Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 8 lipca 2015r

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział I Cywilny w składzie :

Przewodniczący : SSA Anna Kowacz – Braun

Sędziowie : SA Sławomir Jamróg , SA Grzegorz Krężołek [ spr]

po rozpoznaniu w dniu 8 lipca 2015r w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. Z.

przeciwko P. Z.

o rozwód

na skutek zażalenia powódki

od postanowienia Sądu Okręgowego w Kielcach z 21 kwietnia 2015r

sygn. akt : I C 3388/14

P o s t a n a w i a

Uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi Okręgowemu w Kielcach do dalszego postępowania.

Sygn. akt : I ACz 1217/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem , Sąd Okręgowy w Kielcach odrzucił pozew M. Z. domagającej się rozwiązania przez rozwód jej małżeństwa z P. Z. , zawartego 28 lipca 2007r.

Jak wynika z motywów orzeczenia przyczyną odrzucenia pozwu była negatywna przesłanka procesowa w postaci braku jurysdykcji Sądu polskiego do rozpoznania sprawy.

Ocenę taką Sąd I instancji oparł na ustaleniu , iż obydwoje małżonkowie od 2004r na stałe zamieszkują i pracują w Wielkiej Brytanii , w miejscowości L. i tam urodziło ich dwoje dzieci , a to córka M. , obecnie licząca siedem lat i jej brat M. , urodzony w (...)r. Dzieci posiadają podwójne obywatelstwo W Wielkiej Brytanii jest centrum ich spraw życiowych. Powódka natomiast nie zamierza nigdy powrócić do Polski.

W odwołaniu się do tych ustaleń , Sąd I wskazał , że kwestie jurysdykcji w sprawach o rozwód , a także odpowiedzialności rodzicielskiej [ żądaniem pozwu objęte są również kwestia uregulowania władzy rodzicielskiej na córką i synem stron, określenia miejsca ich pobytu kontaktów / reguluje Rozporządzenie Rady [ WE ] nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003r dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej.

Odwołując się do norm art. 3 w zw. z art. 17 i 8 tego Rozporządzenia ocenił , że jurysdykcja Sądu polskiego jest wyłączona albowiem w ramach sprawy o rozwód byłby zobowiązany orzekać o materiach , które Rozporządzenie określa ogólnym mianem odpowiedzialności rodzicielskiej w odniesieniu do małoletnich dzieci stron.

Tymczasem miejscem zwykłego pobytu ich obydwojga jest Wielka Brytania i ten łącznik przesądza o realizacji wskazanej wyżej negatywnej przesłanki procesowej , po stwierdzeniu której [ z urzędu] , Sąd zobowiązany jest pozew odrzucić.

W zażaleniu od tego orzeczenia M. Z. domagała się jego uchylenia.

Środek odwoławczy został oparty na zarzucie naruszenia prawa procesowego , w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy , a to art. 1099 kpc w zw z art. 12 wskazanego wyżej Rozporządzenia , w następstwie jego nieprawidłowego zastosowania i odrzucenia pozwu , w sytuacji gdy to Sąd Okręgowy w Kielcach ma jurysdykcję do rozpoznania sprawy o rozwód małżonków Z. jak i właśnie w powołaniu się na wskazaną wyżej normę prawa wspólnotowego , dysponując nią także w zakresie rozstrzygania o odpowiedzialności rodzicielskiej wobec dzieci stron.

W motywach środka odwoławczego powódka podnosiła , że łącznikiem , który decyduje o tej jurysdykcji w odniesieniu do żądania rozwodu jest łącznik obywatelstwa, gdyż zarówno ona jak i mąż są obywatelami polskimi [ art. 3 ust. 1 lit b/ Rozporządzenia ]

W odniesieniu do materii objętych pojęciem odpowiedzialności rodzicielskiej , rzeczywiście jak podnosiła powódka , zgodnie art. 8 tego aktu , te kompetencję ma Sąd kraju , w którym , w chwili wniesienia pozwu , dziecko ma stały pobyt. Zważywszy na okoliczności ustalone w sprawie , którym M. Z. nie przeczyła , jurysdykcję na podstawie tej normy , miałby Sąd brytyjski .

Jednakowoż Sąd I instancji zdaniem żalącej się nie dostrzegł , iż na zasadzie wyjątku od tej ogólnej reguły z art. 8 , wskazanego w art. 12 Rozporządzenia, którego podstawy zastosowania, wymienione w art. 12 ust. 1 li a/ i b/ , w odniesieniu do dzieci małżonków Z. zostały także spełnione.

Stanowisko małżonki w całości aprobował pozwany w odpowiedzi na zażalenie.

Rozpoznając zażalenie, Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy powódki prowadzi do wydania orzeczenia kasatoryjnego jakkolwiek podzielenie wniosku zażalenia jest spowodowane nie tylko uznaniem trafności argumentacji prawnej jaka jest w nim powołana albowiem orzeczenie o odrzuceniu pozwu zapadło przede wszystkim przedwcześnie , bez dokonania wszystkich niezbędnych ustaleń oraz rozważenia na ich tle zagadnień prawnych , które wiążą się z kwestią jurysdykcji Sądu krajowego niniejszym postępowaniu.

Uwzględniwszy regułę nadrzędności uregulowań prawa europejskiego nad prawem krajowym , powiedzieć na wstępie należy , że to uregulowania Rozporządzenia Rady [WE] nr 2201/2003 , dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej [DzU UE L z dnia 23 grudnia 2003r ] , są decydujące dla określania jurysdykcji Sądu mającego rozstrzygać o żądaniach zawartych w pozwie M. Z..

Z niekwestionowanych w jej zażaleniu ustaleń faktycznych wynika , że obydwoje małżonkowie mają obywatelstwo polskie , a od 2004r na stałe zamieszkują na terenie Wielkiej Brytanii. Tam urodziły się ich małoletnie dzieci , które na terenie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii maja stały pobyt.

Tam chodzi do szkoły starsze z nich , córka stron , a wkrótce także zostanie do niej zapisany młodszy syn. Ich związki z krajem pochodzenia rodziców jeżeli są, to mają wyłącznie charakter okazjonalny.

Zatem ma rację autorka zażalenia , iż poprzez łącznik obywatelstwa Sąd polski ma jurysdykcję w zakresie rozstrzygania żądania rozwodu stron.

Zagadnieniem , które budzi wątpliwości i które musi zostać wyjaśnione przez Sąd Okręgowy przy dalszym rozpoznawaniu sprawy jest to , czy jurysdykcja ta przysługuje mu w odniesieniu do rozstrzygania o materii dotyczącej odpowiedzialności rodzicielskiej wobec małoletnich dzieci stron , w zakresie którego to pojęcia , zdefiniowanego przez art. 2 pkt 7 Rozporządzenia , mieści się np. zagadnienie przysługiwania władzy rodzicielskiej rozwodzących się małżonków nad nimi po rozwiązaniu małżeństwa czy też określenia miejsca ich pobytu przy jednym z nich po rozwodzie, czy kontaktów drugiego z synem i córką ; takie żądania również są w postępowaniu formułowane , a jak wynika z deklaracji stron będą one przedmiotem rodzicielskiego porozumienia.

Zarówno powódka jak i pozwany w odpowiedzi na zażalenie twierdzą, odwołując się do normy art. 12 ust. 1 pkt a/ i b/ Rozporządzenia , że ten wyjątkowy i wyłączający stosowanie ogólnej reguły z art. 8 tego aktu , zgodnie z którym jurysdykcja w odniesieniu do spraw dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej przysługuje sądowi państwa członkowskiego w którym w chwili wniesienia pozwu dziecko / dzieci / mają stały pobyt , uzasadnia jurysdykcję Sądu polskiego, aby rozstrzygał także i o tych żądaniach M. Z..

Obydwie strony sporu przyjmują założenie , że [ co wynika z poczynionych ustaleń ] przy spełnieniu pozostałych przesłanek wymienionych w tym przepisie , ta kompetencja jurysdykcyjna Sądu Okręgowego w Kielcach jest zgodna z dobrem ich dzieci na stałe, / podobnie jak ich rodzice/ , przebywających zagranicą

To założenie jednak pozostaje obecnie tylko w sferze deklaracji powódki i pozwanego , , a Sąd I instancji , który w zupełności nie rozważył zastosowania art. 12 Rozporządzenia nie czynił w tym zakresie żadnych ustaleń ani tym bardziej nie przeprowadził oceny realizacji tej , samodzielnej przesłanki normatywnej uznania kompetencji jurysdykcyjnej sądu polskiego do rozpoznawania sprawy, w ramach której ma być rozstrzygana łącznie ; kwestia rozwodu i odpowiedzialności rodzicielskiej wobec małoletnich dzieci mających się rozwieść małżonków.

Ten zasadniczy brak zdecydował o uchyleniu zaskarżonego postanowienia o którym Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 386 §4 kpc w zw z art. 397 §2 kpc.

W ramach kontynuowanego postępowania Sąd I instancji , weźmie pod uwagę powyższe rozważania i oceny prawne , dokona ustaleń dotyczących sytuacji osobistej, społecznej , dochodowej i zdrowotnej dzieci stron oraz rodzaju i trwałości ich związków z krajem pochodzenia rodziców i przez ich pryzmat rozważy, czy orzekanie o odpowiedzialności rodzicielskiej przez Sąd polski jest zgodne z ich dobrem, szczególnie w sytuacji , że orzeczenie ,w części kształtującej ich sytuację z założenia na długi okres czasu, musiałoby uwzględniać warunki w jakich przychodzi im żyć w kraju stałego pobytu.