Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 7 listopada 2013 roku powód (...) sp. z o.o. w T. domagała się zasądzenia od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 1.450,00 zł z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia 10.11.2012 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że w dniu 03.10.2012 r. doszło do kolizji drogowej w której uczestniczył pracownik spółki (...) sp. z o.o. – poszkodowanej, kierujący pojazdem marki R. (...) o numerze rej. (...) oraz sprawca zdarzenia posiadający polisę OC u pozwanego. Poszkodowana spółka zgłosiła u pozwanego szkodę celem jej likwidacji w ramach polisy OC sprawcy w dniu 10.10.2012r. Powód na czas naprawy wynajął poszkodowanej samochód zastępczy i po wykonaniu naprawy samochodu, wystawił fakturę VAT nr (...). Pozwany wypłacił powodowi część odszkodowania, tj. kwotę 4.060,00 zł stanowiącą koszty wynajmu pojazdu zastępczego, przy czym obniżył stawkę dobową za najem z kwoty 190 do 140 zł. Poszkodowana spółka dokonała na rzecz powoda cesji przysługującej jej względem pozwanego wierzytelności z tytułu wypłaty odszkodowania z OC sprawcy. Pismem z dnia 09.09.2013 r. powód wezwał pozwanego do wypłaty reszty odszkodowania z tytułu szkody komunikacyjnej. Pozwany w odpowiedzi zweryfikował decyzję, jednak nie wypłacił odszkodowania w wysokości dochodzonej w niniejszym postępowaniu.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 9 grudnia 2013r. Sąd Rejonowy nakazał, aby pozwany zapłacił powodowi kwotę 1.450,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 10 listopada 2012r. do dnia zapłaty oraz kwotę 227,00 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych.

W sprzeciwie pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazał, iż uznał on co do zasady swoją odpowiedzialność gwarancyjną za szkodę i wypłacił poszkodowanemu odszkodowanie za szkodę w pojeździe w kwocie 7.443, 62 zł oraz kwotę 4.060,00 zł za najem pojazdu zastępczego. Powód początkowo przedłożył z fakturą za wynajem umowę użyczenia pojazdu, zgodnie z którą poszkodowany nie był zobowiązany do zapłaty. Po wydaniu przez pozwanego decyzji odmownej w tym zakresie, powód przedłożył umowę najmu pojazdu ze stawką w kwocie 190,00 zł netto za dobę najmu. Pozwany wypłacił powodowi bezsporne koszty najmu według stawki 140,00 zł netto za dobę najmu. Pozwany nie kwestionował długości okresu najmu. W ocenie pozwanego powód nie wykazał, że koszty najmu pojazdu według stawki 190,00 zł netto za dobę najmu są ekonomicznie uzasadnione. Z analizy stawek na rynku wynika, iż aktualnie stawka wynajmu pojazdu wynosi ok. 100, 00 zł za dobę.

Pełnomocnik pozwanego w głosach końcowych podniosła, iż nie udowodniono również zapłaty za najem.

Wyrokiem z dnia 29 sierpnia 2014 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy

powództwo oddalił, zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 797,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu oraz nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 7,43 zł tytułem zwrotu wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.

Sąd Rejonowy rozstrzygnięcie swoje oparł na następujących rozważaniach:

W dniu 03.10.2012 r. doszło do kolizji drogowej w której uczestniczył pracownik spółki (...) sp. z o.o. – poszkodowanej, kierujący pojazdem marki R. (...) o numerze rej. (...) oraz sprawca zdarzenia posiadający polisę OC u pozwanego. Poszkodowana spółka zgłosiła u pozwanego szkodę celem jej likwidacji w ramach polisy OC sprawcy w dniu 10.10.2012r.. Powód po wykonaniu naprawy samochodu, wystawił w dniu 26.11.2012 r. fakturę VAT nr (...), obejmującą koszt wynajmu samochodu za 29 dni ze stawką 190,00 zł netto za dobę, tj. łącznie 5.510,00 zł netto. Pozwany wypłacił powodowi część odszkodowania, tj. kwotę 4.060,00 zł stanowiącą koszty wynajmu pojazdu zastępczego, przy czym obniżył stawkę dobową za najem ze 190,00 do 140,00 zł netto.

Powód zawarł z poszkodowanym umowę przelewu wierzytelności, gdzie cedent wskazał, że przysługuje mu wobec (...) S.A. w W. wierzytelność pieniężna w związku z likwidacją szkody nr (...) z dnia 29.09.2012 w kwocie 5.510,00 zł jako różnica pomiędzy kwotą faktury nr (...) za wynajem pojazdu zastępczego a kwotą wypłaconą przez (...) S.A. w W., za cedenta umowa została podpisana przez W. H. – zastępcę prezesa zarządu (...) sp. z o.o.

Średnia stawka za dzień najmu pojazdu w klasie C, tj. takiego jaki został oddany do dyspozycji poszkodowanej spółce przez powoda w miesiącu październiku i listopadzie 2012 roku wynosiła średnio 115zł netto za dobę.

Powód za 29 dni najmu pojazdu marki wystawił w dniu 26.11.2012 r. fakturę nr (...) ze stawką 190 zł netto na rzecz C. sp z o.o. w W..

Sąd ocenił wnioski pisemnej opinii biegłego J. M. jako trafne, opinia odznacza się profesjonalizmem, wnioski są jednoznaczne i nie zostały skutecznie zakwestionowane przez strony. Biegły zgodnie z wydanym postanowieniem miał podać średnią stawkę najmu i to zrobił. Opinia nie była kwestionowana przez strony, a wiarygodność dokumentów kwestionowanych nie budzi wątpliwości Sądu.

Sąd Rejonowy zważył, iż w niniejszej sprawie występuje zagadnienie prawne dotyczące objęcia ochroną ubezpieczeniową kosztów najmu pojazdu zastępczego.

W sprawie bezsporne było, że pozwany wypłacił odszkodowanie tytułem zwrotu kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu, a sprawca zdarzenia miał zawartą z pozwanym towarzystwem ubezpieczeń umowę w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe z ruchem tych pojazdów (polisa OC), odmówił zaś wypłaty dochodzonej pozwem należności jako części kosztów wynajmu pojazdu zastępczego, tj. wystawiona faktura VAT przez powoda (...) z dnia 26.11.2012 r. obejmowała koszt wynajmu za 29 dni z stawką dobową 190,00 zł netto, łącznie 5.510,00 zł netto, z czego pozwany, po przyjęciu niższej stawki dobowej (140,00 zł netto/doba) wypłacił kwotę 4.060,00 zł a wobec tego powód dochodził pozwem różnicy, tj. kwoty 1.450,00 zł. W sprawie był kwestionowany charakter umowy pomiędzy poszkodowanym a powodem w zakresie udostępnienia do używania pojazdu R.. Powód wskazał jedynie na fakturę VAT, nie przedstawił natomiast samej umowy najmu pojazdu. Zdaniem Sądu sama faktura VAT, będąca dokumentem rozliczeniowo-księgowym nie przesądza, iż umowa określona przez strony umową użyczenia była umową odpłatną najmu pojazdu, jest to okoliczność nie udowodniona przez stronę powodową (art. 6 kc w zw. z art.232 kpc).

Z kolei przy ewentualnym przyjęciu, iż w istocie umowa łącząca strony (powoda i poszkodowanego była odpłatną umową najmu pojazdu zastępczego) należy wskazać, iż po pierwsze powód nie udowodnił, iż kwota wskazana w fakturze VAT została zapłacona przez poszkodowanego wskazanego w fakturze w jakiejkolwiek części, oczywistym przy tym jest, iż samo wystawienie faktury z określonym terminem płatności (tutaj przelew do 10.12.2012 r.) nie świadczy w żaden sposób, iż należność została zapłacona. Po drugie, w istocie stawka przyjęta przez powoda, w sposób znaczący odbiega od średniej ceny rynkowej najmu, co wynika z opinii biegłego (przyjęta stawka 190 zł netto za dobę przy średniej 115 zł netto za dobę), tj. była wyższa o około 70%. Poszkodowany nie ma oczywiście obowiązku poszukiwania najtańszego warsztatu w celu dokonania naprawy pojazdu ani poszukiwania najtańszego podmiotu oferującego najem pojazdu zastępczego ale pozwany zakład ubezpieczeń nie może odpowiadać w przypadku rażąco wygórowanego kosztu najmu, tj. w sposób znacząco odbiegającego od średnich stawek najmu, gdyż nie pozostaje to w normalnym związku przyczynowym, pozwanego obciążają celowe i uzasadnione koszty najmu pojazdu.

W przedmiotowej sprawie znajduje zastosowanie stanowisko wyrażone przez SN w uchwale z dnia 17 listopada 2011 r. ( III CZP 5/11, OSNC 2012/3/28) gdzie wskazano, że „odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego; nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej”, warunkiem sine qua non wskazanej odpowiedzialności jest rzeczywiste poniesienie wydatków na taki najem. W uzasadnieniu wskazanej uchwały w sposób jednoznaczny to przesądzono- „zwrotowi mogą podlegać tylko wydatki rzeczywiście poniesione na taki najem”.

Również w uzasadnieniu uchwały SN z dnia 13 marca 2012 r. , III CZP 75/11 dotyczącej uzasadnionych i koniecznych kosztów pomocy świadczonej przez osobę o niezbędnych kwalifikacjach poniesionych przez poszkodowanego w postępowaniu przedsądowym prowadzonym przez ubezpieczyciela jako szkody majątkowej podkreśla się słusznie, że zasadniczym celem odpowiedzialności ubezpieczyciela jest definitywne przywrócenie stanu poprzedniego w drodze ekonomicznego (pieniężnego) wyrównania poniesionej szkody, którą stanowi różnica między stanem majątku poszkodowanego, który powstał po nastąpieniu zdarzenia sprawczego, a stanem, który by istniał bez tego zdarzenia, konsekwencją uszkodzenia (zniszczenia ) samochodu jest obniżenie (utrata) jego wartości, natomiast utrata samej możliwości korzystania z niego nie powoduje samoistnego uszczerbku majątkowego. Jeżeli poszkodowany poniósł wydatki na uzyskanie pojazdu zastępczego w okresie remontu uszkodzonego pojazdu albo przez okres niezbędny do nabycia nowego pojazdu , to wydatki te należy uznać za zmniejszenie majątku poszkodowanego powstałe w następstwie zdarzenia szkodzącego. Zdaniem Sądu Rejonowego wobec tego zasadne jest stanowisko pozwanej, że zapłata za wynajęty pojazd jest warunkiem wypłaty odszkodowania.

W uzasadnieniu uchwały SN z dnia 17 listopada 2011 r. wprost wskazuje się na poniesienie przez poszkodowanego wydatków na uzyskanie pojazdu zastępczego i to poniesione wydatki tu można uznać za stratę. W uzasadnieniu również wprost wskazuje się też, że zwrotowi mogą podlegać tylko wydatki rzeczywiście poniesione na taki najem. Poczynione uwagi znajdują wprost zastosowanie do podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą. W tym stanie rzeczy wobec braku wykazania rzeczywistego poniesienia przez powoda (poszkodowaną) kosztów najmu pojazdu zastępczego, jak też wobec braku wykazania, iż była zawarta umowa najmu a nie nieodpłatna umowa użyczenia, jak też braku wykazania, iż wskazane stawki najmu mają charakter celowy i uzasadniony a tym samym wobec braku powstania szkody z art.361§2 kc powództwo podlegało oddaleniu jako niezasadne (art. 361§2 kc a contrario w zw. z art. 805 §1i2 kc a contrario – punkt I formuły sentencji wyroku).

W punkcie II sentencji wyroku Sąd orzekł o kosztach postępowania, opierając swoje rozstrzygniecie o przepisy art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 99 kpc - zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty poniesione przez pozwanego składają się: wynagrodzenie pełnomocnika - 180 zł (§ 2 w zw. z § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. 2002 Nr 163, poz. 1349 ze zm.), opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa - 17 zł oraz kwota 600, 00 zł stanowiąca zaliczkę na opinię biegłego, na co łącznie daje kwotę 797,00 zł kosztów procesu należnych pozwanemu.

W punkcie III sentencji wyroku, na podstawie art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2010 r., Nr 90, poz. 594 ze zm.) nakazano pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa kwotę 7,43 zł (pozwany uiścił kwotę 600 zł tytułem zaliczki na biegłego a koszt opinii pisemnej wyniósł 607,43 zł).

Od powyższego wyroku apelację wniósł powód zarzucając naruszenie:

a) prawa materialnego tj.:

- przepisu art. 659 § 1 kc w związku z art. 65 § 2 kc poprzez przyjęcie, że zawarta pomiędzy powodem a poszkodowaną umowa była umową użyczenia, albowiem sama faktura VAT określa cenę najmu nie może być uznana za dowód zawarcia takiej umowy,

- przepisu art. 361 § 1 kc poprzez jego błędną interpretację i przyjęcie, iż poszkodowany nie ponosi szkody majątkowej w przypadku scedowania na zakład naprawczy przysługujących mu w związku ze szkodą praw bez dokonania zapłaty za fakturę VAT wystawioną w związku z najmem pojazdu zastępczego,

- przepisu art. 363 § 1 kc poprzez jego błędną interpretację i przyjęcie, że stawki najmu zastosowane przez powoda były zawyżone, gdy tymczasem poszkodowanemu przysługiwało uprawnienie pełnej kompensacji poniesionej szkody z tytułu deliktu.

b) przepisów postępowania tj:

błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, iż powoda nie łączyła z poszkodowanym umowa najmu pojazdu zastępczego, podczas gdy w aktach szkody przedłożonych przez pozwanego znajduje się umowa najmu pojazdu zawarta pomiędzy powodem, a firmą (...) spółka z o.o.

Powołując się na powyższe powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 1450 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 10.11. 2012r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu za dwie instancje z uwzględnieniem kosztów zastępstwa prawnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia ustalenia Sądu pierwszej instancji oraz dokonaną ocenę prawną, o ile poniżej nie uznał odmiennie.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutu powoda dotyczącego naruszenia przepisów postępowania tj. błędu w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, iż powoda nie łączyła z poszkodowanym umowa najmu pojazdu zastępczego, podczas gdy w aktach szkody przedłożonych przez pozwanego znajduje się umowa najmu pojazdu zawarta pomiędzy powodem, a firmą (...) spółka z o.o. Wskazać należy, że wprawdzie Sąd Rejonowy dokonał analizy umowy zawartej pomiędzy powodem a poszkodowanym jako umowy użyczenia (pomimo, iż jak słusznie wskazał apelujący w aktach szkodowych znajduje się umowa najmu pojazdu zastępczego zawarta w dniu 18.10.2012 r., - k. 98 tych akt), to jednak powyższy zarzut pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, zwłaszcza wobec ustaleń zawartych w pisemnym uzasadnieniu wyroku.

Podkreślić bowiem należy, że Sąd I instancji w tej części uzasadnienia odnosi się wyłącznie do kwestii związanych z kosztami najmu pojazdu zastępczego. Również w części uzasadnienia prawnego, Sąd rozważył i dokonał oceny odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu najmu pojazdu zastępczego.

Tym samym wobec powyższych ustaleń, zarzut naruszenia art. 659 § 1 kc w związku z art. 65 § 2 kc poprzez przyjęcie przez Sąd Rejonowy, że zawarta pomiędzy powodem a poszkodowaną umowa była umową użyczenia, a nie umową najmu ostatecznie nie mógł odnieść zamierzonego skutku co do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Niesłusznie w ocenie Sądu Okręgowego, zarzucił powód naruszenie art. 361 § 1 kpc poprzez jego błędną interpretację i przyjęcie, iż poszkodowany nie ponosi szkody majątkowej w przypadku scedowania na zakład naprawczy przysługujących mu w związku ze szkodą praw bez dokonania zapłaty za fakturę VAT wystawioną w związku z najmem pojazdu.

Należy przede wszystkim zwrócić uwagę na stanowisko wyrażone w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., sygn. akt III CZP 5/11 (OSNC 2012, nr 3, poz. 28), które Sąd Okręgowy podziela, iż zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie lub zniszczenie pojazdu mechanicznego obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione „wydatki” na najem pojazdu zastępczego. Chodzi tu zatem o sytuację, w której doszło już do poniesienia przez poszkodowanego wydatków na uzyskanie pojazdu zastępczego w okresie naprawy albo - przy tzw. szkodzie całkowitej - w okresie niezbędnym do nabycia nowego pojazdu, co prowadzi do zmniejszenia majątku poszkodowanego, czyli straty (361 § 2 k.c). Odwrotnie niż w przypadku naprawy samochodu, która nie jest warunkiem wypłaty odszkodowania, w sytuacji najmu pojazdu zastępczego, strata majątkowa, powstaje dopiero z chwilą rzeczywiście poniesionych kosztów z tego tytułu.

Stanowisko przedstawione w uchwale z dnia 17 listopada 2011 r., sygn. akt III CZP 5/11 podzielił Sąd Najwyższy w kolejnej uchwale z dnia 22 listopada 2013 r., sygn. akt III CZP 76/13, stwierdzając, że niemożność korzystania z pojazdu może być źródłem szkody o charakterze majątkowym wtedy, gdy spowoduje „wydatki” posiadacza uszkodzonego lub zniszczonego pojazdu na najem pojazdu zastępczego, stratę bowiem w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. stanowią „wydatki”, które służą ograniczeniu negatywnych następstw doznanych przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia bądź zniszczenia rzeczy.

Powód, w trakcie przedmiotowego postępowania, co stwierdził już Sąd Rejonowy, nie wykazał, aby poszkodowana faktycznie poniosła koszty związane z najmem pojazdu zastępczego.

Należy wskazać, że strata majątkowa (szkoda) powstaje dopiero z chwilą rzeczywistego poniesienia kosztów najmu zastępczego auta. Skoro w majątku poszkodowanej nie powstała strata, to oczywistym jest, że powód nie mógł nabyć wierzytelności przyszłej (w ramach umowy przelewu wierzytelności), jeżeli ona w ogóle nie powstała. Wynika to nie tylko z treści przedmiotowej umowy cesji, która nie nakładała na poszkodowaną obowiązku zapłaty czynszu najmu, ale także z przepisów Kodeksu cywilnego, regulujących dopuszczalność cesji wierzytelności w postaci klasycznej (por. uchwałę SN z dnia 19 września 1997 r., III CZP 45/97, OSNC 1998, nr 2, poz. 22). Warunkiem skutecznej cesji wierzytelności jest istnienie tego prawa. Dlatego wierzytelność przyszła może przejść na nabywcę dopiero z chwilą jej powstania. Powyższe wymaganie należy uznać za spełnione, gdy umowa dotycząca przelewu wierzytelności przyszłej zawiera dane pozwalające ustalić w chwili zaistnienia określonej wierzytelności, iż to właśnie ona była objęta zawartą wcześniej umową (por. wyrok SN z dnia 16 października 2002 r., sygn. akt IV CKN 1471/00). W tych okolicznościach, uprawnionym, w ocenie Sądu Okręgowego, stwierdzeniem jest, że cesja wierzytelności pomiędzy powodem a (...) spółką z o.o. w G., nie mogła stanowić skutecznej podstawy dochodzenia roszczenia przez powoda.

Ponadto, zastosowana w sprawie niniejszej przez powoda stawka za najem pojazdu zastępczego w sposób znaczący odbiega od średniej ceny rynkowej, co wynika z (niezakwestionowanych skutecznie) ustaleń biegłego sądowego J. M.. Powód przyjął bowiem stawkę 190 zł netto, która była wyższa o około 70% od średniej stawki netto za najem pojazdu za dobę przy średniej 115 zł za dobę w październiku i w listopadzie 2012 r. Jakkolwiek poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania najtańszego podmiotu oferującego najem pojazdu, to jednak brak, zdaniem Sądu Okręgowego, podstaw do przyjęcia, że zastosowanie rażąco wygórowanych stawek najmu stanowi normalne następstwo zdarzenia, w wyniku którego poszkodowany poniósł szkodę. Pozwanego obciążają bowiem jedynie koszty celowe i uzasadnione.

Mając powyższe uwagi na względzie, Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zmiany zaskarżonego orzeczenia, a w konsekwencji oddalił apelację powoda, jako nieuzasadnioną, o czym na podstawie art. 385 kpc, orzekł jak w pkt 1 sentencji.

O kosztach procesu orzeczono na mocy art. 98 kpc.