Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Mariusz Struski (spr.)

Sędziowie SO: Mariola Watemborska, Wanda Dumanowska

Protokolant: sekr. sądowy Agnieszka Urbanowicz

po rozpoznaniu w dniu 6 września 2013 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa T. G.

przeciwko M. G.

o uchylenie obowiązku alimentacyjnego lub obniżenie alimentów

oraz sprawy z powództwa M. G.

przeciwko T. G.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji powoda M. G. od wyroku Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 28 maja 2013r., sygn. akt III RC 604/12 w zakresie jego roszczeń o podwyższenie alimentów

oraz zażalenia pozwanego T. G.
od postanowienia zawartego w pkt 5 wyroku Sądu Rejonowego
w Słupsku z dnia 28 maja 2013r., sygn. akt III RC 604/12

1.  oddala apelację,

2.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt 5 w ten sposób, że znosi wzajemnie koszty postępowania pomiędzy stronami i oddala zażalenie w pozostałym zakresie,

3.  znosi wzajemnie pomiędzy stronami koszty postępowania drugoinstancyjnego.

Sygn. akt IV Ca 400/13

UZASADNIENIE

Powód T. G. wniósł o uchylenie ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego względem pozwanego M. G..

Swoje żądanie uzasadnił tym, że aktualnie pobiera świadczenie emerytalne, a także dodatkowo pracuje w wymiarze ¼ etatu, za co uzyskuje wynagrodzenie w kwocie 375 zł brutto miesięcznie. Wskazał, że aktualnie pozostaje w związku nieformalnym z T. R.. Podniósł, że jego konkubina wyjechała za granicę w celach zarobkowych, w związku z czym opłaty związane z utrzymaniem mieszkania zmuszony jest ponosić samemu. Powód oświadczył, że jego stan zdrowia systematycznie się pogarsza, co spowodowało spadek jego możliwości zarobkowych. Nie ma także możliwości podjęcia dodatkowego zatrudnienia. Powód podniósł, że pozwany M. G. już w 2011 roku uzyskał wykształcenie zawodowe, które umożliwia mu podjęcie pracy. Nadto otrzymuje świadczenia socjalne, które uzupełniają jego źródła utrzymania.

Pozwany M. G. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa. Uzasadnił to tym, że jest osobą niepełnosprawną i nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Wskazał, że jego stan zdrowia pogorszył się od czasu ostatniej sprawy alimentacyjnej, ponieważ oprócz encefalopatii okołoporodowej i padaczki cierpi także na toksyczną chorobę wątroby. Pozwany podniósł, że pozostaje pod stałą kontrolą psychiatryczną z uwagi na stany maniakalne i zaburzenia lękowe. Oświadczył, że jest trwale niezdolny do pracy i posiada umiarkowany stopień niepełnosprawności.

W dniu 13 sierpnia 2012 roku pozwany wniósł pozew wzajemny, domagając się podwyższenia alimentów od swojego ojca T. G. z kwoty 700 zł miesięcznie do kwoty 2.000 zł miesięcznie. Żądanie uzasadnił znacznym wzrostem swoich usprawiedliwionych potrzeb. Wskazał, że wymaga kosztownej diety i przyjmuje stałe leki, których koszt jest znaczny. Podkreślił, że nie jest w stanie podjąć pracy zarobkowej, bowiem słabo liczy, nie opanował tabliczki mnożenia, nie potrafi rozwiązywać prostych zadań z treścią, nie zna się na zegarku, nie potrafi przeliczyć pieniędzy. Oświadczył również, że jego matka pracuje jako pielęgniarka i jej wynagrodzenie wynosi 2.988 zł netto miesięcznie.

Zarządzeniem z dnia 29 sierpnia 2012 roku połączono sprawę z powództwa M. G. przeciwko T. G. o podwyższenie alimentów ze sprawą z powództwa T. G. przeciwko M. G. o uchylenie obowiązku alimentacyjnego.

W odpowiedzi na pozew wzajemny T. G. wniósł o oddalenie powództwa w całości, co uzasadnił tym, że od czasu ostatniej sprawy alimentacyjnej nie doszło do wzrostu potrzeb uprawnionego, ani też do zwiększenia możliwości zarobkowych zobowiązanego. Podkreślił, iż zmianie uległy jedynie osiągane przez niego dochody. Jednocześnie – na wypadek gdyby nie uwzględniono roszczenia o uchylenie obowiązku alimentacyjnego – wniósł o obniżenie alimentów do kwoty po 300 zł miesięcznie.

Wyrokiem z dnia 28 maja 2013 roku Sąd Rejonowy w Słupsku oddalił powództwo o uchylenie obowiązku alimentacyjnego i obniżenie alimentów (punkt 1 sentencji). Podwyższył alimenty ustalone wyrokiem Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 30 grudnia 2009 roku, w sprawie III RC 691/09, od pozwanego T. G. na rzecz powoda M. G. z kwoty 700 zł miesięcznie do kwoty 800 zł miesięcznie, począwszy od dnia 13 sierpnia 2012 roku (punkt 2 sentencji). Sąd I instancji oddalił powództwo o podwyższenie alimentów w pozostałym zakresie (punkt 3 sentencji) i nie obciążył pozwanego kosztami sądowymi (punkt 4 sentencji). Nadto zasądził od pozwanego T. G. na rzecz powoda M. G. kwotę 1.200 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu (punkt 5 sentencji). Rozstrzygnięciu zawartemu w punkcie 2 sentencji nadał rygor natychmiastowej wykonalności (punkt 6 sentencji).

Powyższe orzeczenie zostało oparte na następujących ustaleniach. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 30 grudnia 2009 roku, wydanym w sprawie III RC 691/09, obniżono alimenty od T. G. na rzecz M. G. z kwoty po 2.000 zł do kwoty po 700 zł miesięcznie począwszy od 29 grudnia 2009 roku. Orzeczenie uprawomocniło się z dniem 27 lutego 2010 roku.

W owym czasie T. G., poza M., nie miał innych osób na utrzymaniu. Cierpiał na depresję. Pozostawał pod opieką psychiatry. Miał problemy także z nadciśnieniem, podwyższonym poziomem cukru, z prostatą. Pozostawał także pod kontrolą laryngologa i okulisty. Na leki wydawał około 150 zł miesięcznie. T. G. prowadził działalność gospodarczą – zajmował się montażem stolarki drzwiowej i okiennej. Wykonywał także czynności związane z remontami budynków i mieszkań. Przychody firmy były zróżnicowane – od 0 zł w styczniu 2009 roku do prawie 52.000 zł we wrześniu 2009 roku. W grudniu 2009 roku wykreślono jego działalność z ewidencji. T. G. posiadał stały dochód w postaci emerytury w wysokości 2.158 zł miesięcznie. Posiadał kredyt obrotowy w kwocie 45.000 zł. Nie miał zaległości w opłacaniu składek ZUS i podatku. Mieszkał w domu konkubiny, która pracowała za granicą i przyjeżdżała do domu co kilka weekendów. Ponosił koszty utrzymania domu, które wynosiły: energia – 180 zł co dwa miesiące, ogrzewanie – 550 zł w sezonie i 150 zł poza sezonem grzewczym, wywóz nieczystości – 45 zł kwartalnie.

M. G. był leczony z powodu encefalopatii okołoporodowej pod postacią niepełnosprawności intelektualnej w stopniu umiarkowanym oraz padaczki. Pozostawał pod opieką lekarską od 1995 roku. Nie rozróżniał wartości pieniędzy, nie znał pojęcia czasu, nie był w stanie podejmować najprostszych decyzji życiowych. Wymagał przewlekłego leczenia oraz stałej opieki osób drugich ze względu na częste napady padaczkowe i słabe rozeznanie sytuacji. Miał także skrzywienie kręgosłupa, płaskostopie, wadę wzroku, wadę zgryzu. Nosił okulary. Miał orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności. Uczęszczał do Specjalnego Ośrodka Szkolno– (...) w S., do II klasy zasadniczej szkoły zawodowej.

Matka M. B. (...) pracowała w szpitalu jako pielęgniarka. Otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 2.996 zł netto miesięcznie. Pracę wykonywała w systemie 12-godzinnych zmian dziennych i nocnych. Pobierała rentę socjalną na syna w kwocie ponad 500 zł miesięcznie oraz zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 153 zł miesięcznie. Mieszkała sama z synem. Nie była z nikim związana. Koszt utrzymania mieszkania wynosił: czynsz – 370 zł miesięcznie, fundusz remontowy – 110 zł miesięcznie, energia – około 200 zł co dwa miesiące, telewizja kablowa – 41 zł, telefon – 80 zł miesięcznie.

Obecnie T. G. ma 58 lat. Poza M. nie ma innych dzieci na utrzymaniu. Ma problemy z kręgosłupem. Stara się korzystać z masaży raz na 10 dni lub raz na dwa tygodnie. Jeden masaż kosztuje 30 – 40 zł. Dodatkowo korzysta z zabiegów refundowanych przez NFZ. Choruje na prostatę. Na leki wydaje około 100 – 150 zł. Choruje również na cukrzycę. Na zakup leków i pasków wydaje około 150 zł. Przyjmuje także leki wzmacniające organizm. Nie posiada orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Stwierdzono u niego także ubytek słuchu, ale nie nosi aparatu słuchowego.

T. G. pobiera świadczenie emerytalne w wysokości 2.460 zł miesięcznie. Oprócz emerytury posiada dochód z tytułu wynagrodzenia za pracę w wymiarze ¼ etatu w firmie prowadzonej przez jego konkubinę. Pracuje w charakterze przedstawiciela handlowego, poszukuje zleceń i nadzoruje wykonywanie prac. Otrzymuje 375 zł brutto miesięcznie, tj. 281,46 zł netto. Pracuje około dwóch godzin dziennie.

Powód i pozwany wzajemny nadal mieszka z konkubiną T. R. w domu należącym do jego partnerki. T. G. partycypuje w ¾ kosztów utrzymania domu, które wynoszą: energia – około 350 zł miesięcznie, gaz – około 1.000 – 1.200 zł za dwa miesiące, wywóz śmieci – 42 zł miesięcznie, woda – 58 zł miesięcznie.

T. G. posiada garaż położony w S. przy ulicy (...). Próbował go wynająć, ale nie znalazł chętnych.

Jego konkubina prowadzi firmę od grudnia 2009 roku i dodatkowo pracuje za granicą. Za granicą pracuje 2 lub 3 dni w tygodniu, ale nie w każdym tygodniu. T. R. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie budownictwa. Zatrudnia jednego lub dwóch pracowników w zależności od ilości pracy. T. G. prowadził działalność gospodarczą o takim samym profilu i podobnej nazwie do grudnia 2009 roku. Firma (...) posiada także ten sam numer telefonu. T. R. w 2011 roku uzyskała przychód w wysokości 367.506,62 zł, a dochód – 3.952,17 zł. W 2012 roku przychód wyniósł 257.071,78 zł.

Konkubina T. G. nie ma nikogo na utrzymaniu. Ma problemy zdrowotne związane z bólami głowy, problemami z krążeniem oraz kręgosłupem. Poddana była operacji usunięcia jednej z żył, celem usprawnienia systemu krążeniowego.

M. G. ma obecnie 22 lata. Postanowieniem Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 25 lutego 2013 roku w sprawie I Ns 164/12 ubezwłasnowolniono go częściowo z powodu niedorozwoju umysłowego. Orzeczenie nie jest prawomocne. Cierpi na encefalopatię charakteropatyczną pod postacią padaczki i upośledzenia umysłowego, skrzywienie kręgosłupa, płaskostopie. Pozwany jest upośledzony w stopniu umiarkowanym. W ostatnim czasie stwierdzono u niego toksyczne uszkodzenie wątroby najprawdopodobniej na skutek przyjmowania leków. Cierpi także na astygmatyzm, stwierdzono także trądzik w ciężkiej postaci. Pozostaje pod kontrolą laryngologa, okulisty, dermatologa, Poradni Chorób Zakaźnych z uwagi na wątrobę, neurologa oraz (...). Przyjmuje stałe leki, których miesięczny koszt wynosi około 800 zł, w zależności od miesiąca. Wymaga niskotłuszczowej diety. W ostatnim czasie przyjmował antybiotyki z uwagi na naciek. Nosi okulary. Wymiana szkieł kosztowała około 150 zł oraz wizyta u okulisty – 60 zł. M. G. do lekarzy chodzi prywatnie. Korzysta cztery razy w roku z wizyt u dermatologa. Jedna wizyta kosztuje 100 zł. Na leki dermatologiczne w styczniu 2013 roku jego matka wydała 190 zł. Do laryngologa uczęszcza średnio dwa razy w roku, a jedna wizyta kosztuje 30 zł. Konsultacje neurologiczne odbywa w G.. Jedna wizyta kosztuje 100 zł i dodatkowo dojazd 150 zł. Od wielu lat M. G. jest leczony u neurologa w G.. Badania, które wykonuje raz w roku kosztują 60 zł. W 2012 roku był cztery razy w G.. Raz w roku wykonuje badanie EEG, które kosztuje 90 zł i dodatkowo koszt dojazdu do G..

Uczęszczał do Specjalnego Ośrodka Szkolno – (...) w S.. Ukończył szkołę o profilu hotelarskim, ale nie uzyskał dyplomu, ponieważ nie zdał egzaminu teoretycznego. Uczęszczał do II klasy szkoły zawodowej o profilu kucharz małej gastronomii. Odbywał praktyki w internacie (...). Brał udział jedynie w niektórych zajęciach. Obecnie uczestniczy w warsztatach terapii zajęciowej w Środowiskowym (...) Samopomocy w S., która ma na celu przygotowanie do samodzielnego życia. Zajęcia odbywają się codziennie w godzinach od 8.00 do 16.00. Zajęcia są bezpłatne.

M. G. posiada orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy. Otrzymuje rentę socjalną w kwocie 610 zł miesięcznie.

Z opinii psychologicznej sporządzonej w (...) w październiku 2010 roku wynika, że M. G. nie zna się na zegarku, nie potrafi przeliczyć pieniędzy, ma ubogi zasób słów, problemy z wytłumaczeniem ich znaczenia, w wypowiedziach liczne agramatyzmy, niski poziom wiedzy o otaczającym świecie. Z opinii sądowo – psychiatrycznej sporządzonej w grudniu 2012 roku wynika, że M. G. nie potrafi sam przygotować posiłków, posiada słabą kontrolę emocji, często wpada w złość, miewa duże wahania nastroju. Słabo pisze, potrafi czytać, na zegarku się nie zna. Z opinii psychologicznej sporządzonej w styczniu 2013 roku wynika, iż M. G. nie jest w stanie załatwiać spraw urzędowych i w pełni odpowiedzialności podejmować decyzji życiowych. Nie jest w stanie zrozumieć pism sądowych. Ma znacznie ograniczoną zdolność do kierowania swoim postępowaniem.

M. G. jest członkiem (...) Stowarzyszenia na rzecz Osób z (...). Składka członkowska wynosi 132 zł.

Matka M. B. (...) obecnie ma 57 lat. Oprócz M. G. nie ma innych dzieci na utrzymaniu. Nie jest z nikim związana. Choruje na nadciśnienie tętnicze, zwyrodnienie stawów biodrowych, zwyrodnienie kręgosłupa. Cierpi także na napadowe bóle głowy, które dopiero będą diagnozowane. Na leki wydaje około 150 zł miesięcznie. Nadal zatrudniona jest jak pielęgniarka. Pracuje w systemie zmianowym 12 - godzinnym. Otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 2.980 zł miesięcznie. Otrzymuje także zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 153 zł miesięcznie.

B. G. mieszka z synem. Koszt utrzymania mieszkania wynosi: czynsz – 230 zł miesięcznie, fundusz remontowy – 110 zł miesięcznie, internet – 29 zł, energia – 209 zł co dwa miesiące. Podatek od nieruchomości wynosi 64 zł rocznie. W okresie letnim przez dwa miesiące czynsz wynosi 190 zł miesięcznie. Nie ma zaległości w opłatach. Koszt ubezpieczenia to 227 zł.

Matka pozwanego posiada samochód marki T. (...) rok produkcji.

T. G. nie utrzymuje kontaktu z synem. Nastawienie M. G. do ojca jest negatywne. Powód i pozwany wzajemny chciałby, aby syn podjął zatrudnienie w zakładzie pracy chronionej. Ostatni raz widział syna w maju na chrzcie wnuczki. Interesuje się postępami syna w nauce. Kontaktuje się ze szkołą w celu uzyskania informacji o nim.

T. G. nie pomaga B. G. w opiece nad M. G.. W razie choroby syna wykorzystuje ona urlop i zwolnienie lekarskie – opiekę nad chorym. W ciągu roku przysługuje jej 14 dni opieki nad chorym członkiem rodziny.

Oceniając ustalony w sprawie stan faktyczny Sąd Rejonowy podniósł, że obowiązek przewidziany w art. 133 k.r.o. wygasa z chwilą osiągnięcia przez dziecko odpowiedniego stopnia fizycznego i umysłowego rozwoju, potrzebnego do usamodzielnienia się i do uzyskania środków utrzymania z własnej pracy i z własnych zarobków. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Mogą być zwolnieni z ciążącego na nich obowiązku tylko wtedy, gdy dziecko posiada własny majątek, a dochody z tego majątku wystarczają na całkowite pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. We wszelkich innych wypadkach na rodzicach ciąży stanowczy obowiązek, ograniczony tylko ich możliwościami zarobkowymi i majątkowymi stosownie

Stwierdził, że pomimo osiągniętego wieku, M. G. nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Nie zna się na zegarku, nie potrafi przeliczyć pieniędzy i posiada orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy. Cierpi na encefalopatię okołoporodową, upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym. W ostatnim czasie stwierdzono u niego toksyczne uszkodzenie wątroby prawdopodobnie z powodu przyjmowanych leków. Sąd wskazał, że M. G. nie posiada żadnego majątku. Pobiera rentę socjalną w kwocie 610 zł. Jego matka otrzymuje także zasiłek pielęgnacyjny na syna w wysokości 153 zł miesięcznie. M. G. posiada wprawdzie wyuczony zawód, ale stan zdrowia i orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy powodują, iż jego możliwości zarobkowe są bliskie zeru.

Sąd I instancji zauważył także, iż otrzymywane przez pozwanego świadczenia nie pokrywają nawet kosztu zakupu leków, które M. G. musi przyjmować z uwagi na stwierdzone schorzenia.

Odwołując się do treści art. 138 k.r.o. stwierdził, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, iż od czasu ostatniej sprawy alimentacyjnej możliwości zarobkowe i majątkowe T. G. nie uległy zmniejszeniu. Powód i pozwany wzajemny ma 58 lat. Ma problemy z kręgosłupem. Choruje na cukrzycę. Przyjmuje stałe leki związane z cukrzycą i innymi chorobami. Nie wykazał jednak, aby z uwagi na stan zdrowia jego możliwości zarobkowe uległy obniżeniu. Sąd Rejonowy podkreślił, że sytuacja materialna T. G. jest od kilku lat stabilna. Posiada on stały dochód w postaci emerytury, którą otrzymuje w wysokości 2.460 zł netto miesięcznie. Dodatkowo pracuje jako przedstawiciel handlowy w firmie należącej do jego konkubiny w wymiarze ¼ etatu i zarabia 281,46 zł netto miesięcznie. Jego wydatki zaś łącznie średnio 1.260 zł miesięcznie (60 zł – masaż dwa razy w miesiącu, 100 zł – zakup leków, 150 zł – zakup leków i pasków z powodu cukrzycy, 350 zł – koszt zużycia energii, 500 zł – średnio gaz, 42 zł – wywóz śmieci, 58 zł – woda). Sąd I instancji zauważył, że okoliczność, iż aktualnie działalność gospodarcza konkubiny T. G. nie przynosi dochodów nie może stanowić podstawy do uwzględnienia jego powództwa chociażby w części.

W tej sytuacji powództwo T. G. o uchylenie obowiązku alimentacyjnego względem syna M. G. i o obniżenie alimentów zostało oddalone. Powód nie wykazał bowiem ponad wszelką wątpliwość, iż jego możliwości zarobkowe i majątkowe uległy istotnemu zmniejszeniu.

W dalszej części Sąd Rejonowy uznał, że zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, iż od czasu ostatniej sprawy alimentacyjnej usprawiedliwione potrzeby M. G. uległy zwiększeniu. Przede wszystkim koszt zakupu dla uprawnionego wynosił w poprzednim okresie 125 zł miesięcznie (magnez, potas, witaminy – 40 zł, leki uspokajające – 35 zł, wizyty u psychologa – 50 zł), a obecnie kwota ta wzrosła do 800 zł miesięcznie.

Podkreślił, iż T. G. nie jest obciążony trudem codziennej opieki nad synem, zatem jego obowiązek alimentacyjny winien przejawiać się w znacznym stopniu właśnie w świadczeniach o charakterze materialnym. Wzrost usprawiedliwionych potrzeb M. G. wymagał zdaniem Sądu dokonania korekty zakresu obowiązku alimentacyjnego jego ojca.

Zauważył, że matka M. B. (...) spełnia swój obowiązek alimentacyjny wobec syna poprzez osobiste starania o jego utrzymanie i wychowanie, zapewniając mu opiekę i pomoc w codziennych czynnościach. Ponosi także koszty utrzymania mieszkania w łącznej kwocie średnio 450 zł miesięcznie.

Z tego też względu podwyższono alimenty od T. G. na rzecz M. G. do kwoty po 800 zł miesięcznie, tj. o 100 zł., uznając, że z jednej strony kwota ta jest adekwatna do zaspokojenia części usprawiedliwionych potrzeb M. G. i jednocześnie nie będzie stanowić nadmiernego obciążenia dla T. G..

Ustalono, że alimenty będą płatne począwszy od dnia wniesienia pozwu wzajemnego tj. od 13 sierpnia 2012 roku, bowiem zwiększone usprawiedliwione potrzeby M. G. istniały już w tej dacie.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że uwzględnił również potrzeby zobowiązanego do alimentacji i jego problemy zdrowotne, tak by wypełnianie obowiązku alimentacyjnego nie spowodowało niedostatku po jego stronie. Z tych względów, powództwo wzajemne oddalono ponad kwotę 800 zł miesięcznie.

Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd nie obciążył pozwanego kosztami sądowymi, mając na względzie fakt, iż pozwany T. G. zobowiązany został do płacenia wyższych alimentów od dnia wniesienia pozwu i tym samym będzie zmuszony wyrównać powstałe z tej przyczyny zaległości.

Na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zasądzono od T. G. na rzecz M. G. kwotę 1.200 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu.

Wyrokowi w punkcie drugim nadano rygor natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 333 § 1 k.p.c.

Strona powodowa ze sprawy połączonej o podwyższenie alimentów tj. M. G. zaskarżyła powyższy wyrok apelacją - w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 3 sentencji – domagając się jego zmiany poprzez podwyższenie zasądzonych alimentów z kwoty 800 zł miesięcznie do kwoty 1.300 zł miesięcznie, ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Nadto wniosła o zasądzenie na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Skarżonemu orzeczeniu zarzuciła naruszenie art. 135 k.r.o., poprzez jego błędną wykładnie i pominiecie możliwości zarobkowych zobowiązanego do alimentacji, naruszenie art. 233 k.p.c., poprzez niedokonanie oceny odmowy przedłożenia przez T. G. dokumentów obrazujących wynik finansowy działalności gospodarczej prowadzonej przez jego konkubinę, naruszenie art. 328 § 2 k.p.c., poprzez nieodniesienie się do faktu, że T. G. praktycznie sam prowadzi działalność zarejestrowaną na jego konkubinę.

W odpowiedzi na apelację T. G. wniósł o jej oddalenie i zasądzenie na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 133 § 1 k.r.o., rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

W myśl z kolei art. 135 § 1 k.r.o., zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Jak stanowi art. 138 k.r.o., w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

Jednym z podstawowych założeń prawa rodzinnego jest obowiązek wzajemnego wspierania się członków rodziny, skonkretyzowany w przepisach regulujących obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka. Sam zaś obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu środków utrzymania, a w razie potrzeby także wychowania. O jego zakresie decydują w każdym przypadku usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz możliwości zarobkowe zobowiązanego. Zakres tych potrzeb, które winny być przez rodziców zaspakajane, wyznacza treść art. 96 k.r.o., według którego rodzice obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dzieci i przygotowywać je należycie - odpowiednio do ich uzdolnień - do życia w społeczeństwie. Stosownie do tej dyrektywy, rodzice obowiązani są zapewnić dzieciom nie tylko środki na zakup żywności, czy odzieży, ale także na zaspokojenie ich potrzeb kulturalnych i wypoczynku. Zważyć nadto należy, że zgodnie z treścią art. 135 § 1 k.r.o., zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Z przepisu tego wypływa wniosek, iż wysokość rat alimentacyjnych jest wypadkową pomiędzy usprawiedliwionymi potrzebami uprawnionego z jednej strony, z drugiej zaś - majątkowymi i zarobkowymi możliwościami zobowiązanego do alimentacji. W razie zaś zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego. Zmianą stosunków w rozumieniu przepisu art. 138 k.r.o., jest każda zmiana wpływająca na zmniejszenie lub zwiększenie kryteriów opisanych w przepisie art. 135 § 1 kro (zmiana ilościowa i jakościowa), z tym, że zmiana ta musi mieć charakter istotny (H. Haak, „Obowiązek alimentacyjny. Komentarz”, Toruń 1995, str. 139). Innymi słowy chodzi tutaj o istotne zmniejszenie lub zwiększenie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie lub zmniejszenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania przez stosowne zmniejszenie albo zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych.

Odnosząc powyższe rozważania do realiów przedmiotowej sprawy należy stwierdzić, iż bezsprzecznie od czasu uprawomocnienia się wyroku wydanego w ostatniej sprawie alimentacyjnej usprawiedliwione potrzeby M. G. wzrosły z uwagi na zdiagnozowanie u niego toksycznego uszkodzenia wątroby, zwiększenie się kosztów zakupu przyjmowanych przez niego lekarstw i konieczność stosowania diety. Pozostałe okoliczności mające wpływ na zakres jego usprawiedliwionych potrzeb pozostały bez zmian. Uprawniony nadal cierpi na encefalopatię charakteropatyczną pod postacią padaczki i upośledzenia umysłowego, skrzywienie kręgosłupa, płaskostopie stygmatyzm, stwierdzono i trądzik w ciężkiej postaci. Pozostaje pod kontrolą laryngologa, okulisty, dermatologa, Poradni Chorób Zakaźnych z uwagi na wątrobę, neurologa oraz (...).

W omawianym okresie nie uległy zmianie możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego do alimentacji T. G.. Nadal posiada on stały dochód w postaci emerytury, którą otrzymuje w wysokości 2.460 zł netto miesięcznie. Dodatkowo pracuje jako przedstawiciel handlowy w firmie należącej do jego konkubiny w wymiarze ¼ etatu i zarabia 281,46 zł netto miesięcznie. Również schorzenia, na które cierpi są adekwatne do tych, które były brane pod uwagę przez Sąd orzekający w sprawie alimentacyjnej miedzy stronami. W tym miejscu wyjaśnić należy, że skarżący nie wykazał w toku niniejszego procesu, by faktyczne możliwości majątkowe i zarobkowe T. G. były wyższe, niż przyjął Sąd I instancji. W szczególności zaś brak było podstaw do przyjęcia, iż sytuacja finansowa firmy prowadzonej przez konkubinę powoda, ma wpływ na zakres obowiązku alimentacyjnego powoda i zarazem pozwanego wzajemnego.

Sąd Okręgowy zwrócił również uwagę na fakt, iż powództwo wzajemne o podwyższenie alimentów zostało najprawdopodobnie wytoczone w ramach retorsji za próbę uchylenia się przez T. G. od ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego. Wskazuje na to przede wszystkim korelacja czasowa obu tych czynności i wzajemny stosunek zobowiązanego do alimentacji i reprezentującej uprawnionego przedstawicielki ustawowej.

W ocenie Sądu Okręgowego przywołane wyżej okoliczności w pełni uzasadniały ustalenie wysokości świadczenia alimentacyjnego między stronami na kwotę 800 zł miesięcznie. Kwota ta – jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy - odpowiada uzasadnionym potrzebom M. G. oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Sąd II instancji nie znalazł tym samym podstaw do uwzględnienia żądania apelacji, uznając jednocześnie jej zarzuty za gołosłowną polemikę z prawidłowym stanowiskiem sądu rejonowego, którego ustalenia i rozważania bez potrzeby powtarzania uczyniono podstawą rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację (punkt 1 sentencji).

Jednocześnie na podstawie art. 100 zdanie pierwsze k.p.c. Sąd Okręgowy, zniósł wzajemnie między stronami koszty postępowania drugoinstancyjnego (punkt 3 sentencji).