Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku I Wydział Cywilny

w składzie :

Przewodniczący : SSR del. Michał Jank

Protokolant : sekr. sąd. Magdalena Szulta

po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2016 r. w Gdańsku, na rozprawie

sprawy z powództwa A. B. i T. G.

przeciwko Syndykowi Masy upadłości A. B. prowadzącej działalność gospodarczą (...) w G.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I.pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy w postaci prawomocnego wyroku zaocznego Sądu Okręgowego w Gdańsku I Wydział Cywilny z dnia 18 grudnia 2013 r. wydanego w sprawie I C 1816/12 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 23 września 2014 r. w części tj. co do T. G.,

II.oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.znosi wzajemnie koszty zastępstwa procesowego;

IV.zasądza od pozwanego Syndyka Masy upadłości A. B. prowadzącej działalność gospodarczą (...) w G. na rzecz powoda T. G. kwotę 200 zł (dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów sądowych.

UZASADNIENIE

Powodowie A. B. i T. G. domagali się pozbawienia wykonalności w zakresie pkt I i II wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z 18 grudnia 2013 r. wydanego w sprawie I C 1816/12, a także o zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwu i dalszych pismach procesowych wskazali, iż mocą wskazanego powyżej wyroku nakazano M. B. wydanie lokalu mieszkalnego stanowiącego przedmiot bezskutecznej umowy darowizny oraz opuszczenie przedmiotowego lokalu. Na podstawie tego wyroku wszczęta została egzekucja, którą objęto również powódkę A. B.. Podnosili, iż tytuł wykonawczy nie obejmował powodów, gdyż w stosunku do pozwanego w tamtej sprawie był zaoczny, nadto pozwany wiedział, iż powódka zamieszkuje w przedmiotowym lokalu. Podnosili, iż powodowi przysługiwała służebność mieszkania ustanowiona w umowie sprzedaży z 2009 r., powódce zaś przysługuje dożywotnia służebność mieszkania z mocy umowy darowizny z 2010 r. Wskazywali, iż w sprawie o eksmisję konieczne jest wezwanie do udziału w sprawie wszystkich osób, które zajmują lokal. Wskazali, iż pozwany winien był wytoczyć odrębne powództwo przeciwko powodom, gdyż tytuł wykonawczy przewidziany w art. 174 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze dotyczyć może jedynie upadłego z zajmowanego przez niego lokalu. Podnosili, iż wyrok wydany na podstawie art. 791 kpc nie zapewnia osobom zajmującym lokal możliwości wykazania przesłanek do otrzymania lokalu socjalnego. Podnosili, iż spełniają przesłanki uzasadniające przyznanie im prawa do lokalu socjalnego.

Pozwany Syndyk Masy Upadłości A. B. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wskazał, iż przedmiotowy lokal został przed ogłoszeniem upadłości przez powódkę przez nią zbyty nieodpłatnie na rzecz M. B. w zamian za ustanowienie na rzecz powódki służebności mieszkania. Czynność ta mocą wyroku z 18 grudnia 2013 r. została uznana na za bezskuteczną. Wskazał, iż w sprawie o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną postepowanie musiało być skierowane przeciwko obdarowanemu, a nie przeciwko powodom. Tytuł ten z mocy art. 791 kpc odnosi się również do powodów. Umowa darowizny na rzecz M. B. jest bezskuteczna, a tym samym bezskuteczna jest również ustanowiona tam służebność mieszkania na rzecz powódki. Podnosił, iż służebność mieszkania skuteczne jest wobec właściciela nieruchomości, prawo to nie jest jednak skuteczne wobec wierzyciela, który właścicielem nie jest. Nadto komornik nie poinformował pozwanego, że powodowie złożyli oświadczenie co do posiadania tytułu prawnego do nieruchomości, a tym samym brak było podstaw do wniesienia powództwa przeciwegzekucynego. Zakwestionował przesłanki do ustalenia prawa powodów do lokalu socjalnego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Umową darowizny zawartą pomiędzy powódką A. B. a jej bratem - M. B. w dniu 6 maja 2010 r. powódka przeniosła na rzecz M. B. prawo własności lokalu nr (...) położonego w G. przy ul. (...). W umowie tej zastrzeżono dożywotnią służebność mieszkania na rzecz powódki.

/okoliczności bezsporna/

W stosunku do A. B. orzeczono upadłość mocą postanowienia z 17 października 2011 r.

/okoliczność bezsporna/

Wyrokiem zaocznym z dnia 18 grudnia 2013 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku w sprawie I C 1816/12 nakazał pozwanemu M. B., aby wydał do masy upadłości przedmiotowy lokal stanowiący przedmiot bezskutecznej umowy darowizny z 6 maja 2010 r. oraz nakazał pozwanemu opuszczenie tej nieruchomości wraz z osobami przebywającymi w tej nieruchomości.

Powyższy wyrok jest prawomocny.

W toku postępowania I C 1816/12 Sądu Okręgowego w Gdańsku uczestnikami nie byli A. B. i T. G..

/okoliczności bezsporna/

Na podstawie powyższego wyroku wszczęte zostało w dniu 23 października 2014 r. postępowanie egzekucyjne zmierzające do wydania lokalu Syndykowi Masy Upadłości (...) A. B..

Postępowanie egzekucyjne skierowane było przeciwko M. B..

W dniu 3 grudnia 2014 r. doręczono powodowi T. G. odpis wyroku w sprawie I C 1816/12, zawiadomienie o wszczęciu egzekucji, wezwanie do zapłaty i wezwanie do wydania lokalu.

/dowód: wniosek o wszczęcie egzekucji - k. 1 akt (...); wezwanie do uiszczenia zaliczki - k. 6 akt (...), wezwanie do uiszczenia należności i opuszczenia lokalu - k. 10 i 11 akt (...); protokół z 3.12.2014 r. k. 14 akt (...); wezwanie do wydania nieruchomości - k. 13; zawiadomienie o wszczęciu egzekucji - k. 14/

Powodowi T. G. do przedmiotowego lokalu przysługuje dożywotnia

służebność mieszkania ustanowiona w umowie sprzedaży lokalu z 9 czerwca 2009 r.

/dowód: odpis z księgi wieczystej (...) - k. 8-11/

A. B. i jej syn T. G. od 2009 r. mieszkają w przedmiotowym lokalu.

Powódka A. B. ma orzeczony na stałe znaczny stopień niepełnosprawności, korzystała z usług opiekuńczych, przyznano jej od 1 marca 2015 r. bezterminowo zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 153 zł. Otrzymuje emeryturę w wysokości około 1300 zł , z czego w ramach egzekucji potrącana jest kwota około 300 zł.

Powód T. G. ma orzeczony do 28 lutego 2017 r. umiarkowany stopień niepełnosprawności. Pracuje fizycznie w charakterze serwisanta statków. W związku z pracą wyjeżdża zagranicę na okresy kilkumiesięczne. Zgromadził środki finansowe na kwotę około 15000 zł, przy czym pieniądze te zamierza przeznaczyć na operację kości w związku z chorobą, na którą cierpi.

Powodowie nie mają tytułu prawnego do innej nieruchomości, nie mają możliwości zamieszkania w innym lokalu.

Opłaty związane z przedmiotowym lokalem to: czynsz - od 200 zł do 400 zł; prąc - około 100 - 200 zł co dwa miesiące; gaz - 23 zł miesięcznie. Powódka ponosi tez opłaty za telefon i telewizję - 60 zł

/dowód: orzeczenie z 6.05.2015 r. - k. 100; orzeczenie z 4.02.2015 r. - k. 101; decyzja z 11.06.2012 r. - k. 102; decyzja z 1.07.2015 r. - k. 104; zeznania powódki - k. 176,177, 180; zeznania powoda - k. 177, 178, 180/

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił na podstawie złożonych przez strony dokumentów oraz dokumentów znajdujących się w aktach egzekucyjnych. Treść tych dokumentów nie była przez strony kwestionowana, stąd też Sąd uznał je za wiarygodne, mając dodatkowo na uwadze, że znaczna część z nich stanowiła dokumenty urzędowe.

Odnośnie sytuacji życiowej i majątkowej powodów Sąd oparł się na zeznaniach powodów, które uznane zostały za wiarygodne, gdyż znalazły potwierdzenie w dokumentacji przez nich złożonej, a także w złożonym przez nich oświadczeniu o stanie rodzinnym i majątkowym. Zeznania powodów w tym zakresie nie były kwestionowane przez pozwanego.

Znaczne część okoliczności faktycznych była w sprawie bezsporna; dotyczy to w szczególności kwestii zawieranych przez strony umów, ogłoszenia upadłości powódki, wydanych orzeczeń sądowych, a także przebiegu postępowania egzekucyjnego. Spór w sprawie sprowadzał się w istocie do prawnej oceny okoliczności faktycznych mających wpływ na treść rozstrzygnięcia.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Z treści art. 791 § 1 i 2 kpc (w brzmieniu obowiązującym od 3 maja 2012 r.) wynika, że tytuł wykonawczy zobowiązujący do wydania nieruchomości, statku lub do opróżnienia pomieszczenia upoważnia do prowadzenia egzekucji także przeciwko każdemu, kto uzyskał władanie nad tym przedmiotem po wszczęciu postępowania, w którym wydano tytuł egzekucyjny. Tytuł wykonawczy zobowiązujący do wydania nieruchomości, statku lub do opróżnienia pomieszczenia upoważnia do prowadzenia egzekucji nie tylko przeciw dłużnikowi, lecz także przeciwko jego domownikom, krewnym i innym osobom reprezentującym jego prawa.

W przedmiotowej sprawie w dniu 18 grudnia 2013 r. zapadł wyrok nakazujący M. B. - bratu powódki i wujowi powoda wydanie lokalu mieszkalnego. Cytowany powyżej przepis stanowił więc podstawę do prowadzenia egzekucji przeciwko powodom - krewnym M. B..

W tym miejscu wskazać należy, iż bezzasadne są argumenty powodów dotyczące niebrania udziału w sprawie, w której wydano wyrok nakazujący wydanie lokalu. Sprawa ta była w istocie sprawą z powództwa syndyka masy upadłości o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną opartą o art. 127 i nast. ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze; w takiej zaś sprawie pozwanym mógł być jedynie podmiot, który otrzymał korzyść majątkową wskutek czynności upadłego; nie było więc podstaw do wzywania do udziału w sprawie powodów z niniejszego postępowania.

Nie bez znaczenie jest też fakt, iż wyrok z 18 grudnia 2013 r. jest z mocy art. 365 § 1 kpc wiążący dla stron, a także dla Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę. Wyrok jest prawomocny i nie został wzruszony w drodze żadnych środków zaskarżenia. W wyroku tym Sąd nakazał opuszczenie lokalu również osobom przebywającym w lokalu, a więc w tym przypadku powodom.

Z § 3 art. 791 wynika, iż przepisy § 1 i 2 nie wyłączają praw określonych przepisami o ochronie lokatorów oraz praw, które są skuteczne wobec wierzyciela. Jeżeli dłużnik twierdzi, że przysługuje mu prawo skuteczne wobec wierzyciela, komornik wstrzyma się względem niego z czynnościami egzekucyjnymi, pouczając, że w terminie tygodnia może wytoczyć powództwo o pozbawienie w stosunku do niego tytułu wykonawczego wykonalności.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, warunkiem wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego nie jest uprzednie złożenie oświadczenia przez dłużników komornikowi co do istnienia skutecznego prawa do lokalu. Cytowany powyżej przepis w tym zakresie ma charakter bardziej porządkowy, techniczny i odnosi się przede wszystkim do obowiązków komornika, nie warunkuje natomiast skuteczności powództwa przeciwegzekucyjnego.

Cytowany przepis wprowadza natomiast termin do wytoczenia powództwa przeciwegzkucyjnego. Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, aby komornik informował powodów o możliwości wystąpienia z powództwem pzeciwegzekucyjnym. Ta okoliczność jednak nie może stanowić o bezskuteczności czy też przedwczesności powództwa przeciwegzekucyjnego. Przepis określa jedynie termin końcowy, nie precyzuje natomiast terminu początkowego wytoczenia takiego powództwa. Nie oznacza to jednak, iż powództwo przeciwegzekucyjne wytoczone przed pouczeniem udzielonym przez komornika jest przedwczesne. Przy takim rozumowaniu komornik mógłby zablokować możliwość wniesienia powództwa poprzez samo niepoinformowanie dłużnika o jego prawie; byłoby to oczywiście sprzeczne z zasadą poszanowania elementarnych praw dłużnika.

Z treści art. 791 § 1 i 2 kpc wynika, iż tytuł wykonawczy (wyrok z 18 grudnia 2013 r. zaopatrzony w klauzulę wykonalności) jest podstawą do prowadzenia egzekucji przeciwko m.in. krewnym dłużnika, a więc powodom. Nie ma więc potrzeby wydawania odrębnej klauzuli wykonalności przeciwko powodom. Powództwo przeciwegzekucyjne może zostać wszczęte jeszcze zanim faktycznie egzekucja na podstawie tytułu wykonawczego zostanie wszczęta; ani przepis art. 840 kpc ani 791 kpc nie warunkuje skuteczności powództwa przeciwegzekucyjnego od wszczęcia postępowania egzekucyjnego.

Sąd miał na uwadze, iż powódce wprawdzie przysługiwała służebność mieszkania do przedmiotowego lokalu, jednakże została ona ustanowiona w umowie darowizny, która następnie mocą wyroku została uznana za bezskuteczną. Sąd w niniejszej sprawie podziela pogląd, iż przyjęcie, że umowa darowizny jest bezskuteczna oznacza także, iż bezskuteczne jest oświadczenie o ustanowieniu służebności. Uznanie czynności za bezskuteczną odnosi się bowiem do całej czynności, a nie tylko pewnych jej elementów. Jeżeli więc umowę darowizny lokalu połączono z ustanowieniem służebności mieszkania na rzecz darczyńcy, to również ta część czynności prawnej jest bezskuteczna (wyrok SA w Łodzi z 18.02.2013 r., I ACa 1438/12).

Odmiennie natomiast należało ocenić sytuację prawną T. G.; jemu bowiem przysługuje służebność mieszkania na mocy umowy z 2009 r. Umowa ta nie została uznana za bezskuteczną. Służebność mieszkania jako ograniczone prawo rzeczowe jest skuteczna wobec każdego właściciela nieruchomości. Wprawdzie wierzyciele powódki nie są właścicielami lokalu, jednakże nie oznacza to, iż powodowi nie przysługuje prawo do tego lokalu. Przepisy nie przewidują wygaśnięcia służebności w razie ogłoszenia upadłości właściciela lokalu. Wierzyciele mogą prowadzić egzekucję z tego lokalu, przy czym uwzględnić należy, iż lokal ten obciążony jest ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym na rzecz powoda. Ewentualny nabywca lokalu musi mieć świadomość obciążania tego prawa służebnością.

W konsekwencji więc Sąd uznał, iż powodowi przysługuje skuteczne wobec wierzyciela prawo do lokalu i w tym zakresie pozbawił wyrok wykonalności.

Z cytowanego powyżej art. 791 § 3 kpc wynika też, iż przepisy § 1 i 2 nie wyłączają praw określonych w ustawie o ochronie lokatorów. Prawami takimi mogą być prawa do lokalu socjalnego. Sąd poczynił ustalenia co do stanu majątkowego powodów ustalając m.in., iż powódce z uwagi na niskie dochody i znaczny stopień niepełnosprawności przysługiwałoby prawo do lokalu socjalnego z mocy art. 14 ust. 4 pkt 2, 4, 6 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Sąd miał jednak na uwadze, że z art. 1 tejże ustawy wynika, że stosuje się ją do lokatorów. Lokatorem zaś jest, jak wynika z art. 2 ust. 1 pkt 1, najemca lokalu lub osoba używającą lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności. Były właściciel lokalu, a więc w przedmiotowej sprawie powódka, nie jest więc lokatorem w rozumieniu niniejszej ustawy, a tym samym nie stosuje się do niego przepisu art. 14 tejże ustawy. Powódce nie przysługują więc żadne prawa określone w ustawie o ochronie lokatorów. Powódka nie jest też małżonką obdarowaengo, nie stosuje się więc do niej przepisu art. 282 , , przytaczane więc orzeczenie Sądu Najwyższego z 21 marca 2006 r. nie może mieć w sprawie zastosowania. Orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje, iż prawo do lokalu socjalnego może przysługiwać małżonkowi właściciela lub też jego dzieciom, a to z uwagi na szczególne obowiązki uregulowane w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. M. B. i powódka nie mieszkali razem, prowadzili odrębne gospodarstwa domowe; nie wytworzyły się między nimi żadne szczególne okoliczności uzasadniające przyznanie powódce prawa do lokalu socjalnego. Najemcą lokalu nie był również nigdy M. B., któremu powódka darowała lokal. W stosunku do niego więc, ani do osób korzystających z lokalu za jego zgodą, również nie stosuje się ustawy o ochronie praw lokatorów.

W konsekwencji Sąd uznał, iż w stosunku do powódki nie zachodzą przesłanki do pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności .

Z uwagi na powyższe Sąd, na mocy wskazanych powyżej przepisów, orzekł jak w pkt I i II wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na mocy art. 98 kpc, 100 kpc I 108 kpc mając na uwadze, iż obie strony były reprezentowane przez fachowych pełnomocników, zaś roszczenie zostało uwzględnione tylko co do jednego z powodów. Sąd miał też na uwadze, iż T. G. wygrał sprawę, stąd też należy mu się zwrot uiszczonej przez niego opłaty od pozwu.