Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 sierpnia 2019 r.

Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Marek Jasiński

Protokolant: Joanna Czyżewska

po rozpoznaniu w dniu 2 sierpnia 2019 r. w Gdańsku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K.

przeciwko I. N.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

I.  uznaje umowę darowizny udziału w wysokości ½ (jednej drugiej) w prawie własności nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...) położony w G. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku prowadzi księgę wieczystą nr (...), zawartą 30 listopada 2016 r. w formie aktu notarialnego przed notariuszem w G. E. R. A nr (...), pomiędzy J. A. (1) i I. N. za bezskuteczną względem (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K.;

II.  zasądza od I. N. na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedziba w K. kwotę 1008 zł (tysiąc osiem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1285/18

UZASADNIENIE

Pozwem z 4 kwietnia 2018 r. przeciwko pozwanej I. N., powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. domagał się uznania za bezskuteczną w stosunku do niego umowy darowizny udziału wynoszącego ½ w prawie własności nieruchomości – lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...) lokal nr (...), zawartej przez pozwaną I. N. z dłużnikiem J. A. (1), wskazując, iż przysługuje mu wymagalna wierzytelność w stosunku do dłużniczki J. A. (1) stwierdzone prawomocnym orzeczeniem Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku, tj. nakazu zapłaty wydanego w sprawie I 1 Nc 5471/11 z dnia 21 lipca 2011 r.

Powód podniósł, że egzekucja w stosunku do dłużniczki okazała się bezskuteczna. Czynności komornika wykazały, że brak jest możliwości zaspokojenia choćby części dochodzonych należności. Powód podkreślił, że zaskarżona umowa darowizny została zawarta z pokrzywdzeniem wierzyciela i doprowadziła do niewypłacalności dłużniczki.

Pozwana nie wniosła odpowiedzi na pozew. Na rozprawie w dniu 2 sierpnia 2019 r. potwierdziła zawarcie umowy darowizny z dłużniczką - swoją pasierbicą oraz fakt, iż udział w wysokości ½ prawa własności przedmiotu darowizny stanowił jedyny majątek dłużniczki. Nadto wskazała, iż posiadała wiedzę co do zadłużenia J. A. (1). Jednocześnie wniosła o umorzenie postępowania, wskazując, iż spłacała zadłużenie pasierbicy.

Sąd ustalił następujący, istotny dla rozstrzygnięcia stan faktyczny:

Prawomocnym nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym wydanym w dniu 21 lipca 2011 r. w sprawie o sygn. akt I 1 Nc 5471/11 przez Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku J. A. (1) została zobowiązana do zapłaty na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G. kwoty 598,32 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwot:

- 106,38 od dnia 12 grudnia 2009 r. do dnia zapłaty,

- 219,73 zł od dnia 18 lutego 2010 r. do dnia zapłaty,

- 219,73 zł od dnia 20 kwietnia 2010 r. do dnia zapłaty,

- 9,43 zł od dnia 26 maja 2010 r. do dnia zapłaty,

- 38,23 zł od dnia 26 maja 2010 r. do dnia zapłaty,

- 1.32 zł od dnia 23 marca 2011 r. do dnia zapłaty,

- 3,50 zł od dnia 23 marca 2011 r. do dnia zapłaty

oraz kwoty 30 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych i kwoty 197 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

bezsporne, nadto dowód: odpis nakazu zapłaty –k. 11.

Postanowieniem z dnia 1 grudnia 2011 r. sygn. akt I 1 Nc 5471/11 Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym Gdańsk – Północ w Gdańsku nadał klauzulę wykonalności nakazowi zapłaty wydanemu w postępowaniu upominawczym w dniu 21 lipca 2011r. w sprawie o sygn. akt I 1 Nc 5471/11 z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G. przeciwko J. A. (1).

bezsporne, nadto dowód: odpis postanowienia z dnia 1 grudnia 2011 r. sygn. akt I 1 Nc 5471/11 –k. 11 verte.

Postanowieniem z dnia 4 listopada 2016 r. w sprawie o sygn. akt I 1 Co 1518/16 Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku w pkt 1 nadał nakazowi zapłaty wydanemu w postępowaniu upominawczym w dniu 21 lipca 2011 r. w sprawie o sygn. akt I 1 Nc 5471/11 z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G. przeciwko J. A. (1) klauzule wykonalności na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K., w pkt 2 zasądził od dłużnika J. A. (1) na rzecz wierzyciela (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. kwotę 187 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

bezsporne, nadto dowód: odpis postanowienia z dnia 4 listopada 2016 r. sygn. akt I 1 Co 1518/16 –k. 10-10 verte, 12.

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Gdańsk – Północ w Gdańsku T. W. na wniosek z 25 listopada 2016 r. wierzyciela (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K., na podstawie nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym wydanym w dniu 21 lipca 2011 r. w sprawie o sygn. akt I 1 Nc 5471/11 przez Referendarza Sądowego w Sądzie Rejonowym Gdańsk – Północ w Gdańsku zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 4 listopada 2016 r. oraz na podstawie postanowienia z dnia 4 listopada 2016 r. w sprawie o sygn. akt I 1 Co 1518/16 Sądu Rejonowego Gdańsk – Północ w Gdańsku zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 4 listopada 2016 r., wszczął postępowanie egzekucyjne o sygn. akt Km 2099/16 przeciwko J. A. (1).

bezsporne, nadto dowód: zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z z.p.o. – k. 11-12 – akt postępowania egzekucyjnej sygn. Km 2099/16, wniosek egzekucyjny – k.1-2 akt postępowania egzekucyjnej sygn. Km 2099/16, k. 17-18.

W dniu 30 listopada 2016 r. J. A. (1) zawarła ze swoją macochą I. N., przed notariuszem E. G. w G. w lokalu nr (...) przy ul. (...) w formie aktu notarialnego, R. A nr(...)umowę darowizny udziału wynoszącego ½ części w prawie własności lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w G. przy ul. (...). Prawo do lokalu, do którego udział darowany został macosze był jedynym wartościowym składnikiem majątku J. A. (1), zaś umowa została zawarta w celu ochrony tego składnika przed egzekucjami komorniczymi.

bezsporne (okoliczność przyznana przez pozwaną), nadto dowód: kopia aktu notarialnego Repertorium A nr (...)–k. 13-16.

W toku postępowania egzekucyjnego Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Gdańsk – Północ w Gdańsku T. W. pismem z dnia 30 listopada 2017 r. poinformował wierzyciela (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K., iż dłużnik J. A. (1) wystąpiła jako spadkobierca dnia 25 maja 2016 r. po T. N. zmarłym dnia 25 lipca 2014 r. ostatnio zamieszkałym w G. przy ul. (...). Ustalił, iż masa spadkowa wynosi ½ lokalu mieszkalnego, stanowiącego odrębną nieruchomość wraz z udziałem na nieruchomości wspólnej nr KW (...).

bezsporne, nadto dowód: pismo z dnia 30 listopada 2017 r. –k. 73 akt postępowania egzekucyjnej sygn. Km 2099/16, k. 19.

Wszczęte postępowanie egzekucyjne przeciwko J. A. (1), prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Gdańsk – Północ w Gdańsku T. W. pod sygn. akt Km 2099/16 doprowadziło do ustalenia, że dłużnik nie posiada nieruchomości na trenie kraju. Nie stwierdzono żadnych rachunków bankowych w 26 największych bankach w Polsce. Według danych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dłużnik posiada aktualne zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego. Jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę u M. L.. Wynagrodzenie nie przekracza kwoty minimalnej, dlatego pracodawca nie będzie dokonywał potrąceń Zajęcie wierzytelności we właściwym Urzędzie Skarbowym wypadło również bezskutecznie.

W konsekwencji postanowieniem z dnia 5 czerwca 2018 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Gdańsk – Północ w Gdańsku T. W. pod sygn. akt Km 2099/16 umorzył postepowanie egzekucyjne wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji.

dowód: postanowienie z dnia 5 czerwca 2018 r. sygn. akt Km 2099/16 –k. 81-81 verte

I. N. posiadała wiedzę co do tego, iż udział w wysokości ½ prawa własności przedmiotu darowizny stanowił jedyny majątek dłużnika oraz co do zadłużenia J. A. (1).

okoliczności bezsporne (przyznane przez pozwaną).

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy, istotny dla rozstrzygnięcia stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zaoferowanych przez stronę powodową w postaci dokumentów, których autentyczność nie była przez strony kwestionowana, nie budziła również wątpliwości Sądu oraz na podstawie akt postępowania egzekucyjnego o sygn. Km 2099/16. Nadto, Sąd miał na uwadze, że istotne dla sprawy okoliczności faktyczne dotyczące sytuacji majątkowej i finansowej dłużniczki w chwili dokonywania spornej umowy darowizny pozwana przyznała na rozprawie 2 sierpnia 2019 r. Należy pamiętać, że zgodnie z przepisem art. 229 k.p.c., nie wymagają dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości.

Zgodnie z przepisem art. 527 § 1 k.c., gdy w skutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. To czy czynność prawna dłużnika krzywdzi wierzycieli, należy oceniać nie według chwili dokonania tej czynności, lecz według chwili jej zaskarżenia i wyrokowania (por. wyrok Sądu Najwyższego z 22 marca 2001 r., V CKN 280/00, Lex Polonica).

W dacie wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie, a także wydania wyroku, jedynym składnikiem majątku dłużniczki J. A. (1), z którego mogłaby być prowadzona skuteczna egzekucja było prawo własności udziału ½ nieruchomości położonej w G. przy ul. (...). Świadczy o tym niewątpliwie wynik postępowania egzekucyjnego w sprawie Km 2099/16 –dłużniczka posiada wynagrodzenie z umowy o pracę, przy czym, z uwagi na fakt, iż wynagrodzenie nie przekracza kwoty minimalnej, nie mogła być z niego prowadzona skuteczna egzekucja. Nie budziło wątpliwości Sądu, że w tych datach, dłużniczka była niewypłacalna na skutek usunięcia z jej majątku w drodze spornej umowy darowizny składnika majątku w postaci ½ udziału prawa własności w przedmiotowej nieruchomości.

Nie można było również stwierdzić, na gruncie art. 527 § 1 k.c., braku świadomości dłużniczki J. A. (1), że działa z możliwym pokrzywdzeniem wierzycieli.

W orzecznictwie konsekwentnie przyjmuje się na gruncie art. 527 k.c., że świadomość pokrzywdzenia istnieje, gdy dłużnik wie, że na skutek czynności prawnej określone walory wyjdą z jego majątku lub do niego nie wejdą, a wierzyciele będą mieli trudności z zaspokojeniem. Dla przyjęcia świadomości pokrzywdzenia nie musi przy tym występować pewność, że czynność prawna przez niego dokonana spowoduje dla wierzycieli niemożność zaspokojenia, a wystarczające jest przewidywanie, że to może nastąpić i godzenie się na takie możliwe konsekwencje swojego działania. Działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli nie musi oznaczać działania w takim celu, a wystarczające jest branie pod uwagę, że w wyniku dokonanej czynności prawnej sytuacja wierzycieli może ulec pogorszeniu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 marca 2010 r. sygn. akt V ACa 27/10, Lex 1133395, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 1 kwietnia 2015 r. I ACa 25/15, Lex nr 1724093).

Przywołany przepis dla skutecznego zaskarżenia czynności wymaga także tego, by osoba trzecia, która była stroną tej czynności wiedziała, że działanie dłużnika podejmowane jest ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli lub miała możliwości dowiedzenia się o tym przy dołożeniu należytej staranności. Ten ostatni wymóg nie dotyczy jednak czynności prawnej, w wyniku której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie (art. 528 k.c.), czyli w sytuacji m.in. umowy darowizny, która jest przedmiotem oceny w niniejszym postępowaniu.

Na marginesie wskazać również należy, iż zgodnie z art. 527 § 3 k.c. jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Zatem w przypadku w przypadku bezpłatnego przysporzenia majątkowego dla uznania danej czynności za bezskuteczną wystarczy związek pomiędzy czynnością prawną dłużnika, a powstałym stanem niewypłacalności. By uznać czynność za bezskuteczną wystraczające jest ustalenie, że dokonanie przez dłużnika czynności prawnej było warunkiem koniecznym powstania lub pogłębienia się jego niewypłacalności. Co więcej, czynność prawna może być zaskarżona także wówczas, gdy nie jest jedyną, ale jedną z przyczyn niewypłacalności dłużnika a dla przyjęcia, że doszło do pokrzywdzenia wierzyciela, stan niewypłacalności oceniany jest nie na chwilę dokonywania czynności, ale na chwilę zaskarżenia czynności tj. wniesienia pozwu o uznanie czynności za bezskuteczną i chwilę orzekania (tak m.in. Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 21 stycznia 2015 r. wydanym w sprawie sygn. akt I ACa 1641/14).

Analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym dokumenty co do stanu majątkowego dłużniczki J. A. (1) zawarte w aktach postępowania egzekucyjnego Km 2099/16, uznać należało, że dłużniczka musiała co najmniej liczyć się z tym, że usuwając ze swego majątku przedmiotowe prawo własności ½ nieruchomości, co najmniej utrudnia zaspokojenie wierzytelności wobec niej.

Oceniając zatem w dacie zaskarżenia spornej umowy darowizny skargą pauliańską w niniejszej sprawie i w dacie wyrokowania, sytuację majątkową dłużniczki J. A. (1), usunięcie z jej majątku składnika majątkowego w postaci udziału ½ w przedmiotowej nieruchomości doprowadziło do pogłębienia zagrożenia niewypłacalnością, z czym dłużniczka, co najmniej musiała się liczyć.

W ocenie Sądu, nie było wątpliwości, że powodowa Spółka była wierzycielem J. A. (1) i wobec braku dobrowolnego świadczenia, wszczęła przeciwko dłużniczce postępowanie egzekucyjne, które nie przyniosło zaspokojenia, nadto, iż w chwili składania pozwu J. A. (1) była niewypłacalna i taką pozostawała również na chwilę orzekania.

W toku postępowania nie wykazano, by dłużniczka posiadała inny majątek nadający się do egzekucji, by posiadała oszczędności. Jak już wskazano powyżej dłużniczka w czasie prowadzenia postępowania egzekucyjnego Km 2099/16 ustalono, iż posiada ona wynagrodzenie z umowy o pracę, przy czym, z uwagi na fakt, iż wynagrodzenie nie przekracza kwoty minimalnej, egzekucja nie była prowadzona z tego dochodu. Wyzbycie się więc prawa do ½ lokalu doprowadziło do sytuacji, w której aktualny wierzyciel J. A. (2) nie ma możliwości zaspokojenia swojej wierzytelności, czyli zawarcie umowy darowizny doprowadziło do stanu jej niewypłacalności. Pozwana I. N. potwierdziła na rozprawie dniu 2 sierpnia 2019 r., iż udział w wysokości ½ prawa własności przedmiotu darowizny stanowił jedyny wartościowy majątek dłużniczki.

Jak wynika z nakazu zapłaty o sygn. akt I 1 Nc 5471/11 tut. Sądu, już w 2011 r. J. A. (1) nie zaspokoiła roszczenia pierwotnego wierzyciela (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G., a w konsekwencji również roszczenia obecnego wierzyciela (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K., co potwierdzają dokumenty postępowania egzekucyjnego Km 2099/16, w tym wniosek egzekucyjny wierzyciela – powoda w niniejszej sprawie z dnia 25 listopada 2016 r., zawiadomienie z dnia 1 grudnia 2016 r. o wszczęciu egzekucji przeciwko dłużniczce J. A. (1), na podstawie tytułu wykonawczego - wskazanego powyżej nakazu zapłaty zaopatrzonego w klauzulę wykonalności oraz postanowienia tut. Sądu z dnia 4 listopada 2016 r. w sprawie o sygn. akt I 1 Co 1518/16, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności.

Zawierając 30 listopada 2016 r. umowę darowizny i doprowadzając do usunięcia swojego jedynego wartościowego majątku - udziału w nieruchomości, dłużniczka musiała liczyć się z tym, że przez taką czynność może spowodować niemożność zaspokojenia się wierzyciela. Sąd nie miał więc wątpliwości co do tego, że umowa darowizny ½ udziału prawa do lokalu, została dokonana ze świadomością możliwości pokrzywdzenia wierzyciela.

Mając zatem na uwadze całokształt okoliczności sprawy, Sąd uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie, w konsekwencji Sąd na mocy art. 527 § 1 i 2 w zw. 528 k.c. orzekł w pkt I sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w pkt II wyroku, na mocy art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Pozwana przegrała sprawę w całości, wobec czego jest ona zobowiązana do zwrotu powódce poniesionych kosztów postępowania. Na koszty te składa się opłata od pozwu w wysokości 91 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 917 zł.

Sygn. akt I C 1285/18

ZARZĄDZENIE

Dnia 19 sierpnia 2019 r.

1.  (...) R. (...)

2.  (...)

3.  (...)

SSR Marek Jasiński