Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA w SO w Gdańsku Ewa Downar-Zapolska

Protokolant: st. sekr. sądowy Alina Meier

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2013 r. w Gdańsku

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 19 października 2012 r. nr (...)

oddala odwołanie

Sygn. akt VII U 3311/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 października 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu J. K. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, przewidzianych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153 poz. 1227 ze zm.), bowiem nie udowodnił on 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Odwołanie z dnia 15 listopada 2012 r. od powyższej decyzji pozwanego organu rentowego wniósł ubezpieczony J. K., żądając zmiany zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, dopuszczenie dowodu ze wskazanych w treści odwołania świadków oraz dokumentów z akt rentowych oraz akt osobowych znajdujących się w Archiwum (...) w G.. Ubezpieczony wskazał, iż nie posiada świadectw pracy sporządzonych przez pracodawcę stwierdzających, iż wykonywał prace w warunkach szczególnych. Podał także, że w okresie od 6 sierpnia 1973 r. do 31 grudnia 1975 r. był zatrudniony w Spółdzielni Pracy (...) w T. na stanowisku montera instalacji wodno-kanalizacyjnych i centralnego ogrzewania. Od dnia 1 stycznia 1976 r. do 30 września 1991 r. ubezpieczony kontynuował zatrudnienie w Spółdzielni Pracy (...) w T. na stanowisku montera instalacji centralnego ogrzewania i wodno-kanalizacyjnych oraz spawacza gazowego. Ubezpieczony wyjaśnił, iż w trakcie zatrudnienia w w/w zakładach świadczył pracę w ramach brygad liczących od 2 do 4 osób. W latach 70-tych zakłady te zajmowały się budową obiektów wielko powierzchniowych, głównie hal. W tym okresie ubezpieczony układał instalacje w głębokich wykopach, kanałach betonowych oraz dokonywał montażu na wysokości. Ubezpieczony łączył poszczególne elementy wykorzystując metodę spawania gazowego. Wnioskodawca zaznaczył, iż mimo różnego nazewnictwa stanowisk w kartotekach zarobkowych, charakter jego pracy pozostawał niezmienny. Natomiast po uzyskaniu w dniu 20 stycznia 1981 r. uprawnień spawacza, jego praca sprowadzała się wyłącznie do wykonywania czynności spawalniczych. Gdy w latach 80-tych zakład pracy rozszerzył działalność o budowę domów jednorodzinnych, ubezpieczony jako wykwalifikowany spawacz zajmował się wyłącznie spawaniem elementów, które przygotowali mu monterzy i hydraulicy. Zdaniem ubezpieczonego, jego pracy na rzecz w/w zakładów winna zostać zakwalifikowana jako praca w warunkach szczególnych tj. roboty wodnokanalizacyjne w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych wymienione w wykazie A dziale V pkt 1 oraz jako prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym wymienione w wykazie A dziale XIV pkt 12 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Stanowiska na których ubezpieczony był zatrudniony w w/w okresach zostały wymienione w dziale V pkt 1 poz. 7 i 8 załącznika do uchwały nr 80/83 Zarządu Centralnego Związku (...) z dnia 30 czerwca 1983 r. (k. 2-5 akt sprawy).

W odpowiedzi z dnia 12 grudnia 2012 r. na odwołanie ubezpieczonego pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji, wskazując, iż do okresu pracy w warunkach szczególnych nie zaliczono okresu pracy w Spółdzielni Pracy (...) w T. od dnia 6 sierpnia 1973 r. do 31 grudnia 1975 r. oraz (...) Spółdzielni Pracy (...) w T. od dnia 1 stycznia 1976 r. do 30 września 1991, z uwagi na brak świadectw pracy w szczególnych warunkach. Pozwany wskazał, iż ze świadectwa pracy z 31 grudnia 1975 r. wynika, iż ubezpieczony pracował na stanowisku: instal.wod.kan. i co, natomiast ze świadectwa pracy z 30 września 1991 r., iż pracował na stanowisku montera instalacji CO i wod.kan., w związku z czym trudno jest ustalić jednoznacznie charakter pracy ubezpieczonego i określić zajmowane przez niego stanowiska według odpowiednich przepisów rozporządzenia i zarządzenia resortowego. Nadto organ rentowy zauważa, iż z umowy o pracę z 30 października 1976 r. wynika, iż wnioskodawca pracował na stanowisku hydraulika (k. 5-6 akt sprawy).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony J. K., urodzony dnia (...), z zawodu kowal, monter instalacji sanitarnych, w dniu 21 września 2012 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Ubezpieczony osiągnął wymagany wiek 60 lat w dniu 2 września 2012 r., nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, rozwiązał stosunek pracy, na dzień 1 stycznia 1999 r. osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat dla mężczyzn.

okoliczności bezsporne, vide: wniosek ubezpieczonego o emeryturę – k. 1-3 akt emerytalnych

W toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczony udowodnił według stanu na dzień 1 stycznia 1999 r. staż sumaryczny 28 lat, 1 miesiąc i 26 dni, w tym 27 lat, 5 miesięcy i 4 dni okresów składkowych oraz 8 miesięcy i 22 dni okresów nieskładkowych, jednakże nie udowodnił wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

dowód: karta przebiegu zatrudnienia ubezpieczonego – k. 10 akt emerytalnych

Zaskarżoną w sprawie decyzją z dnia 19 października 2012 r. pozwany organ rentowy odmówił ubezpieczonemu J. K. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, tj. nie udowodnienia wymaganego 15–letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

dowód: decyzja pozwanego o odmowie prawa do emerytury z dnia 19 października 2012 r. – k. 11 akt emerytalnych

W okresie od 6 sierpnia 1973 r. do 31 grudnia 1975 r. J. K. był zatrudniony w Spółdzielni Pracy (...) w T., ze świadectwa pracy wynika, że był zatrudniony na stanowisku instalatora wodno-kanlizacyjnego i c.o. Ubezpieczony zajmował się wykonywaniem montażu instalacji cieplnej zarówno w środku jak i na zewnątrz budynków. Zewnętrzna instalacja była wykonywana w rowach lub betonowych kanałach. Ubezpieczony zajmował się także montowaniem grzejników c.o. na ścianach, robił też biały montaż.

W kolejnym okresie Spółdzielnia Pracy (...) została przejęta przez Spółdzielnię Pracy (...), gdzie ubezpieczony był zatrudniony od 01.01.1976 r. do 30.09.1991 r. W tym zakładzie ubezpieczony wykonywał te same pracę jak w poprzednim, z tym że 20 lutego 1981 r. zdobył uprawnienia spawalnicze, w związku z czym zajmował się także spawaniem. Nadto, spółdzielnia rozszerzyła zakres swoich usług o wykonywanie instalacji w domach jednorodzinnych. Ubezpieczony zajmował się wykonywaniem przyłączy do domków w wykopach o głębokości od 1,5m-4 m, ale również wykonywał instalacje w domach (były to kompleksowe prace). Wnioskodawca robił grzejniki z rur stalowych, które były montowane na ścianach hal fabrycznych, magazynów, wykonywał również instalacje zewnętrzne, montował rury ciepłownicze w wykopach o głębokości 1-4 m, wykonywał także naczynia zbiorcze, które następnie montował tzn. spawał z instalacją na wysokości 5-6 m. Rury CO były montowane na wysokości od 0,5 m do 1,5 m. Wnioskodawca pełnił także funkcję brygadzisty.

Ubezpieczony w spornym okresie nie korzystał z urlopów bezpłatnych.

dowód: kserokopie świadectw pracy: z 31.12.1975 r. – plik II akt emerytalnych k. 6 i z 30.09.1991 r. plik II akt emerytalnych k. 7, akta osobowe, w tym zakresy czynności - k. 40 akt sprawy zeznania świadków: J. B. k. 32, J. L.k. 33, D. K. k. 34, H. T. k. 34-35, wyjaśnienia i zeznania ubezpieczonego – k. 31-32 i 41

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach niniejszej sprawy, aktach rentowych pozwanego organu oraz aktach osobowych ubezpieczonego ze spornego okresu, których prawdziwość i rzetelność nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia jej wiarygodności z urzędu.

Podstawę ustaleń stanu faktycznego stanowiły także zeznania świadków J. B., J. L.i H. T. oraz D. K., bowiem jako osoby obce, nie zainteresowane wynikiem postępowania, a jednocześnie zatrudnieni w spornych okresie w poszczególnych zakładach pracy, w ocenie Sądu zasługują na walor wiarygodności, tym bardziej, że ich zeznania razem z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym wyjaśnieniami wnioskodawcy, tworzą zwartą i logiczną całość. Jednocześnie należy wskazać, iż zeznania świadka D. K., mają słabszą moc dowodową z uwagi na fakt, że świadek wiedzę o charakterze pracy ubezpieczonego czerpała wyłącznie z dokumentacji, nie widziała ubezpieczonego przy pracy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych odwołanie skarżącego J. K. nie jest zasadne i z tego tytułu nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia ustalenia prawa ubezpieczonego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Wyniki przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego wykazały, że wnioskodawca nie legitymuje się 15–letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, co sprawia, iż stanowisko organu emerytalnego odmawiające wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury, jest słuszne.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 nr 153 poz. 1227 ze zm.), dalej: ustawa, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. spełniają łącznie następujące warunki:

1)legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat dla mężczyzn, 60 lat dla kobiet,

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3 ) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa;

Podkreślenia wymaga, iż art. 184 ust 2 powyższej ustawy zmieniony został przez art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r. nr 637) z dniem 01 stycznia 2013r., co skutkuje tym iż od 01 stycznia 2013 r. celem uzyskania uprawnienia do emerytury w warunkach szczególnych nie ma konieczności spełniania przez ubezpieczonych przesłanki rozwiązania stosunku pracy.

Stosownie do dyspozycji art. 32 ust. 1 cytowanej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27. Dla uzyskania uprawnień do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wymagane jest osiągnięcie wskazanego w przepisach wykonawczych wieku, a także przepracowanie określonej ilości lat w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Stosownie do treści § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W wykazie A – prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego – stanowiącym załącznik do rozporządzenia:

⚫

w dziale V (w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych) pod pozycją 1 wskazano roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach

⚫

w dziale XIV (Prace różne) pod pozycją 12 wskazano prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym.

Dodatkowo wskazać należy, iż zgodnie z przepisem § 2 ust 1 i 2 powołanego wyżej rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy natomiast, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2).

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Bezspornym jest, iż ubezpieczony w dniu 2 września 2012 r. osiągnął 60-ty rok życia, udowodnił ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

W powyższym stanie rzeczy kluczowe jest ustalenie w toku przeprowadzonego postępowania dowodowego, iż ubezpieczony nie spełnił jednego z kryteriów, wynikających z art. 184 ustawy w wymaganych dla uzyskania jakiegokolwiek świadczenia emerytalnego przez osobę urodzoną po dniu 31 grudnia 1948 r., nie tylko emerytury w obniżonym wieku związanej z pracą w warunkach szczególnych – tj. nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony domagał się uwzględnienia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu od 6 sierpnia 1973 r. do 31 grudnia 1975 r. zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) w T. oraz od dnia 1 stycznia 1976 r. do 30 września 1991 r. zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) w T.. Ubezpieczony nie przedłożył za ten okres świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach. W ocenie Sądu Okręgowego, postępowanie w niniejszej sprawie również nie wykazało jakoby ubezpieczony, w spornych okresach, wykonywał prace w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Z przedłożonych świadectw pracy i akt osobowych wynika, iż ubezpieczony w Spółdzielni Pracy (...) pracował na stanowisku instalatora wodno-kanalizacyjnego i c.o., natomiast w Spółdzielni Pracy (...) pracował na stanowiskach montera instalacji wodno-kanalizacyjnych, hydraulika, montera instalacji sanitarnej, montera instalacji c.o., brygadzisty. Nie budzi wątpliwości, że od 22 lutego 1981 r. ubezpieczony nabył także uprawnienia spawalnicze.

Ubezpieczony zarówno w jednym jak i drugim zakładzie wykonywał różne czynności związane z montażem instalacji cieplnych zarówno w środku jak i na zewnątrz budynków (także w głębokich wykopach), w tym zajmował się montowaniem grzejników c.o. na ścianach, robił też biały montaż. Po rozszerzeniu przez pracodawcę zakresu działalności ubezpieczy wykonywał przyłącza do domów jednorodzinnych, ale też wykonywał instalacje w tych domach. Po uzyskaniu uprawnień spawalniczych ubezpieczony zajmował się głównie spawaniem, aczkolwiek dalej wykonywał inne czynności instalatorskie.

Zaznaczyć należy, iż prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach przysługuje wówczas, gdy ubiegający się o prawo do emerytury wykonywał prace w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Decydujące znaczenie ma zatem rodzaj i wymiar wykonywanej pracy, a nie przedłożenie dokumentów określających stanowisko pracy, ponieważ o zaliczeniu danego rodzaju pracy do wykonywanej w szczególnych warunkach decyduje nie nazwa zajmowanego stanowiska, ale charakter wykonywa­nych czynności. W tym miejscu należy dodać, że ani zeznania świadków, ani nawet zeznania ubezpieczonego nie potwierdziły, że wykonywał on prace w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Ubezpieczony istotnie wykonywał czynności, które należałoby zaliczyć do pracy w warunkach szkodliwych tj. np. wykonywał przyłącza – instalacje w głębokich wykopach, jednakże nie wykonywał ich stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, gdyż w tym czasie zajmował się również wykonywaniem instalacji wewnątrz pomieszczeń – hal i domów jednorodzinnych. Także brak jest podstaw, ażeby uznać, iż ubezpieczony wykonywał w stale i w pełnym wymiarze czasu pracy czynności spawalnicze, bowiem zarówno ubezpieczony, jak i świadkowie, przy określaniu rodzaju prac wykonywanych przez ubezpieczonego używają stwierdzeń „głównie spawałem (…) jako monter sporadycznie pracowałem” (ubezpieczony k. 33), „oprócz spawania wykonywał prace hydrauliczne”, „70-80% jego pracy było wykonywane jako prace spawalnicze” (świadek J. L.k. 33-34), „jego praca polegała na montowaniu grzejników w domkach jednorodzinnych, na halach przemysłowych” (świadek D. K. k. 34), „…wykonywał również inne prace związane z pracą montażową, oprócz spawania…” (świadek H. T. k. 34)

W ocenie Sądu, z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie nie wynika więc, aby praca świadczona przez wnioskodawcę w od 6 sierpnia 1973 r. do 31 grudnia 1975 r. oraz od dnia 1 stycznia 1976 r. do 30 września 1991 r. polegała na wykonywaniu stale i w pełnym wymiarze czasu pracy czynności wymienionych w wykazie A Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w dziale V punkt 1 (roboty wodnokanalizacyjnego oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach) lub dziale XIV punkt 12 (prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym)

Za konieczne w tym miejscu Sąd uznał przywołanie ugruntowanego poglądu orzecznictwa, zgodnie z którym przepisy przewidujące prawo do emerytur z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze są przepisami szczególnymi, ich wykładnia rozszerzająca jest niedopuszczalna, co wielokrotnie podkreślał Sąd Najwyższy (vide: uzasadnienie wyroku SN z dnia 16 sierpnia 2005 r., I UK 378/04, Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2006/13-14/218).

Mając powyższe na uwadze, Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia odwołania J. K. od zaskarżonej decyzji ZUS z dnia 19 października 2012 r. i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami orzekł jak w sentencji wyroku.

SSA w SO Ewa Downar-Zapolska