Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 12 marca 2019 r.

Sąd Okręgowy w. G. III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Roman Troll (spr.)

Sędziowie: SO Magdalena Balion - Hajduk

SO Marcin Rak

Protokolant Marzena Makoś

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2019 r. w. G.

na rozprawie

sprawy z wniosku J. K. i H. K.

z udziałem (...) Spółki Akcyjnej w K.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji uczestniczki postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Ż.

z dnia 13 grudnia 2017 r., sygn. akt I Ns 489/12

postanawia:

I)  zmienić zaskarżone postanowienie:

1)  w punkcie 2. w ten sposób, że zasądzić od uczestniczki postępowania na rzecz każdego z wnioskodawców po 10500 zł (dziesięć tysięcy pięćset złotych) tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, płatne w terminie tygodnia od uprawomocnienia się postanowienia;

2)  w punkcie 4. w ten sposób, że nakazać pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Ż. tytułem wydatków uiszczonych tymczasowo przez Skarb Państwa:

a)  od wnioskodawcy H. K. 1380 zł (tysiąc trzysta osiemdziesiąt złotych);

b)  od wnioskodawczyni J. K. 1379,99 zł (tysiąc trzysta siedemdziesiąt dziewięć złotych i dziewięćdziesiąt dziewięć złotych);

c)  od uczestniczki postępowania 2159 zł (dwa tysiące sto pięćdziesiąt dziewięć złotych);

II)  oddalić apelację w pozostałej części;

III)  oddalić wniosek wnioskodawców i uczestniczki postępowania o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego;

IV)  nakazać pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w. G. tytułem wydatków uiszczonych tymczasowo przez Skarb Państwa w postępowaniu odwoławczym:

1)  od wnioskodawczyni J. K. 110,48 zł (sto dziesięć złotych i czterdzieści osiem groszy);

2)  od wnioskodawcy H. K. 110,48 zł (sto dziesięć złotych i czterdzieści osiem groszy);

3)  od uczestniczki postępowania 220,97 zł (dwieście dwadzieścia złotych i dziewięćdziesiąt siedem groszy).

SSO Marcin Rak SSO Roman Troll SSO Magdalena Balion - Hajduk

Sygn. akt III Ca 593/18

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy J. K. i H. K. wnieśli o ustanowienie służebności przesyłu na rzecz każdoczesnego właściciela urządzenia przesyłowego - linii energetycznej średniego napięcia zlokalizowanej na ich nieruchomości położonej w Ż., dla której Sąd Rejonowy w Ż. prowadzi księgę wieczystą o nr (...), a polegającej na utrzymywaniu linii energetycznej oraz prawie jej konserwacji i napraw. W uzasadnieniu wywodzili, że na ich nieruchomości posadowione zostały urządzenia elektroenergetyczne w postaci linii napowietrznej średniego napięcia, stanowiące obecnie własność (...) S.A. w K., jednakże nie wyraziła ona gotowości zawarcia stosownej umowy w drodze pozasądowej, przez co zasadne jest unormowanie istniejącego stanu prawnego poprzez ustanowienie służebności przesyłu. Według obliczeń wnioskodawców powierzchnia,
z której korzysta przedsiębiorstwo przesyłowe w związku z posadowieniem sieci wynosi
536 m ², co obejmuje strefę pod liniami energetycznymi oraz strefę ochronną wynikającą
z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub, w razie jego braku, z przepisów regulujących bezpieczeństwo i higienę pracy podczas robót budowlanych. Wynagrodzenie stanowiące różnicę między wartością działki przeznaczonej pod zabudowę usługową, a wartością działki rolnej bez możliwości zabudowy z uwagi na ustanowienie służebności wnioskodawcy wyliczyli na 42880 zł. Ponadto wskazywali na brak możliwości zasiedzenia służebności ze względu na niedopuszczalność doliczenia posiadania służebności przez Skarb Państwa, będący poprzednikiem przedsiębiorstwa.

Uczestniczka postępowania (...) Spółka Akcyjna w K. przychyliła się do wniosku przyznając fakt zlokalizowania na nieruchomości wnioskodawców linii średniego napięcia 20 kV relacji Ż.-Ż. Z.. Wskazała, że treścią służebności powinno być uprawnienie do utrzymywania i eksploatacji sieci oraz prawo wykonywania wszelkich prac eksploatacyjnych, konserwacyjnych i modernizacyjnych, co powinno się wiązać z prawem całodobowego wstępu na teren nieruchomości osób uprawnionych oraz wjazdu w razie konieczności ciężkiego sprzętu. Zakwestionowała jednakże wysokość wynagrodzenia i powierzchnię nieruchomości zajętą przez służebność; zaproponowała jednorazowe wynagrodzenie w wysokości 1750 zł.

Sąd Rejonowy w Ż. 18grudnia 2017 r. postanowił:

1)  ustanowić na nieruchomości położonej w Ż. obręb F. obejmującej działkę nr (...) stanowiącą współwłasność J. K. i H. K., dla której Sąd Rejonowy w Ż. prowadzi Księgę Wieczystą Nr (...), służebność przesyłu polegającą na prawie korzystania z przebiegającej przez wyżej opisaną nieruchomość linii energetycznej średniego napięcia 20 kV relacji Ż.-Ż. Z. poprzez przesył energii elektrycznej oraz podejmowanie czynności koniecznych dla utrzymania linii w należytym stanie, w tym przez dokonywanie niezbędnych przeglądów, konserwacji, modernizacji i remontów oraz usuwanie awarii w pasie eksploatacyjnym obejmującym obszar między liniami biegnącymi w odległości
3 metrów od rzutów pionowych skrajnych przewodów, o łącznej powierzchni 0,0281 ha, zaznaczonym na mapach geodezyjnych biegłego geodety W. S. opisanych jako załączniki nr 1, 1a i 2 do opinii geodezyjnej z 23 sierpnia 2016 r.,
a stanowiących integralną część niniejszego postanowienia - na rzecz uczestniczki postępowania (...) Spółki Akcyjnej w K. oraz każdoczesnego kolejnego właściciela opisanej sieci przesyłowej;

2)  zasądzić od uczestniczki postępowania na rzecz wnioskodawców 22116 zł tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, płatną w terminie tygodnia od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia;

3)  orzec, że wnioskodawcy oraz uczestniczka postępowania ponoszą każdy we własnym zakresie koszty postępowania w sprawie;

4)  nakazać pobrać na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Ż. tytułem nieuiszczonych wydatków:

- od wnioskodawców solidarnie 2758,99 zł,

- od uczestniczki postępowania 2159 zł.

Orzeczenie to zapadło przy następujących ustaleniach faktycznych: wnioskodawcy są współwłaścicielami po 1/2 nieruchomości położonej w Ż., a składającej się między innymi z działki o numerze ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Ż. prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), nabyli ją w drodze umowy przekazania gospodarstwa rolnego w 1982 r., a jako sposób korzystania z nieruchomości w księdze wieczystej wpisano grunty orne, zaś według miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego działka przeznaczona jest pod zabudowę usługową obiektami o powierzchni co najmniej
2000 m ²oraz publiczne drogi lokalne. Pismem z 12 czerwca 2012 r. wnioskodawcy zwrócili się do uczestniczki postępowania z propozycją ustalenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z ich nieruchomości oraz o ustanowienie służebności przesyłu, następnie uczestniczka postępowania złożyła im propozycję ustanowienia służebności za jednorazowym wynagrodzeniem w wysokości 1750 zł. Przez nieruchomość, w części obejmującej wyżej wskazaną działkę, przebiega fragment napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia 20 kV relacji Ż.-Ż. Z., stanowiący odczep do stacji transformatorowej nr (...) F.-Reja wraz ze słupem przelotowym nr (...) typ (...) o trójkątnym układzie przewodów, wybudowanej w 1996 r. Linia obecnie należy do (...) Spółki Akcyjnej w K.. Nieruchomość objęta jest strefą ochronną linii wysokiego napięcia. Dla prawidłowego korzystania z sieci energetycznej konieczne jest ustalenie pasa eksploatacyjnego
o szerokości wyznaczonej liniami biegnącymi wzdłuż trasy sieci w odległości po 3 metry od rzutu pionowego jej skrajnych przewodów. Taka szerokość pasa eksploatacyjnego uwzględnia konieczność wykonywania przez przedsiębiorstwo przesyłowe swoich uprawnień właścicielskich i obowiązków nałożonych przepisami ustawy prawo energetyczne oraz przepisami wewnętrznymi przedsiębiorstwa przesyłowego, w szczególności zapewni swobodny dostęp do urządzeń przesyłowych w celu zapewnienia eksploatacji, konserwacji i remontów w sposób gwarantujący niezawodność funkcjonowania systemu dystrybucyjnego i utrzymanie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa, a to poprzez dokonywanie okresowych oględzin wszystkich elementów infrastruktury przesyłowej, pomiarów, prób eksploatacyjnych i usuwanie stwierdzonych zagrożeń. Ponadto ustanowienie pasa o tej szerokości spełnia normy odległościowe dla usytuowania budynków od sieci przesyłowej ze względu na przeznaczenie nieruchomości pod zabudowę usługową obiektami o wielkiej powierzchni. Natężenie pola elektrycznego bezpośrednio pod linią nie przekracza minimalnych dopuszczalnych wartości dla zabudowy mieszkaniowej i nie wpływa na szerokość pasa eksploatacyjnego. Ze względu na przebieg sieci na skraju działki z możliwości użytkowania zgodnie z przeznaczeniem nieruchomości wyłączona jest jej część w kształcie trójkąta wyznaczonego granicami działki
i granicą pasa służebności. Obszar służebności obejmujący powierzchnię trasy sieci wyznaczony liniami biegnącymi w odległości po 3 m od rzutu pionowego jej skrajnych przewodów wynosi 281 m ², w tym powierzchnia wyłączona z użytkowania z uwagi na posadowienie słupa energetycznego wynosi 3 m ², natomiast dodatkowy obszar o ograniczonej możliwości korzystania (w rogu działki) wynosi 186 m ², co łącznie jest zilustrowane na mapie geodezyjnej stanowiącej załączniki nr 1, 1a i 2 opinii geodezyjnej z 23 sierpnia 2016 r. biegłego geodety W. S.. Wynagrodzenie za ustanowienie służebności wynosi 22116 zł;
w ramach tej kwoty wynagrodzenie za współkorzystanie z nieruchomości przez przedsiębiorcę przesyłowego przy przyjęciu współczynnika tego współkorzystania na poziomie 1 dla powierzchni pod słupem energetycznym (3 m ²) oraz 0,5 dla pozostałej powierzchni pasa służebności (278 m ²) wynosi 869,51 zł; ponadto obejmuje obniżenie wartości nieruchomości
w związku z posadowieniem sieci i brakiem możliwości wykorzystania jej w pasie służebności zgodnie z jej potencjałem wynikającym z planu zagospodarowania przestrzennego, które wynosi 12729,76 zł dla pasa służebności bez powierzchni pod słupem energetycznym
(278 m ²) oraz 8517,03 zł dla powierzchni ograniczonego użytkowania (186m ²).

Przy tak dokonanych ustaleniach faktycznych Sąd Rejonowy, przywołując regulacje art. 305 ¹ k.c., art. art. 49 § 1 k.c., art. 305 ² § 2 k.c. , uznał wniosek za zasadny wskazując, że strony podjęły starania o ustanowienie służebności w drodze umowy, ale nie odniosło to skutku z uwagi na brak zgodnego stanowiska co do wynagrodzenia, a co za tym idzie uczestniczka postępowania nie ma tytułu uprawniającego ją do korzystania z nieruchomości wnioskodawców w związku z posadowieniem na niej sieci przesyłowej, której właścicielem i użytkownikiem ona pozostaje. Sąd Rejonowy, przywołując też stosowne orzecznictwo, wskazał że służebność przesyłu ma charakter czynny, natomiast wynagrodzenie za jej ustanowienie powinno uwzględniać cały uszczerbek, który jest tego następstwem (źródłem jest bowiem zdarzenie jakim jest powstanie służebności, przez które uszczerbek ten staje się trwały i nieodwracalny), a przedsiębiorca przesyłowy w zamian za uzyskanie cywilnego prawa podmiotowego ma uiścić wynagrodzenie rekompensujące uszczerbki wynikłe z powstania tego prawa. Przestrzeń w jakiej przedsiębiorca przesyłowy może poruszać się realizując przysługującą służebność, a w której właściciel nieruchomości obciążonej nie może podejmować działań utrudniających lub uniemożliwiających wykonywanie służebności musi być oznaczona; leży to w interesie obu stron, które w ten sposób uzyskują wiedzę o przestrzennym zakresie swoich uprawnień. Zaznaczył także, że biegły z zakresu elektroenergetyki wskazał wariant pasa służebności o szerokości wyznaczonej liniami biegnącymi w odległości po 3 metry od rzutu pionowego zewnętrznych przewodów oraz przestrzeń między tymi przewodami, który uwzględnia ograniczenia wynikające z norm odległościowych dla budynków oraz dostęp do urządzeń z wykorzystaniem w razie konieczności specjalistycznego sprzętu. Uczestniczka postępowania na tym etapie nie przedstawiła źródeł obowiązywania norm odległościowych, na które się powołuje, co uniemożliwiło ich weryfikację, a więc opinia nie została skutecznie zakwestionowana; kwestionowała także obszar służebności wskazując, że róg działki jest przeznaczony na drogi publiczne. Celem opinii biegłego geodety było zaznaczenie przebiegu służebności zgodnie z wariantem wynikającym z opinii biegłego z zakresu elektroenergetyki; zarzuty do tej opinii, będące powieleniem wcześniejszych zarzutów pod adresem opinii biegłego z zakresu elektroenergetyki, nie mogą być skuteczne, ponieważ celem opinii geodezyjnej jest jedynie wymierzenie strefy służebności. Sąd Rejonowy zaznaczył też, że powoływanie się na tym etapie na dokument „Wytyczne dotyczące określania powierzchni służebności przesyłu niezbędnej dla właściwego korzystania z urządzeń (...) S.A.”(k. 199) jest spóźnione, gdyż kwestie te podlegały ocenie przy ustalaniu wariantu służebności przez biegłego z zakresu energetyki i nie było przeszkód, aby wówczas przedstawić wskazany dokument, zwłaszcza że rolą biegłego z zakresu elektroenergetyki, a nie geodezji, była ocena kwestii technicznych dotyczących tej sieci; zasady ekonomii procesowej w tych okolicznościach przemawiały za nieuwzględnieniem wniosku o przeprowadzenie uzupełniającej opinii biegłego geodety, dlatego wniosek ten został oddalony. Biegły z zakresu szacowania nieruchomości oszacował wynagrodzenie na 22116 zł i szczegółowo wyjaśnił zastosowaną metodę, uwzględniając wszystkie okoliczności niezbędne dla wyliczenia wynagrodzenia; uwzględnił wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości w sposób odpowiadający treści służebności, ustalając odpowiedni współczynnik współkorzystania, a ponadto element odszkodowawczy związany z obniżeniem wartości nieruchomości w związku z posadowieniem sieci. Kwestie wynikające z zarzutów do operatu szacunkowego zostały obszernie i przekonująco wyjaśnione w opinii ustnej, a w znacznej części zarzuty są powieleniem wcześniejszych zarzutów pod adresem opinii biegłego z zakresu elektroenergetyki, które podobnie jak
w przypadku opinii geodezyjnej nie mogą być skuteczne z uwagi na przesądzenie kwestii, których dotyczą; dlatego też wniosek uczestniczki postępowania o uzupełniającą opinię biegłego rzeczoznawcy został oddalony. Sąd Rejonowy za nieskuteczny uznał zarzut dotyczący przedawnienia roszczeń odszkodowawczych wskazując, że wynagrodzenie za ustanowienie służebności ma zrekompensować uszczerbek, który jest następstwem ustanowienia służebności, a którego źródłem jest zdarzenie jakim jest powstanie służebności na mocy wydanego orzeczenia, dlatego nie można przyjąć, że składający się na nie element odszkodowawczy jest odrębnym i powstałym wcześniej roszczeniem. Na treść służebności składają się: przesył energii elektrycznej oraz podejmowanie czynności koniecznych dla utrzymania linii w należytym stanie, w tym przez dokonywanie niezbędnych przeglądów, konserwacji, modernizacji i remontów oraz usuwanie awarii; zakres tych uprawnień dotyczy pasa gruntu rozpościerającego się wzdłuż linii napowietrznych obejmującego obszar między liniami biegnącymi w odległości 3 m od rzutów pionowych skrajnych przewodów tej linii (281 m ²); zakres terytorialny służebności został zaznaczony na mapach stanowiących załączniki do opinii geodezyjnej biegłego geodety W. S. z 23 sierpnia 2016 r., którą należało uczynić integralną część niniejszego postanowienia. Tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu Sąd Rejonowy zasądził od uczestniczki postępowania solidarnie na rzecz wnioskodawców 22116 zł, płatną w terminie tygodnia od dnia uprawomocnienia się postanowienia, gdyż powinno ono, poza pasem służebności, w którym przedsiębiorstwo korzysta z sieci energetycznej, objąć również obniżenie wartości niewykorzystanej części działki o powierzchni 186 m ², a ujęcie w wynagrodzeniu elementu odszkodowawczego uzasadnia poniesiona szkoda, z uwagi na fakt powstania linii przesyłowej w 1996 r., czyli po nabyciu nieruchomości przez wnioskodawców, co miało miejsce w 1982 r.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., bowiem rozstrzygnięcie sprawy służy uregulowaniu sytuacji prawnej obu stron w związku
z istniejącą infrastrukturą przesyłową i obie z nich wnosiły o przeprowadzenie dowodów połączonych z wydatkami, dlatego też, na podstawie 520 § 1 k.p.c. przy zastosowaniu art. 113 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, konieczne było rozliczenie niepokrytych kosztów postępowania i obciążenie nimi każdej ze stron po połowie. Na koszty te składają się wynagrodzenia biegłych - 5517,99 zł, dlatego nakazano pobrać na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Ż. tytułem nieuiszczonych wydatków: od wnioskodawców solidarnie 2758,99 zł, a od uczestniczki postępowania, ze względu na uiszczoną zaliczkę w wysokości 600 zł, 2159 zł.

Apelację od tego postanowienia wniosła uczestniczka postępowania zaskarżając je
w całości i zarzucając mu naruszenie: art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i sprzeczną z zasadami logiki, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że opinia biegłego sądowego z zakresu instalacji elektromagnetycznych w zakresie wskazań dotyczących szerokości pasa służebności przesyłu jest rzeczowa i spójna, a zatem może stanowić podstawę do ustalenia powierzchni służebności; art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczną z zasadami logiki ocenę materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że nie było przeszkód, aby uczestniczka postępowania przedstawiła dokument pod nazwą „Wytyczne dotyczące określania powierzchni służebności przesyłu niezbędnej dla właściwego korzystania z urządzeń (...) S.A.” na etapie sporządzania opinii przez biegłego sądowego z zakresu instalacji elektroenergetycznych, podczas gdy dokument ten został sporządzony w grudniu 2015 r., to jest w dacie po sporządzeniu opinii przez tego biegłego; art. 217 § 1 i 2 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c.
i art. 162 k.p.c. w związku z art. 286 k.p.c. poprzez bezzasadne oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii jako spóźnionego, podczas gdy uczestniczka postępowania zgłosiła dowód z dokumentu pod nazwą „Wytyczne dotyczące określania powierzchni służebności przesyłu niezbędnej dla właściwego korzystania z urządzeń (...) S.A.” we właściwym czasie i bez zbędnej zwłoki, na podstawie którego wnosiła o przeprowadzenie opinii uzupełniającej,
a którego to dowodu uczestniczka postępowania nie mogła zgłosić na etapie sporządzania opinii przez biegłego elektroenergetyka, albowiem dokument ten jeszcze nie istniał, a tym samym poczynienie błędnych ustaleń stanu faktycznego sprawy m.in. wskutek zaniechania przez Sąd Rejonowy działań zmierzających do wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy związanych z określeniem pasa służebności wystarczającego dla zapewnienia właściwego korzystania z urządzeń; art. 217 § 1 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. i art. 162 k.p.c.
w związku z art. 286 k.p.c. poprzez bezzasadne oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu
z uzupełniającej opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego na okoliczność wyliczenia wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu w wysokości odpowiadającej powierzchni niezbędnej do właściwego korzystania z urządzenia. Ponad to zarzuciła naruszenie: art. 288 k.c. w związku z art. 305 ² § 2 k.c. oraz art. 305 ¹ k.c. poprzez błędną wykładnię pojęcia - do właściwego korzystania z urządzeń - i przypisanie służebność charakteru biernego wbrew treści ustawy, poprzez ustalenie pasa służebności przesyłu w zakresie szerszym niż niezbędny do właściwego korzystania z urządzeń zlokalizowanych na nieruchomości wnioskodawców; art. 305 ² § 2 k.c. oraz art. 305 ¹ k.c. poprzez błędną wykładnię pojęcia odpowiedniego wynagrodzenia i zasądzenie na rzecz wnioskodawców znacznie zawyżonego wynagrodzenia, które nie jest odpowiednie w rozumieniu tego przepisu, albowiem bezzasadnie uwzględnia wynagrodzenie wyliczone w oparciu o powierzchnię przekraczającą obszar niezbędny do korzystania z urządzeniem celem dystrybucji energii elektrycznej, czyli obszar, z którego uczestniczka postępowania nie korzysta (powierzchnię służebności przesyłu) i bezzasadnie uwzględnia odszkodowanie za obniżenie wartości nieruchomości wskutek posadowienia urządzeń pomimo tego, że jest ono przedawnione, a na dodatek nie stanowi następstwa ustanowienia służebności przesyłu, a jedynie istnienia urządzeń oraz nie zostały wykazane przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej; art. 305 ¹ 1 k.c. poprzez błędną wykładnię pojęcia „korzystać
w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej” oraz „zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń” i niepełne skonkretyzowanie treści służebności przesyłu poprzez pominięcie takich elementów jak: dokonywanie oględzin, pomiarów, kontroli, wymiany na nowe, prawie swobodnego dostępu do urządzenia w każdym czasie (w tym sprzętem ciężkim) (...) S.A. i podmiotów działających w jego imieniu od strony drogi publicznej, podczas gdy uprawnienia te są niezbędne uczestniczce postępowania celem prawidłowego gospodarowania urządzeniami przesyłowymi i wykonywania w przyszłości czynności związanych ze służebnością przesyłu.

Przy tak postawionych zarzutach wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia
i ustanowienie na nieruchomości położonej w Ż., obejmującej działkę (...), dla których Sąd Rejonowy w Ż. prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w K. służebność przesyłu polegającą na korzystaniu z tej nieruchomości w celu dystrybucji energii elektrycznej za pomocą urządzenia w postaci linii napowietrznej średniego napięcia oraz słupa energetycznego, prawie do pozostawienia na tej nieruchomości tego urządzenia oraz prawie swobodnego dostępu do urządzenia w każdym czasie (w tym sprzętem ciężkim) (...) S.A. i podmiotów działających w jego imieniu od strony drogi publicznej w celu dokonywania przeglądów, oględzin, remontu, konserwacji, modernizacji, kontroli, wymiany na nowe, pomiarów, napraw, usuwania awarii, a także wykonywania innych prac związanych z ich eksploatacją w pasie służebności o szerokości rzutu poziomego linii powiększonego o odległość 0,6 m od skrajnych jej przewodów za wynagrodzeniem ustalonym przez biegłego. Wniosła także o zasądzenie solidarnie od wnioskodawców na jej rzecz kosztów postępowania za obie instancje, względnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji z pozostawieniem mu rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego.

Jednocześnie wniosła o przeprowadzenie dowodu z opinii uzupełniających: biegłego geodety na okoliczność szerokości pasa służebności jako szerokości wynikającej z rzutu skrajnych przewodów na grunt pod linią powiększoną o odległość 0,6 m od skrajnych przewodów linii napowietrznej średniego napięcia; biegłego rzeczoznawcy majątkowego na okoliczność wyliczenia kwoty jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności
w pasie służebności o szerokości rzutu poziomego linii napowietrznej średniego napięcia powiększonego o odległość 0,6 m od skrajnych przewodów linii, albowiem te wnioski dowodowe w tym zakresie zostały oddalone.

Ponadto wniosła o sprostowanie oczywistej omyłki pisarskiej w sentencji zaskarżonego postanowienia w ten sposób, że miejsce wskazanej sygnatury akt zamiast „I Ns 261/12” wpisać „I Ns 489/12”, a przy oznaczeniu stron w rubrum postanowienia zamiast słów „A. W. (1) i A. W. (2) przy udziale Przedsiębiorstwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż.” wpisać „J. K. i H. K. przy udziale (...) Spółki Akcyjnej w K.”.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawcy wnieśli o jej oddalenie jako bezzasadnej oraz o zasądzenie od uczestniczki postępowania kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy są prawidłowe i jako takie Sąd Okręgowy uznaje za własne. Potwierdza to także, w zakresie wskazanych stawek wynagrodzenia, aktualizacja operatu szacunkowego sporządzona przez biegłego sądowego S. B. /k. 361-371/, która wskazuje, że nie wystąpiły zmiany uwarunkowań prawnych ani inne czynniki, o których mowa w art. 154 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Należy jedynie zaznaczyć, czego Sąd Rejonowy nie wyeksponował, że róg działki wnioskodawców pomiędzy punktami 120-123-124, o powierzchni 44 m ², jest przeznaczony na publiczne drogi lokalne, nie ma więc możliwości w tej części korzystania z nieruchomości w sposób, który dotyczy pozostałej jej części. Wynika to z porównania zaświadczenia Prezydenta Miasta Ż. z 4 maja 2012 r. wraz z mapą /k. 23-25/, które zostały dołączone do wniosku, z opinią biegłego geodety /k. 144-172/. Innego zaświadczenia, pomimo wezwania skierowanego do pełnomocnika wnioskodawców w tym zakresie 2 stycznia 2019 r. w terminie 1,5 miesiąca /k. 352 (00:05:24-00:09:02), 354, 355,358/, nie przedstawiono. To zaś prowadzi do wniosku, że w tej części wynagrodzenie za obniżenie wartości nieruchomości na skutek ustanowienia służebności nie należy się.

Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena dowodów przeprowadzonych w toku postępowania jest właściwa.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że opinia biegłego sądowego z zakresu instalacji elektromagnetycznych była kwestionowana przez uczestniczkę postępowania, natomiast doszło do sporządzenia w tej części opinii uzupełniającej, w której biegły odniósł się do jej zarzutów w zasadzie je odpierając, a uczestniczka postępowania do tej opinii uzupełniającej nie zgłosiła żadnych zastrzeżeń. Biegły zaś w sposób wyraźny zaznaczył w tej opinii, że minimalną odległość linii od budynków wskazaną w Polskiej Normie (PN- (...)-1), przywołanej właśnie przez uczestniczkę postępowania z 2014 r., oznacza się jako 2×0,6 m /del/, ale nie mniej niż 3 m /k.107-108/. Jednocześnie biegły w tej opinii uzupełniającej zaznaczył, że nie jest biegłym budowlanym i nie jest w stanie ocenić czy istnieje możliwość zabudowy terenu na gruntach z przeznaczeniem docelowym pod drogę; przy czym w opinii przyjął, że z uwagi na ograniczenia wynikające z lokalizacji linii byłoby to potencjalnie niemożliwe. Dlatego też rekomendował poszerzenie pasa służebności o kawałek grunt znajdujący się wzdłuż zachodniej granicy działki; pominął natomiast to, że znajduję się tam strefa na drogę publiczną.

Żadnych zarzutów do tej opinii uzupełniającej uczestniczka postępowania nie zgłosiła. Dlatego też podnoszenie niewłaściwej oceny tego dowodu w toku postępowania odwoławczego nie może być uznane za zasadne, biegły przecież wyraźnie zaznaczył swoje stanowisko określając powody, dla których wskazał taki, a nie inny pas służebności przesyłu oraz dodatkowy pas dotyczący wpływu służebności na nieruchomość i ograniczenie strefy użytkowania.

Rzeczywiście uczestniczka postępowania nie mogła przedstawić wytycznych, na które wskazuje w apelacji, przed wydaniem opinii i to zarówno głównej, jak i uzupełniającej przez biegłego sądowego z zakresu instalacji elektromagnetycznych. Wytyczne te bowiem zostały sporządzone przez nią w grudniu 2015 r., a więc po sporządzeniu przez niego opinii. Należy jednak zaznaczyć, że akta do biegłego z zakresu geodezji i kartografii zostały przesłane na przełomie kwietnia i maja 2016 r., a więc do tego czasu w aktach sprawy mógł znaleźć się już dokument, na które powołuje się uczestniczka postępowania w apelacji. Tenże dokument jednak przedstawiła dopiero w piśmie z 5 grudnia 2016 r., a mogła przedłożyć go przed sporządzeniem opinii przez biegłego geodetę, albowiem przed wysłaniem akt do tego biegłego tenże dokument już istniał i pozostawał w jej posiadaniu (ostatecznie sama go sporządziła). Wówczas byłaby możliwość, aby biegły elektroenergetyk odniósł się do tego dokumentu i przedstawił jego ocenę w aspekcie obowiązywania ww. Polskiej Normy. Samo zachowanie uczestniczki postępowania uniemożliwiło odniesienie się biegłego do tego dokumentu.

Należy także podkreślić, że zastrzeżenie złożone przez pełnomocnika uczestniczki postępowania co do oddalenia przez Sąd Rejonowy jej wniosku o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego z zakresu geodezji nie może być uwzględnione przez Sąd Okręgowy jako złożone właściwie – w rozumieniu art. 162 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. – albowiem nie zawiera wskazania przepisów postępowania, które zostały – zdaniem uczestniczki postępowania – naruszone przez Sąd Rejonowy. Regulacja art. 162 k.p.c. w związku
z art. 13 § 2 k.p.c. wymaga zaś, dla skutecznego złożenia takiego zarzutu, wskazania także takich przepisów, albowiem zarzut ten składa się po to, aby Sąd Rejonowy miał możliwość weryfikacji swojej decyzji. Nie jest to też element czysto formalny, albowiem pozwala potem w apelacji powielić ten zarzut, jeżeli oczywiście jest zasadny /k. 227 - protokół rozprawy
z 8 lutego 2017 r./.

Dodać należy, że wytyczne dołączone do akt przez uczestniczkę postępowania zostały sporządzone jako określenie ogólnych zasad obowiązujących w (...) Spółce Akcyjnej, a dotyczących określania powierzchni służebności przesyłu. Dokument ten jednak nie wiąże osób trzecich. Dlatego też sam w sobie nie może ograniczać możliwości oceny dokonywanej przez sąd w części dotyczącej pasa służebności przesyłu. Trzeba bowiem mieć na uwadze, że konieczność dostępu do tych urządzeń zlokalizowanych na nieruchomości wnioskodawców przez uczestniczkę postępowania, w tym także ciężkim sprzętem, musi uwzględniać to, aby w oznaczonym pasie takie pojazdy mogły się w sposób nieograniczony poruszać przy dokonywaniu konserwacji lub remontów urządzeń. Biegły sądowy z zakresu instalacji elektromagnetycznych wskazywał, że tego rodzaju konserwacje, czy też kontrole mają miejsce corocznie - nie było to kwestionowane /k. 82v./. Dlatego też należy przyjąć, że jest to związane z koniecznością dostępu do linii elektroenergetycznej i to właśnie jest pas służebności przesyłu czynny, a nie bierny, albowiem w tym pasie uczestniczka postępowania może się poruszać, wykonując czynności związane ze zwykłym przekazywaniem energii elektrycznej, albowiem konserwacja urządzeń musi być brana pod uwagę przy przesyle tej energii, a właściciel jest w tej części ograniczony w swoim prawie własności, bo nie może się temu sprzeciwić i nie może zagospodarować nieruchomości w tej części zgodnie ze swą wolą (jest bowiem ograniczony istnieniem prawa apelującej). Bez konserwacji sprzętu nie jest zaś możliwe dłuższe przesyłanie energii elektrycznej. Ponadto biegły elektroenergetyk powoływał się w tej części także na Polską Normę wskazując na minimalne odstępy izolacyjne od budynków mieszkalnych i innych /k. 80-87, 107-108v./.

Ostatni zarzut dotyczący naruszenia przepisów postępowania związany jest z bezzasadnym oddaleniem wniosku o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego. W tej części uczestniczka postępowania zgłosiła – przed Sądem Rejonowym – właściwie zastrzeżenia, a wskazane tam regulacje są powielone w apelacji. Oddalenie tego wniosku dowodowego jest właściwe, albowiem nie było konieczności przeprowadzenia dodatkowej opinii rzeczoznawcy majątkowego. Wskazuje na to także aktualizacja jego opinii i brak zastrzeżeń do niej. Trzeba tu zaznaczyć, że powierzchnia pasa gruntu wyznaczonego na korzystanie ze służebności przesyłu została oznaczona właściwie, a zarzuty do opinii biegłego z zakresu instalacji elektromagnetycznych zostały przez niego odparte. Ich powielanie co do opinii szacunkowej jest bezzasadne, gdyż tenże biegły nie wyznacza szerokości pasa służebności tylko wylicza wynagrodzenie za ustanowioną służebność.

Należy w tym miejscu jeszcze raz podkreślić, że wytyczne, na które powołuje się uczestniczka postępowania w apelacji, nie są obowiązujące w stosunku do osób trzecich, albowiem to element jej wewnętrznych regulacji. Warto także podkreślić, że dokument ten wskazuje na parametry minimalne odstępu w powietrzu wymagane w celu zapobieżenia wyładowaniu zupełnemu pomiędzy przewodami fazowymi, a obiektami o potencjalnej ziemi, podczas przepięć o stromym lub łagodnym czole. Oznacza to, że nie bierze on pod uwagę konieczności dostępu do linii przez sprzęt ciężki oraz jej konserwacji i remontu. Wynika to
z definicji parametru D. /k. 200v./.

Dlatego też podniesione w apelacji zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego są bezzasadne.

Jednocześnie trzeba podkreślić, że wskazany przez Sąd Rejonowy w sentencji zaskarżonego postanowienia pas służebności w wynoszący 281 m ² jest właściwy dla ustalenia służebności przesyłu i nie ma on charakteru biernego, albowiem jest związany także z dostępem do linii ciężkim sprzętem, a szerokość pasa związanego z tą linią wynosi 7,97 m, przy czym szerokość pomiędzy przewodami zewnętrznymi linii energetycznej wynosi około 1,97 m.

Uczestniczka postępowania stoi na stanowisku, że ustalona służebność przesyłu jest
w szerszym zakresie aniżeli należałoby ją ustanowić, bo jej zdaniem odległość pomiędzy zewnętrznymi przewodami, licząc od rzutów pionowych skrajnych przewodów fazowych, powinna wynosić 0,6 m, a nie 3 m. Sama zaś wskazuje, że konieczne jest dokonywanie oględzin, pomiarów, kontroli i wymiany na nowe oraz swobodnego dostępu także ciężkim sprzętem na nieruchomość. To tylko wskazuje, że szerokość pasa ogólnie wynoszącego około 3 m, dla dokonywania tych czynności jest zbyt wąska, albowiem ciężki sprzęt musi też mieć możliwość poruszania się w tym pasie. Poza tym służebność w tej części pozostaje zgodna z Polską Normą. Dlatego też szerokość tej służebności wyznaczoną na 7,97 m należy uznać za właściwą i niezbędną do swobodnego korzystania z urządzeń zlokalizowanych na nieruchomości wnioskodawców. Nie jest to zakres szerszy od niezbędnego, tak wynika z opinii dwóch biegłych: z zakresu instalacji elektromagnetycznych oraz z zakresu geodezji i kartografii.

W tej części uczestniczka postępowania łączy także zarzuty dotyczące odpowiedniego wynagrodzenia, wskazując że nie ma żadnych podstaw do tego, aby miała regulować również odszkodowanie za obniżenie wartości nieruchomości w wynagrodzeniu za ustanowienie służebności przesyłu, gdyż jej zdaniem roszczenie o to jest przedawnione i nie stanowi następstwa ustanowienia służebności przesyłu, bo urządzenia już istniały przed ustanowieniem tej służebności, a nie zostały wykazane przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej.

Urządzenia przesyłowe zostały wybudowane około 20 lat wcześniej przed ustanowieniem służebności zaskarżonym postanowieniem, zaś wniosek w tym zakresie został zgłoszony 19 października 2012 r. /k. 26 co wynika z daty nadania tego wniosku na poczcie/. Urządzenia przesyłowe zostały wybudowane w 1996 r. - na co wskazuje również apelująca. Pomiędzy tymi datami jest szesnastoletnia przerwa.

Wystąpienie z żądaniem – o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości czy o odszkodowanie – w procesie spowodowałoby oddalenie powództwa z uwagi na przedawnienie, a to zgodnie z art. 117 § 1 i 2 k.c. w związku art. 118 k.c. Okres przedawnienia do 9 lipca 2018 r. wynosił 10 lat jako maksymalny. Niewątpliwie natomiast wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu powinno uwzględniać w sobie wszelkie okoliczności sprawy, w tym stopień ingerencji w prawo własności, interes stron, społeczno-gospodarczy charakter służebności, a także rekompensatę należną właścicielowi nieruchomości obciążonej. Powinno także odpowiadać wartości świadczenia spełnionego przez właściciela nieruchomości obciążonej. Powinno stanowić element wszystkich korzyści, jakich właściciel nieruchomości zostanie pozbawiony w związku z jej obciążeniem. (Por. M. Jankowska: [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom II. Własność i inne prawa rzeczowe (art. 126-352), pod red. M. Frasa i M. Habdas, WKP z 2018 r., teza 3. do art. 305 ²; J. Gudowski, J. Rudnicka, G. Rudnicki, S. Rudnicki: [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom II. Własność i inne prawa rzeczowe, pod red. J. Gudowskiego, WK z 2016 r., teza 5. do art. 305 ¹, art. 305 ², art. 305 ³, art. 305 ⁴ i przywołane tamże orzecznictwo; postanowienie Sądu Najwyższego z 9 października 2013 r., sygn. akt V CSK 491/12, Lex 1394096; postanowienie Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2018 r., sygn. akt IV CSK 540/17, Lex 2497679, postanowienie Sądu Najwyższego z 17 maja 2018 r., sygn. akt IV CSK 604/17, Lex 2500417 i powołane tamże orzecznictwo).

Trzeba jednak wyraźnie zaznaczyć, że w rozpoznawanej sprawie nie jest dochodzone odszkodowanie czy też wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości. To posadowienie urządzeń przesyłowych na nieruchomości wnioskodawców wskazuje, na konieczność ustanowienia służebności przesyłu, albowiem w braku takiej możliwości mogliby oni skutecznie żądać ich usunięcia z tej nieruchomości. W rozpoznawanej sprawie nie przedstawiono żadnego dokumentu dotyczącego tego, w jaki sposób doszło do posadowienia tych urządzeń na nieruchomości wnioskodawców, natomiast nikt nie powołuje się na to, że była jakaś zgoda ich co do posadowienia tych urządzeń. Oznacza to, że do czasu ustanowienia służebności właściciel może żądać usunięcia urządzeń, a dopiero jej ustanowienie stanowi tytuł prawny do domagania się wynagrodzenia, które musi uwzględniać wszystkie elementy, o których była mowa wyżej, ale dotyczy to stanu na przyszłość, a nie tego, który już zaistniał. Nie jest to więc odszkodowanie za szkodę wynikłą z korzystania z nieruchomości wnioskodawców przed ustanowieniem służebności (takiego odszkodowania w tej sprawie oni nie dochodzą; takie żądanie rozpoznaje się też w odrębnym trybie; o tych kwestiach apelująca zapomina).

Jednocześnie zgodnie z art. 305 ² § 2 k.c. właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu. Takiego wynagrodzenia dochodzą też wnioskodawcy w rozpoznawanej sprawie. Podnoszenie zarzutu przedawnienia w tej sprawie jest o tyle bezzasadne, że nie dochodzą oni wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości czy odszkodowania za korzystanie z nieruchomości przed ustanowieniem służebności przesyłu, ale wynagrodzenia za ustanowienie służebności jako odpowiedniego. Sam fakt, że urządzenia przesyłowe zostały posadowione na ich nieruchomości przed ustanowieniem służebności przesyłu nie ma tutaj istotnego znaczenia; mógłby być ten fakt brany pod uwagę - przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności - gdyby nieruchomość została przez nich nabyta już z takim obciążeniem, albowiem wówczas powinno ono być uwzględnione w cenie sprzedaży. W rozpoznawanej sprawie takie okoliczności nie zostały wykazane.

Należy także zaznaczyć, że służebność przesyłu powstaje na nieruchomości dopiero
z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o jej ustanowieniu, ewentualnie w drodze zasiedzenia, ale to nie ma znaczenia w tej sprawie. To oznacza że wcześniej wnioskodawcy nie mogli się domagać się odpowiedniego wynagrodzenia za jej ustanowienie, a jedynie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości ewentualnie jakieś formy odszkodowania za obniżenie wartości tej nieruchomości. To, czy dochodzili oni wcześniej wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z ich nieruchomości lub formy odszkodowania za obniżenie wartości nie oznacza, że obecnie, przy ustalaniu odpowiedniego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, nie należy tych czynników (wpływ na obniżenie wartości) brać pod uwagę. Ostatecznie bowiem nie został im wynagrodzony uszczerbek w ich majątku wynikający z obniżenia wartości nieruchomości, a odpowiednie wynagrodzenie, które dopiero przy ustanowieniu służebności może być ustalone musi brać pod uwagę ten uszczerbek.

To wszystko powoduje, że nie można stwierdzić, aby część wynagrodzenia za ustanowienie służebności uległa przedawnieniu. Nie mogła ulec przedawnieniu, gdyż dopiero
z chwilą uprawomocnienia się postanowienia Sądu Okręgowego doszło do ustanowienia służebności przesyłu, a to właśnie z tą służebnością jest związane to wynagrodzenie.

Przedstawiona przez uczestniczkę postępowania w apelacji konstrukcja prawna związana z zarzutem przedawnienia, w okolicznościach sprawy, nie mogła odnieść spodziewanego przez nią skutku. Do przedawnienia roszczenia wnioskodawców o odpowiednie wynagrodzenie bowiem nie doszło.

Apelująca domaga się też, aby doprecyzować treść służebności przesyłu poprzez dokonywanie oględzin, pomiarów, kontroli, wymiany na nowe, prawie swobodnego dostępu do urządzenia w każdym czasie (w tym sprzętem ciężkim) (...) S.A. i podmiotów działających w jej imieniu od strony drogi publicznej. Trzeba jednak zauważyć, że dokonywanie oględzin, pomiarów, czy kontroli to nic innego jak niezbędne przeglądy. Wymiana elementów na nowe to nic innego jak modernizacja lub remonty. Podejmowanie czynności koniecznych dla utrzymania linii w należytym stanie to nic innego jak prawo swobodnego dostępu do urządzenia w każdym czasie, w tym sprzętem ciężkim przez uczestniczkę postępowania lub na jej zlecenie, albowiem to ona jest uprawniona z tego tytułu.

To oznacza, że nie ma konieczności doprecyzowywania treści tego postanowienia, które jest ogólne, jednakże w żaden sposób nie ogranicza uczestniczki postępowania do dokonywania tych czynności, na które wskazała w apelacji.

W okolicznościach sprawy nie ma znaczenia wniosek dowodowy złożony w apelacji, a dotyczący przeprowadzenia dowodu z opinii uzupełniającej biegłego geodety na okoliczność ustalenia szerokości pasa służebności w innej szerokości niż opisane w opinii biegłego
z zakresu instalacji elektromagnetycznych. O tym już była mowa wyżej, w tym zakresie prawidłowo został oddalony wniosek dowodowy przez Sąd Rejonowy. Dlatego też nie było konieczności prowadzenia tego dowodu i Sąd Okręgowy również tenże wniosek dowodowy oddalił jako pozostający bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, a to zgodnie z art. 227 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c.

Odnośnie kolejnego wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej rzeczoznawcy majątkowego należy zaznaczyć, że wniosek ten został złożony tylko po ta, aby dokonał on wyliczenia wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności
w pasie, który dopiero wyznaczyć ma geodeta. Jeżeli oddalono wniosek o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego geodety, to nie było podstaw do tego, aby uwzględniać wniosek o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego. Dlatego też także i ten wniosek dowodowy Sąd Okręgowy oddalił na takiej samej podstawie prawnej.

Niemniej jednak, z uwagi na upływ ponad roku czasu od wydania opinii przez biegłego rzeczoznawcę majątkowego, należało zwrócić się o aktualizację operatu szacunkowego. Nie została jednak w tym zakresie sporządzona opinia uzupełniająca, a prawidłowość operatu szacunkowego już sporządzonego wcześniej została potwierdzona /aktualizacja operatu szacunkowego sporządzona przez biegłego sądowego S. B. k. 361-371/.

Niezasadny był wniosek o sprostowanie zaskarżonego postanowienia, albowiem postanowienie znajdujące się w aktach w oryginale nie zawiera uchybień, o których mowa
w apelacji w części dotyczącej sprostowania.

Zastosowana przez Sąd Rejonowy w tej części, co do głównego przedmiotu postępowania, regulacja prawna jest prawidłowa.

Sąd Okręgowy, biorąc pod uwagę całokształt wskazanych okoliczności faktycznych sprawy, a także to, że wnioskodawcy są współwłaścicielami nieruchomości po połowie, ale nie pozostają we wspólności, uznał iż zaskarżone postanowienie wymaga jednak zmiany. Przede wszystkim dotyczy to kwestii związanej z częścią ich nieruchomości, która jest przeznaczona w planie zagospodarowania przestrzennego na drogi publiczne. Wskazano ją powyżej, jest to trójkąt oznaczony przez biegłego geodetę punktami 120-123-124. W tym zakresie w żaden sposób nie można wskazywać, że poprzez ustanowienie służebności przesyłu zostali oni ograniczeni w prawie własności tej części nieruchomości. Ustanowienie tej służebności nie spowodowało więc obniżenia wartości tej części ich nieruchomości. Sąd Rejonowy nie zwrócił na to uwagi, a taki zarzut wyeksponował nawet w uzasadnieniu. To spowodowało konieczność obniżenia wynagrodzenia o 2016 zł (wartość każdego metra kwadratowego działki została bowiem wyliczona, w zakresie obniżenia jej wartości, na ok. 45,80 zł), czyli do 20100 zł. Wnioskodawcy nie są objęci węzłem solidarności tylko właścicielami nieruchomości w równych częściach, a co za tym idzie każdemu z nich należy się połowa tej kwoty, czyli po 10500 zł. Nie był zaś skarżony termin uregulowania zobowiązania ustalony w zaskarżonym postanowieniu. Ponieważ wnioskodawcy nie są objęci węzłem solidarności należało także zmienić rozstrzygniecie o kosztach sądowych, pozostawiając wysokość kwoty należnej od uczestniczki postępowania na tym samym poziomie, a kwotę należną od wnioskodawców dzieląc po połowie, przy czym o grosz mniej od wnioskodawcy powinna koszty sądowe uregulować wnioskodawczyni – jest to kwestia tylko matematycznego rozliczenia.

W pozostałym zakresie zastosowana przez Sąd Rejonowy regulacja prawna jest prawidłowa.

Zasadą w toku postępowania nieprocesowego jest ponoszenie kosztów postępowania przez każdego z jego uczestników w zakresie związanym z ich udziałem w sprawie (art. 520
§ 1 k.p.c.). W rozpoznawanej sprawie nie istnieje spór pomiędzy wnioskodawcami i uczestniczką postępowania w zakresie konieczności ustanowienia służebności. Co do istoty sprawy pozostają więc oni zgodni. Dlatego też – zdaniem Sądu Okręgowego – zasadnie Sąd Rejonowy, w realiach rozpoznawanej sprawy, zastosował ogólną zasadę dotyczącą kosztów postępowania w postępowaniu nieprocesowym, przyjmując ją także co do kosztów sądowych.

Powyższe wskazuje na bezzasadność zarzutów apelacji w zasadniczej części.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie:

a)  na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c., należało orzec, jak
w punkcie I sentencji,

b)  na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c., należało orzec, jak
w punkcie II sentencji, albowiem w pozostałej części apelacja okazałą się bezzasadna.

O kosztach postępowania odwoławczego (punkt III sentencji) orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., albowiem co do zasady wnioskodawcy i uczestniczka postępowania pozostawali zgodni, że należy ustanowić służebność przesyłu. To powoduje, że kwestie dotyczące wysokości wynagrodzenia i samego przebiegu tej służebności nie mogą, zdaniem Sądu Okręgowego w obecnym składzie, wpływać na rozróżnienie stopnia ich zainteresowania wynikiem postępowania, skoro co do głównego przedmiotu postępowania pozostają oni zgodni. Regulacja ta stanowi zaś zasadę w toku postępowania nieprocesowego.

O kosztach sądowych w postępowaniu odwoławczym (punkt IV sentencji) orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., przyjmując powyżej wskazaną ocenę prawną, w związku
z art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 300 ze zm.). Na te koszty złożyły się tymczasowo poniesione przez Skarb Państwa wydatki na aktualizację opinii biegłego w wysokości 441,93 zł, przy czym podzielono je po połowie pomiędzy wnioskodawcami (220,96 zł), a uczestniczką postępowania (220,97 zł), wnioskodawcy w sumie powinni uregulować o grosz mniej od uczestniczki postępowania – jest to kwestia tylko matematycznego ich rozliczenia, natomiast każdy
z wnioskodawców powinien przypadające na nich koszty sądowe uregulować po połowie, gdyż nie są oni związani węzłem solidarności.

SSO Marcin Rak SSO Roman Troll SSO Magdalena Balion-Hajduk