Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 1 lipca 2013 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 568, 81 zł, w punkcie II wyroku umorzył postępowanie w pozostałym zakresie, a w punkcie III rozstrzygnął o kosztach procesu zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1392, 05 zł.

Sąd Rejonowy wydał rozstrzygnięcie w oparciu o następujące ustalenia i wnioski. W dniu 22 października 2010 roku strony zawarły umowę, na podstawie której powód zobowiązał się do utrzymania w czystości kół pojazdów opuszczających obiekt pozwanego w B., a pozwany do uiszczania wynagrodzenia w wysokości 1 800 zł netto miesięcznie. Następnie strony zmieniły treść umowy, zwiększając zakres obowiązków powoda i jego wynagrodzenia do kwoty 3 600 zł netto miesięcznie. Powód wykonał świadczenia wynikające z treści umów i wystawił z tego tytułu siedem faktur VAT, na kwoty po 2214 zł każda (łącznie składające się na roszczenie w kwocie 14 760 zł której domagał się pierwotnie powód). Pozwany zobowiązał się uiszczać wynagrodzenie w terminie 14 dni od daty otrzymania odpowiedniej faktury, uiścił jednak najpierw 738 zł na poczet długu objętego fakturą nr (...), a następnie, jeszcze przed wniesieniem pozwu należności wynikające z faktur VAT nr (...), (...), (...) oraz (...). Pozostałą część należności dochodzonej w niniejszym postępowaniu pozwany uregulował w dniu 18 kwietnia 2013 roku. Z uwagi na brak zapłaty powód wezwał pozwanego do zapłaty.

Taki stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o dowody z dokumentów prywatnych, to jest kopie faktur VAT, kopię umowy, aneksu do umowy i wezwania do zapłaty których wiarygodność nie była kwestionowana i których wiarygodność Sąd Rejonowy zaakceptował.

Łączącą strony umowę Sąd Rejonowy zakwalifikował jako umowę o

świadczenie usług, do której na mocy art. 750 k.c. mają zastosowanie przepisy art. 734 i następne k.c. dotyczące umowy zlecenia. Sąd Rejonowy wskazał w konkluzji, że pozwany był zobowiązany do uiszczenia należności głównych dochodzonych pozwem. Należności zostały uiszczone częściowo przed datą wytoczenia powództwa, a częściowo po wniesieniu pozwu, jednak w chwili ich spełniania pozwany pozostawał w zwłoce, co uzasadniało żądanie odsetek, które pełnomocnik powoda skapitalizował (w kwocie 568, 81 zł) w piśmie procesowym z dnia 17 czerwca 2013 r., w którym potwierdził także spełnienie świadczenia w zakresie należności głównej.

Sąd Rejonowy uznał, że pismo to zawierało oświadczenie o cofnięciu pozwu w pozostałym zakresie, dlatego umorzył postępowanie w części. Sąd nie wskazał podstawy prawnej tego postanowienia.

Uzasadniając postanowienie w przedmiocie kosztów procesu, Sąd Rejonowy wskazał, że przed wytoczeniem powództwa została uiszczona kwota 8 188 zł i w tym zakresie nie ma podstaw do uznania powoda za stronę wygrywającą proces. W pozostałym zakresie, to jest w 55 procentach powód wygrał proces. Ponieważ powód poniósł koszty w wysokości 2531 zł, Sąd Rejonowy obliczył, że należne mu, stosownie do stosownie do stopnia wygrania sprawy, koszty zamykają się kwotą 1392,05 zł (2531 złx55%).

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w zakresie punktu II i III. Pozwany zarzucił:

a) naruszenie art. 355 k.p.c. przez jego zastosowanie pomimo braku przesłanek i wydanie rozstrzygnięcia umarzającego postępowanie,

b) naruszenie art. 316 k.p.c. przez zaniechanie przez Sąd merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy w części, w jakiej uznał powództwo za cofnięte i w konsekwencji wydanie błędnego rozstrzygnięcia w sprawie,

c) naruszenie art. 100 k. p. c. poprzez nieprawidłowe rozstrzygnięcie, co do kosztów procesu w pierwszej instancji, nieprawidłowe rozdzielenie kosztów procesu między stronami, pominięcie kosztów zastępstwa

procesowego pozwanego.

Pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku:

1.  w punkcie II poprzez jego uchylenie i rozstrzygnięcie o oddaleniu powództwa, co do kwoty 14 760 zł;

2.  w punkcie III zaskarżonego orzeczenia przez zniesienie kosztów procesu w pierwszej instancji;

3.  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania za drugą instancję według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji pełnomocnik pozwanej argumentował, iż powód domagał się zasądzenia od pozwanego kwoty 14760zł z ustawowymi odsetkami tytułem wynagrodzenia z umowy, na podstawie której powód zobowiązał się do utrzymania czystości kół pojazdów opuszczających obiekt pozwanego. Przed procesem pozwany uiścił na rzecz powoda 8118 zł, zaś pozostała kwota została uiszczona po wszczęciu procesu. Powód nie złożył oświadczenie o cofnięciu pozwu, ani co do kwoty 8118 zł uiszczonej przed procesem, ani co do kwoty 6642 zł uiszczonej w toku sprawy. W odpowiedzi na sprzeciw powód przyznał spełnienie świadczenia, a ponadto dokonał skapitalizowania odsetek od należności głównej na kwotę 568, 81 zł. Sąd Rejonowy błędnie uznał oświadczenie powoda o przyznaniu zapłaty za oświadczenie o cofnięciu pozwu i w konsekwencji umorzył postępowanie, z naruszeniem art. 355 k.p.c.

Cofnięcie pozwu jest czynnością procesową, przez którą powód rezygnuje z wniosku o wszczęcie i przeprowadzenie procesu. Oświadczenie to nie może być dorozumiane. Powód zaś nie oświadczył, że cofa pozew bądź rezygnuje z części żądania. Oświadczenie to nie może być uznane za cofnięcie powództwa. Wobec braku oświadczenia o cofnięciu powództwa w części, właściwym rozstrzygnięciem było oddalenie powództwa w zakresie, w którym roszczenie został spełnione.

Ponadto przy rozstrzyganiu o kosztach Sąd winien uwzględnić, że kwota stanowiąca przeszło 52% wartości dochodzonego roszczenia została uiszczona przed wszczęciem sprawy, zaś kwota odpowiadająca niespełna 48% uiszczona po wszczęciu sprawy, co uzasadnia zniesienie kosztów

procesu w pierwszej instancji pomiędzy stronami.

W złożonej odpowiedzi na apelację powód domagał się oddalenia apelacji i zasądzenia od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych. Pełnomocnik powoda twierdził, iż wyrok Sądu pierwszej instancji, który właściwie zinterpretował przepisy prawa i dokonał kompleksowej oceny zgromadzonego materiału, jest prawidłowy. Słusznie Sąd I instancji stanął na stanowisku, że oświadczenie o ograniczeniu powództwa traktować należy jako cofnięcie pozwu w pozostałym zakresie i dlatego w części umorzył postępowanie. Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że powód jest stroną wygrywająca proces w 55% i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu zasądził od pozwanego kwotę 1392, 81 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

W rozpoznawanej sprawie nie ulegało wątpliwości, że Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne.

Wobec zarzutów i wniosków apelacji istotna dla rozstrzygnięcia, była natomiast ocena znaczenia oświadczenia zawartego w piśmie procesowym złożonym przez pełnomocnika powoda z dnia 17 czerwca 2013 r., w którym przyznał („potwierdził") zapłatę przez pozwanego w dniu 6 marca 2013 r. kwoty 3690 zł oraz w dniu 20 marca 2013 r. kwoty 4427 zł, zarachowanych na poczet wskazanych tam długów. Ponadto pełnomocnik stwierdził, że pozostałe należności dochodzone w sprawie pozwany uregulował po wytoczeniu powództwa. Powód domagał się, zatem odsetek za opóźnienie w zapłacie należności głównych, przy czym zawarte w piśmie żądanie ich zasądzenia przedstawione zostało jako skutek zaspokojenia powoda. Powód powiązał, bowiem tę zapłatę ze skapitalizowaniem odsetek za czas opóźnienia. Ponieważ cofnięcie powództwa jest czynnością procesową wskazać należy, przed wszystkim, że „czynności procesowe są czynnościami prawnymi mającymi cechy

szczególne, wynikające z ich charakteru, które wywołują określone skutki prawne przewidziane przez prawo procesowe, jeżeli dokonywane są w wymaganej formie, w oznaczonym czasie oraz przez uprawnione podmioty procesowe, zdolne do powzięcia woli i jej przejawienia" (cytat za uzasadnieniem wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2004 r., I CK 204/04). Czynności procesowe podlegają wykładni, której jawnym przykładem w k.p.c. jest zastosowanie art. 130 § 1 k.p.c. przez nadanie biegu pismu mylnie oznaczonemu lub obarczonego inną oczywistą niedokładnością stosownie do właściwego sensu odczytanego przez Sąd. Z wykładnią czynności procesowych wiąże się zagadnienie stosowania do niej reguł interpretacji oświadczeń woli, obowiązujących na gruncie prawa materialnego. Na pytanie o możliwość zastosowania tych reguł orzecznictwo sądowe udzieliło odpowiedzi, w myśl której także do czynności procesowych ma zastosowanie art. 65 k. c. stosowany analogicznie (vide T. Wiśniewski, „Przebieg procesu cywilnego" LEX nr 173319). Biorąc pod uwagę, że wedle normy zawartej w tym ostatnim przepisie, znaczące dla ustalenia sensu oświadczenia jest nie tylko dosłowne jego brzmienie, ale również okoliczności towarzyszące jego złożeniu i ustalone zwyczaje (w tym wypadku wynikające z praktyki prawniczej), trafnie ocenił Sąd Rejonowy sens pisma pełnomocnika powoda, jako wyrażającego częściowe cofnięcie powództwa odnośnie do zaspokojonej należności i - jak trzeba uzupełnić - na podstawie przepisu art. 355 § 1 k.p.c. umorzył postępowanie.

Nie było, zatem podstaw do przyjęcia, że Sąd Rejonowy naruszył przepis art. 355 § 1 k.p.c, a w konsekwencji, nie orzekając o żądaniu wykonania zobowiązania, które wygasło, naruszył również art. 316 § 1 k.p. c. W tym zakresie apelacja okazała się nieuzasadniona.

W ocenie Sądu Okręgowego zasadny okazał się natomiast zarzut apelującego skierowany przeciwko rozstrzygnięciu o kosztach procesu. Zastosowanie art. 100 k.p.c. i wyrażonej w nim zasady stosunkowego rozdziału kosztów oznacza przyjęcie za podstawę obliczeń sumy należności

obu stron, którą następnie dzieli się proporcjonalnie do stosunku, w jakim strony utrzymały się ze swoim roszczeniem lub obroną (vide orzeczenie Sądu Najwyższego z 31.01.1991 r. II CZP 255/90, OSP 1991, nr 11-12 str. 530). Nie było zatem prawidłowe przyjęcie dla obliczenia kosztów procesu jedynie kosztów procesu poniesionych przez powoda, pomniejszonych stosownie do stopnia, w jakim utrzymał się przy swoim roszczeniu (55%), gdyż nie uwzględniało to okoliczności, że również pozwany, który poniósł koszty wynagrodzenia pełnomocnika, utrzymał się w ze swoją obroną w 45%. W tej sytuacji, biorąc pod uwagę wskazane okoliczności, to jest wysokość poniesionych przez strony kosztów oraz zbliżony stopień, w jakim utrzymały się przy swoich żądaniach, należało w ocenie Sądu Okręgowego znieść wzajemnie koszty procesu w postępowaniu przed Sądem I instancji i w związku z tym zmienić pkt. III zaskarżonego wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 102 k.p.c. przy uwzględnieniu okoliczności przedmiotowej sprawy, po rozważeniu których Sąd Okręgowy uznał za zasadne nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania odwoławczego.