strony nie były zwolnione od kosztów sądowych,

- strony były reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników ustanowionych z wyboru w związku z czym poniosły po 17 zł na opłaty skarbowe od dokumentów pełnomocnictw i po 7 200 zł na wynagrodzenia pełnomocników (§ 2 ust. 2 i § 4 ust. 1 i 2 w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych/adwokatów oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego/adwokata ustanowionego z urzędu [Dz.U. z 2013 r. poz. 490 t.j. ze zm.; Dz.U. z 2013 r. poz. 461 t.j. ze zm.]),

- powódka uiściła: 9.580 zł tytułem opłaty od pozwu (k. 246), 3500 zł tytułem zaliczek na wynagrodzenia biegłych (k. 382, 486, 595), a także 2598 zł tytułem opłaty od rozszerzonego powództwa (k. 679),

- pozwany uiścił 1000 zł tytułem zaliczki na wynagrodzenie biegłych (k. 594),

- z zaliczek powódki wypłacono w sumie 3.414,44 zł na wynagrodzenia biegłych (1500 zł - k. 350 i 417; 684,25 zł – k. 509; 315,75 zł - k. 582; 914,44 zł - k. 639),

- z zaliczki pozwanego wypłacono: w sumie 799,84 zł na wynagrodzenia biegłych (585,52 zł - k. 639; 214,32 zł - k. 669),

- tymczasowo ze środków Skarbu Państwa wypłacono na wynagrodzenia biegłych w sumie 1952,86 zł (1265,20 zł - k. 417; 447,58 zł - k. 447; 240,08 zł - k. 582),

- z zaliczki powódki pozostała niewykorzystana kwota 85,56 zł,

- z zaliczki pozwanego pozostała niewykorzystana kwota 200,16 zł.

Z powyższego wynika, że powódka poniosła w niniejszej sprawie w sumie 22 809,44 zł (7 217 zł + 9.580 zł + 3.414,44 zł + 2598 zł), natomiast pozwany poniósł w sumie 8 016,84 zł (7 217 zł + 799,84 zł). Łączne koszty stron wyniosły zatem 30 826,28 zł.

Strony powinny ponieść koszty procesu w takim stopniu, w jakim każda z nich przegrała sprawę, a więc:

Pozwany – 20 345,34 zł (30 826,28 zł x 66 %), powódka – 10 480,93 zł (30 826,28 zł x 34 %). Skoro powódka poniosła 22 809,44 zł, a w świetle wyniku sprawy winna ponieść 10 480,93 zł, stąd też należało zasądzić na jej rzecz od pozwanego różnicę tj. 12 328,51 zł na podstawie art. 100 k.p.c.

W zakresie kosztów zastępstwa procesowego stron, a zwłaszcza powódki, która domagała się czterokrotności stawki minimalnej, wskazać należy, iż żądanie to nie zasługiwało na uwzględnienie. Stosownie do treści § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013 r. poz. 490 t.j. ze zm.) zasądzając opłatę za czynności radcy prawnego z tytułu zastępstwa prawnego, Sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika, a także charakter sprawy i wkład pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia, przy czym podstawę zasądzenia tej opłaty stanowią stawki minimalne określone w stosownych przepisach. Opłata ta nie może być jednocześnie wyższa, niż sześciokrotna stawka minimalna, ani przekraczać wartości przedmiotu sprawy. Tym samym, w przyjętych stawkach minimalnych oddana została swoista wycena koniecznego nakładu pracy po stronie pełnomocnika związana ze specyfiką określonego rodzaju postępowań. Jednocześnie ustawodawca pozostawił możliwość uwzględnienia przez Sąd orzekający pewnych nadzwyczajnych, szczególnych okoliczności, które pojawiając się w danej sprawie zwiększają diametralnie nakład pracy niezbędnej do prawidłowej realizacji obowiązków profesjonalnego pomocnika procesowego. Brak jest więc przesłanek do zasądzania wynagrodzenia wyższego od stawek minimalnych w sprawie, w której żadne ekstraordynaryjne okoliczności nie wystąpiły, a skala aktywności radcy prawnego pozostawała na przeciętnym poziomie.

Na gruncie rozpatrywanej sprawy, w ocenie Sądu, czynności wykonane przez pełnomocnika powódki nie odbiegały od czynności typowych, a sprawa nie była szczególnie skomplikowana, zatem nie było podstaw do przyznania kosztów zastępstwa procesowego w poczwórnej wysokości. Nie sposób także pominąć, że powódka w żaden sposób nie uzasadniła żądania zwiększonej stawki minimalnej.

Przechodząc do rozstrzygnięcia o kosztach poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa (1 952,86 zł) należy ponownie przywołać wynik sprawy (66% i 34%) i w oparciu o niego, na mocy art. 113 ust. 1 u.k.s.c. w zw. z art. 100 k.p.c., nakazać ściągnięcie kwoty 663,97 zł od powódki (1952,86 zł x 34%) i 1 288,88 zł od pozwanego (1952,86 zł x 66%), przy czym kwoty te do kwot po 85,56 zł i 200,16 zł należało potrącić z niewykorzystanych zaliczek stron.