Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powódka – (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w R. wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B. kwoty 3.359,73 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazywała, iż w oparciu o umowę z dnia
1 stycznia 2009 roku, strony nawiązały współpracę gospodarczą, której przedmiotem było m.in. świadczenie na rzecz powódki dostaw towarów do galerii handlowej powódki w supermarkecie (...), zaś powódka zobowiązała się, na podstawie umowy o świadczenie usług, do wykonywania na rzecz pozwanej usług reklamowych. Strony rozliczały się w ten sposób, iż powódka zapłatę za usługi kompensowała z zapłatami za dostarczone towary przez pozwaną. Pozwana wystawiła fakturę VAT (...) na kwotę 10 578,50 zł, którą powódka skompensowała z wystawionymi pozwanej fakturami o numerach: (...) na kwotę 366 złotych, 10/06/2009 na kwotę 1.220 zł, (...) na kwotę 1.220 zł, (...) na kwotę 1.830 zł - łącznie na kwotę 4.636 zł. Po dokonanej kompensacie powódka, w dniu 26 sierpnia 2009 roku, zapłaciła pozwanej kwotę 5.942,50 zł (10.578,50 zł – 4.636 zł). Pozwana następnie wystąpiła do Sądu Okręgowego w Lublinie z pozwem przeciwko powódce. Źródłem roszczeń były czyny nieuczciwej konkurencji. Mocą wyroku wydanego w sprawie o sygnaturze akt IX GC 347/11 (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w R. zapłaciła pozwanej kwotę 14.558,44 zł. Rozstrzygnięciem sądu objęto kwotę 4. 363 zł, tytułem uprzednio potrąconych faktur za usługi marketingowe. Tymczasem w dniu 12 października 2009 roku pozwana wystawiła fakturę korygującą nr (...) na kwotę 3 359,73 zł, w której pomniejszyła kwotę należności z faktury nr (...), podczas, gdy należność z faktury nr (...) powódka uiściła pozwanej w pełnej kwocie (sprzed korekty). Powyższa kwota stanowi przedmiot dochodzonego roszczenia. Pomimo wezwania pozwana nie regulowała należności.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 12 listopada 2012 r. Sąd Rejonowy w Radomiu w sprawie o sygn. akt V GNc 2940/13 orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana zaskarżyła wymieniony nakaz zapłaty w całości, zgłosiła zarzut przedawnienia oraz wniosła o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. Pozwana wniosła również o przekazanie sprawy do Sądu Rejonowego w Bydgoszczy jako sądu właściwego miejscowo.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwana wskazała, iż załączone do pozwu umowy i aneksy nie dotyczą strony niniejszego postępowania, tj. powódki ponieważ były zawarte zupełnie z innym podmiotem. Pozwana zauważyła, iż z treści z załączonej faktury wynika, iż została ona wystawiona w dniu 12 października 2009 roku. Z końcowej części faktury wynika, iż powódce została zwrócona kwota 1 230,15 zł, a do zapłaty pozostała kwota 2.129,58 zł. Powódka nie wyjaśniła zaś, dlaczego domaga się zapłaty kwoty 3.359,73 zł, skoro z treści faktury korygującej wynika, iż do zapłaty pozostała kwota niższa. Niezależnie od powyższego, powołując się na przepis art. 554 k.c. pozwana wskazała, iż roszczenie uległo przedawnieniu. Bieg terminu przedawnienia zaczął się najwcześniej od dnia 15 października 2009 roku, kiedy to powódka mogła podjąć się czynności związanych z domaganiem się zwrotu uiszczonej należności.

W odpowiedzi na sprzeciw, powódka odnosząc się do twierdzenia pozwanej dotyczącego tego, iż powódka nie była stroną umowy zauważyła, iż pozwana sama wnioskowała o przeprowadzenie dowodu z tych umów jako źródła jego roszczeń. W rezultacie Sąd Okręgowy w Lublinie uznając umowy za łączące strony – zasądził od powódki żądane roszczenie. Powódka podniosła, iż okres przedawnienia stanowi 3 lata i jeszcze nie upłynął. Dwu letni okres przedawnienia nie ma tu zastosowania.

Sąd Rejonowy w Lublinie, postanowieniem z dnia 19 kwietnia 2013 roku, stwierdził swoją niewłaściwość miejscową i sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy.

Wyrokiem z dnia 1 lipca 2013 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 2129, 58 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty, w pozostałej zaś części powództwo oddalił. Ponadto Sąd I instancji zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 458, 88 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy wydał rozstrzygnięcie w oparciu o następujące ustalenia i wnioski.

Sąd ustalił, iż strony pozostawały w stałych kontaktach handlowych w ramach umowy o współpracę. Przedmiotem umowy było określenie warunków współpracy handlowej w zakresie sprzedaży towarów oferowanych przez pozwaną oraz ramowych warunków wykonywania przez powódkę usług reklamowych i marketingowych zlecanych przez pozwaną na podstawie umowy o świadczenie usług promocyjnych i reklamowych. Strony zawarły też oddzielną umowę o świadczenie usług promocyjnych i reklamowych. W trakcie trwania umowy o współpracę pozwana ze sprzedany towar wystawiła fakturę VAT nr (...) na kwotę 10.578,80 złotych. W związku ze zwrotem towaru, pozwana wystawiła fakturę korygującą – faktura VAT korekta nr (...) na kwotę 3.359,73 złotych. W treści faktury korygującej w chwili wystawienia wskazano, iż: „zwrócono 1.230,15” oraz zapis: „pozostało 2.129,58 złotych”. Pismem z dnia 13 lipca 2012 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty należności w łącznej kwocie 3.416,75 złotych z tytułu niezapłaconych faktur - (...) i (...).

Stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów prywatnych znajdujących się w aktach sprawy, których prawdziwość, autentyczność i moc dowodowa nie budziły jego wątpliwości.

Sąd I instancji ocenił, iż zgłoszony przez pozwaną zarzut przedawnienia roszczenia nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem w niniejszej sprawie nie znajdował zastosowania przepis art. 554 k.c.

Roszczenie powódki podlegało w ocenie Sądu, przepisom regulującym nienależne świadczenie (art. 410 k.c.), do których znajduje zastosowanie trzyletni termin przedawnienia roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej regulowany w art. 118 k.c.

Sąd w oparciu o art. 455 k.c. wskazał, iż powódka wezwała pozwaną do zwrotu nienależnego świadczenia pismem z dnia 13 lipca 2012 roku, wskazując termin 7 dni od otrzymania wezwania. Wezwanie do zapłaty zostało doręczone pozwanej w dniu 17 lipca 2012 roku, roszczenie stało się więc wymagalne z upływem dnia 24 lipca 2012 roku. Skoro pozew został wniesiony przez powódkę w dniu 5 października 2012 roku, roszczenie nie uległo jeszcze przedawnieniu.

Na marginesie Sąd I instancji dodał, że nawet gdyby przyjąć, iż faktura korygująca stanowiła wezwanie do zapłaty w rozumieniu art. 455 k.c. to roszczenie to i tak nie uległo jeszcze przedawnieniu. Faktura korygująca została, bowiem wystawiona w dniu 12 października 2009 r. Przyjmując, iż zapłata miała nastąpić niezwłocznie po otrzymaniu wezwania (faktury) to wobec faktu, iż pozew został wniesiony w dniu 5 października 2012 roku, roszczenie nie uległo przedawnieniu.

W dalszych wywodach Sąd Rejonowy podkreślił, iż roszczenie powódki podlegało jedynie częściowemu uwzględnieniu. Powołując się na treść art. 6 k.c. i 232 k.p.c. Sąd zważył, iż bezsporną między stronami była okoliczność, iż wystawiono fakturę nr (...) na kwotę do zwrotu w wysokości 3.359,73 złote. W sprzeciwie pozwana nie zakwestionowała tego faktu. Jednocześnie jednak pozwana zarzuciła, iż dokument (...) obejmuje informację o dokonaniu zwrotu na kwotę 1.230,15 złotych, co po odjęciu od kwoty o jaką skorygowano fakturę VAT (...) daje różnicę w kwocie 2.129,58 zł (kwotę, jak u dołu faktury korygującej). Do zwrotu zatem na rzecz powódki miałaby pozostać nie kwota 3.359,73 złote, a kwota 2.129,58 złotych ( 3.359,73 złote – 2.129,58 = 2.129,58). Sąd I instancji podkreślił przy tym, iż powódka okoliczności tej nie zaprzeczyła.

Mając na uwadze powyższe Sąd I instancji na podstawie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c. orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku. Orzeczenie o odsetkach Sąd oparł o przepis art. 481 k.c. W punkcie 3 orzeczenia w oparciu o zasadę art. 100 k.p.c. Sąd orzekł o kosztach procesu. O kosztach postępowania sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 99 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

Od powyższego rozstrzygnięcia apelację wywiodła pozwana, zaskarżając je w części, w zakresie pkt 1 i 3. Wyrokowi Sądu Rejonowego pozwana zarzuciła naruszenie prawa materialnego w postaci art. 410 k.c. i art. 554 k.c., jak również naruszenie prawa procesowego tj. art. 233§1 k.p.c., mające istotny wpływ na wynik sprawy wskutek przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów:

- w zakresie oceny podstawy faktycznej powództwa tj. faktury korygującej nr (...) , która nie może zostać uznana za dokument prywatny , ponieważ nie zawiera w treści żadnych danych, a w poszczególnych pozycjach faktury wpisane jest „błąd„ ,a zatem nie ma możliwości weryfikacji kwoty wskazanej w dolnej części , a ponadto nie została ona przez nikogo podpisana (art. 245 k.p.c.)

- w zakresie oceny dowodu z załączonych umów o współpracy oraz aneksów do tych umów, które nie zostały zawarte poprzez strony niniejszego procesu, a które stanowiły podstawę ustalenia Sądu Rejonowego, że strony pozostawały w kontaktach handlowych w ramach umowy o współpracy,

- poprzez przyjęcie , że powódce przysługuje roszczenie z tytułu nienależnego świadczenia w związku ze zwrotem towaru pozwanemu podczas gdy powódka nie wykazała, iż należność wynikającą z faktury sprzedaży VAT nrFA / 957 /2009 r. zapłaciła w prawidłowej wysokości, ponieważ potrącenia dokonane przez powódkę, zawarte w oświadczeniu z dnia 20.08.2009 r. na podstawie faktur VAT nr : (...) na kwotę 356 zł , (...) na kwotę 1.220 zł , (...) 2009/06/00014 na kwotę 1.830 zł okazały się bezzasadne i zostały uznane przez Sąd Okręgowy w Lublinie za czyny nieuczciwej konkurencji, a powódka nie wykazała aby kwoty wynikające z w/w faktur zapłaciła pozwanej.

Z uwagi na powyższe zarzuty pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w części tj. w punkcie 1 poprzez oddalenie powództwa, a także w pkt 3 poprzez zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Domagała się także zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu pozwana podnosiła, iż faktury korygującej nr (...) nie można uznać za dokument w świetle art. 245 kpc. Pozwana wskazywała, iż przedmiotowy dokument nie jest podpisany, wszystkie pozycje asortymentowe wpisane w tej fakturze opatrzone są adnotacją „błąd” i nie jest możliwe ustalenie, na podstawie czego została ustalona kwota 3.359, 73 zł wpisana w końcowej części faktury. Ponadto pozwana podnosiła, iż transakcja, w oparciu o którą wystawiono dokument księgowy w postaci korekty jest czynnością podjętą w ramach działalności gospodarczej, a także roszczeniem z tytułu sprzedaży, do którego znajdują zastosowanie przepisy art. 554 kc. W dalszych częściach uzasadnienia apelująca wskazywała również, iż powódka w toku niniejszego postępowania nie udowodniła, iż po wydaniu wyroku zasądzającego przez Sąd Okręgowy w Lublinie zapłaciła na rzecz pozwanej należność wynikającą z wystawionych przez nią faktur marketingowych, które objęte były kompensatą z dnia 20.08.2009 r. Należność wynikająca z w/w faktur VAT wystawionych przez powódkę została uznana jako wierzytelności wynikające z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji, skutkiem czego faktury są nieważne.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, wskazując, iż nie podziela jakiegokolwiek zarzutu apelacyjnego oraz aprobuje ustalenia i wnioski wywiedzione przez Sąd Rejonowy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, a ze zgromadzonego materiału wyprowadził poprawne wnioski. Ustalenia te Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za podstawę własnego rozstrzygnięcia.

Podniesione przez apelującą zarzuty naruszenia przepisów postępowania cywilnego opierają się w zasadzie na zakwestionowaniu dokonanej przez Sąd I instancji oceny dowodów. W apelacji pozwana zarzuciła ponadto naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 410 k.c. oraz art. 554 k.c.

W pierwszej kolejności jednak rozważyć należy zarzuty obrazy przepisów proceduralnych, albowiem zarzuty dotyczące prawa materialnego mogą być właściwie ocenione i rozważone tylko na podstawie prawidłowo ustalonego stanu faktycznego (por. wyrok SN z 25.07.2002 r., sygn. akt III CKN 1331/00 niepubl.).

W tej sytuacji zarzutem wymagającym rozważenia w pierwszej kolejności jest zarzut dotyczący przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.). W ocenie Sądu Okręgowego, zasady z art. 233 § 1 k.p.c. nie zostały naruszone, gdyż ocena zgromadzonego materiału dowodowego i poczynione na jej podstawie ustalenia faktyczne zostały dokonane przez Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy i brak jest podstaw do podzielenia stanowiska apelującej co do ich nieprawidłowości.

W szczególności Sąd I instancji wskazał prawidłowo, iż strony niniejszego sporu pozostawały w stałych kontaktach handlowych w ramach umowy o współpracę, w trakcie której pozwana za sprzedany towar wystawiła powódce fakturę VAT nr (...) na kwotę 10.578, 80 zł. Natomiast w związku ze zwrotem towaru, pozwana wystawiła fakturę korygującą nr (...) na kwotę 3.359, 73 zł, w której wskazano, iż zwrócono powódce kwotę 1.230, 15 zł. Okoliczności te jak trafnie wskazał Sąd I instancji, wynikają z załączonych przez powódkę aneksów do umowy o współpracy z dnia 20.01.2009 r., 09.02.2009 r., 2.03.2009 r., jak również załączonych kserokopii faktur o powołanych wyżej numerach. Trzeba przy tym podkreślić, iż znajdują one potwierdzenie także w załączonym uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 13 grudnia 2011 r.(k.35-42 akt) wydanego w sprawie z powództwa (...) Sp. z o.o. w B. (pozwana w niniejszej sprawie), z którego wynika, iż pozwana sama wnioskowała o przeprowadzenie dowodów z powoływanych w sprawie aneksów umów, jako źródła jej roszczeń.

W świetle powyższych ustaleń, za bezzasadne należy uznać zarzuty pozwanej, w których wywodzi ona brak pozostawania przez strony w stosunkach handlowych, ze względu na wskazany w aneksach do umów podmiot inny aniżeli powódka.

Spóźnione natomiast okazały się, w ocenie Sądu Okręgowego, zarzuty pozwanej, w których kwestionuje ona treść i moc dowodową faktury nr (...), jak również zarzuty dotyczące błędnego przyjęcia przez Sąd Rejonowy, że powódka wykazała fakt uiszczenia należności z tytułu Faktury VAT nr (...) (art. 381 k.p.c.). W odniesieniu do drugiego z zarzutów pozwana wskazywała na fakt uznania przez Sąd Okręgowy w Lublinie za czyny nieuczciwej konkurencji potrąceń dokonywanych przez powódkę zawartych w oświadczeniu z dnia 20.08.2009 r. na podstawie faktur VAT nr (...), (...) oraz (...) 2009/06/00014. Podkreślić należy, iż pozwana w sprzeciwie od nakazu zapłaty z dnia 12 listopada 2012 r. ani na dalszym etapie postępowania przed Sądem I instancji nie kwestionowała faktury nr (...), ani też faktu zapłaty należności z tytułu VAT nr (...). Pozwana w sprzeciwie podniosła jedynie zarzut przedawnienia roszczenia oraz wskazywała na brak związania umowami i aneksami twierdząc, iż zostały one zawarte z innym podmiotem niż powódka. Wskazywała również na wynikający z treści faktury (...) fakt zwrotu powódce kwoty 1.230, 15 zł. Postawienie kolejnych zarzutów dotyczących faktur (...) dopiero w apelacji ocenić należy zatem, jako przyjęcie przez pozwaną nowej strategii prowadzenia procesu, która nie może jednak odnieść zamierzonego skutku.

Wydanie niekorzystnego dla strony wyroku nie może stanowić podstawy powołania się w postępowaniu apelacyjnym na nowe fakty i dowody. W orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. np. wyrok z dnia 24 marca 1999 r., I PKN 640/98, z dnia 10 lipca 2003 r., I CKN 503/01), dominuje bowiem pogląd, zgodnie z którym strona ma obowiązek już w postępowaniu pierwszoinstancyjnym powołać wszystkie znane jej fakty i dowody. Podział materiału faktycznego i dowodowego między obie instancje merytoryczne nie może być zależny od jego wartościowania przez samą stronę z punktu widzenia przydatności dla rozstrzygnięcia sprawy.

Jedynie na marginesie wskazać należy, iż przedłożona przez powódkę faktura nr (...) jako niezawierająca podpisu istotnie nie stanowi dokumentu prywatnego, o którym mowa w art. 245 kpc. Okoliczność ta nie przesądza jednakże o braku mocy dowodowej powołanej faktury. Należy podkreślić, iż nie do przyjęcia jest teza że skoro niepodpisane faktury nie spełniają wymogów dokumentów, nie mogą zostać uznane za dowód w procesie. Skoro niepodpisane faktury nie stanowią dokumentu w rozumieniu art. 244 i 245 k.p.c., to należy uwzględnić, iż w kodeksie postępowania cywilnego nie zawarto zamkniętego katalogu środków dowodowych i dopuszczalne jest skorzystanie z każdego źródła informacji o faktach istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, jeśli tylko nie jest to sprzeczne z przepisami prawa. W rachubę wchodzi zatem ewentualność zastosowania przez Sąd przepisu art. 309 k.p.c. Przepis ten odnosi się bowiem do innych niż wyraźnie wymienionych w kodeksie środków dowodowych i tym samym może mieć zastosowanie także niepodpisanych wydruków komputerowych, czy też do niepodpisanych kopii dokumentów księgowych, zestawień, tabel itp. (por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2008 r. I CSK 138/08. LEX nr 548795).

Nietrafne okazały się także zarzuty dotyczące naruszenia przepisów prawa materialnego w postaci art. 554 k.c. i art. 410 k.c.

Zgodnie z art. 554 k.c. roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy przedawniają się z upływem lat dwóch. Trzeba jednakże podkreślić, iż roszczenie powoda dochodzone w niniejszym procesie obejmuje zwrot kwoty zapłaconej uprzednio na podstawie umowy sprzedaży, która to podstawa odpadła wskutek zwrotu towaru. Poprzez zwrot towaru i wystawienie faktury korygującej przez pozwanego doszło między stronami do zniweczenia skutków, jakie uprzednio wynikały z zawartej umowy sprzedaży. W istocie zatem w sposób dorozumiany doszło w ten sposób do odstąpienia do umowy sprzedaży, w zakresie w którym obejmowała ona zwrócony towar. Konsekwencją powyższego jest powrót do takiego stanu, jaki istniał przed wydaniem towaru i zapłatą ceny. Żądanie zgłoszone w pozwie nie opiera się zatem na umowie, gdyż wskutek odstąpienia, traktuje się ją jak niezawartą, lecz stanowi jeden z przypadków nienależnego świadczenia (art. 410 kc), którego podstawa (umowa sprzedaży) odpadła. Z tych względów jak trafnie wskazał Sąd I instancji w niniejszej sprawie zastosowanie znajduje przepis art. 118 k.c. przewidujący trzyletni termin przedawnienia dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Skoro zaś roszczenie o zwrot zapłaconej ceny stało się wymagalne najwcześniej z chwilą otrzymania faktury korygującej wystawionej w dniu 12 października 2009 r. to wobec wniesienia pozwu w dniu 5 października 2012 r., termin trzyletni jeszcze nie upłynął.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, wobec braku przyczyn zarówno do zmiany, jak i uchylenia zaskarżonego wyroku, apelację pozwanego należało oddalić jako bezzasadną w oparciu o art. 385 kpc. O kosztach postępowania odwoławczego Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc w związku z § 6 pkt. 3 i § 12 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 16, poz. 1349).