Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w R.

Wydział V Karny Sekcja Odwoławcza

w składzie:

Przewodniczący: SSO Olga Nocoń

Protokolant: Monika Machulec

w obecności Marcina Felsztyńskiego Prokuratora Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

po rozpoznaniu w dniu 8 marca 2018 r.

sprawy: A. K. (1) /K./

s. Z. i U.

ur. (...) w W.

oskarżonego o przestępstwo z art. 178 a § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 31 sierpnia 2017r. sygn. akt VI K 9/17

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok,

II.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa opłatę za II instancję w kwocie 300,00 (trzysta) złotych oraz obciąża go wydatkami postępowania odwoławczego w kwocie 20,00 (dwadzieścia) złotych.

SSO Olga Nocoń

Sygn. akt V.2 Ka 604/17

UZASADNIENIE

A. K. (1) został oskarżony o to, że w dniu 04 listopada 2016 r. w R. na ul. (...) znajdując się w stanie nietrzeźwości tj. 0,96 promila alkoholu we krwi prowadził w ruchu lądowym samochód H. (...) nr rej. (...), tj. o czyn z art.178a§1 k.k.

Wyrokiem z dnia 31 sierpnia 2017 r., wydanym w sprawie VI K 9/17, Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim uznał oskarżonego A. K. (1) za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, wyczerpującego znamiona przestępstwa z art.178a§1 k.k. i za to na mocy tego przepisu wymierzył mu karę grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 30 złotych.

Na podstawie art.42§2 k.k. Sąd orzekł wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat.

Na podstawie art.63§4 k.k. zaliczył oskarżonemu na poczet orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów okres rzeczywistego zatrzymania prawa jazdy od dnia 04 listopada 2016 r. do dnia 31 sierpnia 2017 r.

Na mocy art.43a§2 k.k. orzekł wobec oskarżonego świadczenie pieniężne w kwocie 5.000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej.

Na mocy art.627 k.p.k. i art.3 ust.1 ustawy o opłatach w sprawach karnych zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa opłatę w kwocie 300 zł oraz obciążył go wydatkami postępowania w kwocie 345,26 zł.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca oskarżonego A. K. (1), zaskarżając orzeczenie w całości. Na podstawie art.438 pkt 3 i 4 k.p.k. skarżonemu wyrokowi zarzucił:

1)  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na dowolnym przyjęciu, że czyn przypisany oskarżonemu, w kontekście okoliczności przedmiotowych oraz podmiotowych jest społecznie szkodliwy w stopniu, który "jest wyższy niż znaczny, chociaż nie jest wysoki" (s.1 apelacji), co spowodowało uznanie oskarżonego za winnego czynu z art.178a§1 k.k. i wymierzenie mu kary grzywny, a nie warunkowe umorzenie postępowania karnego;

2)  rażącą niewspółmierność kary wynikającą ze skazania oskarżonego A. K. (1), będącego funkcjonariuszem pożarnictwa, a co spowoduje obligatoryjne zwolnienie go z mocy prawa (art.43 ust.2 pkt 4 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej) ze służby, co oznacza, że zastosowana przez Sąd reakcja karna na popełniony przez oskarżonego czyn z art. 178a§1 k.k. wykroczyła już poza dyrektywy sądowego wymiaru kary określone w art.53 k.k. i potrzebę sprawiedliwego, adekwatnego odwetu w ramach prewencji indywidualnej oraz generalnej.

Powołując się na powyższe zarzuty, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez warunkowe umorzenie postępowania karnego wobec oskarżonego A. K. (1) "z ustaleniem próby na maksymalny okres 3 lat", orzeczenie wobec oskarżonego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat, "wymierzenie oskarżonemu grzywny w wymiarze 100/stu/ stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 30-tu złotych" (s.2 apelacji), orzeczenie świadczenia pieniężnego w kwocie 5000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej, ewentualnie - o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Wbrew stanowisku skarżącego, Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń co do zawartości bezprawia kryminalnego przypisanego przestępstwa i przyjął, że stopień społecznej szkodliwości wskazanego czynu jest znaczny (nie - jak odczytuje obrońca oskarżonego - "wyższy niż znaczny"). Ustalenie to samo w sobie wykluczało rozważanie zastosowania dobrodziejstwa warunkowego umorzenia postępowania, skoro użyte w art.66§1 k.k. pojęcie "nie jest znaczny" obejmuje swoim zakresem wypadki o nieznacznym (ale plasującym się powyżej znikomego - art.1§2 k.k.) lub średnim stopniu społecznej szkodliwości. Teza, jakoby przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości badanego czynu Sąd Rejonowy powinien był wziąć pod uwagę "okoliczność w sprawie tej nader istotną, a mianowicie to, że jest oskarżony funkcjonariuszem Państwowej Straży Pożarnej" (s.3 apelacji), jest zupełnie nieuprawniona. Przypomnienia wymaga, że "na ocenę stopnia społecznej szkodliwości wpływają okoliczności wymienione w art.115§2 k.k. i są to okoliczności przedmiotowe oraz podmiotowe, jednakże wszystkie związane są z czynem sprawcy. Motywacja i postać zamiaru mają również wpływ na stopień winy. Natomiast na stopień społecznej szkodliwości czynu nie mają wpływu - jak wynika to z treści art.115§2 k.k. - okoliczności dotyczące sprawcy niezwiązane z czynem przestępczym" (wyrok SA w Gdańsku z 10 maja 2017 r., II AKa 98/17, Lex nr 2362581). Niedopuszczalne jest uzależnianie oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu od czynników bezpośrednio z nim niezwiązanych, które wystąpiły przed jego popełnieniem albo po jego popełnieniu. Oznacza to wprost, że "nie mają dla oceny stopnia społecznej szkodliwości znaczenia takie elementy jak: poprawne życie po popełnieniu przestępstwa, pozytywna opinia, stałe zatrudnienie, brak konfliktu z prawem, trudna sytuacja rodzinna i materialna. W większości okoliczności powyższe wprawdzie Sąd uwzględnia przy wymiarze kary, jednakże nie w aspekcie określenia społecznej szkodliwości czynu" (postanowienie SN z 28 maja 2015 r., II KK 126/15, Lex nr 1786791). Konsekwentnie, bezprzedmiotowy z punktu widzenia wyznaczników społecznej szkodliwości przestępstwa pozostaje rodzaj zawodu, jaki wykonuje oskarżony oraz szczególne wymagania warunkujące pełnienie służby w Państwowej Straży Pożarnej. Tym bardziej chybiony jest argument, że czyn oskarżonego został już odpowiednio napiętnowany, a oskarżony poniósł dotkliwe konsekwencje swego występku tak na gruncie zawodowym (ograniczenia w awansowaniu i wyróżnianiu), jak i prywatnym (trudności życia codziennego związane z pozbawieniem prawa jazdy). Apelujący nie dostrzega przy tym, że wyrażenie przez oskarżonego żalu i skruchy z powodu popełnionego przestępstwa, prowadzenie przezeń ustabilizowanego trybu życia, przykładne wywiązywanie się z obowiązków zawodowych, łożenie na utrzymanie rodziny z dochodów legalnie osiąganych z pracy zarobkowej zostały wzięte przez Sąd I instancji pod uwagę w ramach prawidłowego stosowania dyrektyw i zasad wymiaru kary (art.53 k.k.), które nakazują uwzględniać m.in. właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu.

Biorąc pod uwagę natężenie stanu nietrzeźwości oskarżonego w chwili badania (zawartość alkoholu w próbce krwi prawie dwukrotnie przewyższała wartość progową, określoną w art.115§16 k.k.), okoliczność, że oskarżony rozpoczął podróż w stosunkowo krótkim czasie po zakończeniu spożywania znacznej ilości alkoholu i zdecydował się poprowadzić samochód bez dającego się zrozumieć czy usprawiedliwić powodu, przewożąc przy tym w pojeździe małoletnie dzieci, a także fakt, że poruszał się po drodze publicznej w porze znacznego natężenia ruchu drogowego, stwarzając istotne zagrożenia dla innych uczestników ruchu, nie sposób zasadnie mówić o błędnym ustaleniu stopnia społecznej szkodliwości przypisanego czynu, a w konsekwencji - także o ziszczeniu się sytuacji przewidzianej w art.438 pkt 4 k.p.k. pod postacią niesłusznego niezastosowania środka związanego z poddaniem sprawcy próbie (instytucja warunkowego umorzenia postępowania - rozdział VIII kodeksu karnego). Co znamienne, skarżący nie zakwestionował prawidłowości ustaleń poczynionych przez Sąd meriti co do stopnia winy oskarżonego, tymczasem dla sięgnięcia po instytucję warunkowego umorzenia postępowania niezbędnym jest, by również stopień zawinienia sprawcy nie był znaczny. Ten ostatni podlega ocenie przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności decydujących o przypisaniu winy, a więc dojrzałości sprawcy, jego poczytalności, zdolności do rozpoznania bezprawności zachowania, ewentualnych anormalnych sytuacji motywacyjnych. W przypadku A. K. (1), który jest dorosłą, dojrzałą osobą, w pełni świadomą konsekwencji naruszania porządku prawnego, od której także z racji zatrudnienia w charakterze ratownika w Państwowej Straży Pożarnej należało oczekiwać odpowiedzialnego, dającego przykład innym postępowania, nie istniały żadne okoliczności umniejszające jego poczytalność i zawinienie.

Za niezrozumiały należy uznać argument, jakoby oskarżyciel publiczny nie sprzeciwiał się w niniejszej sprawie warunkowemu umorzeniu postępowania (s.3 apelacji). Po pierwsze, zgoda oskarżyciela publicznego nie jest przesłanką warunkującą zastosowanie instytucji warunkowego umorzenia postępowania wobec osoby, przeciwko której wniesiono akt oskarżenia. Po wtóre z kolei, nie wiadomo, skąd skarżący wywodzi wniosek o braku sprzeciwu prokuratora, jeśli ten w rozprawie przed Sądem Rejonowym nie uczestniczył i z akt sprawy nie wynika, by w kwestii rozstrzygnięcia postulowanego przez obronę zajmował jakiekolwiek stanowisko. Ubocznie podniesienia wymaga, iż nawet gdyby całkowicie hipotetycznie przyjąć, że wina oskarżonego i społeczna szkodliwość jego czynu nie są znaczne, zastosowanie wnioskowanej instytucji probacji byłoby problematyczne wobec dalszych wymogów przewidzianych w art.66§1 k.k., a to konieczności istnienia prognozy, że pomimo warunkowego umorzenia postępowania oskarżony będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa. W rozstrzyganym przypadku, choćby w świetle treści informacji z (...) i z Wydziału Komunikacji właściwego starostwa powiatowego oraz oświadczenia samego oskarżonego należy wnosić, iż zatrzymanie prawa jazdy i obecnie rozpoznawana sprawa o prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości nie są w życiu oskarżonego incydentalnymi. Abstrahując od powyższego, z gruntu niedopuszczalne i sprzeczne z istotą instytucji określonej w art.66 k.k. byłoby postulowane przez skarżącego wymierzenie kary grzywny obok warunkowego umorzenia postępowania karnego. Nie ulega wątpliwości, że wyrok warunkowo umarzający postępowanie stanowi rozstrzygnięcie o kwestii odpowiedzialności karnej i stanowi obalenie domniemania niewinności, ale nie jest wyrokiem skazującym - "z treści przepisów art.66 k.k. i art.67 k.k. wynika, że warunkowe umorzenie postępowania jest samoistnym środkiem probacyjnym, który nie jest związany ze skazaniem sprawcy, a tym samym nie może zostać połączony z wymierzeniem mu kary" (wyrok SN z 29 sierpnia 2012 r., II KK 199/12, Lex nr 1220795).

Nie ma żadnych podstaw, by orzeczoną wobec oskarżonego A. K. (2) karę samoistnej grzywny postrzegać jako rażąco surową. W świetle ustaleń dokonanych przez Sąd I instancji, a dotyczących stopnia społecznej szkodliwości przypisanego występku i zawinienia oskarżonego, należało dojść do przekonania, iż wymierzona kara jawi się jako w pełni adekwatna i odpowiadająca dyrektywom przewidzianym w art.53 k.k. Podkreślenia przy tym wymaga, że Sąd Rejonowy sięgnął po najłagodniejszy rodzaj kary spośród przewidzianych alternatywnie w przepisie art.178a§1 k.k., liczba orzeczonych stawek dziennych grzywny jest daleka od górnej granicy wymiaru tej kary (art.33§1 k.k.), a kwota pojedynczej stawki dziennej oscyluje wciąż w pobliżu najniższej przewidzianej przez kodeks karny wysokości (art.33§3). Zarazem, orzekając - obligatoryjny w przypadku skazania za występek z art.178a§1 k.k. - zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, Sąd określił okres obowiązywania na poziomie minimum określonego w art.42§2 k.k., a kwotę świadczenia pieniężnego (którego orzeczenie również było obligatoryjne) ustalił w najniższej przewidzianej przez prawo wysokości (art.43a§2 k.k.). W tym stanie rzeczy badanego rozstrzygnięcia nie sposób poczytywać za takie, które niesie w sobie nadmierną, nieuzasadnioną dolegliwość dla sprawcy. Zmiana orzeczenia o karze mogłaby nastąpić jedynie wówczas, gdyby kara ta z uwagi na jej rodzaj lub rozmiar jawiła się jako ‘rażąco niewspółmierna’. Wspomniana niewspółmierność „w ustawie została poprzedzona określeniem ‘rażąca’, co wyraźnie zaostrza kryterium zmiany wyroku z powodu czwartej podstawy odwoławczej. Określenie ‘rażąca’ należy bowiem odczytywać dosłownie i jednoznacznie jako cechę kary, która istotnie przez swą niewspółmierność razi (oślepia)” (wyrok SA w Krakowie z 28 października 2011 r., sygn. akt II AKa 216/11). W rozpoznawanej sprawie sytuacja taka w żadnym razie nie ma miejsca, z przyczyn naprowadzonych powyżej.

Ostatecznie, nie podzielając żadnego z zarzutów apelacyjnych, jak również nie stwierdzając uchybień podlegających uwzględnieniu z urzędu, Sąd Okręgowy utrzymał zaskarżony wyrok w mocy.

Wobec nieuwzględnienia apelacji wywiedzionej wyłącznie przez obrońcę oskarżonego i skierowanej przeciwko całości wyroku, nie stwierdzając zarazem przesłanek z art.624§1 k.p.k., Sąd odwoławczy zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa opłatę za II instancję oraz obciążył oskarżonego wydatkami za postępowanie odwoławcze (art.636§1 k.p.k., art.8 w zw. z art.3 ust.1 ustawy o opłatach w sprawach karnych).