Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wnioskodawca, kurator spółki z ograniczoną odpowiedzialnością pod firmą (...) w B. wniósł o ustanowienie likwidatora dla tej spółki wskazując, iż 19 listopada 2011 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy rozwiązał spółkę (...), nie ustanawiając likwidatora, którego winienie ustanowić Sąd Rejestrowy. Kurator oświadczył przy tym, że nie wyraża zgody na ustanowienie go likwidatorem, zgodnie zaś z § 18 umowy spółki likwidatorami są wszyscy wspólnicy. W piśmie z 18 sierpnia 2011 r. wnioskodawca wskazał na możliwość ustanowienia w charakterze członków zarządu spółki, K. G., M. B., M. W. i P. P. (k. 10).

Postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy, który rozpoznawał zażalenie kuratora na postanowienie w przedmiocie zawieszenia postępowania uznał, iż uczestnikami postępowania są osoby, które pozostają wspólnikami spółki w chwili orzekania, a więc M. B. i K. G. (k. 46).

W toku postępowania uczestnicy nie złożyli odpowiedzi na wniosek i nie wyrazili zgody na ustanowienie likwidatorami spółki.

Wyrokiem z dnia 19 listopada 2010 r. Sąd Rejonowy Wydział IX Gospodarczy w Bydgoszczy rozwiązał spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością pod firmą (...) w B. wpisaną do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego nr KRS (...) (K. 19 akt VIII GC 440/10), nie orzekając o ustanowieniu likwidatora. Wyrok ten został wydany w następstwie wniosku kuratora ustanowionego przez Sąd Rejonowy VI Wydział Rodzinny i Nieletnich w Bydgoszczy w trybie art. 42kc. Rozwiązując spółkę Sąd ustalił , że spółka nie posiada zarządu od 2005 r., wspólnicy spółki nie powołali jej organów. Spółka nie prowadzi działalności i ma trwałego majątku. Sąd ustalił również, że w toku postępowania w niniejszej sprawie spółka nie prowadziła już żadnych spraw i nie posiadała żadnego majątku (co do tej okoliczności nie wypowiedział się wnioskodawca). W tej sytuacji Sąd zważył, iż celem prowadzenia postępowania likwidacyjnego w przypadku rozwiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest rozdysponowanie majątku spółki i zakończenie jej działalności. W przypadku jednak spółki która nie prowadzi działalności i nie posiada żądnego majątku, wymóg prowadzenia takiego postępowania ma charakter jedynie formalno-prawny, stąd w ocenie Sądu prowadzenie likwidacji nie znajduje w takiej sytuacji uzasadnienia w potrzebie zapewnienia bezpieczeństwa obrotu. W tym kontekście Sąd dodał, że wobec braku zarządu w spółce, niemożliwe było powołanie członków zarządu jako likwidatorów, zgodnie z art. 276 k. s. h. Po wtóre, prowadzenie likwidacji wymaga wielu czynności, w szczególności sporządzenia bilansu i wezwania wierzycieli do zgłoszenia wierzytelności (art. 278 i 279 k. s. h.), które z natury rzeczy wymagają od spółki niezbędnych, wcale niebagatelnych środków. Likwidator może również żądać wynagrodzenia, może również zrezygnować z owej funkcji, nie może zatem być mowy o „przymuszeniu” do sprawowania funkcji likwidatora osoby, które nie wyraziłaby na to zgody. W razie zaś ustanowienia likwidatora przez Sąd, źródłem tego wynagrodzenia byłyby ostatecznie środki Skarbu Państwa(likwidator ma przecież prawo żądać wynagrodzenia) choć, w ocenie Sądu wydatki na wynagrodzenie likwidatora nie mogą być kwalifikowane jako wydatki, o których mowa w Ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. W ocenie Sądu ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów postępowania likwidacyjnego jest zbędne w sytuacji w której spółka nie ma spraw wymagających zakończenia ani majątku, który mógłby służyć do podziału miedzy wierzycieli i wspólników. Celem likwidacji jest bowiem zakończenie spraw spółki, zbycie jej majątku itp. Nie ma zatem potrzeby ustanawiać likwidatora, skoro postępowanie likwidacyjne nie prowadziłoby do osiągnięcia istotnych przy likwidacji celów, a nadto czynności byłyby finansowane przez Skarb Państwa, który nie jest wspólnikiem rozwiązanej spółki. W ocenie Sądu, w razie zmiany wskazanych powyżej okoliczności, a wiec np. ustanowienia zarządu albo nabycia majątku przez spółkę w ustanowieniu likwidatora nie będzie jednak przeszkód w ustanowieniu likwidatora.

Na marginesie Sąd odniósł się do postępowania upadłościowego, którego nie prowadzi się, gdy nie da się osiągnąć celu tego postępowania w postaci zaspokojenia wierzycieli. Z tych względów Sąd Rejonowy XI Wydział Gospodarczy na podstawie art. 276 § 3 K. s. h. oddalił wniosek kuratora o ustanowienie likwidatora.

Na powyższe postanowienie, apelację wniósł wnioskodawca.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 42 kc i art. 276 ksh poprzez przyjęcie, że spółka musi posiadać majątek i działać, aby celowe było ustanowienie likwidatora.

Apelujący wniósł o rozwiązanie spółki i ustanowienie likwidatora.

Apelujący wskazał, że (...) Sp. z o.o. nie realizuje celów dla których została założona nie posiada organów i celowe jest ustanowienie likwidatora, aby dokończył proces likwidacji spółki.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W niniejszej sprawie S. K. został ustanowiony kuratorem na podstawie art.42 kc dla spółki z ograniczona odpowiedzialnością z powodu braku organów spółki. Z uwagi na niemożność powołania zarządu a w konsekwencji niemożności prowadzenia spraw spółki kurator wystąpił z pozwem o rozwiązanie spółki. Uprawnienie do wystąpienia z takim pozwem wynikało z zaświadczenia sądu. W zaświadczeniu tym zgodnie z art.42 § 2 kc upoważniono kuratora m.in. do złożenia wniosku do Sądu Rejonowego XIII Wydziału Gospodarczego Krajowego Rejestru Sądowego o rozwiązanie (...) spółki z o.o. w B., do złożenia pozwu do Sądu właściwego miejscowo o rozwiązanie spółki i ustanowienie likwidatora dla spółki (k-52 akt VIII GC 440/10). Kurator złożył pozew o rozwiązanie spółki i ustanowienie likwidatora. Pozew ten kurator złożył we własnym imieniu. Pozew ten skierował przeciwko spółce. W sprawie VIII GC 440/10 wszczęto proces i wyrokiem z dnia 19 listopada 2010 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy rozwiązał spółkę z o.o. pod firmą (...) w B. nie orzekając o ustanowieniu likwidatora. Kurator tego wyroku nie zaskarżył. W szczególności nie zaskarżył orzeczenia w przedmiocie ustanowienia likwidatora. Orzeczenie to jest prawomocne. Z chwilą uprawomocnienia się tego orzeczenia kurator ustanowiony w trybie art. 42 k.c. wypełnił swoje obowiązki i zakończył czynności skierowane na likwidację spółki. Z chwilą uprawomocnienia się tego orzeczenia kurator utracił więc legitymację do działania w imieniu spółki. Jak wyjaśnił bowiem Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie III CZP 95/11 – „Kurator ustanowiony na podstawie art. 42 kc dla osoby prawnej jest jej przedstawicielem ustawowym.” … „W konsekwencji kurator w zakresie mieszczącym się w granicach jego umocowania, skierowanych na wywołanie skutków prawnych w odniesieniu do podmiotu pozostającego pod kuratelą czynności, także procesowych (por. art. 66 i 67 § 1 k.p.c.), powinien działać w imieniu tego podmiotu (sfera reprezentacji). W konsekwencji mieszczące się w zakresie uprawnień objętych zaświadczeniem wydanym kuratorowi czynności procesowe, zmierzające do likwidacji określonej osoby prawnej, powinny być podejmowane przez kuratora w imieniu tej osoby, ona więc powinna być stroną, a kurator jedynie jej reprezentantem (por. postanowienie z dnia 30 maja 2008 r., III CZP 40/08).” W niniejszej sprawie kurator osiągnął cel dla którego został ustanowiony bowiem sąd orzekł o rozwiązaniu spółki. Orzekając o rozwiązaniu spółki sąd może ustanowić likwidatorów, ale nie musi tego uczynić. W niniejszej sprawie właśnie z taka sytuacja mamy do czynienia. Taka sytuacja jest prawnie dopuszczalna a likwidatorami są automatycznie członkowie zarządu bądź też powołanie następuje na podstawie zasad ustalonych w umowie spółki, uchwale wspólników, ustanowionych przez inne osoby lub organy. Sądem, który ustanawia likwidatorów, jest zawsze sąd rejestrowy. Sąd ten jest również właściwy w sprawie z wniosku o rozwiązanie spółki złożonego przez kuratora ustanowionego na podstawie art.42 § 1 kc i umocowanego do tego w wydanym zaświadczeniu (por. uchwała S.N. z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie III CZP 95/11). W sprawie wypada również nadmienić, że kurator ustanowiony dla spółki na podstawie art.42 kc nie może prowadzić postępowania likwidacyjnego jako likwidator. Wniosek ten można wyprowadzić ze stanowiska doktryny i judykatury stanowiącego, że kurator ustanowiony na podstawie art. 42 kc może dokonywać czynności zwykłego zarządu w spółce, ale nie uzyskuje funkcji zarządu (por. postanowienie S.N. z dnia 7 maja 2004 r., III CK 249/03), a zakresy uprawnień tzw. kuratora prawa materialnego, ustanowionego na podstawie art. 42 kc., i tzw. kuratora rejestrowego, ustanowionego na podstawie art. 26 u.K.Rej.S., nie pokrywają się. Na podstawie art. 42 § 2 kc kurator jest uprawniony tylko do podjęcia starań o likwidację spółki, ale nie staje się likwidatorem, którego uprawnienia przysługują kuratorowi rejestrowemu na podstawie art. 29 u.K.Rej.S. (por. postanowienia S.N. z dnia 30 maja 2008 r., III CZP 40/08, z dnia 5 października 2005 r., II CZ 84/05, z dnia 15 września 1992 r., I CRN 136/92). Tak więc należy przychylić się do stanowiska, że kurator ustanowiony na podstawie art. 42 kc nie może pełnić funkcji likwidatora tylko ma podjąć starania o likwidację spółki. W niniejszej sprawie kurator takie starania podjął. Z chwilą orzeczenia sądu w przedmiocie rozwiązania spółki nie ma więc już legitymacji do występowania z kolejnymi wnioskami o rozwiązanie spółki i ustanowienie likwidatorów a w konsekwencji nie ma również legitymacji do zaskarżania orzeczenia wydanego w następstwie kolejnego wniosku. Tym samym apelację należało uznać jako niedopuszczalną i w konsekwencji ją odrzucić, o czym orzeczono jak na wstępie stosownie do art. 370 kpc.