Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 09 października 2014 roku

Sąd Okręgowy w Gdańsku XII Wydział Gospodarczy Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Jolanta Safader - Skwarlińska

Sędziowie: SSO Grażyna Tarkowska (spr.)

del. SSR Zofia Szlendak - Karwowska

Protokolant: stażysta Danuta Roll

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2014 roku, w G.,

na rozprawie

sprawy z wniosku uczestnika (...) & Co. H. K. z siedzibą w L. (Niemcy) o wykreślenie z Rejestru Przedsiębiorców KRS wpisu o wykreśleniu (...) z siedzibą w G.

na skutek apelacji uczestnika

wniesionej na postanowienie Sądu Rejonowego Gdańsk – Północ w Gdańsku

z dnia 25 marca 2013 roku, sygnatura akt GD VII Ns Rej. KRS (...)

postanawia:

oddalić apelację.

Sygn. akt XII Ga 361/14

UZASADNIENIE

(...) &Co. H. K. z siedzibą w L. złożył wniosek o wykreślenie z Rejestru Przedsiębiorców wpisu o wykreśleniu (...) z siedzibą w G. powołując się na art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym ( tekst jednolity Dz.U. z 2013, poz. 1203; dalej jako „ustawa o KRS”) jako podstawy wykreślenia.

Postanowieniem z dnia 01 sierpnia 2013 r. w sprawie o sygn. akt VII Ns Rej KRS 12921/13/111 referendarz sądowy oddalił wniosek o wykreślenie z Rejestru Przedsiębiorców wpisu o wykreśleniu (...) z siedzibą w G..

W dniu 23 sierpnia 2013 r. uczestnik (...) &Co. H. K. z siedzibą w L. złożył skargę na orzeczenie referendarza sądowego.

Postanowieniem z dnia 25 marca 2014 r. w sprawie o sygn. akt GD VII Ns Rej KRS (...) Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku odmówił dokonania wpisu.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, że jako dane niedopuszczalne, podlegające wykreśleniu z urzędu na podstawie art. 12. ust. 3 ustawy o KRS, mogą być uznane jedynie te dane, w odniesieniu do których przepisy w ogóle nie przewidują możliwości ich ujawnienia w rejestrze. Sąd Rejonowy zaznaczył, że kwestionowany przez uczestnika wpis polegający na wykreśleniu podmiotu z Rejestru Przedsiębiorców jest wpisem dopuszczalnym i okoliczności podniesione we wniosku i skardze na orzeczenie referendarza sądowego prowadziłyby do ponownego badania przez Sąd Rejestrowy prawidłowości postępowania likwidacyjnego, co nie jest dopuszczalne. Sąd Rejonowy zaznaczył również, że uwzględnienie wniosku uczestnika prowadziłoby do obejścia przepisów o wznowieniu postępowania zakończonego prawomocnym wpisem.

Powyższe postanowienie apelacją z dnia 14 kwietnia 2014 r. zaskarżył w całości uczestnik (...) &Co. H. K. z siedzibą w L. zarzucając naruszenie prawa materialnego, tj. art. 12 ust. 3 ustawy o KRS poprzez błędną wykładnię, a w konsekwencji błędne uznanie, że wpis do rejestru przedsiębiorców KRS polegający na wykreśleniu z tego rejestru (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie stanowi wpisu niedopuszczalnego, który powinien zostać wykreślony z urzędu, co w efekcie doprowadziło do nierozpoznania przez Sąd I instancji istoty sprawy w zakresie wskazanym we wniosku z dnia 14 czerwca 2013 r. i w skardze na orzeczenie referendarza sądowego z dnia 23 sierpnia 2013 r. nieprawidłowości i naruszeń związanych z przeprowadzoną procedurą likwidacji (...) Sp. z o.o. Uczestnik wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi rejestrowemu oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje.

Apelacja, jako niezasadna, podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia i stanowisko Sądu Rejonowego.

Przede wszystkim wskazać należy, że postępowanie prowadzone na podstawie art. 12 ust 3 ustawy o KRS Sąd Rejonowy prowadzi z urzędu. Natomiast każda osoba, która wykaże interes prawny może zainicjować takie postępowanie. Taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie. Stąd, jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, składający wniosek w tej sprawie (...) &Co. H. K. z siedzibą w L. jest uczestnikiem tego postępowania.

Skarżący swoją skargę apelacyjną opierał na błędnej wykładni art. 12 ust 3 ustawy o KRS. Zgodnie z tym artykułem, jeżeli w Krajowym Rejestrze Sądowym są zamieszczone dane niedopuszczalne ze względu na obowiązujące przepisy prawa, sąd rejestrowy, po wysłuchaniu zainteresowanych osób na posiedzeniu lub po wezwaniu do złożenia oświadczenia pisemnego, wykreśla je z urzędu.

Na tle cytowanego artykułu powstał spór, jaki jest zakres pojęcia „dane niedopuszczalne ze względu na obowiązujące przepisy prawa”.

Zgodnie z pierwszą koncepcją, za którą opowiedział się również Sąd Rejonowy, są to wyłącznie dane nieprzewidziane przez obowiązujące przepisy prawa do wprowadzenia do rejestru. Podstawowym argumentem przemawiającym za takim rozumieniem pojęcia danych niedopuszczalnych ze względu na obowiązujące przepisy prawa jest zasada niewzruszalności wpisu, wynikająca z całokształtu przepisów o rejestrze przedsiębiorców, oraz zasada niewzruszalności prawomocnych orzeczeń sądowych obowiązująca w postępowaniu cywilnym, w trybie którego wydawane są postanowienia stanowiące podstawę dla dokonania wpisów (D. Paszukiewicz-Garstka, „Wpis niedopuszczalny" – wpisem nieprzewidzianym przez prawo czy wpisem dokonanym na podstawie niedopuszczalnych aktów prawnych, PS 2000, nr 5, s. 32–33; P. Suski, Rejestry sądowe spółek handlowych, spółdzielni, przedsiębiorstw państwowych, Warszawa 1994, s. 61; A. Kidyba, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz, Warszawa 2001, s. 190.). Część autorów, podzielając powyższy pogląd, do opisywanej kategorii zalicza także dane sprzeczne z przepisami prawa regulującymi ustrój danego podmiotu ( A. Jakubecki (w:) L. Ciulkin, A. Jakubecki, N. Kowal, Krajowy Rejestr Sądowy..., s. 55; E. Marszałkowska-Krześ, Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym. Komentarz. Akty wykonawcze, Polska Klasyfikacja Działalności, Warszawa 2001, s. 21).

Zgodnie natomiast z drugim poglądem, którego zwolennikiem jest również uczestnik, przez pojęcie danych niedopuszczalnych z uwagi na obowiązujące przepisy prawa, o jakich mowa w art. 12 ust. 3 ustawy o KRS, które w istocie jest zamiennikiem pojęcia wpisu niedopuszczalnego ze względu na obowiązujące przepisy prawa, należy rozumieć zarówno wpisy nieprzewidziane przez prawo, jak i niezgodne z rzeczywistym stanem tak faktycznym, jak i prawnym, a także wpisy oparte na podstawie wadliwych czynności prawnych w sensie bezwzględnej nieważności tych czynności. Za taką wykładnią terminu „wpis niedopuszczalny ze względu na obowiązujące przepisy prawa" przemawiać ma konieczność zapewnienia prawdziwości oraz legalności danych ujawnianych w rejestrze przez zastosowanie trybu określonego w art. 12 ust. 3 ustawy o KRS (S. Babiarz i W. Łukowski glosa do uchwały SN z dnia 24 stycznia 2007 r., III CZP 143/06, Pr. Spółek 2010, nr 3, s. 55; A. Wowerka, glosa do uchwały SN z dnia 24 stycznia 2007 r., III CZP 143/06, GSP-Prz. Orz. 2008, t. III, s. 65; R.L. Kwaśnicki, Przejęcie spółki dominującej przez jej spółkę zależną (tzw. down stream merger). Uwagi de lege lata oraz postulaty de lege ferenda, R. Pr. 2006, nr 5, s. 58; A. Malmuk-Cieplak, Wpis niedopuszczalny, Rejent 2005, nr 4, s. 105, 111).

W niniejszej sprawie uwzględnienie pierwszej bądź drugiej koncepcji determinuje rodzaj rozstrzygnięcia Sądu. Należy bowiem zauważyć, że od ustalenia, czy wpis do krajowego rejestru przedsiębiorców polegający na wykreśleniu z tego rejestru spółki (...) z siedzibą w G. mógł być wpisem niedopuszczalnym zależy zakres badania sprawy i co jest tego konsekwencją – odmowa bądź dokonanie wpisu.

Sąd Okręgowy opowiada się za pierwszym z prezentowanych poglądów, w pełni podzielając argumentację Sądu Rejonowego.

Należy bowiem zauważyć, że artykuł 12 ust. 3 ustawy o KRS zawiera regulację wyjątkową która powinna być interpretowana ściśle. „Dane niedopuszczalne”, o których mowa w tym przepisie, są to takie dane, których zamieszczenie nie zostało przewidziane przez ustawę o KRS lub rozporządzenia wykonawcze do tej ustawy ani przez inne ustawy.

Określenie to nie obejmuje natomiast sytuacji, gdy określone dane nie są zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy (uchwała Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2009 r., III CZP 30/2009, Biuletyn Sądu Najwyższego 2009/6). Sąd Najwyższy w przytoczonym powyżej orzeczeniu wskazał, że w szczególności art. 12 ust. 3 ustawy o KRS nie uprawnia sądu rejestrowego do ustalania z urzędu, (na przykład) czy określona uchwała organu spółdzielni stanowiąca podstawę wpisu jest istniejąca i ważna.

Za przyjęciem powyższego poglądu przemawia również fakt, że brak jest podstawy prawnej do przywrócenia podmiotowości wykreślonej z rejestru spółki. Takie podejście - jak podnosi się w piśmiennictwie - podważałoby pewność obrotu. Dopuszczenie takiej możliwości prowadziłoby do powstania spółki kapitałowej z pominięciem przepisów regulujących utworzenie spółki, co w oczywisty sposób naruszałoby istniejący porządek prawny. Ponadto, wspólnicy reaktywowanej spółki, co do zasady, do złożenia wniosku o wykreślenie spółki z rejestru mogliby podjąć uchwałę o dalszym istnieniu spółki, zapobiegając w ten sposób jej rozwiązaniu. Sytuacja taka z pewnością godziłaby w bezpieczeństwo i pewność obrotu. Istnieje też ryzyko, że spółka kapitałowa wykreślona z rejestru byłaby reaktywowana wielokrotnie, za każdym razem, gdy się ujawni inny składnik majątkowy. W związku z tym należy zaznaczyć, że wykreślenie spółki z rejestru, ze względu na swój konstytutywny charakter, wywiera skutek nawet w przypadku, gdy zostało dokonane na podstawie wadliwego, prawomocnego postanowienia sądu zarządzającego wykreślenie (por. uchwała Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2007 roku, III CZP 143/2006 wraz z uzasadnieniem, Biuletyn Sądu Najwyższego 2007/1).

Na marginesie należy zaznaczyć, że nie sposób uznać, na co powołuje się skarżący, że Sąd Najwyższy w w/w uchwale opowiedział się za koncepcją o szerokim rozumieniu art. 12 ust 3 ustawy o KRS. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu tej uchwały stwierdził wprawdzie, że do majątku nieobjętego likwidacją w drodze analogi należy zastosować art. 170 k.s.h. (przewidujący możliwość wszczęcia postepowania wobec spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji) i powołać likwidatora, ale podkreślił również, że w związku z konstytutywnym charakterem wpisu o wykreśleniu nie wiąże się to z przywróceniem podmiotowości prawnej wykreślonej z rejestru spółki. Podkreślić przy tym należy, że sprawa, w związku z którą została wydana w/w uchwała Sądu Najwyższego dotyczyła wniosku o ustanowienie kuratora dla określonej, konkretnej nieruchomości oraz o wyrażenie zgody na przeniesienie na wnioskodawców własności tej nieruchomości w częściach zgodnych z ich udziałem w kapitale zakładowym wykreślonej spółki.

Za przyjętym przez Sąd Okręgowy poglądem przemawia również brak w obowiązującej ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym odpowiednika § 25 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 1 lipca 1934 r. o rejestrze handlowym (Dz. U. 1934 r. Nr 59 poz. 511 ze zm.”), który stanowił o braku związania sądu rejestrowego swoim postanowieniem, a także orzeczeniem wyższej instancji, jeżeli ujawniły się nowe okoliczności faktyczne albo te, które stanowiły podstawę orzeczenia, uległy zmianie. Zmiana zaś prawomocnego orzeczenia o rozwiązaniu spółki mogła nastąpić tylko w myśl przepisów o wznowieniu postępowania. W ocenie Sądu Okręgowego wskazuje to na intencje ustawodawcy dotyczące obecnej regulacji, aby prawomocne postanowienia wydane w postępowaniu przed sądem rejestrowym, w tym postanowienia wykreślające spółkę z rejestru, mogły być wzruszone jedynie w drodze nadzwyczajnych środków zaskarżenia.

Sąd Okręgowy podziela również poglądy wyrażane w doktrynie, że pierwotna niezgodność wpisu ze stanem zarówno faktycznym, jak i prawnym (na którą powołuje się skarżący wskazując, że nie było podstaw do wykreślenia spółki), jest przedmiotem badania sądu rejestrowego na podstawie art. 23 u.k.r.s, a zatem przed wydaniem postanowienia stanowiącego podstawę wpisu. Ponowne badanie z urzędu podstawy wpisu w postępowaniu rejestrowym byłoby zatem obchodzeniem przepisów procedury cywilnej. W postępowaniu rejestrowym zarówno w zakresie wydawania orzeczeń przez sąd rejestrowy, jak i możliwości oraz sposobu ich wzruszania obowiązuje procedura cywilna. A zatem ewentualna niezgodność pomiędzy danymi zawartymi w rejestrze a prawem lub stanem faktycznym może zostać usunięta wskutek wniesienia środków odwoławczych od nieprawomocnego postanowienia w przedmiocie wpisu, a w razie jego uprawomocnienia – w drodze wniesienia nadzwyczajnych środków przysługujących od orzeczeń prawomocnych.

Wobec powyższego, w ocenie Sądu Okręgowego, należy uznać za trafne stanowisko Sądu Rejonowego, że brak jest możliwości wykreślenia wpisu o wykreśleniu (...) z siedzibą w G. na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o KRS. Nie ulega bowiem wątpliwości, że wpis o wykreśleniu podmiotu jest wpisem dopuszczalnym przez prawo i w związku z tym nie znajduje do niego zastosowania dyspozycja art. 12 ust. 3 ustawy o KRS. W związku z powyższym należy stwierdzić, że sąd rejestrowy w niniejszym postępowaniu nie jest władny badać prawidłowości zakończonego postępowania likwidacyjnego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie przepisu art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił apelację uczestnika postępowania.