Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 26 czerwca 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Robert Pelewicz (del.)
Protokolant:	Julia Grabowska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej Kraków Krowodrza del. do Prokuratury Regionalnej w Krakowie Edyty Kulik

po rozpoznaniu w sprawie

K. S. i S. B.

podejrzanych o przestępstwo z art. 258 § 3 k.k. i inne

zażaleń wniesionych przez obrońcę podejrzanych

na postanowienie Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 26 maja 2023 r., sygn. akt II Kp 410/23

w przedmiocie dalszego stosowania tymczasowego aresztowania

na podstawie art. 437 § 1 k.p.k.

p o s t a n a w i a

utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.

UZASADNIENIE

K. S. i S. B. są podejrzani o popełnienie przestępstw z art. 258 § 3 k.k. i przestępstwa z art. 204 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k.

Środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania zastosowany został wobec podejrzanych na mocy postanowień Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 4 kwietnia 2023 roku (sygn. akt II Kp 270/23 i II Kp 271/23) na okres dwóch miesięcy, do dnia 3 czerwca 2023 r.

Postanowieniem z dnia 26 maja 2023 roku, Sąd Okręgowy w Tarnowie, sygn. akt II Kp 410/23, przedłużył wobec podejrzanych tymczasowe aresztowanie na okres dalszych dwóch miesięcy, tj. do dnia 2 sierpnia 2023 roku, godzina 6:10.

Na powyższe orzeczenie, zażalenia złożył obrońca podejrzanych.

Odnośnie rozstrzygnięcia dotyczącego podejrzanej K. S., obrońca zarzucił obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a to:

1.  przepisu art. 258 § 1 pkt 2 k.p.k. poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że w stosunku do podejrzanej zachodzi uzasadniona obawa, że pozostając na wolności będzie swym zachowaniem godziła w prawidłowy tok postępowania i mogłaby wpływać na treść relacji innych osób, podczas gdy zeznania innych osób składane były w znacznej odległości czasowej od zatrzymania podejrzanej, a w części składane były w innym postępowaniu, a sam fakt, iż części osób, które mogą zostać przesłuchane nie udało się ustalić, to mając na uwadze specyfikę wykonywanego przez te osoby „zawodu” w dalszym ciągu może być to znacząco utrudnione, co nie może wpływać na przedłużanie toczącego się postępowania, albowiem to na organach ścigania ciąży poprzez bezkrytyczne danie wiary podejrzanej W., której z wyjaśnień ma wynikać kwestia „wybielania” S. B. podczas gdy jej wyjaśnienia również i w tym zakresie są odosobnione, nie poparte żadnym innym dowodem, a mogły zostać złożone jedynie w celu uzyskania przez podejrzaną „korzyści procesowych”, a nadto przy analizie tej przesłanki należy wziąć pod uwagę, iż podejrzana w części przyznała się do stawianych jej zarzutów;

2.  przepisu art. 258 § 2 k.p.k. poprzez niewłaściwe zastosowanie, a to przyjęcie że prognoza surowej kary jest wystarczającą przesłanką do zastosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, jak również uznanie, iż o realności wysokiej kary grożącej podejrzanej może świadczyć tak charakter zarzucanych jej czynów, jak i przyjęta kwalifikacja prawna i wynikające z niej zagrożenie, podczas gdy ma to być realne zagrożenie surową karą.

W konsekwencji obrońca podejrzanej K. S. wniósł o uchylenie postanowienia o zastosowaniu środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, ewentualnie o zmianę zaskarżonego postanowienia i zastosowanie względem podejrzanej środków zapobiegawczych w postaci poręczenia majątkowego w kwocie 50.000 zł bądź w kwocie wskazanej przez sąd, dozoru Policji lub zakazu opuszczania kraju.

Z kolei co do rozstrzygnięcia dotyczącego S. B., obrońca zaskarżonemu postanowieniu zarzucił obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a to:

1.  przepisu art. 249 k.p.k. poprzez błędne przyjęcie, że zachodzi ogólna przesłanka stosowania tymczasowego aresztowania, podczas gdy w sprawie brak jakichkolwiek dowodów, aby S. B. miał brać udział w czynie mu zarzucanym, a w szczególności nie potwierdzają tego wyjaśnienia współpodejrzanej K. S., a podejrzany konsekwentnie nie przyznaje się do zarzucanych mu czynów, natomiast wyjaśnienia podejrzanej W. są odosobnione i nie poparte żadnymi innymi obiektywnymi dowodami.;

3.  przepisu art. 258 § 1 pkt 2 k.p.k. poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że w stosunku do podejrzanego zachodzi uzasadniona obawa, że pozostając na wolności będzie swym zachowaniem godził w prawidłowy tok postępowania i mógłby wpływać na treść relacji innych osób, podczas gdy zeznania innych osób składane były w znacznej odległości czasowej od zatrzymania podejrzanego, a w części składane były w innym postępowaniu, a sam fakt, iż części osób, które mogą zostać przesłuchane nie udało się ustalić, to mając na uwadze specyfikę wykonywanego przez te osoby „zawodu” w dalszym ciągu może być to znacząco utrudnione, co nie może wpływać na przedłużanie toczącego się postępowania, albowiem to na organach ścigania ciąży poprzez bezkrytyczne danie wiary podejrzanej W., której z wyjaśnień ma wynikać kwestia „wybielania” S. B. podczas gdy jej wyjaśnienia również i w tym zakresie są odosobnione, nie poparte żadnym innym dowodem, a mogły zostać złożone jedynie w celu uzyskania przez podejrzaną „korzyści procesowych”;

4.  przepisu art. 258 § 2 k.p.k. poprzez niewłaściwe zastosowanie, a to przyjęcie że prognoza surowej kary jest wystarczającą przesłanką do zastosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, jak również uznanie, iż o realności wysokiej kary grożącej podejrzanemu może świadczyć tak charakter zarzucanych jemu czynów, jak i przyjęta kwalifikacja prawna i wynikające z niej zagrożenie, podczas gdy ma to być realne zagrożenie surową karą.

W konkluzji obrońca podejrzanego S. B. wniósł o uchylenie postanowienia o zastosowaniu środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, ewentualnie o zmianę zaskarżonego postanowienia i zastosowanie względem podejrzanego środków zapobiegawczych w postaci poręczenia majątkowego w kwocie 50.000 zł bądź w kwocie wskazanej przez Sąd, dozoru Policji lub zakazu opuszczania kraju.

Sąd Apelacyjny w Krakowie stwierdził, co następuje:

Zażalenia obrońcy podejrzanych nie zasługują na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że zarzucając Sądowi Okręgowemu obrazę art. 249 § 1 k.p.k. obrońca podejrzanych podważa potrzebę stosowania środka zapobiegawczego o charakterze izolacyjnym w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, jedynie w odniesieniu do podejrzanego S. B.. Nie ma jednak racji obrońca tegoż podejrzanego stwierdzając w zażaleniu, iż zebrane dowody nie wskazują na duże prawdopodobieństwo, że podejrzany dopuścił się zarzucanego mu czynu, gdyż „nie potwierdzają tego wyjaśnienia współpodejrzanej K. S.” (k. 32). Sąd Okręgowy wyraźnie bowiem zaznaczył, iż to na podstawie precyzyjnie wymienionych dowodów – w tym także tych wymienionych we wniosku oskarżyciela publicznego na stronie 5, a nie tylko na podstawie wyjaśnień K. S. – zachodzi duże prawdopodobieństwo, że podejrzany S. B. dopuścił się zarzucanych mu czynów, a tym samym została spełniona wobec niego przesłanka ogólna stosowania w tej sprawie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, a określona w art. 249 § 1 k.p.k. Stanowisko swoje Sąd Okręgowy uzasadnił w sposób znajdujący pełne odzwierciedlenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, wskazując jednoznacznie, że: „W kwestii ogólnej przesłanki tymczasowego aresztowania – wypowiadano się już na łamach tego postępowania i okoliczności te w ocenie Sądu Okręgowego nie budzą wątpliwości w kontekście choćby wyjaśnień podejrzanej K. S. – przyznającej się częściowo do zarzutów (k. 442 i nast. i k. 622 i nast.), jak i pozostałych relacji osobowych a w szczególności przytoczonych we wniosku prokuratorskim relacji kobiet wynajmujących mieszkania, których to relacje zdają się przeczyć tezie, iż podejrzany S. B. z przestępczym procederem nie miał nic wspólnego, co domyka na chwilę obecną relacja procesowa W. W. (2) (k. 777-783) w powiązaniu do i innych dowodów dotychczas pozyskanych w postaci czy to analizy połączeń telefonicznych, czy też dowodów w postaci oględzin, okazań itp.”.

Uwzględniając dodatkowo zasady doświadczenia życiowego, jak i charakter oceny materiału dowodowego, który na etapie stosowania środka zapobiegawczego nie musi być pozbawiony luk, to stanowisko Sądu Okręgowego, że uprawdopodobniono popełnienie przez K. S. i S. B. zarzucanych im przestępstw z art. 258 § 3 k.k. i przestępstwa z art. 204 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k., a zatem zachodzi przesłanka dowodowa w zakresie zarzucanych im czynów, w dalszym ciągu jawi się jako uzasadnione. Także i w toku postępowania wywołanego zażaleniem obrońcy podejrzanych nie ujawniono żadnych dowodów, które skutkowałyby dezaktualizacją argumentacji przedstawianej w postanowieniach o zastosowaniu i przedłużeniu tymczasowego aresztowania wobec K. S. i S. B.. Zauważenia przy tym wymaga – także i w odpowiedzi na zarzut obrońcy podejrzanego - iż celem postępowania incydentalnego w przedmiocie stosowania środków zapobiegawczych nie jest merytoryczna ocena dowodów zgromadzonych w sprawie i ustalenie czy oskarżony dopuścił się zarzucanych mu czynów, a jedynie rozważenie czy dowody te stwarzają stan prawdopodobieństwa, o jakim mowa w art. 249 § 1 k.p.k. (postanowienie SN z 26.11.2003., WZ 59/03, Legalis 98416), gdyż w postępowaniu w przedmiocie każdego środka zapobiegawczego rola sądu ogranicza się do zweryfikowania istnienia ustawowych przesłanek stosowania tymczasowego aresztowania, a nie obejmuje badania istoty sprawstwa oskarżonego, co jest domeną wyrokowania. W rozpoznawanym zakresie - a więc postępowaniu incydentalnym w przedmiocie zastosowania tymczasowego aresztowania wobec K. S. i S. B. - niedopuszczalne byłoby zatem rozstrzyganie, które z wymienionych najpierw w akcie oskarżenia, a następnie w postanowieniu o zastosowaniu aresztu, źródeł dowodowych są wiarygodne, a które godne wiary nie są (postanowienie SA w Krakowie z 09.08.2018., II AKz 405/18, KZS 2018/9/32).

Wbrew zarzutom zażaleń nie budzi także wątpliwości Sądu Apelacyjnego, że w realiach rozpoznawanej sprawy zachodzi przesłanka określona w art. 258 § 1 pkt 2 k.p.k. Obawa bezprawnego wpływu na przebieg postępowania dowodowego rzeczywiście realnie istnieje, jeśli się zwróci uwagę na zachowanie podejrzanych w toku postępowania, które w pełni uprawnia do takiej inferencji, i w tym kontekście wskazać należy, iż z racji na zarzuty pod którymi pozostają podejrzani a to kierowanie zorganizowaną grupą przestępczą (do czego odniósł się uprzednio Sąd Okręgowy w Tarnowie w sprawach II Kz 148/23 i II Kz 149/23 w kontekście relacji, zachowań M. L. i W. W. (2)), konieczność przedłużenia tymczasowego aresztowania względem tychże wynika przede wszystkim z realnie grożącej surowej kary pozbawienia wolności w powiązaniu do okoliczności towarzyszących zarzucanym przestępstwom (okoliczności przedmiotowe w postaci czasookresu przestępczego działania, sposobu zorganizowania, osiągniętej korzyści, działania w ramach art. 65 § 1 k.k.), która to przesłanka stanowi samodzielną i pełnowartościową podstawę stosowania tymczasowego aresztowania. Określona w tym przepisie podstawa stosowania tego środka zapobiegawczego opiera się bowiem na założeniu, że podejrzani mogą się uchylać od odpowiedzialności karnej, spodziewając się orzeczenia względem siebie surowej kary, i nie wymaga wykazywania, że zachodzą inne szczególne okoliczności uzasadniające obawę, iż będą oni utrudniać postępowanie. Słusznie przy tym zauważa Sąd Okręgowy, iż samo wypełnienie tej przesłanki jest wystarczającym argumentem przemawiającym za zastosowaniem (przedłużeniem) wobec podejrzanych najsurowszego ze środków zapobiegawczych. Zwłaszcza, gdy zważy się, iż ową przesłankę powiązano z uzasadnioną przesłanką matactwa, która to wynika nie tylko ze specyfiki działania grupy przestępczej, ale i z faktu, że część kobiet zaangażowanych w przestępczy proceder nadal nie została zidentyfikowana. Powyższe w kontekście przywołanych przesłanek tymczasowego aresztowania przekonuje, iż w przypadku gdyby podejrzani przebywali na wolności mogliby podejmować działania zmierzające do destabilizacji postępowania w perspektywie możliwej do orzeczenia surowej kary pozbawienia wolności w tym przy uwzględnieniu łączących ich relacji i przyjętych wcześniej założeń co do ewentualnego „wybielania” S. B. (k. 779) – co przekłada się na tezę o nieodzowności tymczasowego aresztowania jako dalszego gwaranta niezakłóconego biegu postępowania.

Warto w tym miejscu podkreślić, że samo zabezpieczenie dowodów, czy przeprowadzenie ich części, nie stanowi przy tym jedynego celu stosowania środków zapobiegawczych, bo postępowanie karne może być utrudniane na rozmaite sposoby, w każdym jego stadium (postanowienie SA w Krakowie z 6.04.2009., sygn. II AKz 126/09, KZS 2009/4/37). Obawa matactwa nie polega bowiem jedynie na ewentualnym zamiarze podejmowania niedozwolonej ingerencji w depozycje świadków, lecz na każdym działaniu, które ma za zadanie utrudnić postępowanie (uchwała SN z 19.09.2019., I DO 34/19, LEX 2977699). Ponadto nie można zapominać, iż podejrzani mogą także bezprawnie utrudniać postępowanie z obawy przed grożącą mu karą, już tylko z uwagi na zarzucone zachowania objęte normą art. 258 § 3 k.k. i przestępstwa z art. 204 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w związku ze społeczną szkodliwością przestępstw i motywy działania. W konsekwencji, aresztowanie wobec podejrzanych K. S. i S. B. przedłużono nie tylko z tego względu, że podejrzani wcześniej podejmowali próby bezprawnej ingerencji w bieg postępowania przygotowawczego/karnego i tym samym postępowanie to utrudniali, ale także dlatego, aby nie mieli szansy podjąć ponownie takich zachowań, to jest aby takim jego zachowaniom zapobiec w przyszłości i tym samym zabezpieczyć prawidłowy tok postępowania karnego (postanowienie SA w Krakowie z 29.12.2015., II AKz 658/15, LEX 2062875).

W odpowiedzi na zarzuty obrońcy zawarte w uzasadnieniu zażaleń wymaga zasygnalizowania w tym miejscu, że i orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (dalej ETPC) dopuszcza pozbawienie wolności człowieka nawet tylko i wyłącznie na podstawie pozytywnej przesłanki szczególnej z art. 258 § 2 k.p.k., jako samoistnej podstawy izolacji oskarżonego w warunkach tymczasowego aresztowania, stwierdzając, że surowość wyroku, jaki może zapaść w przyszłości i związany z nim ciężar gatunkowy stawianych zarzutów daje organom krajowym uzasadnioną podstawę do przyjęcia ryzyka ucieczki, a nawet popełnienia ponownego przestępstwa. ETPC orzekł tak w sprawach przeciwko Polsce (skarga nr 44722/98 i skarga nr 24205/06), na gruncie art. 5 ust. 3 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 listopada 1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm. - dalej EKPC). Dodatkowo w wyroku z dnia 23 czerwca 2005 r. (skarga nr 44722/98 Ł. przeciwko Polsce) ETPC wprost wskazuje, że surowość wyroku, jaki może w przyszłości zapaść i związany z nim ciężar gatunkowy stawianych zarzutów daje organom krajowym uzasadnioną podstawę do przyjęcia ryzyka ucieczki, a nawet ponownego popełnienia czynów zabronionych (zob. także wyrok z dnia 31 maja 2011 r. – skarga nr 24205/06 K. przeciwko Polsce, czy wyrok z dnia 26 lipca 2001 r. – skarga nr 33977/96 I. przeciwko Bułgarii). Oczywiście przy uwzględnieniu zasady adekwatności środka zapobiegawczego do zmiennej sytuacji procesowej wyrażonej w art. 258 § 4 k.p.k., korespondującej z eksponowanym w orzecznictwie ETPC, nakazem uwzględniania przy ocenie stosowania i przedłużania tymczasowego aresztowania dynamicznej sytuacji procesowej, która powoduje, że przesłanki, którymi można było zasadnie usprawiedliwić wiążącą się z tym środkiem zapobiegawczym ingerencje w wolność oskarżonego, na dalszych etapach postępowania mogą nie występować. Wymienić tu należy w szczególności wyroki ETPC: z 28 listopada 2002 r. w sprawie L. przeciwko Łotwie (skarga nr 58442/00); z 3 grudnia 2002 r. w sprawie N. przeciwko Polsce (skarga nr 30218/96); z 3 kwietnia 2003 r. w sprawie K. przeciwko Polsce (skarga nr 31583/96); z 18 stycznia 2007 r. w sprawie E. przeciwko Łotwie (skarga nr 73819/01); z 20 maja 2008 r. w sprawie F. przeciwko Polsce (skarga nr 55470/00); z 20 maja 2008 r. w sprawie G. przeciwko Turcji (skarga nr 16330/02); z 4 listopada 2008 r. w sprawie E. K. przeciwko Polsce (skarga nr 12269/02).

Mając powyższe ustalenia i rozważania na uwadze, a zwłaszcza uwzględniając intensywność obaw wskazanych powyżej, oczywistym jest, że tok postępowania karnego, toczącego się w niniejszej sprawie, musi być na etapie postępowania jurysdykcyjnego skutecznie zabezpieczony i - uwzględniając charakter oraz intensywność opisanych powyżej obaw wynikających z wielokrotnych bezprawnych zachowań podejrzanych K. S. i S. B. - tylko tymczasowe aresztowanie jest w stanie sprostać tym wymogom. Żaden inny środek zapobiegawczy o charakterze nieizolacyjnym nie jest w stanie zapewnić prawidłowego toku prowadzonego postępowania. A zatem w niniejszej sprawie nie doszło do naruszenia dyspozycji
art. 257 § 1 k.p.k., który zawiera tzw. dyrektywę adaptacji środka zapobiegawczego do sytuacji procesowej oskarżonego, wyrażającą się w nakazie dokonywania przez sąd oceny potrzeby oraz celowości utrzymywania środka zapobiegawczego oraz uchylenia lub zmiany tego środka w chwili, gdy ustaną przyczyny jego zastosowania (J. Kosonoga, Dyrektywa adaptacji środka zapobiegawczego do sytuacji procesowej, Prokuratura i Prawo 2003/12, s. 64-72; J. Skorupka (w:) Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, 2016, s. 570). Oczywistym jest przecież, że z punktu widzenia normatywnego i faktycznego, organ procesowy, którym w realiach rozpoznawanej sprawy jest Sąd Okręgowy, ma obowiązek ciągłego kontrolowania zasadności stosowania środka zapobiegawczego i gdy tylko dojdzie do wniosku, że jego utrzymywanie jest nieuzasadnione, jest zobligowany do jego uchylenia lub zmiany. Tak więc w realiach sprawy istnienie w momencie podejmowania decyzji procesowej o wystąpieniu z wnioskiem o przedłużenie tymczasowego aresztowania przesłanek do dalszego stosowania tego najostrzejszego środka zapobiegawczego nie oznacza bowiem zwolnienia Sądu Okręgowego od obowiązku ciągłej kontroli zasadności stosowania tego środka (zob. wyrok SN z 24.01.2007., II KK 152/06, LEX 249199).

Na zakończenie trzeba wskazać, że brak jest w sytuacji procesowej K. S. i S. B. negatywnych przesłanek stosowania tymczasowego aresztowania określonych w art. 259 § 1 i § 2 k.p.k. Brak jest bowiem podstaw faktycznych do twierdzenia, że izolacja podejrzanych w warunkach tymczasowego aresztowania stwarza realne zagrożenia dla ich życia i zdrowia. W konsekwencji, zarówno sytuacja osobista, jak i procesowa podejrzanych, nie stanowi poważnego niebezpieczeństwa dla jego zdrowia lub życia (argument z art. 259 § 1 pkt 1 k.p.k.), ani też nie niesie ze sobą wyjątkowo ciężkich skutków dla nich lub ich najbliższej rodziny (argument z art. 259 § 1 pkt 2 k.p.k.). Nie można przy tym zapominać, iż uchylenie tymczasowego aresztowania nie może nastąpić w każdym wypadku wystąpienia skutków niekorzystnych dla aresztowanego lub jego najbliższych, ale tylko wtedy gdy skutki te są wyjątkowo ciężkie, a fakty je uzasadniające są wykazane, przy czym wykazanie ich obciąża stronę, która domaga się ich zastosowania i w konsekwencji to na oskarżonym lub na jego obrońcy ciąży obowiązek przedstawienia i udowodnienia okoliczności w tej materii. Nie jest bowiem rzeczą sądu rozstrzygającego w kwestii incydentalnej, a dotyczącej stosowania środków zapobiegawczych, stałe kontrolowanie sytuacji rodzinnej oskarżonego (por. postanowienie SA w Katowicach z 29.02.2012., II AKz 123/12, Legalis 486834).

Z tych wszystkich względów i na mocy powołanych przepisów Sąd Apelacyjny orzekł jak w części dyspozytywnej postanowienia.