Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Maria Ołtarzewska

Protokolant: st. sekr. sądowy Alicja Jarzyna

po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2014 r. w Gdańsku

sprawy R. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania R. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 20 listopada 2013 r. nr (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 124/14

UZASADNIENIE

Decyzją z 20 listopada 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonej R. J. prawa do emerytury w obniżonym wieku wskazując, że na dzień 01.01.1999r. nie osiągnęła ona wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego tj. 20 lat. Udowodniła bowiem jedynie 19 lat 7 miesięcy i 25 dni..

Odwołanie od decyzji złożyła ubezpieczona zarzucając jej błędne wyliczenie stażu pracy z pominięciem okresów: 24.10.1974r – 23.06.1975r., 01.09.1975r. – 23.06.1976r., 05.07.1976r. – 05.08.1976r. i 01.09.1976r. – 14.06.1977r., jako okresów pracy w gospodarstwie rolnym. Ubezpieczona wskazała, iż w spornych okresach uczyła się w Liceum (...) w S., a nauka w szkole trwała od godz. 8.00 do 14.00, zaś droga do szkoły i ze szkoły zajmowała jej około 30 minut. Przed wyjazdem do szkoły w godzinach rannych od godz. 5.00 do godz. 7.00 wykonywała prace polegające na przygotowaniu i karmieniu trzody chlewnej, drobiu, wyprowadzaniu krów na pastwisko, uporządkowaniu boksów. Po powrocie ze szkoły również pracowała w gospodarstwie. Ponadto jesienią zbierała ziemniaki, buraki i warzywa.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu wskazał na okoliczności podane w zaskarżonej decyzji, a nadto podniósł, że w jego ocenie czas potrzebny na dojazd do i ze szkoły, naukę, przygotowanie się do lekcji nie pozwalał na wykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w wymiarze co najmniej połowy etatu. Ponadto w okresie od 05.lipca 1976r. do 05 sierpnia 1976r. ubezpieczona pracowała jako pracownik sezonowy ogrodnictwa w Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w S..

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona R. J., urodzona (...), w dniu 18 września 2013r. wystąpiła do pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. z wnioskiem o emeryturę w obniżonym wieku.

Ubezpieczona nie jest członkiem OFE, z dniem 23 października 2013r. ukończyła wiek 55 lat, wykazała na dzień 01 stycznia 1999r. okres zatrudnienia w szczególnych warunkach wynoszący 16 lat 11 miesięcy i 28 dni i wykazała przed organem rentowym na ten dzień łącznie 19 lat 7 miesięcy i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Do stażu pracy ubezpieczonej pozwany zaliczył okresy pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w czasie wakacji w 1975r. i 1976r. oraz okres zatrudnienia jako pracownik sezonowy od 05 lipca 1976r. do 05 sierpnia 1976r.

Decyzją z dnia 20 listopada 2013r. pozwany odmówił ubezpieczonej prawa do emerytury z uwagi na nie udokumentowanie wymaganego 20 letniego stażu pracy.

Od tejże decyzji odwołała się ona w niniejszej sprawie.

Ubezpieczona po ukończeniu nauki w szkole podstawowej podjęła naukę w Liceum (...) w S., którą ukończyła w 1977r.

Od dnia 15 czerwca 1977r. podjęła pracę w Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w S.. W szpitalu tym pracowała wcześniej jako pracownik sezonowy od 05 lipca 1976r. do 05 sierpnia 1976r.

Ojciec ubezpieczonej B. J. był właścicielem gospodarstwa rolnego w B., które w latach 1970-1971 miało powierzchnię 12,57 ha, zaś w latach 1971-1978 miało 5,46 ha. Powierzchnię około hektara zajmowały łąki, 1 ha przeznaczony był na uprawę ziemniaków i buraków, pozostałą powierzchnię zajmowały zboża. Przy domu był ogród warzywny i sad. Rodzice ubezpieczonej hodowali około 3 krowy, 5-6 sztuk trzody chlewnej, drób i mieli 1 konia.

W spornych okresach razem z ubezpieczoną i jej rodzicami w gospodarstwie tym był jej brat H. J. ur. (...), siostra K. ur. W (...)r. i siostra K. O. ur. (...)

H. J. mieszkał z rodzicami do 1976r. i pracował zawodowo od lutego 1970r. Pomagał również w gospodarstwie rolnym zajmując się koniem, i orką.

Siostry ubezpieczonej również pomagały w gospodarstwie, choć K. O. w mniejszym zakresie, gdyż pracowała zawodowo.

Rodzice ubezpieczonej nie pracowali zawodowo, a ojciec zajmował się karmieniem trzody i krów, orką, dojeniem krów. Dojeniem zajmowała się również sistra ubezpieczonej K.. Pomagała też przy karmieniu i innych pracach w oborze.

Ubezpieczona także pomagała w gospodarstwie rolnym głównie przy karmieniu drobiu oraz w okresie spiętrzenia prac polowych tj. przy pieleniu, żniwach i wykopkach. Praca ta jednak nie zajmowała jej co najmniej 4 godzin codziennie.

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o akta rentowe ubezpieczonej, świadectwo pracy H. J. (k.27) oraz zeznania świadków: H. J. i K. O. i zeznania ubezpieczonej. Zeznaniom w/w świadków i ubezpieczonej Sąd dał wiarę w takim zakresie jakim posłużył do przedstawionych wyżej ustaleń. Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka K. P., z których wynikało, że praktycznie przebywała u rodziców ubezpieczonej od rana do wieczora 3-4 razy w tygodniu, podczas gdy wraz z mężem prowadziła gospodarstwo rolne o powierzchni 5 ha, a więc zbliżone do gospodarstwa rodziców ubezpieczonej. Sąd nie dał wiary również zeznaniom pozostałych świadków – rodzeństwa ubezpieczonej oraz jej zeznaniom, jakoby przez cały rok ubezpieczona pracowała w gospodarstwie rolnym codziennie po 6 godzin, jak również w zakresie prac wykonywanych przez ubezpieczoną. Świadek K. O. nie była w stanie powiedzieć jakie konkretnie prace wykonywała ubezpieczona w okresie zimowym, które zajmowałyby jej po 6 godzin dziennie. Ponadto występują znaczące różnice pomiędzy treścią zeznań świadków oraz ubezpieczonej w zakresie podziału prac między domownikami. Sąd miał też na względzie i to, że ubezpieczona inaczej opisywała swoje prace w gospodarstwie rodziców w odwołaniu, a odmiennie w zeznaniach. Istotnym jest również, że według Sądu dojazd do szkoły i ze szkoły zajmował ubezpieczonej więcej czasu niż pół godziny, bo choć trasa wynosiła 15 km, to przecież autobus zatrzymywał się na przystankach, co wydłużało czas przejazdu. Ponadto ubezpieczona aby zdążyć na autobus powrotny na godz. 14.30 musiałaby zawsze kończyć lekcje około godz. 14, co w liceum raczej nie miało miejsca, a wówczas musiała jechać później i jeszcze dojść do domu 2 km z przystanku. Podkreślić również należy, że kiedy ubezpieczona wyprowadziła się od rodziców, to została z nimi tylko siostra ubezpieczonej K., a mimo tego gospodarstwo funkcjonowało. Z Zeznań ubezpieczonej wynika, iż główny ciężar obowiązków spoczywał na ojcu i siostrze K., a ubezpieczona jedynie im pomagała.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej nie zasługuje na uwzględnienie.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2013, 1440 ze zm.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat - dla mężczyzn, 60 dla kobiet,

2)  mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3)  nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z treścią przepisu art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe - przypadające przed dniem 1 stycznia 1983r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

W judykaturze wykształcił się pogląd, iż o uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym sprzed objęcia rolników obowiązkiem opłacania składki na rolnicze ubezpieczenie społeczne domowników (tj. przed 1 stycznia 1983r.) przesądza wystąpienie dwóch okoliczności: po pierwsze - wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej „domownika” z art. 6 pkt 2 ustawy z 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników i po drugie - czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie.

Za domownika uznaje się osobę, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa albo w bliskim sąsiedztwie oraz stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

W orzecznictwie kładzie się nacisk na stałość wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, co nie musi jeszcze oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, ale gotowość (dyspozycyjność) do podjęcia pracy rolniczej, z czym wiąże się też wymóg zamieszkiwania osoby bliskiej rolnikowi co najmniej w pobliżu gospodarstwa rolnego - (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 1997r., sygn. akt II UKN 96/96, OSNP 1997/23/473; wyrok SN z 18 lutego 1999r., sygn. akt II UKN 491/98, OSNP 2000/8/324; wyrok SN z 3 lipca 2001r., sygn. akt II UKN 466/00, OSNP 2003/7/186).

Sąd podziela przy tym pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 lutego 1997r. (vide sygn. akt II UKN 96/96, OSNP 1997/23/473), zgodnie z którym okresy pracy domownika w gospodarstwie rolnym przed dniem l stycznia 1983r. uwzględnia się przy ustalaniu uprawnień emerytalno - rentowych, gdy praca była wykonywana w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy.

Jak nadto wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 10 maja 2000 r. do stażu emerytalnego uwzględnia się nie okresy jakiejkolwiek pracy, a jedynie stałą pracę o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym, w którym osoba zainteresowana zamieszkuje lub ma możliwość codziennego wykonywania prac związanych z prowadzoną działalnością rolniczą. Natomiast doraźna pomoc w wykonywaniu typowych obowiązków domowych, zwyczajowo wymaganych od dzieci jako członków rodziny rolnika, nie stanowi stałej pracy w gospodarstwie rolnym zaliczanej do stażu ubezpieczeniowego (vide II UKN 535/99, OSNP 2001/21/650).

Z powyższego wynika, że do uwzględnienia okresu pracy ubezpieczonej w gospodarstwie rolnym koniecznym jest wykazanie, iż w spornych okresach, każdego dnia praca ta zajmowała jej co najmniej 4 godziny i nie miała charakteru incydentalnego.

W ocenie Sądu ubezpieczona nie wykonywała stale pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Niewątpliwie pomagał w różnych pracach, zwłaszcza w okresie spiętrzenia prac polowych, jednakże jej praca była typową pomocą dziecka rolnika. Wskazać też należy, że okresy wakacji pozwany uwzględnił do stażu pracy ubezpieczonej. Nadto istotnym jest również fakt, w wakacje w 1976r. ubezpieczona przez miesiąc pracowała w szpitalu jako pracownik sezonowy, co również prowadzi do wniosku, iż jej udział w funkcjonowaniu gospodarstwa rolnego nie był tak znaczący jak twierdziła.

W tym stanie rzeczy brak jest podstaw do uwzględnienia pracy ubezpieczonej w gospodarstwie rolnym rodziców w spornych okresach do ogólnego stażu pracy, a tym samym nie legitymuje się ona wymaganym stażem 20 lat.

Mając na względzie przedstawione wyżej okoliczności Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

SSO Maria Ołtarzewska

(...)

1.  (...)

2.  (...)

(...)